Википедија:На денешен ден/Архива/Август
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
30 п.н.е. | Октавијан (подоцна познат како Август) ја освоил Александрија во Египет. |
527 | Јустинијан I станал самостоен владетел на Византиското Царство. |
1291 | Со потпишувањето на Федералната повелба, основана е Швајцарската Конфедерација. |
1492 | Фернандо II Арагонски и Изабела I Кастиљска ги протерале Евреите од Шпанија. |
1498 | Кристофер Колумбо станува првиот Европеец што ја посетува Венецуела. |
1834 | Ропството е укинато во Велика Британија. |
1902 | САД ги откупиле правата на Панамскиот Канал од Франција. |
1944 | Ана Франк го пишува последниот запис во својот „Дневник“. |
1960 | Исламабад е прогласен за главен град на Пакистан. |
1981 | Во 12:15 ч. напладне, спотот за песната Video Killed The Radio Star („Спотот ја уби радиоѕвездата“) од Баглс станува првиот спот емитуван на MTV, една од најпознатите телевизии посветени на музиката и современата поп-култура. |
2012 | Пуштена во погон хидроелектраната „Света Петка“ на реката Треска. |
Родени
1744 | Жан Батист Ламарк — француски природнонаучник и филозоф. |
1815 | Ричард Хенри Дана — американски писател и адвокат. |
1819 | Херман Мелвил — американски писател, есеист и поет. |
1893 | Александар — крал на Грција. |
1899 | Џими Ејнџел — американски воздухопловец. |
1919 | Димко Најдов — македонски револуционер. |
1933 | Ко Ун — јужнокорејски поет, добитник на „Златен венец“ на Струшките вечери на поезијата. |
1941 | Натали Делон — француска глумица. |
1942 | Џери Гарсија — американски рок-музичар, член на групата Грејтфул дед (Grateful Dead). |
1952 | Зоран Ѓинѓиќ — премиер на Србија. |
1953 | Богдан Диклиќ — српски глумец. |
1953 | Роберт Креј — американски блуз-музичар. |
1954 | Тревор Бербик — јамајски и канадски боксер. |
1960 | Чак Д — американски рапер, член на групата Паблик енеми (Public Enemy). |
1960 | Професор Гриф — американски рапер, член на групата Паблик енеми. |
1961 | Дани Блинд — холандски фудбалер и тренер. |
1963 | Кулио — американски рапер. |
1965 | Сем Мендес — англиски режисер. |
1967 | Нехат Беќири — македонски сликар. |
1976 | Нванкво Кану — нигериски фудбалер. |
1984 | Бастијан Швајнштајгер — германски фудбалер. |
1984 | Франческо Гаваци — италијански велосипедист. |
1988 | Немања Матиќ — српски фудбалер. |
1993 | Маријано Дијас — шпанско-доминикански фудбалер. |
1994 | Доменико Берарди — италијански фудбалер. |
Починале
1137 | Луј VI Дебелиот — крал на Франција. |
1402 | Едмунд — прв Војвода од Јорк. |
1464 | Козимо де Медичи — владетел на Фиренца. |
1911 | Едвин Остин Абел — американски уметник. |
1944 | Климе Кордоски — македонски борец. |
1966 | Чарлс Витмен — американски масовен убиец. |
1967 | Ричард Кан — австриски хемичар и Нобелов лауреат. |
1968 | Мито Хаџивасилев - Јасмин — македонски револуционер — новинар и публицист. |
1990 | Греам Јанг — британски сериски убиец, попознат како „Чајниот трујач“. |
1997 | Свјатослав Рихтер — руски пијанист. |
2001 | Рахим Беќири — член на ОНА. |
2005 | Фад бин Абдул Азис — крал на Саудиска Арабија. |
Настани
338 п.н.е. | Се одвива Битката кај Херонеја во која Филип II Македонски ја остварува својата најголема победа над здружените сили на Атина и Теба. |
219 п.н.е. | Во текот на Втората пунска војна се одвива Битката кај Кана, каде картагинската војска, на чело со Ханибал, ја совладува бројно далеку помоќната римска војска. |
1903 | Почна Илинденското востание на македонскиот народ против османлиската власт, еден од најзначајните настани во историјата на македонскиот народ. За време на востанието се водеа битки кај селото Смилево, Демирхисарско, на Слива и на Мечкин Камен, Крушевско, кај Карабуница, Кичевско, кај селото Арменско, Леринско, во Рашанец и кај селото Чаниште, Мариовско. |
1941 | Месниот комитет на КПЈ за Битола во градот организира демонстрации во кои членовите на извикуваат „Да живее слобдна Македонија“. Со тоа е оневозможено окупаторот да го искористи празникот на македонскиот народ за сопствени цели. |
1941 | На бугарско-италијанската демаркациона линија карабињетите ги уапсиле членовите на месниот комитет на КПЈ за Тетово при нивното враќање од Скопје. |
1942 | Во селото Смилево (во кое во 1903 година е донесена одлука за одржување на Илинденското востание) битолско-преспанскиот партизански одред „Даме Груев“ ја запалил општинската зграда, архива и одржал митинг. Со оваа акција спречена е прославата на Илинден од страна на бугарскиот окупатор на која требало да присуствува бугарскиот министер за внатрешни работи. |
1943 | Во близина на селото Отешево одржан е проширен состанок на Централниот комитет на КПМ на кој се донесени одлуки за формирање на поголеми воени единици (батаљони и бригади), за започнување на подготовки за свикување на АСНОМ, како и за формирање на повисоки органи на власта. |
1944 | Во манастирот Свети Прохор Пчински кај Куманово, во присуство на 122 претставници на македонскиот народ е одржано Првото заседание на Антифашистичкото собрание на Македонскиот народ (АСНОМ). Во согласност со одлуките на АВНОЈ, Македонија е потврдена како рамноправна федерална држава во рамките на ДФ Југославија. Притоа АСНОМ е конституиран како највисок законодавен и извршен орган на народната власт на чело со Методија Андонов - Ченто (на сликата), а македонскиот јазик е воведен како службен јазик. |
1991 | Во Скопје излезе првиот број на македонскиот дневен независен весник Република. Вториот број излезе на 8 септември 1991 година. |
Родени
Починале
640 | Северин — римски папа. |
686 | Јован V — римски папа. |
1589 | Анри III — крал на Франција. |
1667 | Франческо Боромини — истакнат италијански барокен архитект. |
1788 | Томас Гејнсборо — познат англиски портретист и пејзажист. |
1911 | Апостол Петков — македонски револуционер. |
1921 | Енрико Карузо — италијански тенор, еден од најголемите оперски пејачи во историјата. |
1922 | Александар Греам Бел — шкотски иноватор, изумител на телефонот. |
1934 | Паул фон Хинденбург — германски маршал и државник. |
1944 | Никола Кордоски — македонски партизан. |
1962 | Никола Киров Мајски — македонски писател. |
1963 | Ѓорѓи Абаџиев — македонски писател. |
1973 | Жан-Пјер Мелвил — француски режисер и глумец. |
1976 | Фриц Ланг — австриски филмски режисер. |
1996 | Обдулио Варела — уругвајски фудбалер. |
1997 | Вилијам Бароуз — американски писател. |
2009 | Георги Василевски — македонски филмски критичар. |
Настани
1492 | Италијанскиот морепловец Кристофер Колумбо којшто работел за шпанскиот кралски двор со бродовите „Санта Марија“, „Ниња“ и „Пинта“ отпочнал патување за пронаоѓање на морскиот пат кон Индија, а пристигнал до Карибите откривајќи ја Америка. |
1909 | Во Солун почна Основачкиот конгрес на Народната федеративна партија на која беа усвоени правците и задачите на партијата и беше избрано партиско раководство на чело со Димитар Влахов. |
1914 | Германија во Првата светска војна ѝ објави војна на Франција. |
1936 | Џеси Овенс го освојува својот прв златен медал на олимпијадата во Берлин каде во финалната трка го победува Ралф Меткалф. |
1949 | Кошаркарската асоцијација на САД го добива името Националната кошаркарска асоцијација (НБА). |
1960 | Нигер се стекнува со независност од Франција. |
2002 | Турција ја укинува смртната казна |
2013 | Хасан Рухани доаѓа на функцијата претседател на Иран |
Родени
1832 | Иван Зајц — хрватски композитор. |
1882 | Алојз Градник — словенечки поет. |
1916 | Хосе Мануел Морено — аргентински фудбалер. |
1926 | Тони Бенет — американски пејач. |
1940 | Роско Мичел — американски џез-музичар. |
1940 | Мартин Шин — американски глумец. |
1952 | Освалдо Ардилес — аргентински фудбалер. |
1959 | Коичи Танака — јапонски хемичар, добитник на Нобеловата награда. |
1963 | Џејмс Хетфилд — американски рок-музичар, член на групата „Металика“ (Metallica). |
1975 | Феликс Брих — германски фудбалски судија. |
1979 | Еванџелин Лили — канадска глумица. |
1982 | Виктор Хрјапа — руски кошаркар. |
1983 | Камерон Вурф — австралиски велосипедист. |
1983 | Чезаре Бенедети — италијански велосипедист. |
1984 | Рајан Лохти — американски пливач. |
1986 | Дарја Домрачева — белоруска биатлонка. |
1989 | Сем Хачинсон — англиски фудбалер. |
1994 | Корентан Толисо — француски фудбалер. |
1994 | Емерсон Палмиери — италијански фудбалер. |
1995 | Иљја Власов — руски одбојкар. |
Починале
1857 | Ежен Си — француски писател. |
1902 | Лазар Москов — македонски револуционер. |
1924 | Џозеф Конрад — британски писател со полско потекло, автор на „Срце на темнината“. |
1979 | Бертил Олин — шведски економист и политичар. |
1995 | Ида Лупино — англиско-американска глумица, режисерка и продуцентка. |
Настани
1914 | Во текот на Првата светска војна, Германија врши инвазија врз Белгија. Како одговор на ова, Велика Британија и објавува војна на Германија. САД објавува неутралност. |
1936 | Генералот Јоанис Метаксас прогласи фашистичка диктатура во Грција. Режимот ја забрани употребата на македонскиот јазик и истовремено изврши апсење на голем број Македонци, поради изразување на националните чувства. |
1944 | Во Амстердам, Холандија, фашистичката полиција се упати во тајното засолниште на еврејското семејство Франк, го уапси и го одведе во концентрационен логор. Меѓу уапсените беше и 15-годишната Ана Франк, која со својот Дневник остави еден од најпотресните напишани документи за човековите страдања во Втората светска војна. |
1984 | Горна Волта го променува своето име во Буркина Фасо. |
1993 | Исламската Република Иран ја призна Република Македонија. |
Родени
1792 | Перси Биш Шели — англиски поет. |
1859 | Кнут Хамсун — норвешки писател и Нобелов лауреат од 1920 година. |
1900 | Луј Армстронг — американски џез музичар и трубач. |
1940 | Абдураман Вахид — четврти претседател на Индонезија. |
1947 | Клаус Шулце — германски композитор. |
1957 | Валдис Валтерс — латвиски и советски кошаркар. |
1969 | Макс Кавалера — бразилски рок-музичар. |
1975 | Аднан Гулшаир ел Шукријумах — член на терористичката организација „Ал-Каеда“. |
1982 | Лука Антонини — италијански фудбалер. |
1985 | Антонио Валенсија — еквадорски фудбалер. |
1993 | Џовани Ди Лоренцо — италијански фудбалер. |
Починале
1060 | Анри I — француски крал. |
1875 | Ханс Кристијан Андерсен — дански писател. |
1890 | Иван Мажураниќ — хрватски поет и политичар. |
1908 | Радое Домановиќ — српски писател. |
1911 | Александар Радев — бугарски политичар. |
1981 | Драган Бојаџиев — македонски музички публицист. |
1984 | Ричард Бартон — велшки глумец. |
2020 | Рајко Дујмиќ — хрватски поп-музичар. |
Настани
1305 | Вилијам Волес, водачот на Шкотите во нивната борба против Англија е заробен од Англичаните во близина на Глазгов и е одведен во Лондон за судење и погубување. |
1789 | Нецел месец по почетокот на револуцијата, Националното собрание на Франција ги укинало привилегиите на аристократијата и свештенството, со што практично го укинало феудализмот. |
1858 | Поставен е првиот прекуатлантски кабел со кој се воспоставени телеграфски врски меѓу Канада и Велика Британија. |
1884 | На влезот на њујоршкото пристаниште е поставен камен-темелник на Статуата на слободата. |
1962 | Затворен е Нелсон Мандела. Од затвор нема да биде пуштен сè до 1990 година. |
1974 | Американскиот претседател Ричард Никсон, предавајќи му ја магнетофонската лента на истражниот судија, јавно призна дека учествувал во прикривањето на аферата „Вотергејт“. |
Родени
Починале
1895 | Фридрих Енгелс — германски филозоф и економист. |
1962 | Мерилин Монро — американска филмска глумица. |
1983 | Џоан Робинсон — англиска економистка. |
1984 | Ричард Бартон — велшки глумец. |
1998 | Тодор Живков — бугарски комунистички водач од 1956 до 1989 година. |
2000 | Алек Гинис — британски глумец. |
2005 | Полина Астахова — советска гимнастичарка. |
2019 | Тони Морисон — американска писателка. |
Настани
1825 | Боливија стекна независност од Шпанија. |
1900 | Во Битола, во т.н. „Поп-Ставрева афера“, османлиската власт го затворила, а потоа го осудила на робија Даме Груев — еден од водачите на ВМРО. Поради револуционерната дејност во битолскиот затвор, Груев е испратен во Подрум Кале, Мала Азија. Во 1903 г. е амнестиран, а потоа ја продолжил својата дејност. |
1903 | Напишан е Крушевскиот манифест. |
1932 | Во Венеција, Италија, од 6 до 21 август е одржан првиот филмски фестивал во светот. |
1944 | Во селото Рамно, Кумановско, Президиумот на АСНОМ донесе решение за формирање на осум поверенства при Президиумот на АСНОМ и за поделба на Македонија на области, околии и општини. |
1945 | САД ја фрлаат првата атомска бомба, врз Хирошима, Јапонија. |
1962 | Јамајка се стекнува со независност. |
2012 | Возилото „Кјуриосити“ (НАСА) слетува на планетата Марс во потрага по знаци на живот. |
Родени
Починале
523 | Хормизд — римски папа. |
1328 | Галеацо I Висконти — владетел на Милано. |
1458 | Каликот III — римски папа. |
1637 | Бен Џонсон — англиски драматург и поет. |
1660 | Диего Веласкес — еден од најпознатите шпански сликари. |
1973 | Мемфис Мини — американска блуз музичарка. |
1978 | Павле VI — римски папа. |
1991 | Ружа Икономова — македонска глумица. |
2001 | Аким Селмани — поранешен член на ОНА. |
2001 | Жорже Амадо - бразилски писател. |
2004 | Рик Џејмс — американски фанк-музичар. |
2005 | Ибрахим Ферер — кубански музичар, член на групата Buena Vista Social Club. |
Настани
1816 | Францускиот лекар Рене Ленак го измислил стетоскопот. |
1858 | Кралицата Викторија Прва ја избрала Отава за престолнина на Канада. |
1888 | Џек Мевосек го извршил првото од своите убиства во Лондон. |
1895 | Во Венеција, Италија била отворена првата меѓународна изложба на модерната уметност, која оттогаш се одржува секоја втора година. |
1960 | Брегот на Слоновата Коска станал независна држава. |
Родени
Починале
1616 | Винченцо Скамоци — италијански ренесансен архитект. |
1660 | Диего Веласкес — шпански сликар. |
1900 | Вилхелм Либкнехт — германски револуционер, еден од основачите на Втората Интернационала во 1869 година. |
1921 | Александар Блок — руски поет. |
1938 | Константин Сергеевич Алексеев — руски режисер. |
1957 | Оливер Харди — британски глумец. |
1987 | Михаило Апостолски — македонски генерал, народен херој и академик. |
1989 | Мира Траиловиќ — српска театарска режисерка. |
1989 | Ристо Калчевски — македонски сликар и ликовен педагог. |
1995 | Дон Патинкин — израелско-американски економист. |
2001 | Рефик Иљази — член на ОНА. |
2001 | Лефтер Коџај — член на ОНА. |
2003 | Рајко Жижиќ — српски и југословенски кошаркар. |
2005 | Милчо Ристов — македонски физичар. |
Настани
1786 | Мишел-Габриел Пакар и Жак Балма се првите луѓе кои го искачиле врвот Монблан. |
1918 | Прва светска војна: Започнала Битката кај Амјен во Франција, која била серија на континуирани победи на сојузниците во текот на 100-дневната офанзива, со кои завршила војната. |
1938 | Започнала изградбата на концентрациониот логор Матхаузен во Австрија, тогаш анектирана од Нацистичка Германија. |
1945 | Со договорот во Лондон меѓу Велика Британија, СССР, САД и Франција, основан е Меѓународниот воен суд за судење на водачите на Третиот рајх. Овој суд ќе го спроведе познатиот Нирнбершки процес. |
1966 | „Битлси“ го издаваат албумот „Револвер“, прогласен за трет најдобар на сите времиња според списанието Rolling Stone и за најдобар според мрежното место Rate Your Music. |
1969 | Советскиот Сојуз ја лансира автоматската вселенска станица Зонд-7 со задача да ја проучува Месечината и пространствата околу неа. |
1974 | Под притисок на јавното мислење на САД, претседателот Ричард Никсон соопшти дека на 9 август ќе поднесе оставка поради обвиненијата дека е замешан во аферата Вотергејт, која силно го погоди американскиот претседателски систем. Наместо Никсон, американски претседател стана дотогашниот потпретседател - Џералд Форд. |
1976 | Американската рок-група „Бостон“ го издава истоимениот албум, кој до денес е најпродаван дебитантски албум во историјата. |
2001 | Десет припадници на безбедносните сили на Република Македонија се убиени, а тројца се повредени во нападот што албанските терористи го извршија врз воениот конвој кај местото Карпалак на патот Скопје - Тетово. |
Родени
Починале
117 | Марко Улпиј Трајан — римски цар. |
1171 | Хенри Блоа — епископ на Винчестер. |
1295 | Отоне Висконти — архиепископ на Милано. |
1879 | Имануел Херман Фихте — германски филозоф. |
1919 | Руџеро Леонкавало — италијански композитор. |
1944 | Хаим Сутин — руски експресионистички сликар. |
1973 | Никос Захаријадис — генерален секретар на Комунистичката партија на Грција. |
1974 | Кирил Манчевски — македонски музичар. |
1975 | Кенонбол Адерли — американски џез-музичар. |
1993 | Димитар Кондовски — македонски сликар, член на МАНУ. |
1994 | Леонид Леонов — руски и советски писател. |
1996 | Невил Мот — британски физичар, добитник на Нобеловата награда. |
2007 | Душко Малевски — македонски новинар. |
2015 | Шон Прајс — американски рапер. |
2022 | Оливија Њутн-Џон — австралиска глумица и пејачка. |
Настани
681 | По победата над Византиските војски на царот Константин IV, Аспарух го формирал канството Бугарија на јужниот брег од делтата на Дунав, со престолнина во Плиска. |
1173 | Започнала изградбата на ѕвоникот на катедралата во Пиза, кој подоцна ќе стане Кривата кула во Пиза. |
1842 | Потпишан е договорот за источниот дел од границата помеѓу САД и Канада, односно помеѓу државата Мејн од САД и провинциите Квебек и Њу Бранзвик од Канада, со што се окончани долгогодишните погранични судири. |
1930 | Бети Буп за првпат се појавува на малите екрани во цртаниот филм Чинии со вртоглавица (англ. Dizzy Dishes). |
1942 | Махатма Ганди е уапсен во Бомбај од страна на британските сили. Започнува движењето Напуштете ја Индија!. |
1945 | Воздушните сили на САД ја фрлија и втората атомска бомба врз јапонскиот град Нагасаки, кој беше урнат до темел. Притоа, загинаа околу 36.000 жители, повеќе од 40.000 беа повредени, а во пожарот изгореа повеќе од 20.000 куќи. Шест денови по атомската експлозија, јапонскиот цар Хирохито ја објави безусловната капитулација на Јапонија. |
1969 | Членовите на кланот на Чарлс Менсон, во Лос Анџелес, убиваат шест луѓе, меѓу кои и бремената глумица Шерон Тејт, сопруга на полскиот режисер Роман Полански. |
1986 | Во Књуборт Парк, Стивенејџ, Велика Британија ја гледа последната жива изведба на рок групата Квин со нивниот пејач Фреди Меркјури. |
Родени
Починале
916 | Свети Климент Охридски — родоначалник на словенската книжевност и на црковното беседништво, прв оригинален словенски и македонски поет, говорник, преведувач, прв епископ словенски и македонски на Балканот и заштитник на Охрид. Роден е во Охрид, околу 840 година. |
1048 | Дамас II — римски папа. |
1919 | Руџеро Леонкавало — италијански композитор. |
1921 | Јован Атанацковиќ — српски генерал. |
1962 | Херман Хесе — германски писател, добитник на Нобеловата награда за литература. |
1995 | Џери Гарсија — американски рок-музичар, член на групата „Грејтфул дед“ (Grateful Dead). |
2008 | Махмуд Дарвиш — палестински поет. |
2019 | Фахрудин Јусуфи — југословенски фудбалер. |
Настани
1675 | Поставен е камен-темелникот на Кралската опсерваторија во Гринич, денес местото кајшто минува нултиот меридијан. |
1792 | Француска револуција: Револуционерите во Париз навлегле во палатата Тилери (подоцна запалена и урната во текот на Париската комуна), со што ја окончале монархијата. |
1913 | Потпишан Букурешкиот мировен договор, со катастрофални последици по Македонија и македонскиот народ. По Втората балканска војна, која на 30 јуни 1913 ја почна Бугарија, со цел да приграби поголем дел од Македонија. Во оваа војна учествуваа Црна Гора и Грција од една страна и Бугарија од друга страна. Во војната се вклучија Романија и Турција. Со овој мир Македонија е поделена на три дела: на Бугарија, на Србија и на Грција. Поради провидноста на некои одредби на овој мир, Балканот стана подрачје за постојани недоразбирања меѓу балканските држави. |
1969 | Само еден ден по шесте брутални убиства, членовите на култот Чарлс Менсон напаѓаат уште еднаш: овој пат жртви се Лено и Роузмари Лебјанка. |
1977 | Во Њујорк уапсен е Дејвид Берковиц, попознат како Синот на Сем, сериски убиец кој досега има признаено дека извршил шест убиства. |
2000 | Според следачот на промената на светското население на www.ibiblio.org, светската популација ја достигнува бројката од 6 милијарди. |
2005 | Ли Сунг Сеп од Јужна Кореја умира поради преголем замор предизвикан од непрестајно 49-часовно играње на World Of Warcraft и StarCraft. |
Родени
1865 | Александар Петрович Глазунов — руски композитор, последен претставник на руската национална школа. |
1888 | Кристофер — принц на Грција. |
1893 | Прежихов Воранц — словенечки писател. |
1902 | Арне Тиселиус — шведски хемичар, добитник на Нобеловата награда. |
1912 | Жорже Амадо - бразилски писател. |
1937 | Јован Павловски — македонски поет. |
1947 | Ијан Андерсон — шкотски рок-музичар, член на групата „Џетро тал“ (Jethro Tull). |
1939 | Вера Сојчевска - Антиќ — македонски историчар. |
1960 | Антонио Бандерас — шпански глумец. |
1966 | Хајрула Мисини — поранешен член на ОНА. |
1967 | Ридик Боу — американски боксер, светски првак во тешка категорија. |
1971 | Рој Кин — ирски фудбалер и тренер. |
1973 | Хавиер Занети — аргентински фудбалер. |
1992 | Дајер Кинтана — колумбиски велосипедист. |
1994 | Бернардо Силва — португалски фудбалер. |
Починале
1870 | Жил Пјер Рамбир — француски ентомолог. |
1896 | Ото Лилиентал — германски пионер во областа на летањето, првиот човек кој летал со едрилица, поради што е познат како „Кралот на едрилиците“. |
1903 | Јордан Пиперката — македонски револуционер. |
1912 | Паул Валот — германски архитект. |
1915 | Хенри Мозли — англиски физичар. |
1954 | Роберт Годард — американски професор по физика. |
1969 | Тоне Селишкар — словенечки писател. |
2008 | Ајсак Хејс — американски соул-пејач. |
2022 | Кирил Дојчиновски — македонски и југословенски фудбалер. |
Настани
480 п.н.е. | Персијците под водство на Ксеркс I извојуваат победа над Спартанците под водство на кралот Леонид, чии војници се бореле до смрт, во Термопилската битка. |
1918 | Прва светска војна: Завршува Битката кај Амјен. |
1929 | Бејб Рут станува првиот бејзболист во историјата со повеќе од 500 претрчувања. |
1934 | Отворен е федералниот затвор на островот Алкатраз во Калифорнија. |
1941 | Британскиот премиер Винстон Черчил и претседателот на САД Франклин Рузвелт ја формулираа прочуената „Атлантска повелба“, чии начела ги прифатија и Обединетите нации во својата Декларација од 1945 година. Три дена подоцна, тие ја потпишаа повелбата. |
1960 | Чад прогласува независност. |
1966 | Џон Ленон одржува конференција за печат во Чикаго и се извинува за својата изјава од 4 март во која вели дека Битлси се попопуларни од Исус. |
1972 | Последната американска воена копнена единица го напушта Јужен Виетнам. |
1999 | Целосно затемнување на Сонцето во Европа и Азија. |
2003 | НАТО презема команда над мировните сили во Авганистан. Тоа е прва интервенција надвор од Европа во 54 годишната историја на НАТО. |
Родени
Починале
1578 | Педро Нуњес — португалски математичар. |
1844 | Јернеј Копитар — словенечки преродбеник. |
1898 | Никола Филипчев — македонски револуционер. |
1919 | Ендрју Карнеги — шкотски индустријалец и филантроп. |
1939 | Џаноберто Бугати — италијански конструктор на автомобили. |
1956 | Џексон Полок — американски уметник, претставник на апстрактниот експресионизам. |
1987 | Живко Чинго — истакнат македонски прозаист и драмски писател. |
1996 | Баба Ванѓа — македонско-бугарска јасновитка. |
2010 | Хорас Лант — американски славист и македонист. |
2014 | Владимир Беара — југословенски фудбалер и тренер. |
2014 | Робин Вилијамс — американски глумец. |
2019 | Гордан Михиќ — српски и југословенски сценарист. |
Настани
30 п.н.е. | Клеопатра VII, последен владетел на Египет од Птоломејската династија, извршила самоубиство по поразот на Марко Антониј од страна на Октавијан. |
1833 | Основан е градот Чикаго, Илиноис. |
1908 | Направен е првиот „Форд Т“. |
1914 | Прва светска војна: Велика Британија ѝ објавила војна на Австроунгарија. |
1945 | Основано е Македонското лекарско здружение. |
1952 | Атомски проби: Советскиот проект за атомска бомба продолжува со детонација на Joe 4, првото Советско термојадрено оружје. |
1952 | Ноќта на убиените поети: По наредба на Сталин убиени се тринаесет видни еврејски писатели, поети, уметници, музичари и глумци во затворот Љубјанка во Москва. |
1960 | Лансиран е „Ехо I“ — првиот комуникациски сателит. |
1978 | Јапонија и Народна Република Кина го потпишале Договорот за мир и пријателство. |
1990 | Осветен е Соборниот храм на Македонската православна црква во Скопје, посветен на Св. Климент Охридски. |
Родени
Починале
Настани
1624 | Францускиот крал Луј XIII го поставува кардиналот Ришелје за премиер. |
1792 | Француските револуционери ги апсат членовите на кралското семејство само три дена по укинувањето на монархијата и соборувањето на кралот Луј XVI. |
1814 | Холандија ѝ го отстапува ’Ртот на Добра Надеж на Велика Британија. |
1914 | Во текот на Првата светска војна, Франција и објавува војна на Австроунгарија. |
1923 | Мустафа Кемал Ататурк станува прв претседател на Турција. |
1961 | Властите на Источна Германија ја затвораат границата меѓу Источен и Западен Берлин кај Бранденбуршката порта и почнуваат со изградба на 155 километри долг ѕид по границата со Западен Берлин. Ѕидот е урнат во ноември 1989 година, по што Германија повторно се обединува. |
1964 | Во Велика Британија се извршени последните смртни казни со бесење на два затвореника во Ливерпул и Манчестер, осудени на смрт заради убиства. |
1998 | Швајцарските банки и еврејските групи постигнуваат договор со кој се предвидува исплаќање на сума од 1.250.000.000 долари како надомест на жртвите од холокаустот во текот на Втората светска војна. |
2001 | Потпишан е Охридскиот рамковен договор. |
Родени
Починале
1447 | Филипо Марија Висконти — војвода на Милано. |
1826 | Рене Теофил Јасинт Ленек — француски лекар, пронаоѓач на стетоскопот. |
1863 | Ежен Делакроа — француски сликар, претставник на романтизмот во француското сликарство. |
1882 | Вилијам Стенли Џевонс — англиски економист. |
1895 | Трајко Китанчев — македонски општественик, литерат, револуционер, просветен работник. |
1908 | Стеван Сремац — српски писател. |
1910 | Флоренс Најтингел — англиска медицинска сестра, основач на првото училиште за болничарки. |
1912 | Жил Масне — француски композитор. |
1917 | Едуард Бухнер — германски хемичар, добитник на Нобелова награда. |
1936 | Иван Георгов — македонски педагог. |
1946 | Херберт Џорџ Велс — англиски писател. |
1974 | Тина Брукс — американски џез-музичар. |
1984 | Тигран Петросјан — ерменски шахист и светски шаховски првак. |
1995 | Симеон Гугуловски — македонски оперски пејач. |
2024 | Лазар Лечиќ — македонски кошаркар и тренер. |
Настани
1457 | Гутенберговата печатница во Мајнц ја издава првата печатена книга во боја - „Мајнчки псалтир“ (на сликата) отпечатена во црвена и црна боја. |
1784 | На островот Кодијак покрај Алјаска основана е првата руска колонија. Во 1867 година САД ја купуваат Алјаска од Царска Русија за 7,2 милиони долари. |
1893 | Франција воведува регистрација на моторните возила. |
1941 | Втора светска војна: Официјално е објавен текстот на Атлантската повелба потпишана од британскиот премиер Винстон Черчил и американскиот претседател Франклин Рузвелт . |
1945 | Јапонија ги прифаќа условите за предавање на сојузниците во Втората светска војна. |
1947 | Пакистан добива независност од британската Индиска империја под администрација на Велика Британија и се приклучува на Комонвелтот. |
1949 | Формиран е Македонскиот фудбалски сојуз. |
2009 | За 7 часа 42 минути и 32 секунди македонскиот пливачки маратонец Томи Стефановски го преплива каналот Ламанш. По Нико Нестор во 1959 година и Атина Бојаџи во 1969 година, тој е третиот Македонец што го препливал каналот кој го дели Британскиот Oстров од останатиот дел од Европа. |
Родени
Починале
1464 | Пиј II — римски папа. |
1484 | Сикст IV — римски папа. |
1931 | Златко Шнајдер — хрватски и југословенски комунист, секретар на СКОЈ. |
1941 | Пол Сабатје — француски хемичар, добитник на Нобеловата награда. |
1942 | Алексеј Троицки — руски шаховски композитор. |
1956 | Бертолт Брехт — германски писател. |
1958 | Фредерик Жолио-Кири — француски физичар и Нобелов лауреат. |
1977 | Александар Лурија — руски невролог и психолог. |
1988 | Енцо Ферари — италијански конструктор на спортски автомобили. |
1994 | Елијас Канети — германско-британски писател, добитник на Нобеловата награда во 1981 година. |
2004 | Чеслав Милош — полски писател и нобеловец. |
Настани
1519 | Основан е градот Панама, главен град на истоимената земја. |
1824 | Ослободени американски робови ја основаат Либерија. |
1877 | Томас Едисон (на сликата) ја прави првата трајна снимка во историјата — „Мери имаше јагненце“. |
1947 | Индија добива независност од Велика Британија и станува првата независна нација од Комонвелтот. |
1960 | Република Конго (Бразавил) ја прогласува својата независност од Франција. |
1971 | Бахреин стекнува независност од Велика Британија. |
Родени
Починале
1038 | Иштван I — унгарски крал. |
1728 | Марен Маре — француски композитор и виолист. |
1799 | Џузепе Парини — италијански поет. |
1917 | Коста Шахов — македонски деец. |
1929 | Лука Ќеловиќ — српски мецена и основач на Српскиот комитет на четничка акција. |
1939 | Алберт Сониксен — американски новинар. |
1949 | Растко Петровиќ — српски писател, дипломат и критичар. |
1951 | Артур Шнабел — полски пијанист. |
1967 | Рене Магрит — белгиски надреалистички уметник. |
1975 | Шеик Муџибур Рахман — претседател на Бангладеш. |
2000 | Ена Беговиќ — хрватска и југословенска глумица. |
2013 | Славомир Мрожек — полски писател. |
2021 | Герд Милер — германски фудбалер. |
Настани
1896 | Во Јукон, северозападниот дел на Канада, откриено е злато кое поттикнало десетици илјади авантуристи да тргнат во потрага, во тнр. златна треска. |
1914 | Британскиот експедициски корпус се истовари во Франција. Со тоа, Велика Британија го почна активното учество во Првата светска војна. |
1930 | Уб Иверкс го прави првиот звучен цртан филм во боја, наречен Fiddlesticks (Бесмислици). |
1960 | Кипар стекнал независност од Велика Британија. |
1960 | Џозеф Китингер скокнал со падобран над Ново Мексико на висина од 31.330 метри, со што поставил три сѐ уште актуелни рекорди: највисок скок, најдолг слободен пад и најголема брзина на човек без летало. |
1977 | Елвис Присли, кралот на рокенролот (на сликата), починал од предозираност со дрога во својот дом во Грејсленд на 42 години. |
Родени
Починале
1339 | Ацоне Висконти — владетел на Милано. |
1705 | Јакоб Бернули — швајцарски математичар и научник. |
1888 | Џон Пембертон — американски аптекар и создавач на Кока-колата. |
1893 | Жан Мартин Шарко — француски лекар, еден од најголемите невролози на сите времиња; се занимаваше со проблемите на хистеријата, хипнотизмот и склерозата. |
1938 | Роберт Џонсон — американски блуз-музичар. |
1948 | Бејб Рут — американски бејзбол играч. |
1949 | Маргарет Мичел — американска романсиерка, авторка на една од најпознатите и најпродавани книги во историјата „Одвеано со виорот“. |
1956 | Бела Лугоши — унгарски глумец. |
1977 | Елвис Присли — американски пејач, музичар и глумец, икона на поп-културата. Наречен „Крал на рокенролот“. |
1997 | Нусрет Фатех Али Кан — пакистански музичар. |
2007 | Макс Роуч — американски џез-музичар. |
2018 | Арета Френклин — американска соул-пејачка. |
2019 | Питер Фонда — американски глумец. |
Настани
986 | Во Ихтиманскиот Премин (Трајанова врата), византискиот цар Василиј II претрпува пораз во борба со војската на цар Самоил кој продолжува со нови освојувања сè до 991 година. |
1593 | Турскиот султан Мурат III ѝ објавил војна на Австрија, која траела 14 години. Војната ја завршува неговиот внук Ахмед I. |
1807 | Првиот американски пароброд, изработен од Роберт Фултон, тргнува на првото комерцијално поморско патување во светот. |
1960 | Габон стекнува независност од Франција. |
1962 | Петер Фехтер станал првата жртва на Берлинскиот ѕид — застрелан е додека се обидувал да ја напушти Источна Германија и да премине на западната страна на Берлин. |
1998 | Американскиот претседател Бил Клинтон на снимена изјава признава дека имал „неприкладна физичка врска“ со стажистката во Белата куќа Моника Левински. |
1999 | Земјотрес со сила од 7,4 степени ја погодил Турција, со епицентар 30 km југоисточно од Истанбул, при што загинале над 17.000 луѓе, а над половина милион останале без своите домови. |
Родени
Починале
1153 | Евстахиј IV — син на англискиот крал Стефан I. |
1908 | Радое Домановиќ — српски писател. |
1943 | Славчо Стојменски — народен херој на Југославија. |
1969 | Ото Штерн — германски физичар и Нобелов лауреат. |
1969 | Лудвиг Мис ван дер Рое — германски и американски архитект. |
1983 | Ајра Гершвин — американски текстописец, постар брат на композиторот Џорџ Гершвин. |
1987 | Рудолф Хес — заменик-фирер на Националсоцијалистичката партија. |
2003 | Стив Милер — американски блуз-музичар. |
2009 | Џани Басо — италијански џез-музичар. |
2014 | Миодраг Павловиќ — југословенски и српски писател. |
2015 | Арсен Дедиќ — хрватски пејач и композитор. |
2024 | Глигор Каневче — македонски научник, универзитетски професор и академик. |
Настани
1201 | Основан е градот Рига. |
1572 | Во Париз се венчале Анри IV од Навара и Маргарита де Валоа, во обид да се помират католиците и протестантите. Обидот не успеал, бидејќи само неколку дена подоцна се случила Вартоломејската ноќ. |
1917 | Голем пожар во Солун уништува 32 % од градот и остава преку 70.000 луѓе без покрив над главата. |
1943 | На Славеј Планина, Дебрца формиран e првиот македонски „Мирче Ацев“; овој ден се слави како Ден на Армијата на Република Македонија (АРМ). |
1958 | Во САД е објавен контроверзниот роман на Владимир Набоков - Лолита. |
1969 | Џими Хендрикс, со познатата изведба на химната на САД го затвора фестивалот „Вудсток“. |
1992 | Лари Берд се повлекува од активно играње кошарка. |
Родени
1450 | Марко Марулиќ — хрватски поет. |
1685 | Брук Тејлор — англиски математичар. |
1750 | Антонио Салиери — италијански композитор и диригент. |
1814 | Иван Мажураниќ — хрватски поет. |
1898 | Стојан Христов — американски писател. |
1903 | Никола Мартиноски — македонски ликовен уметник. |
1933 | Жист Фонтен — француски фудбалер. |
1933 | Роман Полански — полско-француски режисер. |
1936 | Роберт Редфорд — американски глумец. |
1942 | Радко Полич — југословенски и словенечки глумец. |
1943 | Џани Ривера — италијански фудбалер. |
1952 | Патрик Свејзи — американски глумец. |
1969 | Едвард Нортон — американски глумец. |
1969 | Кристијан Слејтер — американски глумец. |
1983 | Крис Бојд — шкотски фудбалер. |
1984 | Роберт Хут — германски фудбалер. |
1984 | Душан Баста — српски фудбалер. |
1992 | Богдан Богдановиќ — српски кошаркар. |
1997 | Ренато Санчес — португалски фудбалер. |
2000 | Ален Смаилагиќ — српски кошаркар. |
Починале
1276 | Адријан V — римски папа. |
1503 | Александар VI — римски папа. |
1559 | Павле IV — римски папа. |
1642 | Гвидо Рени — италијански сликар — припадник на болоњската барокна школа. |
1850 | Оноре де Балзак — француски писател. |
1872 | Петар Прерадовиќ — хрватски писател. |
1977 | Тибор Дери — унгарски писател. |
2018 | Кофи Анан — седми генерален секретар на ООН, добитник на Нобеловата награда за мир во 2001 година. |
2024 | Ален Делон — француски глумец и режисер. |
Настани
1692 | Во Салем, Масачусетс, пет жени и еден свештеник се погубени поради практикување на вештерство. |
1960 | СССР го лансира во вселената Спутник 5; на него се наоѓаат кучињата Белка и Стрелка, 40 глувци, 2 стаорци и многу различни видови на растенија. |
1990 | Леонард Бернштајн го диригира својот последен концерт; го заклучува со изведбата на Седмата симфонија на Лудвиг ван Бетовен. |
1999 | Во Белград, десетици илјади Срби се собираат на протести, барајќи оставка од претседателот Слободан Милошевиќ. |
Родени
Починале
14 | Октавијан Август — римски цар. |
1158 | Џефри II — гроф на Бретања. |
1284 | Алфонсо — Ерл од Честер. |
1580 | Андреја Паладио — италијански архитект, основоположник на паладијанскиот стил. |
1662 | Блез Паскал — француски математичар, физичар и филозоф. |
1753 | Балтазар Нојман — истакнат германски барокен архитект. |
1929 | Сергеј Дјагилев — руски балетски импресарио. |
1936 | Федерико Гарсија Лорка — шпански поет и драматург, убиен од франковистите на почетокот на Шпанската граѓанска војна. |
1977 | Граучо Маркс — американски комичар и глумец. |
1994 | Лајнус Полинг — американски хемичар. |
1994 | Роберт Рождественски — руски поет, добитник на „Златен венец“ на Струшките вечери на поезијата. |
Настани
1953 | Советскиот Сојуз јавно објавува дека тестирал водородна бомба. |
1968 | 200.000 трупи на Варшавскиот пакт и 5.000 тенкови вршат инвазија на Чехословачка, со што е задушена Прашката пролет. |
1969 | Битлси го завршуваат снимањето на Abbey Road; Џон Ленон, Пол Мекартни, Џорџ Харисон и Ринго Стар за последен пат се заедно. |
1991 | Естонија се одвојува од Советскиот Сојуз. |
Родени
Починале
984 | Јован XIV — римски папа. |
1823 | Пиј VII — римски папа. |
1887 | Жил Лафорг — француски поет. |
1914 | Пиј X — римски папа. |
1917 | Адолф фон Баејер — германски хемичар и Нобелов лауреат. |
1918 | Матеј Геров — македонски деец. |
1959 | Алфред Кубин — австриски цртач, илустратор и писател. |
1983 | Александар Ранковиќ — српски и југословенски политичар, потпретседател на СФРЈ. |
1994 | Александар Петровиќ — српски и југословенски филмски режисер. |
2024 | Ратомир Тврдиќ — хрватски и југословенски кошаркар. |
Настани
1897 | Англискиот лекар Роналд Рос го открил видот на комарец пренесувач на маларијата, што било пресудно за сузбивање на болести која предизвикала смрт на милиони луѓе. Еден од првите нобеловци за медицина во 1902. |
1911 | Од парискиот музеј „Лувр“ украдена е сликата „Мона Лиза“ на познатиот сликар Леонардо да Винчи. Сликата е пронајдена и вратена во музејот дури по две години во 1913 година. |
1944 | Во Дамбартон Оукс близу Вашингтон започнала конференцијата помеѓу СССР, САД, Велика Британија и Кина со цел основање на четирите главни органи на ОН, а тоа се Совет за безбедност, Генерално собрание, Меѓународен суд за правда и постојаните секретаријати. |
1968 | Трупите на членките на Варшавскиот пакт, без Романија, ја окупирале Чехословачка. Околу 200.000 војници ги зазеле сите значајни пунктови во земјата. Со тоа е задушена „Прашката пролет“, т.е. обидот на Комунистичката партија за осамостојување на ЧСР со Александар Дубчек на чело. Со оваа окупација воспоставен е принципот на „ограничен суверенитет“ на источноевропските комунистички земји. |
1983 | Филипинскиот опозиционен водач Бењино Акино бил убиен по излегувањето од авионот на аеродромот во Манила при враќањето во земјата по тригодишното прогонство во САД. Убиството го организирал филипинскиот диктатор Фердинанд Маркос. |
1990 | На централниот градски плоштад во Прага 100.000 граѓани за првпат слободно ја одбележале годишнината од инвазијата на Варшавскиот пакт врз Чехословачка 1968 година. |
2000 | Словенечкиот пливач Мартин Стрел, под мотото „За мир, пријателство и чисти води“ пливал по Дунав од неговиот извор во Германија до утоката во Црно Море, при што го соборил рекордот за овој вид на пливање и влегол во Гинисовата книга со препливани повеќе од 2.900 км. Стрел го започнал својот поход на 25 јуни. |
2006 | Во Нов Зеланд крунисан маорскиот крал Тухеитиа Паки. |
Родени
1165 | Филип II Август — фрацуски крал. |
1725 | Жан Батист Грез — фрацуски класицистички сликар. |
1780 | Јернеј Копитар — словенечки преродбеник. |
1789 | Огистен-Луј Коши — фрацуски математичар. |
1904 | Каунт Бејзи — американски џез-музичар. |
1936 | Вилт Чемберлен — американски кошаркар. |
1938 | Кени Роџерс — американски кантри-музичар и глумец. |
1943 | Стеван Ацевски - Стевче — македонски филмски работник. |
1944 | Питер Вир — австралиски филмски режисер. |
1952 | Џо Страмер — англиски музичар. |
1956 | Ким Катрал — британска глумица. |
1961 | Небојша Зоркиќ — српски и југословенски кошаркар. |
1967 | Серж Танкијан — ерменско-американски музичар. |
1973 | Сергеј Брин — основач на Google. |
1985 | Николас Алмагро — шпански тенисер. |
1986 | Јусејн Болт — јамајски атлетичар. |
1988 | Роберт Левандовски — полски фудбалер. |
1992 | Боби Мојсоски — македонски пејач. |
Починале
1940 | Лав Троцки — руски комунистички водач и марксистички теоретичар. |
1964 | Палмиро Тољати — италијански политичар, претседател на Комунистичката партија на Италија. |
1978 | Чарлс Имс — американски дизајнер и архитект. |
1979 | Џузепе Меаца — италијански фудбалер. |
1988 | Реј Имс — американска дизајнерка и архитектка. |
1995 | Нани Лој — италијански режисер. |
1999 | Јежи Харасимович — полски поет. |
Настани
476 | Варварскиот водач Одоакар го опустошил Рим и се прогласил за крал на Италија. Со тоа завршило постоењето на Западното Римско Царство. |
565 | Света Колумба прва го здогледала чудовиштето од Лох Нес. |
1642 | Чарлс I го нарекол Парламентот „предавници“. Започнала Англиската граѓанска војна. |
1846 | САД го анектираа Ново Мексико. |
1849 | Изведен е првиот воздушен напад во историјата: Австрија од беспилотни воздушни балони исфрлила бомби врз Венеција. |
1864 | Дванаесет земји ја потпишале Првата женевска конвенција. Основан е Црвениот крст. |
1911 | Откриена е кражбата на „Мона Лиза“, прочуеното дело на Леонардо да Винчи, од парискиот музеј во Лувр. |
Родени
1647 | Дени Папен — француски физичар. |
1760 | Лав XII — римски папа. |
1862 | Клод Дебиси — француски композитор. |
1878 | Ладислав Клима — чешки писател и филозоф. |
1902 | Денг Сјаопинг — премиер на НР Кина. |
1917 | Џон Ли Хукер — американски блуз-музичар. |
1920 | Реј Бредбери — американски писател. |
1924 | Кузман Смилевски — македонски партизан. |
1928 | Карл Хајнц Штокхаузен — германски композитор. |
1946 | Васил Тоциновски — македонски писател. |
1958 | Вернон Рид — американски рок-музичар. |
1963 | Тори Амос — американска поп-пејачка. |
1964 | Матс Виландер — шведски тенисер. |
1966 | ГЗА — американски рапер. |
1967 | Лејн Стејли — американски пејач. |
1968 | Александр Мостовој — руски фудбалер. |
1987 | Џанлука Брамбила — италијански велосипедист. |
1988 | Артем Ѕјуба — руски фудбалер. |
1995 | Дуа Липа — британска поп-пејачка. |
1996 | Жуниор Фирпо — доминиканско-шпански фудбалер. |
1997 | Лаутаро Мартинес — аргентински фудбалер. |
Починале
1241 | Грегориј IX — римски папа. |
1280 | Никола III — римски папа. |
1350 | Филип VI Валоа — француски крал. |
1452 | Ричард III — англиски крал. |
1545 | Чарлс Брендон — Прв војвода од Сафолк. |
1553 | Џон Дадли — англиски политичар. |
1831 | Ференц Казинци — унгарски поет. |
1883 | Иван Сергеевич Тургенев — руски писател. |
1891 | Јан Неруда — чешки поет и новинар. |
1920 | Андерс Цорн — шведски сликар и бакрорезец. |
1925 | Војтех Хинаис — чешки сликар и графичар. |
1958 | Роже Мартен ди Гар — француски писател, добитник на Нобеловата награда во 1937 година. |
1978 | Џомо Кенијата — африкански борец против колонијализмот. |
1986 | Џелал Бајар — третиот претседател на Турција. |
2004 | Ота Шик — чешки економист и политичар. |
2010 | Стјепан Бобек — хрватски и југословенски фудбалер и тренер. |
2018 | Ед Кинг — американски рок-музичар. |
Настани
1839 | Велика Британија на почетокот на Опиумската војна против Кина го зазеде Хонгконг кој од 1942 година стана независна колонија. |
1866 | Завршува Австриско-пруската војна |
1914 | Јапонија ѝ објави војна на Германија во Првата светска војна. На Версајската конференција во 1919 година на победничката Јапонија и се доделени многу германски колонии во Тихиот Океан како награда за учествувањето во војната на страната на силите на Антантата. |
1927 | Во Бостон се погубени анархистите Сако и Ванцети, по судскиот процес кој предизвикал доста контроверзии |
1939 | Министрите за надворешни работи на Германија и на СССР, Јоаким Рибентроп и Вјачеслав Молотов во Москва потпишаа спогодба за ненапаѓање. Во документот двете сили се обврзаа за „запирање“ на секој акт на насилство. Меѓутоа, две години подоцна Германија ја прекрши спогодбата и го нападна Советскиот Сојуз на 22.06.1941 година. |
1948 | Основан е Светскиот совет на црквите. |
1952 | Основана е Арапската Лига. |
1962 | Американскиот телекомуникациски сателит „Телстар“ за првпат емитуваше телевизиски пренос на линијата САД - Европа. |
1975 | Комунистите ја освојуваат власта во Лаос по долга граѓанска војна. |
1990 | Ерменија прогласува независност од СССР. |
Родени
Починале
1806 | Шарл Кулон — француски физичар. |
1832 | Јохан Георг Ваглер — германски зоолог. |
1926 | Рудолф Валентино — американски глумец. |
1987 | Дидје Пирони — француски автомобилист во трките на „Формула 1“. |
2006 | Магдолна Хас — унгарска македонистка. |
2018 | Екрем Хусеин — македонски балетан. |
Настани
79 | Катастрофална ерупција на Везув - вулкан во Италија. Затрупани се градовите Помпеја и Херкуланеум. |
1572 | Бартоломејска ноќ во Франција: по наредба на Катерина Медичи, започнал масакрот на хугенотите во кој за неколку недели се убиени помеѓу 5.000 и 30.000 протестанти. |
1814 | Британските војски го нападнале Вашингтон и ја запалиле Белата куќа и неколку други јавни објекти. |
1821 | Потпишан е Договорот од Кордоба - денешен Веракрус, со кој Мексико се стекнало со независност од Шпанија. |
1891 | Томас Едисон ја патентирал камерата за подвижни слики. |
1899 | Група загрепски научници откриле коски, заби и орудиja на пралуѓето на подрачјето на Крапина, наодите биле значаен доказ за вистинската Дарвинова наука за еволуцијата. |
1912 | Алјаска е официјално прогласена за американска територија. |
1939 | Потпишан е договорот Молотов-Рибентроп за ненапаѓање помеѓу СССР и Нацистичка Германија. |
1960 | Во Восток на Антарктикот е измерена рекордно најниската температура: −88 °C . |
2006 | Дефиниран поимот „планета“ од страна на МАС во Прага, Чешка, според кој Плутон е џуџеста планета, а Сончевиот Систем има 8 планети. |
2016 | Откриена планетата Проксима Кентаур b — најблиската вонсончева планета до нашиот Сончев Систем. |
Родени
1113 | Џефри Плантагенет — гроф на Анжу. |
1669 | Алесандро Марчело — италијански благородник, поет, филозоф, математичар и композитор. |
1899 | Хорхе Луис Борхес — аргентински писател. |
1922 | Хауард Зин — американски историчар. |
1927 | Хари Марковиц — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1990 година. |
1936 | Љубка Рондова — бугарска пејачка. |
1946 | Горан Марковиќ — српски и југословенски режисер. |
1947 | Пауло Коелјо — бразилски писател. |
1948 | Жан Мишел Жар — француски композитор и музичар. |
1954 | Елвис Костело — англиски рок-музичар. |
1964 | Дарјан Петрич — словенечки и југословенски пливач. |
1964 | Сузана Спасовска — македонска фолк пејачка. |
1964 | Лилјана Николовска — југословенска и хрватска пејачка. |
1965 | Реџи Милер — американски кошаркар. |
1968 | Андреас Кисер — бразилски рок-музичар. |
1982 | Жозе Бозингва — португалски фудбалер. |
1977 | Денилсон — бразилски фудбалер. |
1989 | Росио Игарзабал — аргентинска глумица и пејачка. |
1990 | Хуан Питер Ланзани — аргентински глумец. |
Починале
1838 | Ференц Келчеи — унгарски поет. |
1883 | Анри V — крал на Франција. |
1906 | Константинос Гарефис — андартски капетан. |
1912 | Лазар Дојамов — андартски капетан. |
1990 | Сергеј Довлатов — руски писател. |
2003 | Вилфред Тесиџер — британски истражувач и арабист. |
2014 | Ричард Атенборо — англиски глумец. |
2021 | Чарли Вотс — англиски рок-музичар, член на групата Ролинг стоунс. |
Настани
1831 | Во Лондон британскиот научник, физичар и хемичар Мајкл Фарадеј откри дека електрицитетот може да се создава од магнет. |
1903 | Илинденско востание: Востаниците го нападнаа и ослободија гратчето Невеска, нахиски (општински) центар во Леринската околија. Ослободувањето на Невеска е еден од најзначајните настани во времето на Илинденското востание. |
1944 | Во селото Шешково, Кавадаречко, е формирана првата македонска дивизија на НОВЈ, во чиј состав влегоа II, IX и X македонска бригада. |
Родени
1530 | Иван Грозни — руски цар. |
1540 | Лејди Кетрин Греј — грофица од Хартфорд. |
1845 | Лудвиг II — крал на Баварија. |
1903 | Арпад Ело — унгарско-американски физичар. |
1930 | Шон Конери — шкотски глумец. |
1933 | Вејн Шортер — американски џез-музичар. |
1934 | Акбар Хашеми Рафсанџани — ирански политичар. |
1936 | Зилда Арнс — бразилски педијатар. |
1938 | Неда Лозановска — македонска поетеса. |
1941 | Анџело Доменгини — италијански фудбалер. |
1949 | Џон Севиџ — американски глумец. |
1949 | Џин Симонс — американски рок-гитарист и пејач. |
1951 | Роб Халфорд — англиски пејач, член на групата „Џудас прист“ (Judas Priest). |
1955 | Муса Демири — поранешен командант на ОНА. |
1955 | Бранислав Лечиќ — српски глумец и политичар. |
1958 | Тим Бартон — американски филмски режисер. |
1961 | Драган Илиевски — македонски писател. |
1971 | Антон Лазко — руски слалом-кајакар. |
1983 | Џовани Бернодо — француски велосипедист. |
1985 | Рада Манојловиќ — српска пејачка. |
1989 | Доминик Нерц — германски велосипедист. |
Починале
1270 | Луј IX Светиот — крал на Франција. |
1776 | Дејвид Хјум — шкотски филозоф. |
1822 | Вилијам Хершел — англиски астроном. |
1900 | Фридрих Ниче — германски филозоф. |
1908 | Анри Бекерел — француски физичар. |
1936 | Григори Зиновјев — руски револуционер и советски политичар. |
1965 | Џони Хајес — американски атлетичар. |
1967 | Пол Муни — американски глумец. |
1984 | Труман Капоти — американски писател. |
2000 | Иван Стамболиќ — српски и југословенски политичар. |
2001 | Алија — американска пејачка. |
2006 | Силва Капутикјан — советска и ерменска поетеса. |
2009 | Едвард Кенеди — американски сенатор. |
2009 | Виргилиј Невјестиќ — хрватски графичар. |
2012 | Нил Армстронг — американски космонаут, првиот човек што стапнал на Месечината. |
2018 | Ванчо Петрушевски — македонски глумец. |
2021 | Милан Гутовиќ — српски глумец. |
2022 | Невенка Кочовска — македонска пејачка. |
Настани
1071 | Во Битката кај Манцикерт меѓу Византија и Селџучкиот султанат, византиската војска доживеала срамен пораз, а царот Роман IV Диоген бил заробен. |
1498 | Микеланџело бил најмен да ја направи скулптурата „Пиета“. Ја завршил следната година, а денес е сместена во Базиликата Свети Петар во Ватикан. |
1789 | Во Версај, Уставното собрание ја донесува Декларацијата за правата на човекот и граѓанинот. |
1883 | Ерупција на вулканот Кракатау во Тихиот Океан. Како последица на ерупцијата и на создадениот цунами, загинале над 36.000 луѓе. |
1922 | Турската војска предводена од Мустафа Кемал Ататурк започнала офанзива против грчките сили кај Измир, која довела до целосна загуба на грчките територии во Мала Азија и иселување на околу 1 милион Грци од Турција. |
1936 | Постигната е спогодба за окончување на британската окупација на Египет, со исклучок на зоната на Суецкиот Канал. |
1945 | Во Битола бегалците од Егејска Македонија излегоа на протестен митинг со барање да престане теророт и прогонот на Македонците спроведуван од страна на грчките власти. |
1972 | Отворени се Дваесеттите олимписки игри во Минхен - Германија кои во историјата, останаа засенети поради нападот на припадниците на организацијата „Црн септември“ на олимпиското село и убиството на 11 израелски спортисти. |
2005 | Туркменистан ја напушта Заедницата на независни држави. |
Родени
1743 | Антоан Лавоазје — француски научник. |
1896 | Ванчо Михајлов — раководител на врховистичкото ВМРО. |
1898 | Пеги Гугенхајм — американска колекционерка на уметнички дела и мецена. |
1910 | Мајка Тереза — католичка калуѓерка, добитничка на Нобеловата награда за мир и светица. |
1914 | Фазил Хисни Дагларџа — турски поет. |
1914 | Хулио Кортазар — аргентински писател. |
1928 | Владимир Беара — југословенски фудбалски голман. |
1944 | Морин Такер — американска рок-музичарка, членка на групата „Велвет андерграунд“ (Velvet Underground). |
1958 | Зоран Вујовиќ — босански и југословенски фудбалер. |
1958 | Златко Вујовиќ — босански и југословенски фудбалер. |
1960 | Бренфорд Марсалис — американски џез-музичар. |
1961 | Фахрудин Омеровиќ — босански и југословенски фудбалски голман. |
1967 | Александар Ѓорѓевиќ — српски и југословенски кошаркар. |
1985 | Данило Вис — швајцарски велосипедист. |
1986 | Барт де Клерк — белгиски велосипедист. |
1988 | Кристина Њагу — романска ракометарка. |
1989 | Џејмс Харден — американски кошаркар. |
1991 | Арно Демар — француски велосипедист. |
1992 | Дејан Манасков — македонски ракометар. |
1993 | Марко Ливаја — хрватски фудбалер. |
Починале
1850 | Луј-Филип — крал на Франција. |
1903 | Александар Ростковски — руски дипломат. |
1910 | Вилијам Џејмс — американски психолог. |
1944 | Естреја Овадија - Мара — македонски народен херој. |
1974 | Чарлс Линберг — прв воздухопловец што прелетал преку Атлантикот. |
1978 | Хосе Мануел Морено — аргентински фудбалер. |
1982 | Тереза Ижевска — полска глумица. |
2018 | Нил Сајмон — американски драматург. |
1948 | Свен Јеран Ериксон— шведски фудбалер и тренер. |
Настани
1944 | Била формирана Петнаесеттата Поречка Бригада кај селото Брезница. |
1945 | По објавувањето на јапонската капитулација американските трупи почнаа да се истоваруваат на територијата на поразената Јапонија. Првите единици се истоварија на аеродромот Ачуга, а потоа флотата од 383 воени бродови во придружба на 1.300 авиони впловија во Токискиот Залив. Тоа беше првпат Јапонија да капитулира. |
Родени
1770 | Георг Вилхелм Фридрих Хегел — германски филозоф. |
1870 | Амадо Нерво — мексикански писател. |
1871 | Теодор Драјзер — американски писател. |
1890 | Мен Реј — американски фотограф. |
1909 | Лестер Јанг — американски џез-музичар. |
1917 | Жозуе Монтело — бразилски писател. |
1939 | Никола Пилиќ — хрватски и југословенски тенисер. |
1940 | Сони Шарок — американски џез-музичар. |
1941 | Сезарија Евора — јужноафриканска пејачка. |
1959 | Герхард Бергер — австриски возач на Формула 1. |
1965 | Горан Василијевиќ— српски фудбалер. |
1965 | Матјаж Дебелак — словенечки и југословенски скијачки скокач. |
1973 | Дитмар Хаман — германски фудбалер и тренер. |
1976 | Карлос Моја — шпански тенисер. |
1981 | Максвел (фудбалер) — бразилски фудбалер. |
1990 | Александар Зотов — руски фудбалер. |
1990 | Тори Боуви — американска атлетичарка. |
1990 | Лук де Јонг — холандски фудбалер. |
1997 | Лукас Пакета — бразилски фудбалер. |
1999 | Миле Свилар — српски фудбалски голман. |
2001 | Франц Вагнер — германски кошаркар. |
Починале
1576 | Тицијан Вечели — италијански сликар, основач на Венецијанската сликарска школа. |
1914 | Ојген Бем-Баверк — австриски економист. |
1916 | Петар Кочиќ — српски писател. |
1950 | Чезаре Павезе — италијански писател. |
1960 | Сима Пандуровиќ — српски поет. |
1965 | Ле Корбизје — швајцарско-француски архитект. |
1967 | Брајан Епстајн — англиски музички менаџер, познат со работата со „Битлси“. |
1990 | Стиви Реј Вон — американски гитарист. |
1995 | Кочо Тулевски — македонски општествено-политички работник. |
2012 | Иван Хорват — хрватски и југословенски фудбалер и тренер. |
Настани
1071 | Во Битката кај Манцикерт меѓу Византија и Селџучкиот султанат, византиската војска доживеала срамен пораз, а царот Роман IV Диоген бил заробен. |
1498 | Микеланџело бил најмен да ја направи скулптурата „Пиета“. Ја завршил следната година, а денес е сместена во Базиликата Свети Петар во Ватикан. |
1789 | Во Версај, Уставното собрание ја донесува Декларацијата за правата на човекот и граѓанинот. |
1883 | Ерупција на вулканот Кракатау во Тихиот Океан. Како последица на ерупцијата и на создадениот цунами, загинале над 36.000 луѓе. |
1922 | Турската војска предводена од Мустафа Кемал Ататурк започнала офанзива против грчките сили кај Измир, која довела до целосна загуба на грчките територии во Мала Азија и иселување на околу 1 милион Грци од Турција. |
1936 | Постигната е спогодба за окончување на британската окупација на Египет, со исклучок на зоната на Суецкиот Канал. |
1945 | Во Битола бегалците од Егејска Македонија излегоа на протестен митинг со барање да престане теророт и прогонот на Македонците спроведуван од страна на грчките власти. |
1972 | Отворени се Дваесеттите олимписки игри во Минхен - Германија кои во историјата, останаа засенети поради нападот на припадниците на организацијата „Црн септември“ на олимпиското село и убиството на 11 израелски спортисти. |
2005 | Туркменистан ја напушта Заедницата на независни држави. |
Родени
1749 | Јохан Волфганг Гете — германски писател. |
1796 | Ирене-Жил Бјенеме — француски математичар. |
1801 | Антоан Огистен Курно — француски филозоф и математичар. |
1851 | Иван Тавчар — словенечки писател и политичар. |
1917 | Сотир Гулески — македонски писател. |
1925 | Аркадиј Стругацки — руски писател. |
1936 | Радомир Ивановиќ — српски и црногорски есеист. |
1949 | Светислав Пешиќ — српски и југословенски кошаркар и тренер. |
1957 | Виктор Христенко — руски политичар. |
1960 | Нона Караџова — бугарски политичар. |
1960 | Хулио Сезар Ромеро — парагвајски фудбалер. |
1969 | Џек Блек — американски глумец. |
1977 | Тодор Гечевски — македонски кошаркар. |
1978 | Мирко Енглих — германски борач. |
1989 | Јенс Дебишер — белгиски велосипедист. |
1989 | Сезар Азпиликуета — шпански фудбалер. |
1990 | Бојан Кркиќ — шпански фудбалер. |
Починале
1968 | Антон Панов — истакант македонски писател. |
1987 | Џон Хјустон — американски филмски режисер. |
1995 | Михаел Енде — германски писател. |
Настани
1189 | Банот Кулин во својата Повелба ги дефинира границите на Босна помеѓу Сава, Дрина и Уна. |
1289 | Основана е Инквизицијата, суд на католичката црква за заштита на верата. |
1521 | Турците го освоиле денешен Белград. |
1526 | Турците под водство на Сулејман Величествениот ги победиле Чешко-Унгарско-Хрватските сили на Мохачко поле. |
1541 | Турците го освоиле Будим, денес дел од Будимпешта. |
1782 | Еден британски брод потона во близина на пристаништето Портсмут, во Велика Британија, и притоа се удавија повеќе од 1.000 патници и членови на екипажот. |
1831 | Мајкл Фарадеј ја открил електромагнетната индукција. |
1842 | Со склучувањето мир во Нанѓинг заврши Англо-кинеската војна. Со тој мир на Англичаните им се отворија кинеските пристаништа и им беа дадени големи трговски привилегии, па Кина, по замешувањето и на другите велесили сосема падна под влијание на западните држави. |
1885 | Готлиб Дајмлер го патентирал првиот мотоцикл. |
1898 | Основано е претпријатието „Гудјиар“. |
1949 | СССР го извршил првото тестирање на атомска бомба на полигон во Казахстан. |
1995 | НАТО ја започнал кампањата „Решителна сила“ против босанските Срби. |
2005 | Ураганот Катрина уништил поголем дел од крајбрежјето на САД во Мексиканскиот Залив од Луизијана до Флорида, убивајќи над 1.836 луѓе и предизвикувајќи штета од над 115 милијарди долари. |
2011 | Јошихико Нода е избран за премиер на Јапонија. |
Родени
1632 | Џон Лок — англиски филозоф. |
1862 | Морис Метерлинк — белгиски писател. |
1915 | Ингрид Бергман — шведска глумица. |
1920 | Јордан Леов — македонски писател. |
1920 | Чарли Паркер — американски џез-музичар. |
1923 | Ричард Атенборо — англиски глумец. |
1936 | Џон Мекејн — американски сенатор. |
1938 | Елиот Гулд — американски глумец. |
1942 | Гордана Куиќ — српска писателка. |
1942 | Стерлинг Морисон — американски рок-музичар, член на групата Велвет андерграунд. |
1943 | Артур Мекдоналд — канадски физичар, добитник на Нобеловата награда. |
1946 | Боб Бимон — американски атлетичар, поранешен светски рекордер во скок во далечина. |
1947 | Џејмс Хант — британски автомобилист, светски првак во трките на „Формула 1“ во 1976 година. |
1958 | Мајкл Џексон — американски поп-музичар. |
1958 | Мик Харви — австралиски рок-музичар. |
1959 | Рамон Диас — аргентински фудбалер. |
1963 | Елизабет Фрејзер — шкотска рок-музичарка, членка на групата Кокто Твинс. |
1963 | Стив Кларк — шкотски фудбалер и тренер. |
1973 | Томас Тухел — германски фудбалер и тренер. |
1980 | Вилијам Леви — кубански глумец. |
1981 | Сергеј Рутенка - белоруски ракометар |
1986 | Андреј Амадор — костарикански велосипедист. |
1987 | Марко Подрашчанин — српски одбојкар. |
1988 | Агим Ибраими — македонски фудбалер. |
1988 | Бартош Курек — полски одбојкар. |
1993 | Матеуш Поњитка — полски кошаркар. |
1996 | Дориан Бабунски — македонски фудбалер. |
1997 | Ејнсли Мејтланд-Најлс — англиски фудбалер. |
Починале
1298 | Елеонора — грофица од Бар. |
1847 | Жорж Сорел — француски филозоф, основач на синдикализмот. |
1938 | Бела Кун — унгарски револуционер, водач на Советската унгарска република во 1919 година. |
1982 | Ингрид Бергман — шведска глумица. |
1984 | Цирил Боуда — чешки сликар. |
2004 | Иван Лацковиќ — хрватски сликар. |
Настани
1721 | Со склучувањето на Ништанскиот мир помеѓу Шведска и Русија по завршувањето на Северната војна (1700-1721 г.), Русија доби пространи територии на Балтикот од Финскиот до Ришкиот Залив со градовите Рига, Равела и Нарва. |
1918 | Во екот на офанзивата на здружените сили на внатрешната и на меѓународната контрареволуција против Советска Русија извршен е атентат врз Ленин за време на неговата посета на Михелсоновата фабрика. По атентатот советското водство донесе одлука за воведување на „црниот терор“ над контрареволуционерната буржоазија и на нејзините агенти. |
1922 | Силите на основачот на модерна Турција Кемал Ататурк однесоа решавачка победа над интернационалистичките западни сили. По тој повод овој датум се прославува како национален празник на Република Турција. |
1990 | Во селото Радишани, скопско, се поставени и осветени темелите на манастирот „Свети Наум Охридски“. |
1994 | Во Скопје е отворен Информативниот центар на Јапонија. |
Родени
Починале
1181 | Александар III — римски папа. |
1483 | Луј XI — крал на Франција. |
1533 | Атахуалпа — последниот владател на големото царство на Инките. |
1935 | Анри Барбис — француски писател. |
1940 | Џозеф Џон Томсон — британски физичар. |
1994 | Линдзи Андерсон — британски режисер. |
1995 | Стерлинг Морисон — американски рок-музичар, член на групата „Велвет андерграунд“. |
2006 | Глен Форд — канадско-американски глумец. |
2013 | Шејмус Хини — ирски поет, нобеловец и добитник на „Златен венец“ на Струшките вечери на поезијата. |
2022 | Михаил Горбачов — советски политичар. |
Настани
1942 | Втора светска војна: Започна Битката кај Алам ел-Халф, во Египет меѓу силите на Оската и британските сили. Командантот на германско-италијанската армија, генерал Ервин Ромел планираше да ја заобиколи и да ја уништи Осмата британска армија, потоа да ги пренесе комуникациите за Александрија и Каиро и да излезе на Суецкиот Канал. Тој обид му пропадна. Осмата британска армија под команда на генералот Монтгомери ги запре Германците и по Битката кај Алам ел Халф ги принуди на повлекување. |
1957 | Федерацијата на Малезија се здоби со независност. |
1962 | Тринидад и Тобаго стана независна држава во рамките на британскиот Комонвелт. |
1983 | Во голема сообраќајна несреќа на патот Куманово - Свети Николе загинале 9 лица, меѓу кои и македонската поп пејачка Сашка Петковска и три члена од балетската група Авона. |
1992 | Регистриран е Комитетот на Хелсиншкиот парламент во Македонија со седиште во Скопје. |
Родени
1919 | Амрита Притам — индиска писателка. |
1928 | Џејмс Кобурн — американски глумец. |
1937 | Васко Ташковски — македонски сликар. |
1945 | Ван Морисон — северноирски рок-музичар. |
1949 | Ричард Гир — американски глумец. |
1955 | Едвин Мозес — американски атлетичар. |
1970 | Никола Груевски — премиер на Македонија. |
1975 | Сара Рамирес — мексиканско-американска глумица. |
1982 | Пепе Рејна — шпански фудбалски голман. |
1984 | Мати Брешел — дански велосипедист. |
1984 | Тед Лигети — американски скијач. |
1988 | Давид Оспина — колумбиски фудбалски голман. |
1989 | Салваторе Пучо — италијански велосипедист. |
1991 | Морено Хофланд — холандски велосипедист. |
1992 | Николас Таљафико — аргентински фудбалер. |
1993 | Пабло Мари — шпански фудбалер. |
1997 | Дика Мем — француски ракометар. |
1999 | Миомир Кецмановиќ — српски тенисер. |
Починале
577 | Јован III Схоластик — цариградски патријарх. |
1795 | Франсоа-Андре Даникан Филидор — француски шахист. |
1867 | Шарл Бодлер — француски поет. |
1930 | Владан Ѓорѓевиќ — српски лекар. |
1941 | Марина Цветаева — руска поетеса. |
1963 | Жорж Брак — француски сликар. |
1973 | Џон Форд — американски филмски режисер. |
1983 | Сашка Петковска - Липша — македонска пејачка на поп-музика. |
1986 | Хенри Мур — британски вајар. |
1997 | Дијана — Принцеза од Велс. |
2002 | Лајонел Хемптон — американски џез-музичар. |