Википедија:На денешен ден/Архива/Мај
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
1707 | Англија и Шкотска се обединуваат и го формираат Кралството Велика Британија |
1834 | Британските колонии го укинуваат ропството. |
1886 | Во Чикаго, САД, избувна штрајк на околу 40.000 работници кои истапија со барањето за осумчасовен работен ден. На Првиот конгрес на Втората интернационала, што се одржа во Париз, во 1889 година беше решено секоја година на 1 мај, во знак на сеќавање на чикашките работници, да се одржуваат масовни демонстрации. Од 1890 година 1 мај се слави не само во знак на борбата за осумчасовен работен ден, туку како манифестација на класната солидарност на работничката класа во целиот свет. |
2001 | Како реакција на Масакрот кај Вејце, во насилни демонстрации во Битола се запалени повеќе од 40 албански куќи, дуќани и фирми. |
2004 | Естонија, Кипар, Латвија, Литванија, Малта, Полска, Словачка, Словенија, Унгарија и Чешка станаа членки на Европската Унија. |
2019 | Нарухито седнал на престолот на Јапонија, отстапен од неговиот татко, Акихито. Со ова е означен почеток на раздобјето Рејва во јапонската историја. |
Родени
1909 | Јанис Рицос — грчки поет, добитник на Златниот венец на СВП. |
1916 | Глен Форд — канадско-американски глумец. |
1924 | Иван Антонов — доајен на македонското радио и телевизиско спикерство. |
1927 | Бернард Вукас — хрватски и југословенски фудбалер. |
1929 | Ралф Дарендорф — германски социолог. |
1929 | Станислав Микулски — полски глумец († 2014). |
1934 | Ширли Хорн — американска џез-музичарка и пејачка. |
1947 | Данило Попивода — словенечки и југословенски фудбалер. |
1949 | Пол Тејтул Сениор — основач на Оринџ Каунти Чоперс. |
1955 | Стефан — Архиепископ Охридски и Македонски. |
1969 | Вес Андерсон — американски режисер. |
1971 | Ненад Перуничиќ — српски и југословенски ракометар и тренер. |
1982 | Дарио Срна — хрватски фудбалер. |
1985 | Филип Ивановски — македонски фудбалер. |
1987 | Сашко Пандев — македонски фудбалер. |
1987 | Леонардо Бонучи — италијански фудбалер. |
Починале
408 | Аркадиј — римски цар. |
1118 | Матилда — сопруга на кралот Хенри I. |
1277 | Стефан Урош I — крал на Србија. |
1555 | Марцел II — римски папа. |
1572 | Пиј V — римски папа. |
1873 | Дејвид Ливингстон — шкотски мисионер и истражувач. |
1904 | Антонин Дворжак — чешки композитор. |
1945 | Јозеф Гебелс — нацистички функционер како Министер за народна просвета и пропаганда. |
1978 | Арам Хачатурјан — ерменски композитор (р. 1903.) |
1994 | Ајртон Сена — бразилски возач во „Формула 1“. |
2011 | Осама бин Ладен — саудиски терорист, основач на Ал-Каеда. |
2021 | Олимпија Дукакис — американска глумица. |
2022 | Ивица Осим — босански и југословенски фудбалер и тренер. |
2024 | Тери Медвин — велшки фудбалер. |
2024 | Ричард Тенди — англиски музичар, член на групата Electric Light Orchestra. |
Настани
1903 | Во селото Смилево, Демирхисарско, почнал Смилевскиот конгрес на Битолскиот револуционерен округ на ТМРО. За претседател на Конгресот бил избран Даме Груев. Мнозинството на Конгресот се изјаснило за кревање востание. |
1945 | СССР го објавил освојувањето на Берлин во Втората светска војна. Војниците на Црвената армија го развиориле црвеното знаме над Рајхстагот. |
1949 | Во Струмица е формиран Народниот театар „Антон Панов“. Во театарот била изведена првата претстава, „Бегалка“ од македонскиот писател Васил Иљоски. |
1952 | Првиот патнички авион на млазен погон „Де Хавиленд Комет-1“ го направил првиот лет на линијата Лондон-Јоханесбург. |
1982 | Една британска подморница го потопила аргентинскиот брод „General Belgrano“, при што загинале над 350 луѓе. |
1994 | Африканскиот национален конгрес на Нелсон Мандела победил на првите слободни парламентарни избори во Јужна Африка. |
1999 | Во текот на бомбардирањето на СР Југославија, авијацијата на НАТО употребила „графитни бомби“, предизвикувајќи распад на електроенергетскиот систем на земјата. |
2007 | Еден од учесниците на релито „Гамбол 3000“, Николас Морли, возејќи со недозволена брзина во близина на Струга, удрил во друго возило при што загинале двете лица во другото возило, брачниот пар Чепујновски од Струга. Релито било прекинато, а Морли осуден. |
2008 | Циклонот „Наргис“ го зафатил Мјанмар и предизвикал катастрофално уништување и поплави, при што загинале над 100.000 луѓе. |
2012 | Јанош Адер е избран за претседател на Унгарија. |
Родени
1551 | Вилијам Кемден — англиски историчар. |
1660 | Алесандро Скарлати — италијански композитор († 1725.). |
1729 | Катерина II — руска царица († 1796.). |
1810 | Лав XIII — римски папа. |
1860 | Теодор Херцл — еврејски писател, основач и теоретичар на модерниот ционизам. |
1863 | Тома Давидов — учесник во македонското револуционерно движење. |
1892 | Манфред фон Рихтхофен — истакнат германски пилот, наречен „Црвениот барон“ († 1918). |
1896 | Елена — кралица на Романија. |
1924 | Мери Бошкова — македонска театарска, телевизиска и филмска глумица. |
1937 | Миро Унгар — хрватски пејач на забавна музика. |
1943 | Мустафа Надаревиќ — босански и југословенски глумец. († 2020) |
1945 | Боб Роквел — американски џез-музичар. |
1948 | Панде Манојлов — македонски писател. |
1948 | Јосип Каталински — босански и југословенски фудбалер. |
1951 | Смиле Наумовски — македонски писател. |
1955 | Донатела Версаче — италијански моден творец. |
1960 | Ѓорге Иванов — Претседател на Република Македонија. |
1963 | Горан Рафајловски — македонски политичар. |
1975 | Дејвид Бекам — англиски фудбалер. |
1975 | Шарлота Велшка — принцеза, ќерка на британскиот престолонаследник Вилијам. |
1982 | Емилија Златкова Анастасова — македонска писателка. |
1986 | Амандин Лејно — француска ракометарка. |
1987 | Филип Филиповиќ — српски ватерполист. |
1990 | Пол Џорџ — американски кошаркар. |
Починале
373 | Атанасиј Александриски — Патријарх на Александрија. |
902 | Борис I — бугарски цар. |
1519 | Леонардо да Винчи — италијански уметник и пронаоѓач (р. 1452.). |
1567 | Марин Држиќ — хрватски писател. |
1957 | Џозеф Мекарти — американски сенатор (р. 1908.). |
1980 | Кирил Петрушев — министер за внатрешни работи на Македонија. |
2002 | Изет Сарајлиќ — босански и југословенски поет. |
2013 | Џеф Ханеман — американски хеви-метал гитарист. |
2015 | Маја Плисецкаја — руска и советска балерина. |
2022 | Ѓуро Седер — хрватски сликар. |
Настани
1500 | Португалскиот мореполовец Педро Алварес Кабрал го открил Бразил и го прогласил за имот на Португалија. |
1791 | Донесен е т.н. Устав од 3 мај, а подоцна истиот ден бил усвоен од Сејмот на Полско-литванската Државна Заедница. Овој устав бил втор во Европа и трет во светот (прв устав претставува уставот на Сан Марино, а втор е американскиот устав од 1787 година). |
1814 | Францускиот крал Луј XVIII се вратил во Париз по поразот на Наполеон во Битката кај Ватерло. |
1841 | Нов Зеланд бил прогласен за британска колонија по потпишувањето на Договорот од Ваитанги помеѓу британската круна и маорските племиња претходната година. |
1922 | Во Париз е основан Меѓународниот железнички сојуз. |
1945 | Народната влада на Демократска Федеративна Македонија, по предлог на Комисијата за јазик и правопис при Министерството за просвета донела решение за утврдување на македонската азбука. Азбуката првпат била отпечатена во весникот „Нова Македонија“ број 104, на 4 мај 1945 година. |
1946 | Во Токио започнало заседанието на Меѓународниот суд за Далечниот Исток на којшто им се судело на јапонските воени злосторници во текот на Втората светска војна. |
1979 | Со убедлива победа на конзервативците на британските парламентарни избори, Маргарет Тачер станала прва жена премиер во британската историја. |
Родени
Починале
1481 | Мехмед II Освојувачот — отомански султан (р. 1432). |
1758 | Бенедикт XIV — римски папа. |
1926 | Кнут Виксел — шведски економист. |
1942 | Елпида Караманди — македонски народен херој. |
1991 | Јежи Кошињски — американски писател. |
2004 | Томо Томоски — македонски историчар и археолог, еден од водечките медиевисти во земјата. |
2014 | Гари Бекер — американски економист, добитник на Нобеловата награда. |
2016 | Јадранка Стојаковиќ — југословенска пејачка. |
Настани
1494 | Кристофер Колумбо пристига на Јамајка |
1814 | Наполеон Бонапарт пристига на островот Елба, каде што е протеран по својот пораз |
1886 | Во Чикаго се случуваат Хејмаркетските немири поврзани со штрајкот од Први мај |
1904 | САД ја започнале изградбата на Панамскиот Канал. |
1953 | Ернест Хемингвеј е награден со Пулицеровата награда за „Старецот и морето“. |
1979 | Маргарет Тачер станува првата жена премиер на Британија |
1993 | Управата за ПТТ на Република Македонија е примена во членството на Меѓународниот сојуз за телекомуникации - организација на ООН во областа на телекомуникациите со седиште во Женева. |
Родени
1008 | Анри I — крал на Франција. |
1881 | Александар Керенски — руски политичар. |
1900 | Антун Аугустинчиќ — југословенски и хрватски вајар. |
1909 | Методи Поповски — македонски партизански командант. |
1913 | Катерина — грчка принцеза. |
1921 | Едо Муртиќ — хрватски сликар. |
1928 | Хосни Мубарак — претседател на Египет. |
1929 | Одри Хепберн — британска глумица со белгиско потекло. |
1930 | Миљан Миљаниќ — српски и југословенски фудбалски тренер и функционер. |
1937 | Рон Картер — американски џез-музичар. |
1953 | Нина Гопова — руска кану-спринтерка. |
1953 | Пија Задора — американска поп-пејачка и глумица. |
1958 | Кит Харинг — американски сликар. |
1959 | Валдемарас Хомичиус — литвански и советски кошаркар и тренер. |
1969 | Давид А. Бадер — американски информатичар. |
1981 | Александар Колобнев — руски велосипедист. |
1981 | Давид де ла Фуенте — шпански велосипедист. |
1985 | Бо Мекејлеб — македонски кошаркар од американско потекло. |
1985 | Фернандињо — бразилски фудбалер. |
1987 | Францеск Фабрегас — шпански фудбалер. |
1988 | Раџа Наинголан — белгиски фудбалер. |
1989 | Даниел Ѓурта — унгарски пливач. |
2005 | Кенан Јилдиз — германско-турски фудбалер. |
|}
Починале
1453 | Едвард — англиски принц. |
1481 | Караманли Мехмед-паша — османлиски државник. |
1811 | Николај Каменски — руски генерал. |
1903 | Гоце Делчев — еден од најголемите идеолози на народноослободителното движење на македонскиот народ кон крајот на XIX и почетокот на XX век. |
1903 | Димитар Гуштанов — македонски револуционер. |
1909 | Тома Никлев — македонски револуционер. |
1912 | Пере Тошев — македонски револуционер. |
1949 | Валентино Мацола — италијански фудбалер. |
1979 | Бранко Зарески — македонски поет, критичар и публицист.. |
1980 | Јосип Броз Тито — претседател на СФРЈ. |
1993 | Франце Штиглиц — словенечки и југословенски режисер. |
2001 | Васка Илиева — македонска изведувачка на народна музика. |
2020 | Драган Вучиќ — македонски композитор, пејач, филантропист и телевизиски водител. |
Настани
553 | Јустинијан I го свикал Петтиот вселенски собор во Цариград. |
1494 | Кристофер Колумбо го открил островот Јамајка. |
1891 | Петар Илич Чајковски диригирал на отворањето на концертната сала „Карнеги Хол“ во Њујорк. |
1936 | Војската на фашистичка Италија под команда на генералот Пјетро Бадољо го окупирале главниот град на Етиопија, Адис Абеба. |
1961 | Во Флорида, САД од лансирната рампа на Кејп Канаверал, Алан Шепард со вселенски брод е лансиран како прв американски космонаут во вселената. |
1993 | Република Турција и Република Македонија воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасади. |
Родени
Починале
1821 | Наполеон Бонапарт — француски цар и војсководец. |
1860 | Рене Лалик — француски дизајнер. |
1995 | Михаил Ботвиник — руски шахист. |
2024 | Сезар Луис Меноти — аргентински фудбалер и тренер. |
2024 | Бернард Хил — англиски глумец. |
Настани
1682 | Луј XIV го преселил својот двор од Лувр во новиот замок Версај. |
1889 | Во Париз официјално е отворена Ајфеловата кула во рамките на Универзалната изложба од 1889. Конструктор на кулата е инженерот Густав Ајфел. Кулата е поставена во парискиот парк Шан де Марс и е висока 320 метри. |
1937 | Цепелинот „Хинденбург“ се запалил и изгорел при слетувањето во близина на Њујорк при што загинале 36 луѓе. Оваа несреќа го означила крајот на цепелинот како редовно воздушно превозно средство. |
1991 | Во Сплит е убиен Сашко Гешовски, прва македонска жртва во конфликтот во поранешна СФРЈ. Тој ден Гешовски бил на должност стражар во командата на воено-поморската област во Сплит каде на протести излегле околу 30.000 демонстранти. |
1994 | Во Мексико на Генералното собрание на Светската организација за нумерирање на артиклите (ЕАН), како редовен член е примена и македонската организација ЕАН-МАК. |
1994 | Кралицата Елизабета II и претседателот Франсоа Митеран свечено го отвориле тунелот под Ламнанш, железничка врска помеѓу Обединетото Кралство и Франција. |
2007 | Претседателски избори во Франција: Николас Саркози е избран за претседател на Франција. |
Родени
Починале
1910 | Едвард VII — британски крал. |
1945 | Џемаил Хасани — водач на „Бали Комбетар“ за Западна Македонија. |
1949 | Морис Метерлинк — белгиски писател. |
1959 | Рагнар Нурске — естонски економист. |
1991 | Сашо Гешовски — првата жртва од Македонија во воените конфликти во СФР Југославија. |
1992 | Марлен Дитрих — американска филмска глумица од германско потекло. |
1993 | Велко Силјаноски — редовен професор на Филолошкиот факултет во Скопје, основоположник на дисциплината фонетика на англиски јазик. |
2004 | Барни Кесел — американски џез-музича |
2007 | Стеван Раичковиќ — српски поет. |
2015 | Ерол Браун — американски соул и фанк пејач, член на групата „Хот чоколит“ (Hot Chocolate). |
Настани
1755 | На иницијатива на големиот руски научник Михаил Василевич Ломоносов е отворен Московскиот универзитет (грб на сликата), кој првобитно имал само филозофски, правен и медицински факултет. Универзитетот набргу станал центар на руската наука. |
1838 | Луј Дагер, француски сликар го откри методот на механичко сликање, односно го пронајде овој вид на фотографија. |
1929 | За првпат е доделена наградата „Оскар“, што секоја година ја доделува Академијата за филмска уметност и наука во Холивуд, САД, за најдобар американски филм, за најдобра машка и женска улога, за режија, сценарио и друго. |
1939 | Втора светска војна: Германија и Италија склучија пакт, познат како „Оска Берлин-Рим“. |
1993 | Со одлука на Владата на Република Македонија од 20 април 1993 година, 7 мај е востановен како Ден на македонската полиција, а по повод истиот ден во 1903 година, кога на Смилевскиот конгрес на ТМОРО е извршена реорганизација на власта и безбедноста. |
1999 | Бомбардирана кинеската амбасада во Белград, во текот на воздушната поход на НАТО против СР Југославија. Во инцидентот загинаа тројца кинески дипломати, а настанот предизвика гнев кај раководството на НР Кина. Официјалниот став на НАТО алијансата беше дека се работи за грешка. |
2012 | Владимир Путин по вторпат станува претседател на Русија. |
Родени
1711 | Дејвид Хјум — шкотски филозоф и економист. |
1833 | Јоханес Брамс — германски композитор - романтичар. |
1840 | Петар Илич Чајковски — руски композитор, еден од најголемите симфоничари на XIX век. |
1841 | Гистав Ле Бон — истакнат француски социопсихолог и социолог, основач на дисциплината психологија на толпата и инспирација за Хитлеровото дело „Мојата борба“. |
1861 | Рабиндранат Тагоре — индиски поет и мислител. |
1892 | Јосип Броз - Тито — југословенски револуционер и доживотен претседател на Социјалистичка Федеративна Република Југославија. |
1901 | Гари Купер — американски глумец. |
1919 | Ева Перон — сопруга на претседателот на Аргентина, Хуан Перон. |
1940 | Артур Блајт — американски џез-музичар. |
1951 | Карлос Аломар — порторикански гитарист. |
1986 | Евгениј Воронов — руски кошаркар. |
1993 | Ајла Томљановиќ — австралиска тенисерка. |
1995 | Џек Хендри — шкотски фудбалер. |
1995 | Фред Керли — американски атлетичар. |
1997 | Јури Тилеманс — белгиски фудбалер. |
1999 | Коги Гакпо — холандски фудбалер. |
Починале
1840 | Каспар Давид Фридрих — најистакнат сликар на германскиот романтизам. |
1906 | Андонис Влахакис — андартски капетан. |
1924 | Димитар Благоев — бугарски политичар. |
1925 | Тодор Паница — бугарски револуционер, деец на ВМОРО. |
2024 | Стив Албини — американски рок-музичар и продуцент. |
Настани
1886 | Фармацевтот Џон Стит Пембертон го изумил газираниот пијалак подоцна наречен „Кока-Кола“. |
1898 | Одиграни се првите натпревари од Италијанската фудбалска лига, започната од англиски доселеници |
1902 | На Мартиник избувнал вулканот Монт Пеле и го уништил градот Сен Пјер, убивајќи над 30.000 луѓе. Само неколку жители преживеале. |
1921 | Во Шведска е укината смртната казна. |
1945 | Втора светска војна: Нацистичка Германија капитулира. |
1992 | Република Филипини ја призна Република Македонија. |
1995 | Република Македонија и Република Сингапур воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
1828 | Жан Анри Динан — швајцарски филантроп, основоположник на Црвениот крст и на Женевските конвенции. |
1858 | Руџеро Леонкавало — италијански композитор. |
1884 | Хари Труман — 33. претседател на САД. |
1899 | Фридрих фон Хајек — австриско-британски економист, добитник на Нобеловата награда. |
1903 | Фернандел — француски глумец. |
1906 | Роберто Роселини — италијански режисер. |
1911 | Роберт Џонсон — американски блуз-музичар. |
1914 | Глигор Смокварски — македонски композитор, кларинетист и музиколог. |
1916 | Жоао Авеланж — претседател на ФИФА од 1974 до 1998 година. |
1926 | Дејвид Атенборо — британски природонаучник и документарист. |
1933 | Џемаил Максут — македонски театарски и филмски глумец. |
1935 | Џек Чарлтон — англиски фудбалер. |
1937 | Томас Пинчон — американски писател. |
1945 | Кит Џерет — американски џез-музичар. |
1951 | Мајк Д'Антони — италијанско-американски кошаркарски тренер. |
1951 | Крис Франц — американски рок-музичар, член на групата Токинг хедс (Talking Heads). |
1954 | Џон Мајкл Телбот — американски пејач. |
1957 | Масимо Урбани — италијански џез-музичар. |
1960 | Реџеп Акдаг — министер за здравство на Турција. |
1960 | Франко Барези — италијански фудбалер. |
1960 | Владимир Пиштало — српски писател. |
1970 | Луис Енрике — шпански фудбалер и тренер. |
1975 | Енрике Иглесијас — шпански пејач. |
1977 | Тедорос Папалукас — грчки кошаркар. |
1978 | Лусио — бразилски фудбалер. |
1981 | Андреа Барѕаљи — италијански фудбалер. |
1985 | Александар Каун — руски кошаркар. |
1986 | Дарко Соколов — македонски кошаркар. |
1989 | Беноа Пер — француски тенисер. |
1990 | Кемба Вокер — американски кошаркар. |
1999 | Ребека Андраде — бразилска гимнастичарка. |
1999 | Џанан Муса — босански кошаркар. |
2000 | Сандро Тонали — италијански фудбалер. |
Починале
615 | Бонифациј IV — римски папа. |
685 | Бенедикт II — римски папа. |
1794 | Антоан Лавоазје — француски хемичар. |
1873 | Џон Стјуарт Мил — англиски филозоф и економист |
1880 | Гистав Флобер — француски писател. |
1891 | Мадам Блаватска — основач на теозофијата и Друштвото на теозофи. |
1903 | Пол Гоген — француски сликар. |
1905 | Јосип Јурај Штросмајер — хрватски римокатолички епископ, добродетел и политичар. |
1907 | Захариас Пападас — деец на грчката вооружена пропаганда. |
1925 | Тодор Паница — бугарски револуционер. |
1945 | Насте Сотироски — партизан од Македонија. |
1977 | Тодор Павлов — бугарски комунист. |
1982 | Жил Вилнев — канадски автомобилист. |
1983 | Џон Фанте — американски писател. |
1999 | Дирк Богард — англиски глумец. |
2012 | Морис Сендак — американски писател за деца и илустратор. |
2022 | Фред Ворд — американски глумец. |
2024 | Денис Томпсон — американски рок-музичар, член на групата MC5. |
Настани
1926 | Американците Ричард Брет и Флојд Бенет први го прелетаа со авион Северниот Пол, што беше голем подвиг на младата недоволно сигурна авијација. |
1945 | Во Берлин, нацистичка Германија го ратификува актот за безусловна капитулација, потпишан во Ремс, Франција, на 7.05.1945 година. Победата на антихитлеровската коалиција се одбележува на 9 мај како Ден на победата над фашизмот. |
1947 | Во Скопје, во Македонскиот народен театар е прикажана првата оперска претстава на македонски јазик — „Кавалерија рустикана“ (или „Селска чест“ како што било запишано на првиот плакат) од италијанскиот композитор Пјетро Маскањи. |
1978 | Во Рим, во автомобил, е пронајдено телото на поранешниот италијански премиер Алдо Моро. |
Родени
1825 | Џејмс Колинсон — англиски сликар. |
1874 | Хауард Картер — англиски египтолог. |
1910 | Љупчо Арсов — македонски револуционер. |
1924 | Булат Окуџава — советски поет, писател и музичар. |
1945 | Јуп Хејнкес — германски фудбалер и тренер. |
1946 | Кендис Берген — американска глумица и фото-модел. |
1949 | Били Џоел — американски поп-пејач. |
1963 | Сања Долежал — хрватска поп-пејачка, членка на групата „Нови фосили“. |
1965 | Сергеј Гаиков — руски кану-спринтер. |
1968 | Мари-Жозе Перек — француска атлетичарка. |
1977 | Марек Јанкуловски — чешки фудбалер. |
1987 | Кевин Гамеиро — француски фудбалер. |
1988 | Немања Бјелица — српски кошаркар. |
1994 | Давид Банаи — унгарски фудбалер. |
Починале
1805 | Фридрих Шилер — еден од најпознатите германски поети и драмски писатели. |
1903 | Пол Гоген — француски сликар. |
1957 | Вилијам Брадфорд — англиски предводник на основачите на колонијата Плимут во Масачусетс. |
1977 | Хари Џонсон — канадски економист. |
2010 | Кирил Бујуклиев — македонски поет. |
1924 | Иван Ивањи — српски писател. |
Настани
1497 | Италијанскиот морепловец Америго Веспучи тргна на првото патување во Новиот Свет. Во текот на патувањето, вплови до бреговите на Хондурас и на Бразил и откри нов континент меѓу Европа и Азија, наречен по него Америка. |
1503 | Морепловецот Кристофер Колумбо прв ги забележува Кајманските Острови |
1877 | Романија прогласува независност од Отоманското Царство |
1989 | Алпинистите Димитар Илиевски (35) од Битола, Виктор Грошељ (36) од Љубљана и Стипе Божиќ (37) од Сплит го освоија највисокиот врв на светот, Монт Еверест. Притоа загина Димитар Илиевски. |
Родени
1731 | Виктор Луј — француски архитект, добитник на Римската награда. |
1748 | Луј Жан Пјер Вјејо — француски орнитолог. |
1876 | Иван Цанкар — словенечки писател, поет, раскажувач, драматург и публицист. |
1878 | Густав Штрасеман — германски канцелар. |
1879 | Симон Петљура — украински политички деец. |
1899 | Фред Астер — американски глумец и танчер. |
1924 | Јулија Друнина — советска и руска поетеса. |
1931 | Еторе Скола — италијански режисер. |
1937 | Тамара Прес — советска атлетичарка. |
1938 | Мануел Сантана — шпански тенисер. |
1949 | Мјуча Прада — италијански моден творец. |
1952 | Слај Данбар — јамајски реге-музичар. |
1957 | Фил Мер — американски скијач. |
1957 | Стив Мер — американски скијач. |
1957 | Џавит Асани — македонски политичар и поранешен член на ОНА. |
1958 | Влада Дивљан — српски и југословенски рок музичар. |
1960 | Боно — ирски пејач, член на рок-групата „У2“ (U2). |
1960 | Мерлин Оти — јамајско-словенечка атлетичарка. |
1966 | Џонатан Едвардс — англиски атлетичар. |
1969 | Денис Беркамп — холандски фудбалер. |
1980 | Кирил Лазаров — македонски ракометар. |
1988 | Адам Лалана — англиски фудбалер. |
1991 | Џанмарко Ѕигони — италијански фудбалер. |
1991 | Тим Веленс — белгиски велосипедист. |
1991 | Кевин Менса — дански фудбалер. |
1995 | Миси Френклин — американска пливачка. |
1997 | Енес Унал — турски фудбалер. |
Починале
1509 | Катерина Сфроца — грофица од Форли. |
1774 | Луј XV — крал на Франција. |
1889 | Михаил Салтиков-Шчедрин — руски писател и новинар. |
1964 | Михаил Ларионов — руски сликар. |
1969 | Томо Смилјаниќ - Брадина — македонски и српски етнограф. |
1975 | Атанас Великов Атанасов — македонски борец. |
1977 | Џоана Крафорд — американска артистка. |
1979 | Антун Аугустинчиќ — југословенски и хрватски вајар. |
1979 | Ита Рина — словенечка и српска глумица. |
1980 | Калман Конрад — унгарски фудбалер. |
1989 | Димитар Илиевски - Мурато — македонски алпинист. |
1989 | Доминик Татарка — словачки писател. |
1994 | Клинт Брукс — американски литературен критичар. |
2006 | Александар Зиновјев — руски филозоф, социолог, есеист и книжевен сатиричар. |
2006 | Џон Хикс — американски џез-музичар. |
2008 | Лејла Генчер — турска оперска пејачка. |
2021 | Лојд Прајс — американски рокенрол музичар. |
Настани
1867 | Со Лондонскиот договор потврдена е независноста и неутралноста на Луксембург. |
1946 | Во Милано со концертот на кој диригираше Артуро Тосканини, повторно е отворена миланската Скала. Изградена е во 1778 г. од Џузепе Пермарини и собира 3.000 гледачи. Во неа настапуваа славните италијански уметници: Енрико Карузо, Тито Руфо, Амелита Гали - Курчи и други. Името го добила според црквата Санта Марија Скала, која се наоѓаше на местото каде што е изградена оваа оперска зграда, која повеќепати е обновувана. |
1973 | Долниот дом на Парламентот на Сојузна Република Германија ја потврди спогодбата за воспоставување на односи меѓу двете Германии. Со тоа е заклучен долгогодишниот период на отворено непријателство и непризнавање на Демократска Република Германија како суверена држава. |
2010 | Дејвид Камерон станува Премиер на Обединетото Кралство со победата на Конзервативците на парламентарните избори. |
Родени
483 | Јустинијан I — византиски цар од Македонија (†565) |
1904 | Салвадор Дали — шпански сликар - надреалист. |
1929 | Гане Тодоровски — македонски поет. |
1941 | Ерик Бардон — англиски рок-музичар, член на групата „Енималс“. |
1942 | Ирена — грчка принцеза. |
1946 | Зоран Симјановиќ — српски композитор. |
1947 | Буч Тракс — американски блуз-музичар. |
1949 | Воја Брајовиќ — српски глумец. |
1953 | Ѓорѓе Балашевиќ — српски музичар и писател. |
1964 | Сибила Петлевски — хрватска писателка. |
1978 | Летиција Каста — француски модел и глумица. |
1981 | Адам Хансен — австралиски велосипедист. |
1984 | Андрес Инјеста — шпански фудбалер. |
1986 | Абу Диаби — француски фудбалер. |
1988 | Марсел Кител — германски велосипедист. |
1990 | Немања Илиќ — српски ракометар. |
1992 | Тибо Куртоа — белгиски фудбалски голман. |
1992 | Пабло Сарабија — шпански фудбалер. |
2003 | Фермин Лопес — шпански фудбалер. |
Починале
1708 | Жил Ардуен Мансар — француски архитект |
1916 | Макс Регер — германски композитор, пијанист и музички педагог. |
1949 | Коци Ѕоѕе — македонски комунист. |
1976 | Алвар Алто — фински архитект. |
1981 | Боб Марли — јамајски реге-музичар. |
1991 | Јусуф Хатуниќ — босански и југословенски фудбалер. |
1996 | Адемир — бразилски фудбалер. |
2001 | Даглас Адамс — англиски писател. |
2003 | Кирил Ќортошев — македонски филмски, тетарски и телевизиски глумец и режисер. |
2006 | Флојд Патерсон — американски боксер. |
2019 | Пеги Липтон — американска глумица. |
2021 | Норман Лојд — американски глумец. |
Настани
1993 | Република Македонија воспостави дипломатски односи со Република Босна и Херцеговина. |
1993 | Швајцарија ја призна Република Македонија. |
1994 | Со руско посредство, склучено е примирје со што е прекината ерменско - азербејџанската Војна во Нагорно-Карабах. |
2004 | Бранко Црвенковски ја презема должноста Претседател на Република Македонија. |
2008 | Катастрофален земјотрес од 7,9 степени по Рихтер во централна Кина однесе над 22.000 животи. |
2014 | Ѓорге Иванов стапува во вториот мандат како Претседател на Република Македонија. |
Родени
Починале
1003 | Силвестер II — римски папа. |
1012 | Сергиј IV — римски папа. |
1860 | Чарлс Бери — англиски архитект. |
1884 | Беджих Сметана — чешки композитор и диригент. |
1904 | Вангел Георгиев — андартски капетан. |
1905 | Атанас Шабанов-Тешовалијата — македонски ајдутин и револуционер. |
1907 | Жорис-Карл Уисманс — француски писател. |
1995 | Круме Наумовски — македонски првоборец. |
1995 | Адолфо Педернера — аргентински фудбалер. |
2001 | Диди — бразилски фудбалер. |
2008 | Роберт Раушенберг — американски сликар. |
2024 | Дејвид Санборн — американски џез-музичар. |
Настани
1871 | Во Италија е донесен закон со кој на Светата Столица ѝ се дозволува да има седиште во Ватикан. |
1901 | Македонскиот драматург Војдан Чернодрински ја основа првата македонска театарска група „Скрб и утеха“. |
1961 | Преку ТВ Белград е емитувана првата телевизиска емисија од Студио Скопје, наречена „Балкански концерт“ која ја изведоа првенците на Балетот при македонскиот народен театар, Елпида Пакоска и Јован Пашти. |
1981 | Атентат врз папата Јован Павле II во Рим. Папата го преживеа атентатот. |
1990 | Крвава пресметка меѓу навивачите на загребски Динамо и белградска Црвена Звезда на стадионот Максимир во Загреб. |
2001 | Формирана е Владата на широката коалиција, во која учествуваат најзначајните политички субјекти ВМРО-ДПМНЕ, СДСМ, ДПА и ПДП со премиер Љубчо Георгиевски. |
Родени
1655 | Инокентиј XIII — римски папа. | |
1792 | Пиј IX — римски папа. | |
1795 | Павел Јозеф Шафарик — словачки и чешки филолог и етнограф. | |
1840 | Алфонс Доде — француски писател. | |
1842 | Артур Саливен — британски композитор и диригент. | |
1851 | Лаза Лазаревиќ — српски писател. | |
1862 | Јанко Веселиновиќ — српски писател. | |
1881 | Лима Барето — бразилски писател. | |
1882 | Жорж Брак — француски сликар. | |
1883 | Јоргос Папаниколау — грчки цитопатолог, творец на т.н. ПАП-тест. | |
1912 | Гил Еванс — канадски џез-пијанист и аранжер. | |
1914 | Џо Луис — американски боксер, светски првак во тешка категорија од 1939 до 1949 година. | |
1934 | Алексо Лозановски — македонски поет и раскажувач. | |
1939 | Харви Кајтел — американски глумец. | |
1941 | Ричи Валенс — американски пејач. | |
1950 | Стиви Вондер — американски музичар. | |
1954 | Александар Трифуновиќ — српски и југословенски фудбалер. | |
1961 | Денис Родман — американски кошаркар. | |
1965 | Предраг Спасиќ — српски и југословенски фудбалер. | |
1973 | Мери Николова — македонски поет. | |
1973 | Гордана Вренцоска — македонски графички и моден дизајнер. | |
1981 | Давид Лопес — шпански велосипедист. | |
1982 | Огучи Ониеву — американски фудбалер. | |
1983 | Јаја Туре — фудбалер од Брегот на слоновата коска. | |
1983 | Џони Хогерланд — холандски велосипедист. | |
1986 | Александар Рибак — норвешки пејач. | |
1986 | Зимон Гешке — германски велосипедист. | |
1991 | Франсис Коклан — француски фудбалер. | |
1993 | Ромелу Лукаку — белгиски фудбалер. | |
1993 | Штефан Крафт — австриски скокач со скии. | Евгенија Образцова — руска балерина. |
1999 | Оскар Мингуеза — шпански фудбалер. |
Починале
1878 | Џозеф Хенри — американски физичар. |
1956 | Александар Фадеев — руски и советски писател. |
1988 | Чет Бејкер — американски џез-трубач. |
1961 | Гари Купер — американски глумец. |
2004 | Паскал Паскалевски — македонски поет и драмски писател. |
2009 | Рафаел Ескалона — колумбиски композитор. |
2011 | Тихомир Јовановски — македонски економист и универзитетски професор. |
2013 | Иво Лауренчиќ — македонски маркетиншки експерт и стопанственик. |
2019 | Дорис Деј — американска глумица и пејачка. |
2024 | Алис Манро — канадска писателка, добитничка на Нобеловата награда. |
Настани
1643 | Четиригодишниот Луј XIV станува крал на Франција по смртта на татко му, Луј XIII. Мајка му Ана Австриска станува регент до неговото полнолетство. |
1948 | Прогласена е независната држава Израел. Арапските соседи веднаш ја напаѓаат, со што започнува Војната за независност. |
1955 | Седум комунистички земји и СССР потпишуваат договор за меѓусебна одбрана познат како Варшавски договор. |
1999 | Во текот на бомбардирањето на СР Југославија, авиони на НАТО погодија колона со бегалци на Косово. Загинаа 87 лица. |
2017 | Емануел Макрон станува претседател на Франција, победувајќи ја Марин Ле Пен на изборите една недела пред тоа. |
Родени
1727 | Томас Гејнсборо — англиски сликар. |
1771 | Роберт Овен — англиски социјалист, еден од најпознатите претставници на утопискиот социјализам. |
1919 | Аврам Садикарио — македонски поет. |
1924 | Јосип Ваништа — хрватски сликар. |
1935 | Руди Шелиго — словенечки писател и политичар. |
1943 | Џек Брус — шкотски рок-музичар, член на групата Крим (The Cream). |
1946 | Клодија Голдин — американска економистка, добитничка на Нобеловата награда во 2023 година. |
1952 | Дејвид Брн — американски рок-музичар, член на групата Токинг хедс (Talking Heads). |
1964 | Росен Плевнелиев — бугарски стопанственик и политичар. |
1969 | Кејт Бланчет — австралиска филмска глумица. |
1974 | Матео Тосато — италијански велосипедист. |
1980 | Здењек Григера — чешки фудбалер. |
1981 | Димитар Мираковски — македонски кошаркар. |
1984 | Марк Закерберг — основач на Facebook. |
1984 | Ларс Петер Нордхауг — норвешки велосипедист. |
1985 | Михаил Николаевич Кузнецов — руски слалом-кајакар. |
1994 | Маркињос— бразилски фудбалер. |
1994 | Денис Прат — белгиски фудбалер. |
1997 | Рубен Дијаш — португалски фудбалер. |
1997 | Штефан Пош — австриски фудбалер. |
1998 | Арон Ремсдејл — англиски фудбалски голман. |
Починале
649 | Теодор I — римски папа. |
964 | Јован XII — римски папа. |
1493 | Нанина де Медичи — ќерка на Пјеро ди Козимо де Медичи. |
1610 | Анри IV — крал на Франција. |
1643 | Луј XIII — крал на Франција. |
1912 | Аугуст Стриндберг — шведски драмски писател (р. 1849) |
1940 | Ема Голдман — анархистка. |
1991 | Аладар Геревич — унгарски мечувалец. |
1987 | Рита Хејворт — американска глумица (р. 1918). |
1998 | Френк Синатра — американски пејач и глумец (р. 1915) |
2015 | Би Би Кинг — американски блуз-гитарист. |
2018 | Том Вулф — американски писател. |
2001 | Марио Болоњини — италијански режисер. |
Настани
1848 | Во Париз, работниците го распуштиле уставотворното собрание и формирале револуционерна влада. |
1926 | Во Загреб проработи првата среднобранова радиостаница на Балканот. |
1943 | Во Москва, по иницијатива на Сталин, била распуштена Комунистичката интернационала (Коминтерната). |
1945 | Во Југославија завршиле вооружените дејства во Втората светска војна. |
1957 | Велика Британија ја изврши првата термојадрена проба во централниот Тихи Океан. |
1988 | По осум години војна, Советската армија го започна своето повлекување од Авганистан. |
1992 | Во Перт, Австралија, отворен е првиот Македонски информативен центар надвор од границите на Република Македонија. |
1992 | Бил нападнат воен конвој на ЈНА во Тузла, Босна и Херцеговина при што биле убиени 49 војници. |
1995 | Кај селото Богомила, велешко, е предадена во употреба првата електроцентрала на реката Бабуна. |
2012 | Франсоа Оланд станува претседател на Франција. |
2013 | Челси ја освои Лига Европа |
Родени
1567 | Клаудио Монтеверди — италијански композитор на преодот од ренесансата кон барокот. |
1848 | Виктор Васнецов — истакнат руски сликар од фолклористичкиот и националромантичарски правец. |
1859 | Пјер Кири — француски физичар и хемичар. |
1862 | Артур Шницлер — австриски писател и доктор. |
1864 | Ватрослав Облак — словенечки и австриски лингвист, славист и македонист. |
1864 | Димитар Матов — македонски фолклорист и етнограф. |
1864 | Захарија Шумљанска — македонски револуционер. |
1891 | Михаил Булгаков — руски писател. |
1901 | Луис Монти — италијанско-аргентински фудбалер. |
1909 | Џејмс Мејсон — англиски филмски и театарски глумец. |
1914 | Тензинг Норгај — непалски планинар, кој прв се искачил на Монт Еверест. |
1915 | Виктор Аќимовиќ — југословенски и македонски публицист. |
1920 | Мелих Џевдет Андај — турски поет, романописец, есеист, драмски автор. |
1930 | Џаспер Џонс — американски сликар. |
1937 | Меделин Олбрајт Корбел — државен секретар на САД. |
1942 | Ристо Јачев — македонски писател. |
1947 | Љупко Петровиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
1956 | Мурат Јашари — поранешен член на ОНА. |
1959 | Ратомир Грозданоски — македонски теолог. |
1959 | Ендрју Елдрич — англиски рок-музичар, член на групата „Систерс оф мерси“ (Sisters of Mercy). |
1960 | Римас Куртинаитис — литвански и советски кошаркар. |
1964 | Маја Иванова — сопруга на претседателот на Македонија, Ѓорге Иванов. |
1965 | Џезаир Шаќири — македонски политичар и поранешен член на ОНА. |
1965 | Сенко Велинов — македонски глумец. |
1966 | Јиржи Немец — чешки фудбалер. |
1970 | Роналд де Бур — холандски фудбалер. |
1970 | Франк де Бур — холандски фудбалер и тренер. |
1978 | Егои Мартинес — шпански велосипедист. |
1981 | Патрис Евра — француски фудбалер. |
1987 | Енди Мареј — британски тенисер. |
1997 | Усман Дембеле — француски фудбалер. |
Починале
1634 | Хендрик Аверкамп — пределен сликар од златното време на холандското сликарство |
1886 | Емили Дикинсон — американска поетеса. |
1914 | Јован Скерлиќ — српски писател и книжевен критичар. |
1935 | Казимир Малевич — руски и советски сликар. |
1967 | Едвард Хопер — американски сликар. |
1987 | Рита Хејворт — американска глумица. |
1994 | Олга Спиридоновиќ — српска и југословенска театарска и филмска глумица. |
2019 | Михаило Јанкетиќ — српски глумец. |
2021 | Ѓорѓе Марјановиќ — српски и југословенски пејач на забавна музика. |
2023 | Роберт Лукас — американски економист, добитник на Нобеловата награда. |
Настани
1795 | Филип Пинел, француски природонаучник и лекар за душевни болести, во париската болница „Салпетриер“, отвори прво одделение за душевни болести. |
1943 | Германските нацисти го задушија востанието, кое на 19 април 1943 година почна во Варшавското гето, едно од најголемите што за Евреите го изгради хитлеровата власт по окупацијата на Полска. Од 70.000 жители во гетото загинаа 13.000. Се спасија само околу 80-тина жители. |
1974 | Собранието на СФРЈ го прогласи Јосип Броз Тито за доживотен претседател на државата. |
2007 | Николас Саркози ја презеде претседателската функција во Франција. |
Родени
1611 | Инокентиј XI — римски папа. |
1817 | Николај Костомаров — руски историчар. |
1821 | Пафнутиј Чебишов — руски математичар. |
1883 | Џелал Бајар — претседател на Турција. |
1890 | Марио де Са-Карнеиро — португалски писател. |
1898 | Десанка Максимовиќ — српска поетеса († 1993) |
1898 | Растко Петровиќ — српски поет, патописец и дипломат. |
1905 | Хенри Фонда — американски филмски глумец. |
1923 | Мертон Милер — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1990 година. |
1924 | Дауд Џавара — гамбиски државник. |
1925 | Нилтон Сантос — бразилски фудбалер. |
1927 | Павлина Апостолова — македонска оперска пејачка. |
1928 | Петар Костов — македонски писател. |
1931 | Вујадин Бошков — српски и југословенски фудбалски тренер. |
1946 | Роберт Фрип — англиски гитарист. |
1953 | Пирс Броснан — ирски глумец. |
1954 | Зоран Анчевски — македонски поет, есеист и преведувач. |
1955 | Перица Мартиновиќ — хрватска глумица. |
1955 | Клаудио Гарела — италијански фудбалски голман. |
1960 | Петар Георгиевски — македонски фудбалер. |
1964 | Решат Ахмети — македонски академски сликар. |
1965 | Крис Новоселич — американски рок-музичар, член на групата Нирвана. |
1966 | Џенет Џексон — американска пејачка. |
1970 | Габриела Сабатини — аргентинска тенисерка. |
1973 | Тори Спелинг — американска глумица. |
1974 | Лаура Паузини — италијанска поп-пејачка. |
1980 | Сајмон Геранс — австралиски велосипедист. |
1986 | Меган Фокс — американска глумица и фото-модел. |
1989 | Фелипе — бразилски фудбалер. |
1991 | Георги Димитров — бугарски тенисер. |
2002 | Рајан Графенберх — холандски фудбалер. |
Починале
1830 | Жозеф Фурје — француски математичар и физичар. |
1926 | Мехмед VI — последниот отомански султан. |
1943 | Илија Антевски - Смок — припадник на напредното студентско и комунистичко движење на Македонија. |
1953 | Џанго Рајнхард — француски гитарист. |
1985 | Жан Дифибе — француски вајар и архитект. |
1917 | Владислав Петковиќ - Дис — српски поет. |
Настани
1973 | Специјалниот сенаторски комитет во САД, ја започна истрагата за аферата „Вотергејт“, во која беше вмешан и тогашниот американски претседател, Ричард Никсон. |
1994 | Во Малави се одржуваат првите повеќепартиски избори. |
1994 | Во Скопје е отворен првиот Меѓународен саем на книги и либрографика. |
Родени
Починале
1727 | Катерина I — царица на Русија. |
1395 | Крале Марко — македонски феудален владетел, крал и легендарен јунак од усното народно творештво. |
1886 | Џон Дир — американскиот инженер. |
1905 | Ламбринос Вранас — андартски капетан. |
1984 | Ирвин Шо — американски раскажувач и драмски писател. |
1985 | Нешо Марковски — македонски новинар. |
1987 | Гунар Мирдал — шведски економист, добитник на Нобеловата награда во 1974 година. |
2002 | Ладислав Кубала — унгарски фудбалер |
2017 | Тодор Веселиновиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
2022 | Вангелис — грчки музичар. |
Настани
1925 | Извршен е масакр во пиринското село Дабница врз месното население од страна на месните чети на ВМРО на Ванчо Михајлов. |
1954 | Стапи во сила Европската конвенција за човекови права. |
1974 | Индија изврши прва јадрена проба во пустината во Раџастан, со што стана шеста држава која изврши јадрен тест. |
1977 | Во Москва за време на Дванаесеттото генерално собрание на ИКОМ, 18 мај е прогласен за Меѓународен ден на музеите. |
1980 | Стотици илјади луѓе ја презедоа контролата над јужнокорејскиот град Квангџу, по немирите во кои единиците на воената хунта убија најмалку двесте продемократски демонстранти. |
Родени
Починале
526 | Јован I — римски папа. |
1799 | Пјер Огистен Карон де Бомарше — француски писател. |
1800 | Александар Суворов — руски кнез и генералисимус. |
1908 | Карл Колдевеј — германски поларен истражувач. |
1980 | Ијан Кертис — англиски рок-музичар, член на групата Џој дивижн (Joy Division). |
2000 | Домингос да Гуја — бразилски фудбалер. |
2004 | Елвин Џонс — американски џез-музичар. |
2014 | Добрица Ќосиќ — српски писател, академик и политичар. |
2017 | Крис Корнел — американски рок-музичар, член на групата Саундгарден (Soundgarden). |
2020 | Марко Елснер — словенечки и југословенски фудбалер. |
2023 | Хелмут Бергер — австриски глумец. |
Настани
1906 | Официјално е отворен тунелот „Симплон“ под Алпите меѓу Италија и Швајцарија, долг 19,77 километри. |
1990 | Во Велес е формирано Движењето на екологистите на Македонија (ДЕМ) кое во 1993 година е примено во најпознатите европски и светски асоцијации. |
Родени
Починале
1296 | Целестин V — римски папа. |
1536 | Ана Болејн — кралица на Англија. |
1825 | Клод Анри Сен Симон — француски социјалист, утопист и филозоф. |
1864 | Натаниел Хоторн — американски писател. |
1898 | Вилијам Гледстон — британски премиер. |
1912 | Болеслав Прус — полски писател. |
1965 | Марија Домбровска — полска писателка. |
1969 | Колмен Хокинс — американски блуз и џез-музичар. |
1986 | Џими Лајонс — американски џез-музичар. |
1994 | Жаклина Кенеди Оназис — сопруга на претседателот на САД, Џон Кенеди. |
2008 | Рима Казакова — советска и руска поетеса. |
Настани
1836 | Основани првите професионални противпожарни служби во Македонија. Овој ден се празнува како Ден на пожарникарството во Македонија. |
1875 | Во Париз се одржала дипломатска конференција за метарот, на која е основано Меѓународното биро за тегови и мерки. Со тоа започнало средувањето на безредието во областа на мерните единици на одделни физички големини. |
1876 | Во селото Разловци во Источна Македонија избувна Разловечкото востание на македонскиот народ против османлиската војска. И покрај неуспехот на востанието, тоа имаше големо значење за будењето на националната свест и за народноослободителната борба на македонскиот народ. |
1926 | Со мирот во Џеда потпишан со кралот Ибн Сауд, Велика Британија ја призна независноста на Саудиска Арабија. |
1990 | Во Романија на првите слободни избори по 45 години победи партијата Фронт за национален спас. |
2023 | Јаков Милатовиќ стапува на функцијата претседател на Црна Гора. |
Родени
1799 | Оноре де Балзак — француски писател. |
1806 | Џон Стјуарт Мил — англиски филозоф и економист. |
1875 | Парашкев Цветков — бугарски револуционер. |
1901 | Макс Еве — холандски шахист и поранешен претседател на ФИДЕ. |
1908 | Џејмс Стјуарт — американски глумец. |
1946 | Шер — американска пејачка. |
1952 | Роже Мила — камерунски фудбалер. |
1955 | Маноло Каденас — шпански ракометен тренер. |
1962 | Александар Дедјушко — руски театарски и филмски глумец. |
1964 | Миодраг Белодедич — романски фудбалер. |
1965 | Били Донован — американски кошаркар и тренер. |
1967 | Павлe — грчки принц. |
1973 | Самуеле Папи — италијански одбојкар. |
1981 | Икер Касиљас — шпански фудбалер. |
1982 | Петр Чех — чешки фудбалер. |
1985 | Николај Липкин — руски кануист-спринтер. |
1985 | Крис Фрум — британски велосипедист. |
1992 | Енес Кантер — турски кошаркар. |
1992 | Вацлав Кадлец — чешки фудбалер. |
1995 | Вјачеслав Караваев — руски фудбалер. |
Починале
1277 | Јован XXI — римски папа. |
1506 | Кристофер Колумбо — шпански истражувач и откривач на Новиот Свет. |
1622 | Осман II — отомански султан. |
1859 | Јосип Јелачиќ — хрватски бан. |
1896 | Клара Шуман — германска пијанистка и композиторка, сопруга на Роберт Шуман. |
1940 | Вернер фон Хејденстам — шведски поет и нобеловец. |
1981 | Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Доситеј — прв архиепископ охридски и македонски, поглавар на Македонската православна црква. |
1989 | Џон Хикс — британски економист. |
2002 | Стивен Џеј Гулд — американски палеонтолог, еволуционист и историчар на науката. |
2013 | Реј Манзарек —амрикански рок-музичар, член на групата „Дорс“. |
2019 | Ники Лауда — австриски автомобилист, поранешен првак во „Формула 1“. |
Настани
996 | Шеснаесетгодишниот Отон III е прогласен за Свет римски цар. |
1871 | Француската војска ги нападнала бунтовниците на Париската комуна и ги совладала по еднонеделни улични борби во Париз. Околу 30.000 комунари биле убиени. |
1881 | Основан е Американскиот Црвен крст од страна на Клара Бартон. |
1904 | Во Париз, основана е меѓународната фудбалска асоцијација ФИФА. |
1927 | Американскиот пилот Чарлс Линдберг летна со авион преку Атлантикот на пат долг 5.850 километри. По 33 часа и 29 минути, Линдберг слета во Париз и стана херој, за кого со голема возбуда зборуваше целиот свет. |
1932 | Прво прелетување на Атлантикот од страна на жена. (Амелија Ерхарт, која поради лошо време слетала во Ирска) |
1945 | Венчавка на американските глумци Хемфри Богарт и Лорен Бекол. |
1956 | Американците ја пуштиле нивната прва водородна бомба во Тихиот Океан. |
1992 | Владата на Република Македонија донесе одлука за формирање на Македонско прес-биро. |
2003 | Катастрофален земјотрес го погодува северен Алжир, убивајќи повеќе од 2,000 лица. |
2006 | На референдум во Црна Гора граѓаните се изјаснуваат за независност од сојузната држава Србија и Црна Гора.
|
Родени
1471 | Албрехт Дирер — германски сликар. |
1527 | Филип II — крал на Шпанија. |
1688 | Александар Поуп — англиски поет. |
1792 | Гаспар Гистав Кориолис — француски математичар. |
1921 | Андреј Сахаров — советски физичар, добитник на Нобеловата награда. |
1923 | Васко Караџа — македонски писател. |
1933 | Морис Андре — француски трубач. |
1946 | Боба Стефановиќ — српски и југословенски пејач и композитор на забавна музика. |
1959 | Ник Касаветес — американски глумец. |
1960 | Владимир Саљников — советски пливач. |
1968 | Јован Манасиевски — македонски политичар, претседател на Либерално-демократската партија. |
1986 | Кристијан Траш — германски фудбалер. |
1986 | Марио Манџукиќ — хрватски фудбалер. |
1986 | Даниел Прањиќ — хрватски фудбалер. |
1988 | Марио Манџукиќ — хрватски фудбалер. |
1986 | Адел — англиска пејачка. |
1989 | Жорди Алба — шпански фудбалер. |
1992 | Порту — шпански фудбалер. |
Починале
1471 | Хенри VI — крал на Англија. |
1639 | Томазо Кампанела — италијански филозоф, теолог и поет. |
1903 | Парашкев Цветков — бугарски револуционер. |
1949 | Клаус Ман — германски писател. |
1991 | Раџив Ганди — премиер на Индија |
1998 | Манол Пандевски — македонски историчар. |
2002 | Слободан Мицковиќ — македонски есеист, критичар, романописец и преведувач. |
Настани
1819 | Парниот брод „Савана“, изграден во Џорџија, САД, пристигна во Ливерпул, во Велика Британија. Ова е првиот пароброд кој за само 25 дена го препловил Атлантикот. |
1918 | Германските воени авиони го бомбардираа Париз. Во историјата, тоа беше прво авионско бомбардирање на еден град. |
1947 | Хари Труман потпишал акт со кој на Грција и се дава воена и економска помош за борбата против комунизмот. Оваа помош овозможила пресврт во Граѓанската војна во Грција, и како резултат на тоа — Егзодусот на Македонците. |
1967 | Повеќе од 320 луѓе загинале во стоковната куќа „Иновасион“ во Брисел. |
1972 | Претседателот на САД, Ричард Никсон го посетил Советскиот Сојуз. Тоа било првата посета на американски претседател на СССР. |
1972 | Цејлон го доби називот Шри Ланка. Овој ден се прославува како национален празник на Шри Ланка. |
2004 | Во Мадрид, шпанскиот престолонаследник, принцот од Астурија, Фелипе Бурбонски, се венчал со поранешната телевизиска водителка Летисија Ортис. Тоа било првото кралско венчавање на територијата на Шпанија по пауза од 98 години. |
2012 | Отворена за јавноста радиодифузната кула „Токиско небесно дрво“, втората највисока градба во светот. |
Родени
1813 | Рихард Вагнер — германски композитор, реформатор на операта. |
1907 | Лоренс Оливие — англиски театарски и филмски глумец, режисер и продуцент. |
1913 | Рафаел Хил — шпански режисер. |
1937 | Виктор Понеделник — руски и советски фудбалер. |
1946 | Владимир Ангеловски — македонски глумец. |
1946 | Петар Божовиќ — српски глумец. |
1946 | Џорџ Бест — северноирски фудбалер. |
1953 | Пол Маринер — англиски фудбалер. |
1959 | Мориси — англиски пејач, член на групата „Смитс“ (The Smiths). |
1965 | Фанис Христодулу — грчки кошаркар. |
1977 | Жан Кристоф Перо — француски велосипедист. |
1987 | Артуро Видал — чилеански фудбалер. |
1987 | Новак Ѓоковиќ — српски тенисер. |
1991 | Кентан Мае — француски ракометар. |
1992 | Николај Пенчев — бугарски одбојкар. |
Починале
1564 | Жан Калвин — верски реформатор, основач на калвинистичката протестантска црква. |
1885 | Виктор Иго — француски писател, основач на францускиот романтизам во XIX век. |
1939 | Јиржи Махен — чешки писател. |
1942 | Раде Кончар — хрватски комунист и партизан, Народен херој на Југославија. |
1972 | Бернабе Ферејра — аргентински фудбалер. |
2010 | Гане Тодоровски — македонски поет и книжевен критичар. |
Настани
1514 | Во Унгарија почна селанската буна под водство на благородникот Ѓерѓ Дож. Унгарските селани кои бараа враќање на „старите права“, по четиримесечни борби зазедоа поголем дел од територијата. Војската на Дож беше разбиена кај Темишвар, а загинаа околу 70.000 востаници. Ѓерѓ Дож беше свирепо убиен. |
1805 | Наполеон Бонапарт крунусан за цар на Италија во Миланската катедрала |
1877 | Романија прогласува независност од Османлиското Царство |
1905 | Со ираде - указ на турскиот султан Абдул Хамид II, Власите се признати како посебен народ во Отоманското Царство. Организациите на Власите на Балканот го слават овој ден како Национален ден на Власите. |
1945 | Главниот заповедник на Шуцштафел, Хајнрих Химлер се самоубива |
1949 | Создадена е Западна Германија |
1962 | Властите во Израел соопштија дека е уапсен поранешниот нацист, Адолф Ајхман, на кој ќе му се суди како на воен злосторник. |
1988 | Мишел Платини се повлекува од фудбалот |
1992 | |
1994 | Во Струга, во организација на Сојузот на студентите на Република Македонија, почна Првата македонска универзијада. |
1995 | Република Македонија и Украина воспоставиле дипломатски односи. |
1995 | Сан Мајкросистемс (Sun Microsystems) го претстави програмскиот јазик Јава. |
Родени
1883 | Даглас Фербанкс — американски глумец. |
1896 | Калман Конрад — унгарски фудбалер. |
1910 | Арти Шо — американски џез-музичар. |
1944 | Џон Њуком — австралиски тенисер. |
1951 | Анатолиј Карпов — руски шаховски велемајстор и светски првак. |
1954 | Марвин Хаглер — американски боксер. |
1956 | Андони Гоикочеа — шпански фудбалер. |
1961 | Даниеле Масаро — италијански фудбалер. |
1972 | Рубенс Барикело — бразилски возач на „Формула 1“. |
1982 | Стевица Ристиќ — македонски фудбалер. |
1997 | Џо Гомес — англиски фудбалер. |
1998 | Салва Еид Насер — бахреинска атлетичарка. |
2001 | Бренан Џонсон — англиски фудбалер. |
Починале
1857 | Огистен-Луј Коши — фрацуски математичар. |
1883 | Ципријан Норвид — полски поет, драматург, сликар и вајар. |
1906 | Хенрик Ибзен — норвешки писател и драматург. |
1994 | Џо Пас — американски џез-гитарист |
2015 | Џон Неш — американски математичар. |
Настани
1218 | Магнус III станува крал на Шведска. |
1832 | Грција станува кралство. |
1833 | Во Њујорк официјално е пуштен во употреба Бруклинскиот мост. |
1881 | Османлиското Царство ѝ ги предоставува Тесалија и Арта на Грција . |
1915 | Прва светска војна: Италија ѝ објавува војна на Австроунгарија. |
1928 | Александар Флеминг го пронашол пеницилинот — прв антибиотик делотворен против многу болести. |
1940 | Јосиф Бродски, руски поет, добитник на Нобеловата награда за литература. |
1954 | Во Скопје, на сцената на скопската опера е изведена првата македонска национална опера „Гоце“ од композиторот Кирил Македонски. |
1961 | Кипар станува член на Советот на Европа. |
1994 | Во стампедо на муслиманските аџии во Мека, во Саудиска Арабија загинаа 270 лица. |
1996 | Во Штип е поставен камен-темелникот на црквата „Свети Кирил и Методиј“. |
2000 | Израел ја прекинува 29-годишната окупација на јужен Либан. |
2002 | Русија и САД го потпишуваат Московскиот договор познат како СОРТ. |
2016 | Бинали Јилдирим назначен за Премиер на Турција. |
Родени
Починале
1543 | Никола Коперник — полски астроном, застапник на хелиоцентричниот систем. |
1919 | Амадо Нерво — мексикански поет, новинар и амбасадор. |
1963 | Елмор Џејмс - американски блуз-музичар. |
1974 | Дјук Елингтон — американски џез-музичар. |
1991 | Џин Кларк — американски рок-музичар, член на групата Byrds. |
1994 | Цветко Узуновски — македонски комунист, учесник во НОВ и политичар. |
2015 | Маркус Белгрејв — американски џез-музичар. |
2019 | Душица Жегарац — српска и југословенска глумица. |
2023 | Тина Тарнер — американска пејачка. |
Настани
1810 | Во Рио де ла Плата (сегашна Аргентина) започна бунт против шпанскиот колонијален режим и власта ја презеде привремена влада. Овој ден се прославува како Ден на независноста на Аргентина, иако таа формално е прогласена во јули 1816 година. |
1850 | Во лондонската зоолошка градина пристигна Обајш, првиот нилски коњ донесен во Европа. |
1895 | Британскиот писател Оскар Вајлд е осуден на две години затвор поради хомосексуалност. |
1911 | Претседателот на Мексико, Порфирио Дејас поднесе оставка на функцијата по победата на револуционерните сили над владините трупи во граѓанската војна во државата. |
1946 | Парламентот на Трансјорданија го прогласува емирот Абдула I за крал. |
1958 | Во Гостивар почна со редовно производство фабриката за производство на огноотпорни материјали „Силика“. |
1963 | Во Адис Абеба заврши Самитот на африканските држави, на кој учесниците потпишаа Договор за создавање Организација на африканско единство. |
1967 | „Селтик“ го освоил Купот на европските шампиони во фудбал, победувајќи го во финалето „Интер“ од Милано. |
1977 | „Ливерпул“ го освоил Купот на европските шампиони во фудбал. |
1979 | Се случи најтешката несреќа во историјата на американското воздухопловство. Веднаш при летнувањето од чикашкиот аеродром се урна авионот „ДЦ-10“ на „Американ ерлајн“, при што загинаа 272 патници и членови на екипажот. |
1985 | Во Бангладеш, од тропски циклон загинуваат околу 100.000 жители |
1985 | Српската академија на науките и уметностите одлучува да создаде меморандум за политичката, економската, и културната положба на српскиот народ во СФРЈ. |
1988 | „ПСВ Ајндховен“ го освоил Купот на европските шампиони во фудбал. |
1997 | Кинотеката на Македонија е примена за рамноправен член на Меѓународната асоцијација на филмските архиви. |
2002 | Авионаска несреќа на кинески авион во Тајван. Загинуваат 225 патници. |
2002 | Никола Груевски станува претседател на ВМРО-ДПМНЕ. |
2005 | „Ливерпул“ победил во Лигата на шампионите во фудбал, победувајќи го во финалето тимот на „Милан“. |
2013 | Тимот на Баерн Минхен ја освоил Лигата на шампионите. |
Родени
1802 | Јохан Фридрих фон Брант — германски зоолог. |
1803 | Ралф Валдо Емерсон — американски предавач, есеист и поет. |
1848 | Хелмут фон Молтке — германски армиски началник. |
1875 | Петар Дрвингов — полковник во бугарската армија и историчар. |
1887 | Свети Пио — капуцински католички свештеник од Италија. |
1902 | Стале Попов — македонски писател. |
1948 | Булент Аринч — турски политичар. |
1952 | Петар Стојанов — претседател на Бугарија. |
1953 | Даниел Пасарела — аргентински фудбалер и тренер. |
1953 | Гаетано Ширеја — италијански фудбалер. |
1957 | Едер — бразилски фудбалер. |
1958 | Пол Велер — англиски рок-музичар, член на групата Џем (The Jam). |
1961 | Тите — бразилски фудбалер и тренер. |
1963 | Рисима Рисимкин — македонска балерина и кореограф. |
1964 | Тахир Синани — поранешен член на ОНА. |
1967 | Фехим Хусковиќ — македонски академски сликар. |
1976 | Сандра Насиќ — германска пејачка, вокалистка на групата Гуано Ејпс (Guano Apes). |
1979 | Карлос Боканегра — американски фудбалер. |
1987 | Камил Штох — полски скокач со скии. |
1987 | Павел Атман — руски ракометар. |
1987 | Ијан Станард — британски велосипедист. |
1999 | Ибраима Конате — француски фудбалер. |
Починале
1085 | Грегориј VII — римски папа. |
1261 | Александар IV — римски папа. |
1924 | Љубов Попова — руска сликарка. |
1926 | Симон Петљура — украински политички деец. |
1944 | Манчу Матак — македонски комунистички деец и народен херој. |
1965 | Сони Бој Вилијамсон II — американски блуз-музичар. |
1994 | Сони Шарок — американски џез-музичар. |
1995 | Крешимир Ќосиќ — хрватски и југословенски кошаркар. |
2001 | Алберто Корда — кубански фотограф, познат по неговата фотографија Guerrillero Heroico („Херојскиот герилец“) на марксистичкиот револуционер Че Гевара. |
2010 | Александар Белостењи — украински и советски кошаркар. |
2010 | Ерих Кош — српски и југословенски писател. |
Настани
1882 | Германскиот бактериолог Роберт Кох (1843-1910) на собирот на берлинските лекари соопшти дека го открил бацилот што ја предизвикува туберкулозата и оти пронашол лек за оваа болест — тубекулинот. Кох го откри и причинителот на колерата од која во минатите столетија умираа десетици илјади луѓе во светот. За овој труд во 1905 година ја доби Нобеловата награда за медицина. |
1972 | Во Москва е потпишан договор меѓу САД и Советскиот Сојуз за ограничување на стратегиското јадрено вооружување. |
1994 | Весникот на албански јазик „Флака е влазеримит“ почна да излегува како дневен весник. |
Родени
1478 | Папа Климент VII — римски папа. |
1566 | Мехмед III — отомански султан. |
1799 | Александар Пушкин — руски поет и писател († 1837.). |
1904 | Владо Перлемутер — литванско-француски пијанист († 2002.). |
1907 | Џон Вејн — американски глумец. |
1923 | Хари Џонсон — канадски економист. |
1926 | Мајлс Дејвис — американски џез-музичар. |
1926 | Рафаел Ескалона — колумбиски композитор. |
1938 | Јаки Либецајт — германски рок-тапанар, член на групата „Кен“ (Can). |
1939 | Витали Галков — руски кану-спринтер. |
1946 | Мик Ронсон — англиски рок-гитарист. |
1948 | Стиви Никс — американска пејачка, членка на групата „Флитвуд мек“. |
1962 | Лени Кравиц — американски рок-музичар. |
1967 | Кевин Мур — клавијатурист на групата „Dream Theater“. |
1971 | Мет Стоун — американски продуцент. |
1977 | Лука Тони — италијански фудбалер. |
1984 | Микел Ниеве — шпански велосипедист. |
1988 | Хуан Квадрадо — колумбиски фудбалер. |
Починале
735 | Беда Многупочитуван — англиски светец и историчар, наречен „Татко на англиската историја“. |
1421 | Мехмед I — отомански султан. |
1512 | Бајазит II — отомански султан (р. 1447.). |
1917 | Борис Дрангов — бугарски офицер. |
2022 | Енди Флечер — англиски електро-поп музичар. |
2022 | Реј Љота — американски глумец. |
Настани
1703 | Рускиот цар Петар Велики, на утоката на реката Нева, во Балтикот, основа град, кој според него е наречен Санкт Петербург (до 1914 г.), Петроград (до 1924 г.), Ленинград (до 1992 г.), а потоа повторно Санкт Петербург. Од 1712 до 1918 г. градот бил престолнина на Царска Русија. |
1957 | Пуштен е во погон првиот агрегат на ХЕЦ „Вруток“. |
1996 | Република Македонија и Обединетите Арапски Емирати воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасадори. |
Родени
1868 | Алекса Шантиќ — српски поет. |
1877 | Изадора Данкан — американска балерина. |
1894 | Луј Фердинан Селин — француски писател. |
1907 | Рејчел Карсон — американски зоолог и биолог. |
1912 | Кирил Миљовски — македонски револуционер, академик, општественик и прв ректор на Универзитетот во Скопје. |
1923 | Хенри Кисинџер — американски политичар и дипломат. |
1936 | Иво Брешан — хрватски писател. |
1947 | Душан Николовски — македонски рударски инженер. |
1947 | Бранко Облак — словенечки и југословенски фудбалер и тренер. |
1967 | Пол Гаскоњ — англиски фудбалер. |
1973 | Никола Маџиров — македонски поет, есеист и преведувач. |
1974 | Емруш Сума — поранешен член на ОНА. |
1975 | Андре 3000 — американски рапер, музички продуцент и глумец. |
1982 | Кевин де Верт — белгиски велосипедист |
1985 | Роберто Солдадо — шпански фудбал]]ер. |
1987 | Жервињо — фудбал]]ер од Брегот на Слоновата Коска. |
1992 | Арон Браун — канадски атлетичар. |
1994 | Емерик Лапорт — француски фудбалер. |
1994 | Жоао Кансело — португалски фудбалер. |
1997 | Конрад Лајмер — австриски фудбалер. |
2002 | Жереми Доку — белгиски фудбалер. |
Починале
1508 | Лудовико Сфорца — војвода на Милано. |
1840 | Николо Паганини — италијански композитор и виолинист. |
1964 | Џавахарлал Нехру — индиски државник. |
2000 | Ијан Дјури — англиски панк-рок музичар и глуемц. |
2009 | Клајв Гренџер — британски економист, добитник на Нобеловата награда за економија. |
2017 | Грег Алман — американски рок-музичар, член на групата Алман брадерс бенд (The Allman Brothers Band). |
2021 | Роберт Хоган — американски глумец. |
2024 | Бил Волтон — американски кошаркар. |
Настани
1882 | Германскиот бактериолог Роберт Кох (1843-1910) на собирот на берлинските лекари соопшти дека го открил бацилот што ја предизвикува туберкулозата и оти пронашол лек за оваа болест — тубекулинот. Кох го откри и причинителот на колерата од која во минатите столетија умираа десетици илјади луѓе во светот. За овој труд во 1905 година ја доби Нобеловата награда за медицина. |
1972 | Во Москва е потпишан договор меѓу САД и Советскиот Сојуз за ограничување на стратегиското јадрено вооружување. |
1994 | Весникот на албански јазик „Флака е влазеримит“ почна да излегува како дневен весник. |
Родени
Починале
1598 | Валаам — охридски архиепископ. |
1787 | Леополд Моцарт — австриски класицистички композитор. |
1805 | Лујџи Бокерини — италијански композитор и виолончелист. |
1937 | Алфред Адлер — австриски лекар и психолог. |
1990 | Џорџо Манганели — италијански писател. |
1990 | Вилхелм Вагенфелд — германски индустриски дизајнер. |
1995 | Исак Сион — учесник во НОБ. |
2018 | Стеван Хорват — српски и југословенски борач во грчко-римски стил. |
Настани
1453 | Турскиот султан Мехмед II успева по скоро двомесечна опсада да го освои Цариград, по што градот претрпел уште едно пљачкосување и разурнување. |
1953 | Едмунд Хилари и шерпасот Тенцинг Норгај први во историјата на човештвото се искачија на највисокиот врв на земјата, „покривот на светот“ Монт Еверест, висок 8.848 метри. |
1996 | Република Македонија во Хелсинки и формално пристапи кон Завршниот документ на Конференцијата за европска безбедност и соработка. |
1996 | Во Будимпешта, Република Македонија е примена за рамноправна членка на Европската конференција за транспорт (ЦЕМТ). |
Родени
Починале
1453 | Константин XI Палеолог — последниот римски (византиски) цар. |
1979 | Мери Пикфорд — канадско-американска филмска глумица. |
1982 | Роми Шнајдер — австриска филмска глумица. |
1997 | Џеф Бакли — американски рок-музичар. |
2014 | Миљенко Прохаска — хрватски композитор, музички продуцент и диригент. |
Настани
1498 | Кристофер Колумбо, шпански морепловец со Италијанско потекло, со шест бродови испловил од шпанското пристаниште Санлукар на третото патување во Новиот Свет, при што ги открил Тринидад и брегот на Јужна Америка. |
1969 | Гибралтар добил статус на британски доминион со внатрешна самоуправа. |
1973 | Западна Германија и Чехословачка потпишале Договор за нормализација на односите, ставајќи крај на 32-годишните несогласувања меѓу двете земји. |
1981 | Во Бангладеш, во обидот за државен удар, бил убиен претседателот Ајаур Рахман. |
1998 | Во земјотресот, што ја зафатил северната авганистанска покраина Тахар, загинале најмалку три илјади лица. |
Родени
Починале
1431 | Јованка Орлеанка — француска национална хероина од Стогодишната војна (1337 - 1453.). |
1574 | Шарл IX — крал на Франција. |
1594 | Балинт Балаши — ренесансен лирски поет, основач на современата унгарска лирика. |
1640 | Петар Паул Рубенс — фламански сликар. |
1744 | Александар Поуп — англиски поет. |
1778 | Франсоа Волтер — француски писател, историчар и филозоф. |
1905 | Бранивое Јовановиќ-Брана — војвода на Српскиот комитет на четничката акција. |
1918 | Георгиј Валентинович Плеханов — руски филозоф, политичар, историчар, критичар, естетичар и социолог. |
1951 | Херман Брох — австриски писател. |
1960 | Борис Пастернак — руски и советски писател. |
1963 | Рибејро Коуто — бразилски писател и дипломат. |
1986 | Хенк Мобли — американски џез-музичар. |
1989 | Зинка Миланов — американска оперска пејачка. |
1994 | Павле Савиќ — српски физичар и хемичар. |
Настани
1942 | Чехословачките патриоти го убија водачот на Гестапо, Рајнхард Хајдрих, еден од најсуровите нацистички злосторници, организатор на најмасовните масакри врз Полјаците, Евреите и Русите. Во знак на одмазда, нацистите го уништија селото Лидице и ги убија нивните жители. |
1961 | Јужна Африка се прогласи за република, за претседател на ЈАР е избран Чарлс Робертс Сварт, а државата го напушти Британскиот комонвелт. |
1962 | Во Израел е извршена смртна казна со бесење врз нацистичкиот злосторник Адолф Ајхман, еден од главните извршители на Хитлеровото „конечно решение“ на еврејското прашање во Европа. Во судскиот процес е утврдено дека Ајхман е виновен за смртта на шест милиони луѓе. |
1991 | Во Лисабон е потпишан мировен Договор за Ангола, според кој, по околу 16 години заврши граѓанската војна во таа африканска земја. |
Родени
1656 | Марен Маре — француски композитор за виола да гамба. |
1819 | Волт Витман — американски поет. |
1892 | Константин Паустовски — руски и советски писател. |
1899 | Леонид Леонов — руски и советски писател. |
1908 | Дон Амичи — американски глумец. |
1911 | Морис Але — француски економист, добитник на Нобеловата награда. |
1930 | Клинт Иствуд — американски филмски глумец и режисер. |
1934 | Рада Ѓуричин — српска и југословенска глумица. |
1941 | Вилијам Нордхаус — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 2018 година. |
1945 | Рајнер Вернер Фасбиндер — германски режисер. |
1948 | Џон Бонам — англиски рок-музичар, член на групата Лед цепелин. |
1965 | Брук Шилдс — американска глумица. |
1969 | Тони Цетински — хрватски пејач. |
1970 | Паоло Сорентино — италијански режисер. |
1973 | Родриго Кортес — шпански филмски режисер. |
1986 | Роберт Гесинк — холандски велосипедист. |
1989 | Марко Ројс — германски фудбалер. |
2001 | Ига Свјонтек — полска тенисерка. |
2003 | Бењамин Шешко — словенечки фудбалер. |
Починале
1594 | Јакопо Робусти Тинторето — италијански сликар. |
1809 | Франц Јозеф Хајдн — австриски класицистички композитор. |
1854 | Ватрослав Лисински — хрватски композитор. |
1953 | Владимир Татлин — руски и советски сликар и архитект. |
1962 | Адолф Ајхман — нацистички функционер. |
1978 | Јожеф Божик — унгарски фудбалер. |
1983 | Џек Демпси — американски боксер. |
2019 | Ѓело Јусиќ — хрватски композитор, аранжер, диригент и гитарист. |
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
527 | Византискиот цар Јустин I го именувал својот внук Јустинијан I за совладетел и наследник на престолот. |
1826 | Семјуел Мори го патентирал моторот со внатрешно согорување. |
1951 | Формиран е Архивот на Македонија — Ден на архивистите на Македонија. |
1976 | Стив Џобс и Стив Возњак ја го основаат претпријатието „Епл“ (Apple). |
2001 | Холандија станала првата земја во светот што го озаконила истополови бракови. |
2001 | Поранешниот претседател на Сојузна Република Југославија Слободан Милошевиќ се предал на специјалната полиција за да одговара за обвиненијата за воени злосторства пред меѓународниот трибунал во Хаг. |
2002 | Холандија станала првата земја што ја легализирала евтаназијата. |
2014 | Мануел Валс е назначен за премиер на Франција. |
Родени
Починале
1917 | Скот Џоплин — истакнат американски композитор, наречен „Крал на регтајмот“ |
1976 | Макс Ернст — германски сликар. |
1984 | Марвин Геј — американски музичар. |
2015 | Синтија Ленон — првата сопруга на Џон Ленон. |
Настани
1453 | Во понеделник (втор ден на Велигден) на 2 мај Мехмед II Освојувачот ја започнува Опсадата на Цариград. Градот ќе падне во рацете на Османлиите на 29 мај истата година. |
1792 | Озаконет доларот како парична единица во САД. |
1975 | Завршена е кулата „Си-ен“ во Торонто, Канада која во тоа време била највисоката градба на светот со 533,33 метри. |
1982 | Аргентина извршила инвазија на Фолкландските Острови што го означил почетокот на Фолкландската војна помеѓу Обединетото Кралство и Аргентина. Војната завршила по два и пол месеци, на 14 јуни истата година со пораз на Аргентина и повлекување од островите. |
Родени
742 | Карло Велики — франкиски крал и цар. |
1527 | Абрахам Ортелиј — фламански картограф, татко на современиот атлас. |
1725 | Џакомо Казанова — италијански авантурист, писател и најпознат заводник во историјата. |
1805 | Ханс Кристијан Андерсен — дански баснописец. |
1827 | Вилијам Холман Хант — англиски сликар. |
1840 | Емил Зола — француски писател. |
1841 | Клеман Адер — француски инженер и пронаоѓач. |
1882 | Јани Воденичаров — македонски револуционер. |
1891 | Макс Ернст — германски сликар. |
1939 | Марвин Геј — американски музичар. |
1941 | Ѓорѓи Здравев — македонски етнолог и костимограф. |
1960 | Линфорд Кристи — британски атлетичар. |
1964 | Горан Каран — хрватски поп-пејач. |
1967 | Принс Пол — американски хип-хоп музичар. |
1966 | Теди Шерингам — англиски фудбалер и тренер. |
1976 | Игор Ѓузелов — македонски фудбалер. |
1977 | Мајкл Фасбендер — германско-ирски глумец. |
1982 | Марко Амелија — италијански фудбалски голман. |
1982 | Давид Ферер — шпански тенисер. |
1983 | Сергеј Ковалев — руски боксер. |
1986 | Ибрахим Афелај — холандски фудбалер. |
1990 | Миралем Пјаниќ — босански фудбалер. |
1994 | Паскал Сијакам — камерунски кошаркар. |
1996 | Андре Онана — камерунски фудбалски голман. |
2000 | Јосип Станишиќ — хрватско-германски фудбалер. |
Починале
1791 | Оноре Габриел Мирабо — француски политичар и државник. |
1872 | Семјуел Морзе — северноамерикански сликар и пронаоѓач. |
1905 | Цено Куртев — бугарски подофицер. |
1907 | Мише Развигоров — учител, револуционер и војвода на ТМОРО |
1974 | Жорж Помпиду — француски политичар. |
1987 | Бади Рич — американски џез-музичар. |
1992 | Хуанито — шпански фудбалер. |
2005 | Јован Павле II — римски папа. |
2008 | Јозо Т. Бошковски - Јон — македонски поет. |
2016 | Ласло Шароши — унгарски фудбалер. |
2024 | Џон Барт — американски писател. |
Настани
1043 | Едвард Исповедникот е крунисан за крал на Англија. |
1789 | Прославениот војсководец Џорџ Вашингтон положи заклетва и така стана прв претседател на САД, новата држава на северноамериканскиот континент. |
1917 | Владимир Илич Ленин се вратил во Русија од прогонство и застанал на чело на Руската револуција од 1917. Пред болшевичките водачи го претставил својот реферат „За задачите на пролетаријатот во сегашната револуција“ познат и како „Априлски тези“. |
1945 | Во Скопје, со изведувањето на претставата „Платон Кречет“ од советскиот драматург Александар Корнејчук, во режија на Димитар Ќостаров, а во превод на Блаже Конески, почна континуирано да работи Македонскиот народен театар. |
1948 | Претседателот на САД Хари Труман го потпишал Маршаловиот план со кој ја овластил помошта на САД од 5 милијарди долари за обновата на 16 европски земји по Втората светска војна. |
1973 | Во Њујорк, САД е воспоставен првиот телефонски повик од мобилен телефон. |
1986 | IBM го претставил новиот производ PC Convertible, првиот преносен сметач со димензии слични на денешните. |
2008 | И покрај решеноста на останатите 25 членки, Грција го спречи приклучувањето на Македонија кон НАТО, оправдувајќи го овој потег со потребата за подобрување на соседските односи со решавање на спорот со името на Македонија. |
Родени
1461 | Ана де Божу — француска принцеза, ќерка на Луј XI. |
1783 | Вашингтон Ирвинг — американски писател, есеист, историчар и дипломат († 1859). |
1922 | Дорис Деј — американска филмска глумица и пејачка. |
1924 | Марлон Брандо — американски филмски глумец († 2004). |
1930 | Хелмут Кол — канцелар на Германија. |
1932 | Јован Ивањин — македонски поет и романописец. |
1942 | Адемир да Гуја — бразилски фудбалер. |
1943 | Зоран Ковачевски — македонски писател. |
1958 | Алек Болдвин — американски глумец. |
1961 | Еди Марфи — американски глумец и комичар. |
1978 | Томи Хас — германски тенисер. |
1984 | Макси Лопес — аргентински фудбалер. |
1985 | Леона Луис — британска поп-пејачка. |
1990 | Ловре Калиниќ — хрватски фудбалер. |
1995 | Адријан Рабио — француски фудбалер. |
1996 | Фабијан Руис — шпански фудбалер. |
Починале
1171 | Филип од Наблус — седмиот Голем мајстор на витешкиот ред Темплари. |
1287 | Хонориј IV — римски папа. |
1862 | Џејмс Кларк Рос — британски поморски истражувач. |
1882 | Џеси Џејмс — американски разбојник (р. 1847). |
1897 | Јоханес Брамс — германски композитор, пијанист и диригент. |
1990 | Сара Вон — американска џез пејачка (р. 1924). |
1950 | Курт Веил — германско-американски композитор. |
1897 | Греам Грин — англиски писател (р. 1904). |
1915 | Надежда Петровиќ — српска сликарка. |
2015 | Боб Барнс — американски рок-музичар, член на групата Линард скинард (Lynard Skynard). |
2016 | Чезаре Малдини — италијански фудбалер и тренер. |
2024 | Вељко Булајиќ — југословенски режисер. |
Настани
1905 | Во Индија земјотрес во близина на Кангра однел најмалку 20.000 животи. |
1945 | Втората светска војна заврши на територијата на Унгарија, од каде што Црвената армија ги протера германските војски. |
1945 | Во Скопје излезе првиот број на весникот „Флака е влазеримит“ („Пламен на братството“), прво гласило на албански јазик во Македонија. |
1949 | Во Вашингтон, министрите за надворешни работи на САД и на 11 западноевропски држави го потпишаа Северноатлантскиот пакт (НАТО), со кој е создадена силна воено-политичка формација на западните сојузници. |
1968 | Борецот за правата на американците со африканско потекло, Мартин Лутер Кинг е убиен во Мемфис, САД. |
1969 | Во Хјустон, САД е извршена првата операција за вградување на вештачко срце во човековиот организам. Пациентот умрел по четири дена. |
1973 | Во Њујорк, САД официјално e отворен Светскиот трговски центар, целосно разурнат во терористичките напади на Ал-Каеда од 11 септември 2001 г. |
1975 | Основан „Мајкрософт“ (Microsoft) од Бил Гејтс и Пол Ален. |
1994 | Марк Андерсен и Џим Кларк го основале „Netscape“. |
Родени
Починале
1617 | Џон Непер — шкотски математичар (р. 1550). |
1929 | Карл Бенц — германски автоконструктор, пронаоѓач и инженер (р. 1844). |
1931 | Андре Мишлен — француски индустријалец, производител на автомобилски гуми (р. 1853). |
1968 | Мартин Лутер Кинг — американски борец за граѓански права и мир (р. 1929). |
1983 | Бернард Вукас — хрватски и југословенски фудбалер. |
1988 | Славјанка Влахчева — прва современа медицинска сестра во Македонија. |
Настани
1942 | Во екот на Втората светска војна Јапонија ја нападнала Шри Ланка. |
1654 | Со Вестминстерскиот мир завршила Првата англо-холандска војна. Со победата врз Холандија, Англија ја скршила холандската надмоќност на море. |
1955 | Британскиот премиер Винстон Черчил поднесе оставка на функцијата. Неговото премиерско место го наследи шефот на братанската дипломатија Ентони Идн. |
1989 | Виетнам соопшти дека до 30 септември 1989 година ќе ги повлече сите војници од Камбоџа што означи крај на меѓусебниот десетгодишен конфликт. |
1992 | Српските сили воспоставиле опсада на Сараево. Градот останал под опсада до 29 февруари 1996, што е најдолгата опсада во современата воена историја. |
1998 | Најдолгиот висечки мост на светот, Акаши-Кајкјо во Јапонија, е отворен за сообраќај. |
1999 | Властите во Либија ги предадоа двајцата Либијци осомничени дека во декември 1988 година ја предизвикале експлозијата на американскиот патнички авион „Боинг 747“ над местото Локерби во Шкотска, при што загинаа 270 лица. |
Родени
Починале
Настани
1794 | Жорж Дантон — француски револуционер, противник на монархијата во Француската буржоаска револуција. |
1900 | Жозеф Бертран — француски математичар. |
1958 | Исидора Секулиќ — српска писателка. |
1987 | Калипсо Налча — прва жена професионална артистка во Македонија. |
1994 | Курт Кобејн — американски музичар, член на групата „Нирвана“ . |
1997 | Ален Гинсберг — американски поет, лауреат на Струшките вечери на поезијата. |
2002 | Лејн Стејли — американски пејач и текстописец. |
2005 | Сол Белоу — американски писател, добитник на Нобеловата награда за литература во 1976 година. |
2007 | Марк Џон — американски рок-гитарист, член на групите Кис (Kiss) и Вајт тајгер (White Tiger). |
2008 | Чарлтон Хестон — американски глумец. |
2022 | Дејан Мијач — српски режисер. |
2023 | Душко Гојковиќ — српски џез-музичар и композитор. |
885 | Во Велиград, Велика Моравија (денешна Чешка), умрел и бил погребан Свети Методиј. |
1814 | Наполеон абдицирал и подоцна бил протеран на островот Елба, близу Италија. |
1896 | Во Атина почнале првите современи Олимписки игри кои биле организирани од страна на Французинот Пјер де Кубертен, претседател на Меѓународниот олимписки комитет од 1896 до 1925 година. На игрите кои завршиле на 14 април, учествувале 484 натпреварувачи. |
1909 | Американскиот поларен истражувач Роберт Пири (1856 - 1920) прв стигнал на Северниот Пол. Пири го испитал и најсеверниот дел на Гренланд (Пириева Земја) и напишал неколку дела за своите патувања, како што се „Најблиску до полот“, „Северниот Пол“ и „Тајните на поларните патувања“. |
1917 | САД во Првата светска војна, по вонредното заседание на Конгресот, ѝ објавиле војна на Германија. |
1941 | Нацистичка Германија без објава ги нападнала Југославија и Грција. Нападот започнал со бомбардирање на Белград, кој е речиси целосно разорен, а 12.000 луѓе го загубиле животот. |
1991 | Во Прилеп почнал Првиот конгрес на ВМРО-ДПМНЕ. |
1994 | Започнал геноцидот во Руанда кој однел над 500.000 животи, откако е соборен авионот кој ги превезувал претседателите на Руанда Џувенал Хабјаримана и на Бурунди Циприен Нтаријамира. |
Родени
1483 | Рафаело Санти — италијански ренесансен сликар († 1520) |
1773 | Џејмс Мил — англиски филозоф, економист и политички теоретичар. |
1826 | Гистав Моро — француски симболистички сликар († 1898) |
1849 | Џон Вилијам Вотерхаус — англиски сликар-предрафаелит. |
1890 | Антони Фокер — холандски авиоконструктор († 1939). |
1927 | Гери Мулиган — американски џез-музичар († 1996) |
1946 | Иван Бекјарев — српски глумец († 2020). |
1959 | Пјетро Вјерховод — италијански фудбалер. |
1965 | Стефан Петерхансел — француски мотоциклист и автомобилист. |
1972 | Андерс Томас Јенсен — дански режисер. |
1984 | Мадс Кристенсен — дански велосипедист. |
1988 | Гаетан Биле — белгиски велосипедист. |
Починале
Настани
529 | Во Цариград бил издаден првиот нацрт на Јустинијановиот законик (Corpus iustis civilis) — кодификација на царските закони од II век до тогаш. |
1348 | Во Прага е основан Карловиот универзитет, прв во Средна Европа. |
1795 | Франција го усвоила метарот како основна мерка за должина. |
1906 | Вулканот Везув го уништил градот Неапол во Италија. |
1939 | Војската на Фашистичка Италија започнала инвазија врз Албанија. |
1945 | Втора светска војна: Американските авиони го потопија најголемиот јапонски воен брод „Јамато“. |
1948 | Во рамки на Обединетите Нации, основана е Светската здравствена организација. |
1953 | Даг Хамаршелд, шведски дипломат, е избран за генерален секретар на Обединетите нации. |
1963 | Усвоен е новиот устав на Југославија, со кој таа се преименувала во Социјалистичка Федеративна Република Југославија (СФРЈ), а Јосип Броз Тито е прогласен за доживотен претседател. |
2005 | Пакистан и Индија ја утврдиле граничната линија во областа Кашмир. |
2012 | Џојс Банда станала првата жена-претседател на Малави. |
Родени
1770 | Вилијам Вордсворт — англиски поет. |
1772 | Шарл Фурје — француски економист и социолог. |
1804 | Саломон Милер — германски природонаучник. |
1893 | Алмада Негреирош — португалски сликар. |
1915 | Били Холидеј — американска џез-пејачка. |
1920 | Рави Шанкар — индиски класичен музичар. |
1931 | Тед Кочеф — американски филмски режисер. |
1938 | Фреди Хабард — американски џез-музичар. |
1939 | Френсис Форд Копола — американски режисер. |
1944 | Герхард Шредер — германски канцелар. |
1948 | Пјетро Анастази — италијански фудбалер. |
1954 | Џеки Чен — хонгконшки глумец. |
1964 | Расел Кроу — новозеландско-австралиски глумец. |
1967 | Бодо Илгнер — германски фудбалски голман. |
1983 | Франк Рибери — француски фудбалер. |
1985 | Џек Бауер — новозеландски велосипедист. |
1987 | Патрик Греч — германски велосипедист. |
1987 | Мартин Касерес — уругвајски фудбалер. |
1990 | Џорџ Бенет — новозеландски велосипедист. |
1991 | Лука Миливоевиќ — српски фудбалер. |
Починале
1498 | Шарл VIII — Француски крал од династијата Валоа. |
1614 | Ел Греко — шпански сликар со грчко потекло. |
1761 | Томас Баес — англиски свештеник, филозоф и статистичар. |
1789 | Абдул Хамид I — султан на Отоманското Царство. |
1943 | Јован Дучиќ — српски поет и дипломат. |
1947 | Хенри Форд — американски претприемач, основач на претпријатието „Форд“. |
1975 | Крсто Хегедушиќ — хрватски сликар. |
1985 | Карл Шмит — германски политички теоретичар. |
1953 | Димитар Влахов — македонски револуционер, политичар и публицист. |
1968 | Џими Кларк — шкотски автомобилист. |
2017 | Релја Башиќ — хрватски глумец. |
Настани
1513 | Шпанскиот истражувач Хуан Понсе де Леон ја открил Флорида и ја прогласил за шпански посед. Во 1819. Шпанија ја продала Флорида на САД за 5 милиони УСД и ветување дека ќе се откажат од претензии кон Тексас. |
1820 | Милоска Венера е откриена на островот Милос во Грција и станала првостепена атракција кога била изложена во Лувр во Франција, иако некои не ја делеле воодушевеноста, на пример Пјер Огист Реноар рекол дека „потсетува на голем џандар“. |
1904 | Франција и Обединетото Кралство потпишале „Срдечен сојуз“, предвесник на Антантата која била воен сојуз во текот на Првата светска војна и Втората светска војна, и крај на долговековните војни помеѓу двете земји. |
1942 | Во Битола бугарската полиција го смртно е повреден членот на месниот комитет на КПЈ Јордан Чопела. Следниот ден умира. |
1971 | Во Лондон почна Првиот конгрес на Ромите кој траеше до 11 април. По тој повод Организацијата на обединетите нации го прогласи 8 април за Светски ден на Ромите. |
1993 | Со акламација во Генералното собрание на ОН, Република Македонија е примена како 181 рамноправна членка на Организацијата на обединетите нации под името „Поранешна Југословенска Република Македонија“. |
1995 | Република Македонија и Сојузна Република Југославија воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
Починале
1848 | Гаетано Доницети — италијански оперски композитор од времето на романтизмот. |
1914 | Јакуб Арбес — чешки писател, критичар и новинар. |
1950 | Васлав Нижински — руски балетан и кореограф. |
1973 | Пабло Пикасо — шпанско-француски сликар. |
2013 | Сара Монтиел — шпанска пејачка и глумица. |
2013 | Маргарет Тачер — првата жена-премиер на Велика Британија, наречена „Железната леди“. |
2019 | Златко Славенски — македонски драматург, режисер и универзитетски професор. |
2024 | Питер Хигс — британски теоретски физичар, познат по фундаменталната честичка Хигсов бозон, наречена и „божја честичка“. |
Настани
1387 | Османлискиот султан Мурат I го освоил Солун. |
1682 | Роберт Кавалие де Ла Сал го открил устието на реката Мисисипи, го прогласил за француска територија, и го нарекол по својот крал — Луизијана. |
1865 | Воениот водач на Конфедерацијата генерал Роберт Ли се предал заедно со своите војски на силите на Унијата (САД) со што завршила Граѓанската војна во САД. |
1867 | Сенатот на САД со еден глас мнозинство го ратификувал договорот за купување на Алјаска од Царска Русија за 7.200.000 УСД, или околу 4,75 центи за хектар. |
1873 | Од Солун во Велес пристигна првиот воз. Поради тоа, 9 април е прогласен за Ден на македонските железничари. |
1909 | Турски офицери на импровизираното игралиште на полјанката зад некогашната Учителска школа во населбата Ислахане (Идадија) во Скопје го одиграа првиот натпревар меѓу себе. Овој датум е прогласен за Ден на македонскиот фудбал. |
1928 | Како дел од реформите кои ги започнал Ататурк, исламот престанал да биде државна религија во Турција. |
1967 | Првиот лет на Боинг 737. |
2003 | Багдад и Ирак биле освоени од коалиционите сили предводени од САД. |
Родени
1336 | Тамерлан — монголски владетел, еден од најголемите освојувачи во историјата на човештвото. |
1821 | Шарл Бодлер — француски поет. |
1865 | Ерих Лудендорф — германски офицер. |
1906 | Виктор Вазарели — унгарско-француски сликар. |
1932 | Карл Перкинс — американски пејач. |
1933 | Тихо Најдовски — македонски поет. |
1933 | Џан Марија Волонте — италијански глумец. |
1933 | Жан Пол Белмондо — француски глумец. |
1933 | Радојка Шверко — хрватска пејачка. |
1954 | Виолета Ачкоска — македонска историчарка. |
1959 | Љупчо Димовски — министер за земјоделство, шумарство и водостопанство на Република Македонија. |
1959 | Киро Стојанов — римокатолички бискуп на Скопската бискупија. |
1962 | Мирсад Јонуз — македонски фудбалски голман и тренер. |
1971 | Жак Вилнев — канадски автомобилист, првак во трките на „Формула 1“. |
1972 | Жељко Ребрача — српски кошаркар. |
1975 | Роби Фаулер — англиски Фудбалер. |
1979 | Бујар Османи — министер за здравство на Република Македонија. |
1985 | Антонио Ночерино — италијански фудбалер. |
1986 | Николас Мес — белгиски велосипедист. |
1986 | Ивана Младеновска — македонска сликарка. |
1987 | Блез Матуиди — француски фудбалер. |
1990 | Кристен Стјуарт — американска глумица. |
1994 | Вуко Борозан — црногорски ракометар. |
Починале
915 | Константин — римски папа. |
1024 | Бенедикт VIII — римски папа. |
1483 | Едвард IV — крал на Англија. |
1492 | Лоренцо де Медичи — владетел на Фиренца. |
1588 | Паоло Веронезе — италијански сликар. |
1626 | Франсис Бекон — англиски филозоф и државник. |
1942 | Орде Чопела — македонски народен херој. |
1951 | Вилхелм Бјеркнес — норвешки метеоролог. |
1959 | Френк Лојд Рајт — американски архитект. |
1962 | Харолд Ламб, американски историчар. |
1983 | Александар Доброхотов — руски педагог и кореограф на Балетот при Македонскиот народен театар во Скопје. |
1997 | Стево Теодосиевски — македонски естраден уметник. |
2014 | Светлана Велмар Јанковиќ — српска писателка. |
Настани
1915 | Патувајќи од Мелник за Неврокоп, во близина на Роженскиот манастир, Јане Сандански бил убиен од врховистички наемници. |
1948 | Започна изградбата на ХС „Маврово“. |
1953 | Шведскиот дипломат Даг Хамаршелд, е избран за втор по ред генерален секретар на Организација на обединетите нации. Роден е во 1905 година, а загинал во авионска несреќа во Катанга, во 1961 година. |
Родени
Починале
1585 | Григориј XIII — римски папа. |
1813 | Жозеф Луј Лагранж — италијански математичар. |
1867 | Александар Дмитриевич Петров — руски шахист и теоретичар на шахот. |
1904 | Изабела II — кралица на Шпанија. |
1915 | Јане Сандански — македонски револуционер, војвода и еден од раководителите на ТМОРО. |
1919 | Емилијано Запата — мексикански револуционер. |
1931 | Халил Џибран — либански поет. |
1964 | Лазар Личеноски — македонски сликар. |
1979 | Нино Рота — италијански композитор. |
2010 | Лех Качињски — претседател на Полска. |
Настани
1713 | Потпишан е Утрешкиот мировен договор како финале на тринаесетгодишната Војна за шпанското наследство помеѓу речиси сите поголеми Европски сили од XVIII век. |
1919 | На Мировната конференција во Париз е формирана Меѓународната организација на трудот. |
1921 | Првиот спортски радиопренос. Се пренесувал боксерски меч помеѓу Џони Реј и Џони Данди во САД. |
1945 | Втора светска војна: Американските војници го ослободија нацистичкиот концентрационен логор Бухенвалд. |
1964 | Фриц Фрелинг и Дејвид Депати ја лансирале серијата цртани филмови со Пинк Пантер и истата година освоиле Оскар за кус анимиран филм. |
1991 | Советот за безбедност на ОН го објави формалниот крај на Заливската војна, прифаќајќи го ветувањето од страна на властите во Ирак дека ќе платат за штетите од војната и ќе го уништат оружјето за масовно уништување. |
1992 | Регистриран е Македонскиот олимписки комитет (МОК), формиран на 20 март истата година. За прв претседател е избран д-р Васил Тупурковски. |
1995 | Во Скопје е формирано Здружението за примена на македонскиот литературен јазик во службената и јавната комуникација. |
Родени
Починале
678 | Дон — римски папа. |
1514 | Донато Браманте — италијанскиот архитект. |
1854 | Карл фон Базедов — познат германски лекар и научник. |
1943 | Лазо Трповски — македонски комунист и партизан. |
1962 | Флоријан Реј — шпански режисер и глумец. |
1977 | Жак Превер — француски поет. |
1985 | Енвер Хоџа — албански комунистички државник. |
1987 | Ерскин Колдвел — американски писател. |
2002 | Бранко Бауер — хрватски режисер. |
2007 | Курт Вонегат — американски писател (р. 1922). |
2021 | Зоран Симјановиќ — српски композитор. |
2024 | Акебоно Таро — американско-јапонски сумо борач. |
Настани
467 | Антемиј станал римски цар. |
1204 | Крстоносците го освоиле и опустошиле Цариград. |
1557 | Бил основан градот Куенка во денешен Еквадор. |
1606 | Создадено официјално знамето на Обединетото Кралство. |
1633 | Започнува процесот на инквизиција против Галилео Галилеј. |
1861 | Започнала Американската граѓанска војна со нападот на силите на Конфедерацијата на Форт Сумтер во Јужна Каролина. |
1877 | Обединетото Кралство ја припоило Јужна Африка. |
1917 | Прва светска војна: Канада победила во Битката кај Вими против Германија. |
1945 | Дотогашниот потпретседател Хари Труман станал претседател на САД, откако претседателот Франклин Рузвелт починал додека бил на функција. |
1961 | СССР го лансирале во орбита околу Земјата вселенскиот брод „Восток 1“ во кој се наоѓал првиот човек во вселената: 27-годишниот космонаут Јуриј Алексеевич Гагарин. |
1966 | Американските авиони првпат ја бомбардираа територијата на ДР Виетнам, со што почна ескалацијата на војната во Индокина. |
1981 | Првиот лет на првото повеќекратно употребливо и пилотирано вселенско летало „Колумбија“ на НАСА. |
1992 | Отворен е забавниот парк „Дизниленд Париз“ — прв во Европа. |
Родени
Починале
1555 | Јована I Кастиљска — кралица на Кастиља и Леон. |
1817 | Шарл Месје — француски астроном, автор на Месјеовиот каталог. |
1938 | Фјодор Шаљапин — руски оперски пејач. |
1945 | Франклин Делано Рузвелт — претседател на САД. |
1963 | Херби Николс — американски џез-музичар. |
1977 | Михо Чакеља — македонски архитект. |
1981 | Џо Луис — американски боксер, светски првак во тешка категорија од 1939 до 1949 година. |
1997 | Рајко Коиќ — српски рок-музичар, член на групата „Рибља чорба“. |
Настани
1898 | Француската академија на науките објави дека Марија Склодовска - Кири, хемичар и физичар од полско потекло откри нов елемент кој го доби името радиум. |
1913 | Општинскиот театар во Битола ја одржал првата кинопретстава. Прикажана е премиерата на филмот „Градинарот Лаврициус“. |
1943 | Германците објавиле дека во окупираниот дел на Русија, во Катинската шума нашле масовни гробници со повеќе од 4.000 поранешни полски воени заробеници кои силите на СССР претходно ги заробиле по нападот на Полска во 1939-40 г. Откритието ги нарушило односите меѓу СССР и другите сојузници во Втората светска војна. Русија го признала масакрот дури во 1990 г. |
1970 | Експлодирал еден од двата резервоари со кислород во вселенското летало „Аполо 13“ и екипажот бил во смртна опасност сѐ до враќањето на Земјата четири дена подоцна. |
Родени
Починале
1695 | Жан де Лафонтен — француски поет и баснописец. |
1992 | Благоја Попов — македонски политичар и државник. |
2012 | Ташко Георгиевски — македонски писател и филмски сценарист. |
2015 | Гинтер Грас — германски писател, добитник на Нобеловата награда во 1999 година. |
Настани
1865 | Во театарот „Форд“ во Вашингтон, Џон Вилкс Бут го застрелал претседателот на САД Абрахам Линколн. |
1894 | Во Њујорк е претставен кинетоскопот на Едисон, апарат за гледање на подвижни слики — претходник на филмот. |
1912 | Британскиот патнички пароброд „Титаник“ на своето прво патување преку Атлантикот кон Њујорк, удрил во санта мраз во Северниот Атлантик и потонал следното утро при што загинале 1503 луѓе. |
1915 | Турција извршила инвазија на Ерменија. Политичките обвинувања за тоа дека Турција извршила геноцид врз десетици илјади лица во Ерменија постојат и денес. |
1941 | Усташите се задолжени за управувањето со Независната Држава Хрватска од Силите на оската по инвазијата врз Југославија од 6 април истата година. |
1992 | Во гарнизонот во Охрид пристигнал првиот регрут на Армијата на Република Македонија. |
1994 | Цариниците во Република Македонија за првпат го одбележаа својот празник — Ден на Царинската служба на Република Македонија. |
1995 | Република Македонија и Големата Социјалистичка Либиска Народна Џамахирија воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
1862 | Воислав Илиќ — српски поет. |
1883 | Сима Пандуровиќ — српски поет. |
1906 | Семјуел Бекет — ирски писател, драматург и поет. |
1907 | Франсоа Дувалие — хаитски диктатор. |
1924 | Душко Малевски — македонски новинар. |
1940 | Џули Кристи — англиска глумица. |
1945 | Ричи Блекмор — англиски рок-гитарист, член на групата „Дип парпл“ (Deep Purple). |
1954 | Брус Стерлинг — американски писател на научна фантастика. |
1957 | Михаил Плетњов — руски пијанист, диригент и композитор. |
1958 | Бранислав Саркањац — македонски социо-политички филозоф и аналитичар. |
1959 | Роберто Брунамонти — италијански кошаркар. |
1973 | Роберто Ајала — аргентински фудбалер. |
1977 | Кристијано Занети — италијански фудбалер. |
1981 | Ристе Наумов — македонски фудбалер. |
1985 | Константин Игропуло — руски ракометар. |
1991 | Мартин Монтоја — шпански фудбалер. |
1999 | Матео Гундузи — француски фудбалер. |
Починале
1759 | Георг Фридрих Хендл — германско-британски барокен композитор. |
1930 | Владимир Мајаковски — руски писател. |
1964 | Рејчел Карсон — американска екологистка. |
1986 | Симон де Бовоар — француска писателка и филозоф. |
1997 | Видое Подгорец — македонски писател. |
2012 | Пјермарио Морозини — италијански фудбалер. |
2015 | Перси Слеџ — американски соул-пејач. |
2019 | Мирјана Марковиќ — српска и југословенска политичарка и универзитетска професорка, сопруга на српскиот претседател Слободан Милошевиќ. |
Настани
1912 | По судирот во санта мраз нешто пред полноќ претходниот ден, потона прекуатланскиот брод Титаник. 1517 лица го загубија животот. |
1923 | Инсулинот станува општо достапен за болните од шеќерна болест. |
1955 | Во државата Илиноис во САД е отворен првиот ресторан „Мекдоналдс“. |
1992 | Во касарните во Скопје, Битола, Штип и Охрид пристигнаа првите регрути од регуларниот состав на Армијата на Република Македонија. |
1994 | Потпишан е општиот договор за трговија и царински тарифи ГАТТ. |
Родени
1452 | Леонардо да Винчи — италијански ренесансен уметник, градител и научник. |
1707 | Леонард Ојлер — швајцарски математичар и физичар. |
1843 | Хенри Џејмс — американско-британски писател. |
1878 | Роберт Валзер — швајцарски писател. |
1894 | Беси Смит — американска блуз-пејачка. |
1911 | Љубомир Белогаски — македонски сликар и член на МАНУ. |
1913 | Ерих Кош — српски и југословенски писател. |
1926 | Павле Угринов — српски писател, режисер и академик. |
1933 | Живојин Павловиќ — српски и југословенски режисер и писател. |
1938 | Клаудија Кардинале — италијанска глумица. |
1944 | Душица Жегарац — српска и југословенска глумица. |
1956 | Мајкл Купер — американски кошаркар. |
1957 | Евелин Ешфорд — американска атлетичарка. |
1983 | Иљја Ковалчук — руски хокеар. |
1987 | Филип — крал на Белгија. |
1987 | Гатис Смукулис — латвиски велосипедист. |
1990 | Ема Вотсон — англиска глумица. |
1992 | Ремо Фројлер — швајцарски фудбалер. |
1995 | Леандер Дендонкер — белгиски фудбалер. |
1999 | Денис Шаповалов — канадски тенисер. |
2000 | Филип Петрушев — српски кошаркар од македонско потекло. |
Починале
Настани
1945 | Формирана е првата македонска влада на чело со Лазар Колишевски |
1991 | Собранието на Социјалистичка Република Македонија го усвои нацрт-амандманот за бришење на атрибутот „Социјалистичка“ пред името на Социјалистичка Република Македонија. |
2007 | Во Хаг започна судскиот процес против поранешниот македонски министер за внатрешни работи Љубе Бошкоски за наводни воени злостроства во конфликтот во 2001. Покрај Бошкоски обвинет е и Јохан Тарчуловски. |
2007 | Во Блексбург, Вирџинија, вооружен студент убил 32 колеги и професори од факултетот и ранил уште 20, пред да се самоубие. Еден од најсмртоносните инциденти од овој вид. |
Родени
778 | Луј I Побожниот — крал на Франција. |
1319 | Јован II Добриот — крал на Франција. |
1646 | Жил Ардуен Мансар — француски архитект. |
1844 | Анатол Франс — француски писател. |
1889 | Чарли Чаплин — британско-американски филмски глумец и режисер. |
1896 | Тристан Цара — романско-француски писател и сликар. |
1924 | Хенри Мансини — американски композитор на филмска музика. |
1924 | Стево Теодосиевски — македонски естраден уметник, музички педагог и хуманист. |
1927 | Бенедикт XVI — римски папа. |
1930 | Херби Мен — американски џез-музичар. |
1934 | Борис Сандански — македонски и бугарски писател. |
1939 | Борис Дворник — хрватски глумец. |
1939 | Дасти Спрингфилд — англиска поп-пејачка. |
1942 | Френк Вилијамс — британски претприемач, основач на тимот „Вилијамс“ во „Формула 1“. |
1947 | Карим Абдул Џабар — американски кошаркар. |
1950 | Раде Силјан — македонски поет. |
1960 | Рафаел Бенитез — шпански фудбалер и фудбалски тренер. |
1961 | Дорис Драговиќ — хрватска и југословенска поп-пејачка. |
1968 | Мартин Далин — шведски фудбалер. |
1977 | Фреди Љунберг — шведски фудбалер и тренер. |
1977 | Џејда Дувенџи — турска филмска и театарска глумица. |
1982 | Борис Дијао — француски кошаркар. |
1982 | Роберт Попов — македонски фудбалер. |
1984 | Ромен Феји — француски велосипедист. |
1987 | Џенк Акјол — турски кошаркар. |
1987 | Арон Ленон — англиски фудбалер. |
1988 | Александар Жење — француски велосипедист. |
1989 | Дани Парехо — шпански фудбалер. |
Починале
1292 | Теобалд Годен — голем мајстор на витешкиот ред Темплари |
1828 | Франциско Хосе де Гоја — шпански сликар и гравер. |
1859 | Алексис де Токвил — француски историчар. |
1903 | Димитар Мечев — македонски револуционер. |
1903 | Илија Трчков — македонски револуционер. |
1903 | Цветко Трајков — македонски револуционер. |
1925 | Григор Ќуркчиев — генерал во бугарската армија. |
1925 | Крсте Златарев — генерал во бугарската армија. |
1945 | Благој Калејчев — македонски револуционер. |
1972 | Јасунари Кавабата — јапонски писател, добитник на Нобеловата награда во 1968 година. |
1996 | Ристо Ѓорѓевски — македонски психолог. |
Настани
1492 | Изабела I Кастиљска и Кристофер Колумбо склучиле договор за неговото патување до Азија преку Атлантикот. |
1941 | Кралството Југославија капитулирало пред нападот на Силите на Оската во Втората светска војна. |
1946 | Последните француски војници ја напуштиле Сирија, која стекнала независност. |
1961 | Инвазија во Заливот на Свињите: 1.511 кубански бегалци во САД, обучени и финансирани од ЦИА, се истовариле во Заливот на Свињите на Куба со цел да го соборат Фидел Кастро. |
1969 | Александар Дубчек поднесол оставка на функцијата шеф на Комунистичката партија на Чехословачка. |
1970 | Тешко оштетениот модул на ракетата „Аполо 13“ безбедно се вратил на Земјата со тричлениот екипаж. |
1971 | Излегол првиот соло-албум на Пол Мекартни „McCartney“. |
1975 | Војската на Црвените Кмери го зазеле Пном Пен. |
1977 | Жените во Лихтенштајн добиле право да гласаат на изборите. |
Родени
Починале
167 | Аницет — римски папа. |
326 | Александар Александриски — патријарх на Александрија. |
858 | Бенедикт III — римски папа. |
1695 | Сор Хуана Инес де ла Крус — латиноамериканска калуѓерка, поетеса, композиторка и филозофка. |
1790 | Бенџамин Франклин — американски државник, филозоф, физичар, економист и писател. |
1898 | Дедо Иљо Малешевски — македонски револуционер. |
1903 | Јордан Поп Јорданов - Орцето — македонски револуционер. |
1913 | Ахмед Нијази-бег — отомански војник и политичар. |
1984 | Радка Кушлева — бугарска народна пејачка. |
1993 | Тургут Озал — осми по ред претседател на Турција. |
2014 | Габриел Гарсија Маркес — колумбиски писател, добитник на Нобеловата награда. |
2018 | Барбара Буш — сопруга на американскиот претседател Џорџ Х. В. Буш. |
2021 | Блек Роб — американски рапер. |
Настани
1506 | Осветени се темелите на денешната базилика „Св. Петар“ во Рим. |
1941 | Втора светска војна: Со одбрение на Германија, единиците на Петтата бугарска армија, со Шестата и со Седмата пешадиска дивизија, ја започнаа воената окупација на Македонија. |
1942 | Втора светска војна: Американското воздухопловство првпат го бомбардира Токио. |
1951 | Во Париз, Белгија, Западна Германија, Италија, Луксембург, Холандија и Франција потпишаа Договор за создавање Европска заедница за јаглен и челик. |
1954 | Гамал Абдел Насер станал премиер и воен управник на Египет. |
1955 | Во индонезискиот град Бандунг започна афроазиска конференција на 29 земји, на која се потврдени принципите на деколонизација и создавање на „третиот свет“. |
1980 | Јужна Родезија под името Зимбабве стана 50-та независна држава во Африка. За прв претседател е избран Ханан Банана. |
1991 | Со победата против „Барселона“ со резултат 70:65, југословенската екипа „Поп '84“ од Сплит по третпат едноподруго станала европски првак во кошарка. |
1994 | Странските хуманитарни организации соопштија дека етничките масакри на припадниците на племињата Хуту и Тутси, за време на кои се убиени околу милион лица, ја зафатиле целата територија на Руанда. |
1996 | Република Македонија и Република Руанда воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасади. |
Родени
Починале
1898 | Гистав Моро — француски симболистички сликар. |
1903 | Константин Кирков — македонски револуционер. |
1949 | Леонард Блумфилд — американски јазичар. |
1955 | Алберт Ајнштајн — физичар, најистакнат теоретичар на новата епоха во физиката. |
2010 | Абу Ајуб ал Масри — член на Ал-Каеда. |
2024 | Дики Бетс — американски рок-музичар, член на групата The Allman Brothers Band. |
Настани
1587 | Англискиот адмирал Френсис Дрејк ја потопува шпанската флота кај Кадис. |
1775 | Во Масачусетс, започнува американската војна за независност од Велика Британија. |
1839 | Со Лондонскиот договор, се формира Кралството Белгија, а потврдена е и независноста на Големото Војводство Луксембург. |
1909 | Јованка Орлеанка е прогласена за светица. |
1943 | Втора светска војна: Започнува неуспешно востание против нацистичката окупација во варшавското гето. |
1945 | Втора светска војна: Американските војници го зазедоа германскиот град Лајпциг. |
1956 | Склучен е бракот помеѓу американската глумица Грејс Кели и моначкиот кнез Рение III. |
1961 | Американската инвазија на Заливот на Свињите, во Куба, завршува со неуспех. |
1971 | СССР ја лансира вселенската станица „Саљут“ во орбитата околу Земјата. |
1993 | Кралството Холандија ја призна независноста на Република Македонија. |
1995 | Бомбардирана е федералната зграда на Оклахома Сити (Оклахома, САД). 168 мртви. |
1997 | Демократската и Либералната партија се обединија формирајќи ја Либерално-демократската партија. |
1999 | Германското собрание се враќа во Берлин. |
2000 | Боинг 737 на Air Phillipines се урива на аеродромот во Давао, убивајќи 131 лице. |
2005 | Јозеф Рацингер е избран за папа Бенедикт XVI. |
2019 | Мигел Дијас-Канел станува претседател на Куба. |
Родени
Починале
1588 | Паоло Веронезе — венецијански маниристички сликар. |
1768 | Џовани Антонио Канал (попознат како Каналето) — венецијански сликар. |
1824 | Џорџ Гордон Бајрон — англиски поет од времето на романтизмот. |
1828 | Франц Шуберт — австриски композитор. |
1882 | Чарлс Дарвин — британски научник, творец на теоријата на еволуцијата на живите суштества. |
1885 | Николај Костомаров — руски историчар. |
1906 | Пјер Кири — француски физичар и хемичар, добитник на Нобеловата награда. |
1928 | Ладислав Клима — чешки писател и филозоф. |
1936 | Антон Костадинов — македонски револуционер. |
1989 | Дафне ди Марие — англиска писателка. |
1998 | Октавио Паз — мексикански писател. |
2010 | Гуру (рапер) — американски рапер, музички продуцент и глумец. |
2021 | Џим Стајнман — американски поп-композитор. |
Настани
1972 | Американското вселенско летало „Аполо 16“ се спушти на површината на Месечината. |
1991 | На 11-от Конгрес на СКМ - Партија за демократска преобразба е формиран Социјалдемократскиот сојуз на Македонија |
1999 | Во округот Џеферсон, Колорадо е извршен масакр во средното училиште „Колумбина“ |
Родени
570 | Мухамед — пророк и основач на исламот. |
1808 | Наполеон III — француски цар. |
1873 | Гомбоџаб Цибиков — руски истражувач. |
1889 | Адолф Хитлер — германски канцелар. |
1893 | Хуан Миро — шпански сликар. |
1895 | Анри де Монтерлан — француски писател. |
1906 | Веселин Маслеша — босански писател и партизан. |
1908 | Лајонел Хемптон — американски џез-музичар. |
1923 | Тито Пуенте — американски музичар. |
1929 | Гро Харлем Брунтланд — норвешки премиер. |
1934 | Радомир Смиљаниќ — српски писател. |
1941 | Рајан О'Нил — американски глумец. |
1941 | Мустафа Хасанагиќ — југословенски фудбалер. |
1944 | Ирена Савицка — полски лингвист. |
1949 | Џесика Ланг — американска глумица. |
1949 | Масимо Далема — италијански премиер. |
1950 | Столе Попов — македонски режисер. |
1951 | Лутер Вандрос — американски музичар. |
1952 | Божидар Маљковиќ — српски и југословенски кошаркарски тренер. |
1956 | Јадранка Владова — македонска писателка, литературен теоретичар, есеист и преведувач. |
1958 | Драган Ѓокановиќ — српски политичар. |
1958 | Вјачеслав Фетисов — руски и советски хокеар. |
1966 | Дејвид Фило — американски стопанственик. |
1967 | Мајк Портној — американски музичар. |
1970 | Андреа Џани — италијански одбојкар и тренер. |
1972 | Кармен Електра — американска глумица. |
1972 | Жељко Јоксимовиќ — српски пејач. |
1974 | Адријан Илие — романски фудбалер. |
1976 | Шеј Гивен — ирски фудбалски голман. |
1978 | Метју Хејман — австралиски велосипедист. |
1983 | Миранда Кер — австралиска манекенка. |
1992 | Тревис Скот — американски рапер. |
1997 | Александар Зверев — германски тенисер. |
Починале
1314 | Климент V — римски папа. |
1472 | Леон Батиста Алберти — италијански ренесансен архитект. |
1775 | Вилхелм Шелинг — германски филозоф, последен претставник на германската класична филозофија. |
1872 | Људевит Гај — хрватски идеолог и водач на Илирското движење. |
1982 | Ацо Шопов — македонски поет и академик. |
1995 | Милован Ѓилас — југословенски политичар. |
2008 | Ксенте Богоев — македонски економист, универзитетски професор, академик и политичар. |
2007 | Ендрју Хил — американски џез-музичар. |
Настани
753 п.н.е. | Според преданието, Ромул и Рем го основале градот Рим. |
1836 | Војската на Тексас под водство на Сем Хјустон ги победила мексиканските сили на генералот Антонио Лопес де Санта Ана во решавачката битка на Тексашката револуција. |
1944 | Жените во Франција добиле право на глас. |
1918 | Прва светска војна — германскиот воен пилот Манфред фон Рихтхофен познат како Црвениот Барон е погоден и убиен во небесна битка над Во на Сома, Франција. |
1946 | Во Скопје е изведена првата премиера на Куклената секција при Македонскиот народен театар. Тоа била претставата „Силјан Штркот“, според истоимената народна приказна. |
1956 | Елвис Присли за првпат се искачил на првото место на топ-листите. |
1967 | Неколку дена пред општите избори во Грција, полковникот Јоргос Пападопулос спровел државен преврат со кој воспоставил воен режим во земјата кој траел следните седум години. |
1994 | Во населбата Драчево, кај Скопје е предадена во употреба земската сателитска станица за директна телекомуникациона врска меѓу Република Македонија и САД. |
2001 | Во Јужна Африка се одржала борбата меѓу актуелниот првак Ленокс Луис и предизвикувачот Хасим Рахман. Рахман победил со нокаут во петтата рунда, со што станал светски првак во бокс, во тешка категорија, во верзиите на WBC, IBF и IBO. |
Родени
1816 | Шарлота Бронте — англиска писателка († 1855). |
1828 | Иполит Адолф Тен — француски историчар. |
1915 | Ентони Квин — американски глумец. |
1923 | Цвета Котевска — македонска преведувачка. |
1926 | Елизабета II — кралица на Обединетото Кралство. |
1930 | Силвана Мањано — италијанска глумица. |
1947 | Иги Поп — американски рок-пејач. |
1954 | Маја Оџаклиевска — македонска пејачка. |
1955 | Тонињо Серезо — бразилски фудбалер. |
1959 | Роберт Смит — англиски рок-музичар. |
1960 | Иван Гудељ — хрватски фудбалер. |
1963 | Шефшет Адеми — македонски судија. |
1965 | Томас Хелмер — германски фудбалер. |
1971 | Анвар ал Авлаки — член на Ал-Каеда. |
1972 | Северина Вучковиќ — хрватска пејачка. |
1980 | Гао Ји — кинеска кану-спринтерка. |
1985 | Филип Лазаров — македонски ракометар. |
1992 | Иско — шпански фудбалер. |
1997 | Микел Ојарзабал — шпански фудбалер. |
2003 | Чави Симонс — холандски фудбалер. |
Починале
1073 | Александар II — римски папа. |
1509 | Хенри VII — крал на Англија. |
1699 | Жан Расин — француски драмски писател. |
1825 | Јохан Фридрих Пфаф — германски математичар, професор на Карл Фридрих Гаус. |
1910 | Марк Твен — американски писател. |
1915 | Спиридон Михајлов — полковник во бугарската армија. |
1944 | Ханс-Валентин Хубе — германски генерал. |
1977 | Гумо Маркс — американски глумец. |
1980 | Александар Опарин — руски биохемичар. |
1991 | Дургут Едиповски — македонски политички функционер. |
2003 | Нина Симон — американска пејачка. |
2004 | Едуард Асадов — советски и руски поет. |
2006 | Теле Сантана — бразилски фудбалер и тренер. |
2010 | Хуан Антонио Самаранч — поранешен претседател на Меѓународниот олимписки комитет. |
2016 | Принс — американски поп-пејач и музичар. |
2018 | Верн Троер — американски глумец. |
Настани
1500 | Португалскиот морепловец Педро Кабрал стигнал до Бразил и го прогласил за португалски посед. Ова се празнува како Ден на откривањето на Бразил. |
1920 | Стапија во штрајк поштарите во Македонија — Ден на поштарско-телеграфските работници на Македонија. |
1964 | Тангањика и Занзибар се обединиле во заедничка држава — Танзанија. |
1970 | Почнал да се празнува Денот на планетата земја. |
2007 | Ѓорѓи Трендафилов е избран за претседател на ВМРО-Народна партија |
Родени
1451 | Изабела I — кралица на Кастиља и Леон (п. 1504). |
1610 | Александар VIII — римски папа. |
1707 | Хенри Филдинг — англиски писател. |
1724 | Имануел Кант — основоположник на германската класична филозофија. |
1766 | Мадам де Стал — француска писателка. |
1866 | Ханс фон Сект — висок офицер во германската армија. |
1870 | Владимир Илич Ленин — организатор на Октомвриската револуција во Русија и основач на СССР. |
1881 | Александар Керенски — руски политичар. |
1884 | Ото Ранк — австриски психолог (п. 1939). |
1891 | Никола Сако — американски анархист (п. 1927). |
1899 | Владимир Набоков — руски писател (п. 1977). |
1904 | Роберт Опенхајмер — американски физичар (п. 1967). |
1916 | Јехуди Мењухин — англоамериканско-швајцарски виолинист (п. 1999). |
1922 | Чарлс Мингус — американски џез-музичар. |
1927 | Вукан Диневски — македонски глумец. |
1930 | Георги Сталев Поповски — македонски поет. |
1930 | Драги Костовски — македонски артист. |
1935 | Пол Чејмберс — американски џез-музичар. |
1937 | Џек Николсон — американски глумец. |
1942 | Џорџо Агамбен — италијански политички филозоф. |
1946 | Џон Вотерс — американски режисер. |
1947 | Горан Паскаљевиќ — српски и југословенски режисер. |
1949 | Миодраг Кривокапиќ — српски и југословенски глумец. |
1950 | Питер Фремптон — англиски рок-музичар. |
1958 | Миливој Брачун — југословенски и хрватски фудбалер и тренер. |
1970 | Андреа Џани — италијански одбојкар. |
1977 | Марк ван Бомел — холандски фудбалер. |
1979 | Џон Гадре — француски велосипедист. |
1981 | Горан Мазнов — македонски фудбалер. |
1982 | Рикардо Кака — бразилски фудбалер. |
1987 | Давид Луиз — бразилски фудбалер. |
1987 | Јаспер Силесен — дански фудбалски голман. |
1987 | Џон Оби Микел — нигериски фудбалер. |
1988 | Маја Никшиќ — македонска убавица. |
1998 | Давид Раум — германски фудбалер. |
Починале
536 | Агапит I — римски папа. |
1994 | Ричард Никсон — претседател на САД. |
2007 | Томе Арсовски — македонски писател. |
Настани
1972 | Во Скопје е поставен камен-темелник на Соборниот архиепископски храм на Македонската православна црква „Свети Климент Охридски“, кој е осветен на 12 август 1990 година. |
1982 | Пуштен е во продажба Зет-Икс Спектрум. |
1996 | УНЕСКО го промовира Светскиот ден на книгата, по повод годишнината од смртта на Сервантес, Шекспир и Де Ла Вега |
Родени
1307 | Јована — ќерка на англискиот крал Едвард I. |
1823 | Абдул Меџит I — отомански султан. |
1858 | Макс Планк — германски физичар. |
1891 | Сергеј Прокофјев — руски и советски композитор. |
1899 | Бертил Олин — шведски економист и политичар. |
1907 | Ли Милер — американска фотографка. |
1928 | Ширли Темпл — американска глумица. |
1936 | Рој Орбисон — американски рок-музичар. |
1948 | Енвер Мариќ — босански и југословенски фудбалски голман. |
1948 | Паскал Кињар — француски писател. |
1952 | Мирка Велиновска — македонска новинарка. |
1954 | Мајкл Мур — американски режисер. |
1954 | Ксенија Еркер — хрватска поп-пејачка и композиторка. |
1960 | Стив Кларк — англиски рок-музичар, член на групата Деф лепард (Def Leppard). |
1970 | Егемен Багиш — турски политичар. |
1972 | Патриција Мантерола — мексикански модел. |
1977 | Кристијан Зенони — италијански фудбалер. |
1985 | Тони Мартин — германски велосипедист. |
1986 | Антон Понкрашов — руски кошаркар. |
1988 | Антон Карпухов — руски одбојкар. |
1997 | Влатко Стојановски — македонски фудбалер. |
Починале
1200 | Џу Си — најзначајниот филозоф на конфуцијанството по самиот Конфуциј. |
1616 | Вилијам Шекспир — англиски поет и еден од најголемите драмски писатели во светот. |
1616 | Мигел де Сервантес — прочуен шпански писател, автор на првиот реалистичен роман во шпанската книжевност, „Дон Кихот“. |
1850 | Вилијам Вордсворт — англиски поет. |
1922 | Влахо Буковац — истакнат хрватски сликар. |
1990 | Полет Годар — американска филмска и театарска глумица. |
1991 | Џони Тандерс — американски рок-музичар. |
1998 | Константин Караманлис — грчки политичар. |
2007 | Борис Елцин — руски претседател. |
2023 | Тори Боуви — американска атлетичарка. |
Настани
1184 п.н.е. | Според преданието, Данајците навлегле во опсадената Троја преку групата скриена во подарениот Тројанскиот коњ. Оттука поговорката: „Не им верувај на Данајците ни дарови кога носат“. |
1854 | Врховниот суд на САД донел пресуда дека патентот за машина за шиење му припаѓа на механичарот Елиас Хау. Тој ја конструирал машината за шиење и во потрага за покровител отишол во Англија, каде директорот на патувачкиот театар „Сингер“ и други луѓе го измамиле и почнале да ја произведуваат познатата „сингерка“. Своето право на патентот, Хау го добил по судски пат и секојдневно примал по 4.000 долари за лиценцата. |
1877 | Царот на Русија Александар II му објавил војна на Османлиското царство, бидејќи одбило да го почитува Лондонскиот договор. Војната завршила во декември, кога британската флота ја принудила руската војска да се повлече. |
1898 | Шпанија ѝ објавила војна на САД по американскиот ултиматум за повлекување на шпанската војска од Куба. |
1945 | Втора светска војна: Американската војска го ослободила концентрациониот логор „Дахау“. |
1949 | Во Скопје се одржало првото Универзитетско собрание во Македонија при што е формиран Скопскиот универзитет. Во 1969 година, при одбележувањето на 20-годишнината од работата, Универзитетот го добил името „Кирил и Методиј“, а од 12 ноември 1992 година се вика „Св. Кирил и Методиј“. |
1970 | Лансиран е првиот кинески вештачки сателит. |
1995 | Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување дипломатски односи меѓу Република Македонија и Република Полска на амбасадорско ниво. |
Родени
1873 | Роберт Вине — германски режисер. |
1889 | Љубов Попова — руска сликарка. |
1904 | Вилем де Кунинг — холандски сликар. |
1934 | Ширли Меклејн — американска глумица. |
1937 | Џо Хендерсон — американски џез-музичар. |
1941 | Ричард Холбрук Чарлс Алберт — американски дипломат. |
1942 | Барбара Стрејсенд — американска глумица и пејачка. |
1944 | Тони Висконти — американски музички продуцент. |
1962 | Сјуарт Пирс — англиски фудбалер. |
1963 | Пола Фрејзер — американска пејачка. |
1966 | Алесандро Костакурта — италијански фудбалер. |
1967 | Дино Раџа — хрватски и југословенски кошаркар. |
1969 | Рене Зелвегер — американска глумица и пејачка. |
1972 | Јуре Кошир — словенечки скијач. |
1976 | Хуан Мануел Гарате — шпански велосипедист. |
1981 | Величе Шумуликоски — македонски фудбалер. |
1985 | Мајк Роџерс — американски атлетичар. |
1987 | Реин Тарамае — естонски велосипедист. |
1987 | Јан Вертонген — белгиски фудбалер. |
1990 | Јан Весели — чешки кошаркар. |
1996 | Ешли Барти — австралиска тенисерка. |
Починале
1731 | Даниел Дефо — англиски писател. |
1905 | Христо Узунов — македонски револуционер. |
1986 | Волис Симпсон — сопруга на абдицираниот Едвард VIII. |
1989 | Франц Биндер — австриски фудбалер. |
1993 | Митко Илиевски — еден од основоположниците на Катедрата по филозофија на Филозофскиот факултет во Скопје. |
2014 | Тадеуш Ружевич — полски писател. |
Настани
1191 | Започнало зографирањето на црквата „Свети Ѓорѓи“ во селото Курбиново, Ресенско. |
1719 | Излегол романот „Робинзон Крусо“ на англискиот писател Даниел Дефо. |
1859 | Според проектот на францускиот конзул во Александрија Фердинанд де Лесепс, започна изградбата на Суецкиот Канал, со кој Средоземното Море е поврзано со Црвеното Море. Каналот има големо стратешко и економско значење, затоа што е најкраток пловен пат од Европа до земјите на Блискиот и Далечниот Исток. |
1959 | Пловниот пат Сент Лоренс, кој ги поврзува Големите Езера преку реката Сент Лоренс и систем од канали со Атлантскиот Океан е отворен за пловидба. |
1945 | Во Сан Франциско, САД, почна основачката конференција на Организацијата на Обединетите нации, во чија работа учествуваа 45 земји, членки на антихитлеровската коалиција. Право на учество имаа земјите кои до 1 март 1945 година им објавија војна на силите на Оската. Учесниците на конференцијата ја потпишаа Повелбата на ООН на 20 јуни, а ја ратификуваа на 24 октомври 1945 година (Ден на ООН). |
1960 | Во Битола е основано Друштво за наука и уметност. Друштвото е основано со цел да го потикнува развојот на научната мисла, да го проучува минатото, да извршува истражување и унапредување на сите области во развојот на градот и околината. |
1979 | Во Битола е основан вториот универзитет во СР Македонија, „Свети Климент Охридски“. |
1996 | Република Македонија и Хондурас воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасади. |
Родени
Починале
68 | Апостол Марко — Александриски патријарх и еден од апостолите на Исус. | |
1342 | Бенедикт XII — римски папа. | |
1744 | Андерс Целзиус — шведски физичар и астроном. | |
1923 | Јово Камберски — македонски писател. | |
1999 | Лорд Киланин — ирски новинар. | |
2019 | Џон Хавличек — американски кошаркар. | |
2023 | Хари Белафонте — американски глумец и пејач. | |
2024 | Мајк Пиндер — англиски рок-музичар, член на групата The Moody Blues. |
Настани
1962 | Во Кејп Канаверал, во САД е лансиран првиот меѓународен сателит за телекомуникациски цели, заеднички американско-британски потфат. |
1964 | Со обединувањето на Тангањика и Занзибар е прогласена Обединетата Република Танзанија. |
1986 | Катастрофа во атомската централа Чернобил, СССР. 57 луѓе загинале во несреќата, уште околу 9.000 илјади од директни последици на зрачењето, а 336.000 лица биле евакуирани и раселени од околината на Чернобил. |
1992 | Владата на Република Македонија донесе одлука за признавање на Република Босна и Херцеговина. |
1992 | Република Македонија монетарно се осамостои. Новата македонска валута доби име „денар“. |
1993 | Република Албанија ја призна независноста на Република Македонија. |
Родени
121 | Марко Аврелиј — римски цар и филозоф. |
1564 | Вилијам Шекспир — англиски поет и драмски писател. |
1711 | Дејвид Хјум — шкотски филозоф и историчар. |
1894 | Рудолф Хес — заменик-фирер во нацистичка Германија. |
1899 | Лудвиг Витгенштајн — австриско-британски филозоф. |
1900 | Чарлс Рихтер — пионер на сеизмологијата и творец на скалата според која се мери јачината на земјотресот. |
1905 | Жан Виго — француски режисер. |
1910 | Меша Селимовиќ — босански и југословенски писател. |
1916 | Марио де Са-Карнеиро — португалски писател. |
1940 | Џорџо Мородер — италијански композитор и музички продуцент, познат како „татко на диското“. |
1945 | Васил Икономов — македонски поет и преведувач. |
1949 | Карлос Бјанки — аргентински фудбалер и тренер. |
1953 | Владо Калембер — хрватски поп-пејач, член на групата Сребрна крила. |
1959 | Гордан Здравков — македонски и југословенски фудбалер и тренер. |
1960 | Роџер Тејлор — англиски поп-музичар, член на групата Дјуран Дјуран. |
1962 | Наско Сираков — бугарски фудбалер. |
1977 | Том Велинг — американски глумец. |
1985 | Џон Иснер — американски тенисер. |
1986 | Филип — принц на Грција. |
1986 | Мартин Богатинов — македонски фудбалер. |
1986 | Владимир Исајчев — руски велосипедист. |
1997 | Мориц Вагнер — германски кошаркар. |
Починале
757 | Стефан II — римски папа. |
1731 | Даниел Дефо — англиски писател, новинар и памфлетист. |
1916 | Марио де Са-Карнеиро — португалски писател. |
1984 | Каунт Бејзи — американски џез-музичар. |
1990 | Декстер Гордон — американски џез-музичар. |
Настани
1521 | На својот пат околу светот, кај Мактан на Филипините, убиен е Фернандо Магелан во борба со домородците предводени од главатарот Лапу-Лапу. Дел од експедицијата го продолжува и успешно го завршува патувањето во 1522. година. |
1810 | Бетовен ја искомпонирал „За Елиза“. |
1905 | Кај месноста Свиланово, во близина на селото Рајчани, кочанско, во борба против османлиската војска загина Никола Карев — македонски револуционер, социјалист, организатор и претседател на Крушевската Република од 1903 година. |
1960 | Прогласена е независноста на африканската држава Того, поранешна француска колонија. |
1961 | Прогласена е независноста на Сиера Леоне, поранешна британска колонија во Африка. |
1992 | По распадот на СФРЈ, Србија и Црна Гора ја формирале Сојузна Република Југославија. |
1993 | Еритреја стекна независност од Етиопија по три децении граѓанска војна и референдум на кој Еритрејците гласаа за независност. |
1993 | Претставници на Кина и Тајван, за првпат од 1949 година, се сретнаа во Сингапур. |
Родени
1791 | Семјуел Морзе — американски физичар и сликар. |
1967 | Вилем-Александар — крал на Холандија. |
1922 | Тале Огненовски — македонски музичар и композитор. |
1952 | Горан Стефановски — македонски писател. |
1982 | Франсоа Паризјен — канадски велосипедист. |
1986 | Динара Сафина — руска тенисерка. |
1986 | Елена Ристеска — македонска поп-пејачка. |
1987 | Џонатан Кастровјехо — шпански велосипедист. |
1992 | Емин Махмудов — руски фудбалер. |
1995 | Ник Кирјос — австралиски тенисер. |
1998 | Кристијан Ромеро — аргентински фудбалер. |
2002 | Ентони Еланга — шведски фудбалер. |
Починале
1521 | Фернандо Магелан — португалски морепловец. |
1882 | Ралф Валдо Емерсон — американски есеист и поет. |
1905 | Никола Карев — македонски социјалист и револуционер. |
1938 | Едмунд Хусерл — германски филозоф. |
1983 | Димо Тодоровски — македонски вајар. |
1983 | Кирил Миљовски — македонски револуционер, академик, политичар и прв ректор на Универзитетот во Скопје. |
1998 | Карлос Кастанеда — американски писател. |
2007 | Мстислав Ростропович — советски и руски виолончелист. |
2014 | Вујадин Бошков — српски и југословенски фудбалски тренер. |
Настани
1962 | Во Кејп Канаверал, во САД е лансиран првиот меѓународен сателит за телекомуникациски цели, заеднички американско-британски потфат. |
1964 | Со обединувањето на Тангањика и Занзибар е прогласена Обединетата Република Танзанија. |
1986 | Катастрофа во атомската централа Чернобил, СССР. 57 луѓе загинале во несреќата, уште околу 9.000 илјади од директни последици на зрачењето, а 336.000 лица биле евакуирани и раселени од околината на Чернобил. |
1992 | Владата на Република Македонија донесе одлука за признавање на Република Босна и Херцеговина. |
1992 | Република Македонија монетарно се осамостои. Новата македонска валута доби име „денар“. |
1993 | Република Албанија ја призна независноста на Република Македонија. |
Родени
1924 | Кенет Каунда — замбиски државник, прв претседател на Замбија. |
1937 | Садам Хусеин — ирачки претседател. |
1942 | Ен Маргарет — шведско-американска глумица. |
1956 | Ханка Палдум — босанска фолк-пејачка. |
1958 | Ким Гордон — американска рок-музичарка, членка на групата „Соник јут“ (Sonic Youth). |
1960 | Валтер Ѕенга — италијански фудбалер. |
1973 | Паулета — португалски фудбалер. |
1981 | Џесика Алба — американска глумица. |
1984 | Димитриј Торбински — руски фудбалер. |
1988 | Хуан Мата — шпански фудбалер. |
1994 | Милош Дегенек — австралиски фудбалер. |
Починале
1858 | Јоханес Петер Милер — германски физиолог, анатом, ихтиолог и херпетолог. |
1918 | Гаврило Принцип — атентаторот на Франц Фердинанд. |
1945 | Бенито Мусолини — италијански фашистички диктатор. |
1992 | Френсис Бејкон — британски сликар. |
2009 | Екатерина Максимова — руска и советска балерина. |
2022 | Зоран Сретеновиќ — српски и југословенски кошаркар и тренер. |
Настани
1429 | Јованка Орлеанка на чело на неколку стотици Французи ги победила англиските освојувачи и го зазела градот Орлеан. |
1672 | Кралот Луј XIV извршил инвазија на Холандија. |
1861 | По предлог на епископот Јосип Јурај Штросмајер, Собранието на Хрватска донело одлука за основање на Југословенска академија на науките и уметностите како матична културно-научна установа на сите Јужни Словени. |
1945 | Втора светска војна: германските окупациски сили во Италија безусловно капитулирале пред Сојузниците. |
1968 | Мјузиклот „Коса“ — претставително дело на хипи-движењето и пацифизмот бил премиерно прикажан на Бродвеј во Њујорк, САД. |
1997 | Во Луксембург, Република Македонија и Европската унија ја потпишале спогодбата за соработка. |
1999 | При бомбардирањето на НАТО на СР Југославија била урната највисоката зграда во земјата — телевизиската кула (203 м) на планината Авала, близу Белград. |
2005 | Сирија целосно се повлекла од Либан, окончувајќи ја 29-годишната окупација. |
2011 | Британскиот принц Вилијам се венчал со неговата долгогодишна девојка Кејт Мидлтон. |
Родени
Починале
1898 | Илија Марков Малешевски — македонски ајдутски војвода. |
1916 | Јорген Грам — дански математичар. |
1933 | Константин Кавафи — грчки поет. |
1947 | Ирвинг Фишер — американски економист. |
1951 | Лудвиг Витгенштајн — австриско-британски филозоф. |
1967 | Ентони Ман — американски филмски глумец и режисер. |
1980 | Алфред Хичкок — британски филмски режисер. |
1993 | Мик Ронсон — англиски рок-гитарист. |
2006 | Џон Кенет Галбрајт — канадско-американски економист. |
2017 | Џонатан Дем — американски филмски режисер. |
2019 | Џон Синглтон — американски филмски режисер. |
2020 | Ирфан Кан — индиски глумец. |
2024 | Михајло Фоменко — украински и советски фудбалер и тренер. |
2024 | Зоја Зелинска — руска глумица. |
Настани
1900 | Хаваи станале составен дел на САД. |
1916 | Летното сметање на времето за првпат во светот се применува во Обединетото Кралство. |
1944 | Во селото Стајовце, Кумановско, проширениот Иницијативен одбор за свикување на АСНОМ го одржа првото заседание. |
1975 | Американците го напуштија Сајгон, со што заврши 20-годишната интервенција на САД во Јужен Виетнам. |
1992 | Во Скопје, редакцијата на весникот „Нова Македонија“ и новинската агенцијата Франс-Прес од Париз, потпишаа долгогодишен договор со кој весникот се вклучува во користењето на општите услуги на агенцијата. |
2013 | Крунисан холандскиот крал Вилем-Александар, по абдикацијата на неговата мајка, кралицата Беатриса. |
Родени
Починале
1555 | Марцел II — римски папа. |
1883 | Едуар Мане — француски сликар, непосреден претходник на импресионистите. |
1903 | Јордан Поп Јорданов - Орцето — еден од организаторите на Солунските атентати. |
1945 | Адолф Хитлер — водач на Третиот Рајх. |
1945 | Ева Браун — сопруга на Адолф Хитлер. |
1983 | Мади Вотерс — американски блуз-музичар. |
1989 | Серџо Леоне — италијански режисер. |
2011 | Ернесто Сабато — аргентински писател. |
2015 | Бен Е. Кинг — американски соул-пејач. |
2024 | Пол Остер — американски писател. |