Википедија:На денешен ден/Архива/Април
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
527 | Византискиот цар Јустин I го именувал својот внук Јустинијан I за совладетел и наследник на престолот. |
1826 | Семјуел Мори го патентирал моторот со внатрешно согорување. |
1951 | Формиран е Архивот на Македонија — Ден на архивистите на Македонија. |
1976 | Стив Џобс и Стив Возњак ја го основаат претпријатието „Епл“ (Apple). |
2001 | Холандија станала првата земја во светот што го озаконила истополови бракови. |
2001 | Поранешниот претседател на Сојузна Република Југославија Слободан Милошевиќ се предал на специјалната полиција за да одговара за обвиненијата за воени злосторства пред меѓународниот трибунал во Хаг. |
2002 | Холандија станала првата земја што ја легализирала евтаназијата. |
2014 | Мануел Валс е назначен за премиер на Франција. |
Родени
Починале
1917 | Скот Џоплин — истакнат американски композитор, наречен „Крал на регтајмот“ |
1976 | Макс Ернст — германски сликар. |
1984 | Марвин Геј — американски музичар. |
2015 | Синтија Ленон — првата сопруга на Џон Ленон. |
Настани
1453 | Во понеделник (втор ден на Велигден) на 2 мај Мехмед II Освојувачот ја започнува Опсадата на Цариград. Градот ќе падне во рацете на Османлиите на 29 мај истата година. |
1792 | Озаконет доларот како парична единица во САД. |
1975 | Завршена е кулата „Си-ен“ во Торонто, Канада која во тоа време била највисоката градба на светот со 533,33 метри. |
1982 | Аргентина извршила инвазија на Фолкландските Острови што го означил почетокот на Фолкландската војна помеѓу Обединетото Кралство и Аргентина. Војната завршила по два и пол месеци, на 14 јуни истата година со пораз на Аргентина и повлекување од островите. |
Родени
742 | Карло Велики — франкиски крал и цар. |
1527 | Абрахам Ортелиј — фламански картограф, татко на современиот атлас. |
1725 | Џакомо Казанова — италијански авантурист, писател и најпознат заводник во историјата. |
1805 | Ханс Кристијан Андерсен — дански баснописец. |
1827 | Вилијам Холман Хант — англиски сликар. |
1840 | Емил Зола — француски писател. |
1841 | Клеман Адер — француски инженер и пронаоѓач. |
1882 | Јани Воденичаров — македонски револуционер. |
1891 | Макс Ернст — германски сликар. |
1939 | Марвин Геј — американски музичар. |
1941 | Ѓорѓи Здравев — македонски етнолог и костимограф. |
1960 | Линфорд Кристи — британски атлетичар. |
1964 | Горан Каран — хрватски поп-пејач. |
1967 | Принс Пол — американски хип-хоп музичар. |
1966 | Теди Шерингам — англиски фудбалер и тренер. |
1976 | Игор Ѓузелов — македонски фудбалер. |
1977 | Мајкл Фасбендер — германско-ирски глумец. |
1982 | Марко Амелија — италијански фудбалски голман. |
1982 | Давид Ферер — шпански тенисер. |
1983 | Сергеј Ковалев — руски боксер. |
1986 | Ибрахим Афелај — холандски фудбалер. |
1990 | Миралем Пјаниќ — босански фудбалер. |
1994 | Паскал Сијакам — камерунски кошаркар. |
1996 | Андре Онана — камерунски фудбалски голман. |
2000 | Јосип Станишиќ — хрватско-германски фудбалер. |
Починале
1791 | Оноре Габриел Мирабо — француски политичар и државник. |
1872 | Семјуел Морзе — северноамерикански сликар и пронаоѓач. |
1905 | Цено Куртев — бугарски подофицер. |
1907 | Мише Развигоров — учител, револуционер и војвода на ТМОРО |
1974 | Жорж Помпиду — француски политичар. |
1987 | Бади Рич — американски џез-музичар. |
1992 | Хуанито — шпански фудбалер. |
2005 | Јован Павле II — римски папа. |
2008 | Јозо Т. Бошковски - Јон — македонски поет. |
2016 | Ласло Шароши — унгарски фудбалер. |
2024 | Џон Барт — американски писател. |
Настани
1043 | Едвард Исповедникот е крунисан за крал на Англија. |
1789 | Прославениот војсководец Џорџ Вашингтон положи заклетва и така стана прв претседател на САД, новата држава на северноамериканскиот континент. |
1917 | Владимир Илич Ленин се вратил во Русија од прогонство и застанал на чело на Руската револуција од 1917. Пред болшевичките водачи го претставил својот реферат „За задачите на пролетаријатот во сегашната револуција“ познат и како „Априлски тези“. |
1945 | Во Скопје, со изведувањето на претставата „Платон Кречет“ од советскиот драматург Александар Корнејчук, во режија на Димитар Ќостаров, а во превод на Блаже Конески, почна континуирано да работи Македонскиот народен театар. |
1948 | Претседателот на САД Хари Труман го потпишал Маршаловиот план со кој ја овластил помошта на САД од 5 милијарди долари за обновата на 16 европски земји по Втората светска војна. |
1973 | Во Њујорк, САД е воспоставен првиот телефонски повик од мобилен телефон. |
1986 | IBM го претставил новиот производ PC Convertible, првиот преносен сметач со димензии слични на денешните. |
2008 | И покрај решеноста на останатите 25 членки, Грција го спречи приклучувањето на Македонија кон НАТО, оправдувајќи го овој потег со потребата за подобрување на соседските односи со решавање на спорот со името на Македонија. |
Родени
1461 | Ана де Божу — француска принцеза, ќерка на Луј XI. |
1783 | Вашингтон Ирвинг — американски писател, есеист, историчар и дипломат († 1859). |
1922 | Дорис Деј — американска филмска глумица и пејачка. |
1924 | Марлон Брандо — американски филмски глумец († 2004). |
1930 | Хелмут Кол — канцелар на Германија. |
1932 | Јован Ивањин — македонски поет и романописец. |
1942 | Адемир да Гуја — бразилски фудбалер. |
1943 | Зоран Ковачевски — македонски писател. |
1958 | Алек Болдвин — американски глумец. |
1961 | Еди Марфи — американски глумец и комичар. |
1978 | Томи Хас — германски тенисер. |
1984 | Макси Лопес — аргентински фудбалер. |
1985 | Леона Луис — британска поп-пејачка. |
1990 | Ловре Калиниќ — хрватски фудбалер. |
1995 | Адријан Рабио — француски фудбалер. |
1996 | Фабијан Руис — шпански фудбалер. |
2003 | Пабло Торе — шпански фудбалер. |
Починале
1171 | Филип од Наблус — седмиот Голем мајстор на витешкиот ред Темплари. |
1287 | Хонориј IV — римски папа. |
1862 | Џејмс Кларк Рос — британски поморски истражувач. |
1882 | Џеси Џејмс — американски разбојник (р. 1847). |
1897 | Јоханес Брамс — германски композитор, пијанист и диригент. |
1990 | Сара Вон — американска џез пејачка (р. 1924). |
1950 | Курт Веил — германско-американски композитор. |
1897 | Греам Грин — англиски писател (р. 1904). |
1915 | Надежда Петровиќ — српска сликарка. |
2015 | Боб Барнс — американски рок-музичар, член на групата Линард скинард (Lynard Skynard). |
2016 | Чезаре Малдини — италијански фудбалер и тренер. |
2024 | Вељко Булајиќ — југословенски режисер. |
Настани
1905 | Во Индија земјотрес во близина на Кангра однел најмалку 20.000 животи. |
1945 | Втората светска војна заврши на територијата на Унгарија, од каде што Црвената армија ги протера германските војски. |
1945 | Во Скопје излезе првиот број на весникот „Флака е влазеримит“ („Пламен на братството“), прво гласило на албански јазик во Македонија. |
1949 | Во Вашингтон, министрите за надворешни работи на САД и на 11 западноевропски држави го потпишаа Северноатлантскиот пакт (НАТО), со кој е создадена силна воено-политичка формација на западните сојузници. |
1968 | Борецот за правата на американците со африканско потекло, Мартин Лутер Кинг е убиен во Мемфис, САД. |
1969 | Во Хјустон, САД е извршена првата операција за вградување на вештачко срце во човековиот организам. Пациентот умрел по четири дена. |
1973 | Во Њујорк, САД официјално e отворен Светскиот трговски центар, целосно разурнат во терористичките напади на Ал-Каеда од 11 септември 2001 г. |
1975 | Основан „Мајкрософт“ (Microsoft) од Бил Гејтс и Пол Ален. |
1994 | Марк Андерсен и Џим Кларк го основале „Netscape“. |
Родени
Починале
1617 | Џон Непер — шкотски математичар (р. 1550). |
1929 | Карл Бенц — германски автоконструктор, пронаоѓач и инженер (р. 1844). |
1931 | Андре Мишлен — француски индустријалец, производител на автомобилски гуми (р. 1853). |
1968 | Мартин Лутер Кинг — американски борец за граѓански права и мир (р. 1929). |
1983 | Бернард Вукас — хрватски и југословенски фудбалер. |
1988 | Славјанка Влахчева — прва современа медицинска сестра во Македонија. |
Настани
1942 | Во екот на Втората светска војна Јапонија ја нападнала Шри Ланка. |
1654 | Со Вестминстерскиот мир завршила Првата англо-холандска војна. Со победата врз Холандија, Англија ја скршила холандската надмоќност на море. |
1955 | Британскиот премиер Винстон Черчил поднесе оставка на функцијата. Неговото премиерско место го наследи шефот на братанската дипломатија Ентони Идн. |
1989 | Виетнам соопшти дека до 30 септември 1989 година ќе ги повлече сите војници од Камбоџа што означи крај на меѓусебниот десетгодишен конфликт. |
1992 | Српските сили воспоставиле опсада на Сараево. Градот останал под опсада до 29 февруари 1996, што е најдолгата опсада во современата воена историја. |
1998 | Најдолгиот висечки мост на светот, Акаши-Кајкјо во Јапонија, е отворен за сообраќај. |
1999 | Властите во Либија ги предадоа двајцата Либијци осомничени дека во декември 1988 година ја предизвикале експлозијата на американскиот патнички авион „Боинг 747“ над местото Локерби во Шкотска, при што загинаа 270 лица. |
Родени
Починале
Настани
1794 | Жорж Дантон — француски револуционер, противник на монархијата во Француската буржоаска револуција. |
1900 | Жозеф Бертран — француски математичар. |
1958 | Исидора Секулиќ — српска писателка. |
1987 | Калипсо Налча — прва жена професионална артистка во Македонија. |
1994 | Курт Кобејн — американски музичар, член на групата „Нирвана“ . |
1997 | Ален Гинсберг — американски поет, лауреат на Струшките вечери на поезијата. |
2002 | Лејн Стејли — американски пејач и текстописец. |
2005 | Сол Белоу — американски писател, добитник на Нобеловата награда за литература во 1976 година. |
2007 | Марк Џон — американски рок-гитарист, член на групите Кис (Kiss) и Вајт тајгер (White Tiger). |
2008 | Чарлтон Хестон — американски глумец. |
2022 | Дејан Мијач — српски режисер. |
2023 | Душко Гојковиќ — српски џез-музичар и композитор. |
885 | Во Велиград, Велика Моравија (денешна Чешка), умрел и бил погребан Свети Методиј. |
1814 | Наполеон абдицирал и подоцна бил протеран на островот Елба, близу Италија. |
1896 | Во Атина почнале првите современи Олимписки игри кои биле организирани од страна на Французинот Пјер де Кубертен, претседател на Меѓународниот олимписки комитет од 1896 до 1925 година. На игрите кои завршиле на 14 април, учествувале 484 натпреварувачи. |
1909 | Американскиот поларен истражувач Роберт Пири (1856 - 1920) прв стигнал на Северниот Пол. Пири го испитал и најсеверниот дел на Гренланд (Пириева Земја) и напишал неколку дела за своите патувања, како што се „Најблиску до полот“, „Северниот Пол“ и „Тајните на поларните патувања“. |
1917 | САД во Првата светска војна, по вонредното заседание на Конгресот, ѝ објавиле војна на Германија. |
1941 | Нацистичка Германија без објава ги нападнала Југославија и Грција. Нападот започнал со бомбардирање на Белград, кој е речиси целосно разорен, а 12.000 луѓе го загубиле животот. |
1991 | Во Прилеп почнал Првиот конгрес на ВМРО-ДПМНЕ. |
1994 | Започнал геноцидот во Руанда кој однел над 500.000 животи, откако е соборен авионот кој ги превезувал претседателите на Руанда Џувенал Хабјаримана и на Бурунди Циприен Нтаријамира. |
Родени
1483 | Рафаело Санти — италијански ренесансен сликар († 1520) |
1773 | Џејмс Мил — англиски филозоф, економист и политички теоретичар. |
1826 | Гистав Моро — француски симболистички сликар († 1898) |
1849 | Џон Вилијам Вотерхаус — англиски сликар-предрафаелит. |
1890 | Антони Фокер — холандски авиоконструктор († 1939). |
1927 | Гери Мулиган — американски џез-музичар († 1996) |
1946 | Иван Бекјарев — српски глумец († 2020). |
1959 | Пјетро Вјерховод — италијански фудбалер. |
1965 | Стефан Петерхансел — француски мотоциклист и автомобилист. |
1972 | Андерс Томас Јенсен — дански режисер. |
1984 | Мадс Кристенсен — дански велосипедист. |
1988 | Гаетан Биле — белгиски велосипедист. |
Починале
Настани
529 | Во Цариград бил издаден првиот нацрт на Јустинијановиот законик (Corpus iustis civilis) — кодификација на царските закони од II век до тогаш. |
1348 | Во Прага е основан Карловиот универзитет, прв во Средна Европа. |
1795 | Франција го усвоила метарот како основна мерка за должина. |
1906 | Вулканот Везув го уништил градот Неапол во Италија. |
1939 | Војската на Фашистичка Италија започнала инвазија врз Албанија. |
1945 | Втора светска војна: Американските авиони го потопија најголемиот јапонски воен брод „Јамато“. |
1948 | Во рамки на Обединетите Нации, основана е Светската здравствена организација. |
1953 | Даг Хамаршелд, шведски дипломат, е избран за генерален секретар на Обединетите нации. |
1963 | Усвоен е новиот устав на Југославија, со кој таа се преименувала во Социјалистичка Федеративна Република Југославија (СФРЈ), а Јосип Броз Тито е прогласен за доживотен претседател. |
2005 | Пакистан и Индија ја утврдиле граничната линија во областа Кашмир. |
2012 | Џојс Банда станала првата жена-претседател на Малави. |
Родени
1770 | Вилијам Вордсворт — англиски поет. |
1772 | Шарл Фурје — француски економист и социолог. |
1804 | Саломон Милер — германски природонаучник. |
1893 | Алмада Негреирош — португалски сликар. |
1896 | Бени Леонард — американски боксер. |
1915 | Били Холидеј — американска џез-пејачка. |
1920 | Рави Шанкар — индиски класичен музичар. |
1931 | Тед Кочеф — американски филмски режисер. |
1938 | Фреди Хабард — американски џез-музичар. |
1939 | Френсис Форд Копола — американски режисер. |
1944 | Герхард Шредер — германски канцелар. |
1948 | Пјетро Анастази — италијански фудбалер. |
1954 | Џеки Чен — хонгконшки глумец. |
1964 | Расел Кроу — новозеландско-австралиски глумец. |
1967 | Бодо Илгнер — германски фудбалски голман. |
1983 | Франк Рибери — француски фудбалер. |
1985 | Џек Бауер — новозеландски велосипедист. |
1987 | Патрик Греч — германски велосипедист. |
1987 | Мартин Касерес — уругвајски фудбалер. |
1990 | Џорџ Бенет — новозеландски велосипедист. |
1991 | Лука Миливоевиќ — српски фудбалер. |
Починале
1498 | Шарл VIII — Француски крал од династијата Валоа. |
1614 | Ел Греко — шпански сликар со грчко потекло. |
1761 | Томас Баес — англиски свештеник, филозоф и статистичар. |
1789 | Абдул Хамид I — султан на Отоманското Царство. |
1943 | Јован Дучиќ — српски поет и дипломат. |
1947 | Хенри Форд — американски претприемач, основач на претпријатието „Форд“. |
1975 | Крсто Хегедушиќ — хрватски сликар. |
1985 | Карл Шмит — германски политички теоретичар. |
1953 | Димитар Влахов — македонски револуционер, политичар и публицист. |
1968 | Џими Кларк — шкотски автомобилист. |
2017 | Релја Башиќ — хрватски глумец. |
Настани
1513 | Шпанскиот истражувач Хуан Понсе де Леон ја открил Флорида и ја прогласил за шпански посед. Во 1819. Шпанија ја продала Флорида на САД за 5 милиони УСД и ветување дека ќе се откажат од претензии кон Тексас. |
1820 | Милоска Венера е откриена на островот Милос во Грција и станала првостепена атракција кога била изложена во Лувр во Франција, иако некои не ја делеле воодушевеноста, на пример Пјер Огист Реноар рекол дека „потсетува на голем џандар“. |
1904 | Франција и Обединетото Кралство потпишале „Срдечен сојуз“, предвесник на Антантата која била воен сојуз во текот на Првата светска војна и Втората светска војна, и крај на долговековните војни помеѓу двете земји. |
1942 | Во Битола бугарската полиција го смртно е повреден членот на месниот комитет на КПЈ Јордан Чопела. Следниот ден умира. |
1971 | Во Лондон почна Првиот конгрес на Ромите кој траеше до 11 април. По тој повод Организацијата на обединетите нации го прогласи 8 април за Светски ден на Ромите. |
1993 | Со акламација во Генералното собрание на ОН, Република Македонија е примена како 181 рамноправна членка на Организацијата на обединетите нации под името „Поранешна Југословенска Република Македонија“. |
1995 | Република Македонија и Сојузна Република Југославија воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
Починале
1848 | Гаетано Доницети — италијански оперски композитор од времето на романтизмот. |
1914 | Јакуб Арбес — чешки писател, критичар и новинар. |
1950 | Васлав Нижински — руски балетан и кореограф. |
1973 | Пабло Пикасо — шпанско-француски сликар. |
2013 | Сара Монтиел — шпанска пејачка и глумица. |
2013 | Маргарет Тачер — првата жена-премиер на Велика Британија, наречена „Железната леди“. |
2019 | Златко Славенски — македонски драматург, режисер и универзитетски професор. |
2024 | Питер Хигс — британски теоретски физичар, познат по фундаменталната честичка Хигсов бозон, наречена и „божја честичка“. |
Настани
1387 | Османлискиот султан Мурат I го освоил Солун. |
1682 | Роберт Кавалие де Ла Сал го открил устието на реката Мисисипи, го прогласил за француска територија, и го нарекол по својот крал — Луизијана. |
1865 | Воениот водач на Конфедерацијата генерал Роберт Ли се предал заедно со своите војски на силите на Унијата (САД) со што завршила Граѓанската војна во САД. |
1867 | Сенатот на САД со еден глас мнозинство го ратификувал договорот за купување на Алјаска од Царска Русија за 7.200.000 УСД, или околу 4,75 центи за хектар. |
1873 | Од Солун во Велес пристигна првиот воз. Поради тоа, 9 април е прогласен за Ден на македонските железничари. |
1909 | Турски офицери на импровизираното игралиште на полјанката зад некогашната Учителска школа во населбата Ислахане (Идадија) во Скопје го одиграа првиот натпревар меѓу себе. Овој датум е прогласен за Ден на македонскиот фудбал. |
1928 | Како дел од реформите кои ги започнал Ататурк, исламот престанал да биде државна религија во Турција. |
1967 | Првиот лет на Боинг 737. |
2003 | Багдад и Ирак биле освоени од коалиционите сили предводени од САД. |
Родени
1336 | Тамерлан — монголски владетел, еден од најголемите освојувачи во историјата на човештвото. |
1821 | Шарл Бодлер — француски поет. |
1865 | Ерих Лудендорф — германски офицер. |
1906 | Виктор Вазарели — унгарско-француски сликар. |
1932 | Карл Перкинс — американски пејач. |
1933 | Тихо Најдовски — македонски поет. |
1933 | Џан Марија Волонте — италијански глумец. |
1933 | Жан Пол Белмондо — француски глумец. |
1933 | Радојка Шверко — хрватска пејачка. |
1954 | Виолета Ачкоска — македонска историчарка. |
1959 | Љупчо Димовски — министер за земјоделство, шумарство и водостопанство на Република Македонија. |
1959 | Киро Стојанов — римокатолички бискуп на Скопската бискупија. |
1962 | Мирсад Јонуз — македонски фудбалски голман и тренер. |
1971 | Жак Вилнев — канадски автомобилист, првак во трките на „Формула 1“. |
1972 | Жељко Ребрача — српски кошаркар. |
1975 | Роби Фаулер — англиски Фудбалер. |
1979 | Бујар Османи — министер за здравство на Република Македонија. |
1985 | Антонио Ночерино — италијански фудбалер. |
1986 | Николас Мес — белгиски велосипедист. |
1986 | Ивана Младеновска — македонска сликарка. |
1987 | Блез Матуиди — француски фудбалер. |
1990 | Кристен Стјуарт — американска глумица. |
1994 | Вуко Борозан — црногорски ракометар. |
Починале
915 | Константин — римски папа. |
1024 | Бенедикт VIII — римски папа. |
1483 | Едвард IV — крал на Англија. |
1492 | Лоренцо де Медичи — владетел на Фиренца. |
1588 | Паоло Веронезе — италијански сликар. |
1626 | Франсис Бекон — англиски филозоф и државник. |
1942 | Орде Чопела — македонски народен херој. |
1951 | Вилхелм Бјеркнес — норвешки метеоролог. |
1959 | Френк Лојд Рајт — американски архитект. |
1962 | Харолд Ламб, американски историчар. |
1983 | Александар Доброхотов — руски педагог и кореограф на Балетот при Македонскиот народен театар во Скопје. |
1997 | Стево Теодосиевски — македонски естраден уметник. |
2014 | Светлана Велмар Јанковиќ — српска писателка. |
Настани
1915 | Патувајќи од Мелник за Неврокоп, во близина на Роженскиот манастир, Јане Сандански бил убиен од врховистички наемници. |
1948 | Започна изградбата на ХС „Маврово“. |
1953 | Шведскиот дипломат Даг Хамаршелд, е избран за втор по ред генерален секретар на Организација на обединетите нации. Роден е во 1905 година, а загинал во авионска несреќа во Катанга, во 1961 година. |
Родени
Починале
1585 | Григориј XIII — римски папа. |
1813 | Жозеф Луј Лагранж — италијански математичар. |
1867 | Александар Дмитриевич Петров — руски шахист и теоретичар на шахот. |
1904 | Изабела II — кралица на Шпанија. |
1915 | Јане Сандански — македонски револуционер, војвода и еден од раководителите на ТМОРО. |
1919 | Емилијано Запата — мексикански револуционер. |
1931 | Халил Џибран — либански поет. |
1964 | Лазар Личеноски — македонски сликар. |
1979 | Нино Рота — италијански композитор. |
2010 | Лех Качињски — претседател на Полска. |
Настани
1713 | Потпишан е Утрешкиот мировен договор како финале на тринаесетгодишната Војна за шпанското наследство помеѓу речиси сите поголеми Европски сили од XVIII век. |
1919 | На Мировната конференција во Париз е формирана Меѓународната организација на трудот. |
1921 | Првиот спортски радиопренос. Се пренесувал боксерски меч помеѓу Џони Реј и Џони Данди во САД. |
1945 | Втора светска војна: Американските војници го ослободија нацистичкиот концентрационен логор Бухенвалд. |
1964 | Фриц Фрелинг и Дејвид Депати ја лансирале серијата цртани филмови со Пинк Пантер и истата година освоиле Оскар за кус анимиран филм. |
1991 | Советот за безбедност на ОН го објави формалниот крај на Заливската војна, прифаќајќи го ветувањето од страна на властите во Ирак дека ќе платат за штетите од војната и ќе го уништат оружјето за масовно уништување. |
1992 | Регистриран е Македонскиот олимписки комитет (МОК), формиран на 20 март истата година. За прв претседател е избран д-р Васил Тупурковски. |
1995 | Во Скопје е формирано Здружението за примена на македонскиот литературен јазик во службената и јавната комуникација. |
Родени
Починале
678 | Дон — римски папа. |
1514 | Донато Браманте — италијанскиот архитект. |
1854 | Карл фон Базедов — познат германски лекар и научник. |
1943 | Лазо Трповски — македонски комунист и партизан. |
1962 | Флоријан Реј — шпански режисер и глумец. |
1977 | Жак Превер — француски поет. |
1985 | Енвер Хоџа — албански комунистички државник. |
1987 | Ерскин Колдвел — американски писател. |
2002 | Бранко Бауер — хрватски режисер. |
2007 | Курт Вонегат — американски писател (р. 1922). |
2021 | Зоран Симјановиќ — српски композитор. |
2024 | Акебоно Таро — американско-јапонски сумо борач. |
Настани
467 | Антемиј станал римски цар. |
1204 | Крстоносците го освоиле и опустошиле Цариград. |
1557 | Бил основан градот Куенка во денешен Еквадор. |
1606 | Создадено официјално знамето на Обединетото Кралство. |
1633 | Започнува процесот на инквизиција против Галилео Галилеј. |
1861 | Започнала Американската граѓанска војна со нападот на силите на Конфедерацијата на Форт Сумтер во Јужна Каролина. |
1877 | Обединетото Кралство ја припоило Јужна Африка. |
1917 | Прва светска војна: Канада победила во Битката кај Вими против Германија. |
1945 | Дотогашниот потпретседател Хари Труман станал претседател на САД, откако претседателот Франклин Рузвелт починал додека бил на функција. |
1961 | СССР го лансирале во орбита околу Земјата вселенскиот брод „Восток 1“ во кој се наоѓал првиот човек во вселената: 27-годишниот космонаут Јуриј Алексеевич Гагарин. |
1966 | Американските авиони првпат ја бомбардираа територијата на ДР Виетнам, со што почна ескалацијата на војната во Индокина. |
1981 | Првиот лет на првото повеќекратно употребливо и пилотирано вселенско летало „Колумбија“ на НАСА. |
1992 | Отворен е забавниот парк „Дизниленд Париз“ — прв во Европа. |
Родени
Починале
1555 | Јована I Кастиљска — кралица на Кастиља и Леон. |
1817 | Шарл Месје — француски астроном, автор на Месјеовиот каталог. |
1938 | Фјодор Шаљапин — руски оперски пејач. |
1945 | Франклин Делано Рузвелт — претседател на САД. |
1963 | Херби Николс — американски џез-музичар. |
1977 | Михо Чакеља — македонски архитект. |
1981 | Џо Луис — американски боксер, светски првак во тешка категорија од 1939 до 1949 година. |
1989 | Шугар Реј Робинсон — американски боксер. |
1997 | Рајко Коиќ — српски рок-музичар, член на групата Рибља чорба. |
Настани
1898 | Француската академија на науките објави дека Марија Склодовска - Кири, хемичар и физичар од полско потекло откри нов елемент кој го доби името радиум. |
1913 | Општинскиот театар во Битола ја одржал првата кинопретстава. Прикажана е премиерата на филмот „Градинарот Лаврициус“. |
1943 | Германците објавиле дека во окупираниот дел на Русија, во Катинската шума нашле масовни гробници со повеќе од 4.000 поранешни полски воени заробеници кои силите на СССР претходно ги заробиле по нападот на Полска во 1939-40 г. Откритието ги нарушило односите меѓу СССР и другите сојузници во Втората светска војна. Русија го признала масакрот дури во 1990 г. |
1970 | Експлодирал еден од двата резервоари со кислород во вселенското летало „Аполо 13“ и екипажот бил во смртна опасност сѐ до враќањето на Земјата четири дена подоцна. |
Родени
Починале
1695 | Жан де Лафонтен — француски поет и баснописец. |
1992 | Благоја Попов — македонски политичар и државник. |
2012 | Ташко Георгиевски — македонски писател и филмски сценарист. |
2015 | Гинтер Грас — германски писател, добитник на Нобеловата награда во 1999 година. |
Настани
1865 | Во театарот „Форд“ во Вашингтон, Џон Вилкс Бут го застрелал претседателот на САД Абрахам Линколн. |
1894 | Во Њујорк е претставен кинетоскопот на Едисон, апарат за гледање на подвижни слики — претходник на филмот. |
1912 | Британскиот патнички пароброд „Титаник“ на своето прво патување преку Атлантикот кон Њујорк, удрил во санта мраз во Северниот Атлантик и потонал следното утро при што загинале 1503 луѓе. |
1915 | Турција извршила инвазија на Ерменија. Политичките обвинувања за тоа дека Турција извршила геноцид врз десетици илјади лица во Ерменија постојат и денес. |
1941 | Усташите се задолжени за управувањето со Независната Држава Хрватска од Силите на оската по инвазијата врз Југославија од 6 април истата година. |
1992 | Во гарнизонот во Охрид пристигнал првиот регрут на Армијата на Република Македонија. |
1994 | Цариниците во Република Македонија за првпат го одбележаа својот празник — Ден на Царинската служба на Република Македонија. |
1995 | Република Македонија и Големата Социјалистичка Либиска Народна Џамахирија воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
1862 | Воислав Илиќ — српски поет. |
1883 | Сима Пандуровиќ — српски поет. |
1906 | Семјуел Бекет — ирски писател, драматург и поет. |
1907 | Франсоа Дувалие — хаитски диктатор. |
1924 | Душко Малевски — македонски новинар. |
1940 | Џули Кристи — англиска глумица. |
1945 | Ричи Блекмор — англиски рок-гитарист, член на групата „Дип парпл“ (Deep Purple). |
1954 | Брус Стерлинг — американски писател на научна фантастика. |
1957 | Михаил Плетњов — руски пијанист, диригент и композитор. |
1958 | Бранислав Саркањац — македонски социо-политички филозоф и аналитичар. |
1959 | Роберто Брунамонти — италијански кошаркар. |
1973 | Роберто Ајала — аргентински фудбалер. |
1977 | Кристијано Занети — италијански фудбалер. |
1981 | Ристе Наумов — македонски фудбалер. |
1985 | Константин Игропуло — руски ракометар. |
1991 | Мартин Монтоја — шпански фудбалер. |
1999 | Матео Гундузи — француски фудбалер. |
Починале
1759 | Георг Фридрих Хендл — германско-британски барокен композитор. |
1930 | Владимир Мајаковски — руски писател. |
1964 | Рејчел Карсон — американска екологистка. |
1986 | Симон де Бовоар — француска писателка и филозоф. |
1997 | Видое Подгорец — македонски писател. |
2012 | Пјермарио Морозини — италијански фудбалер. |
2015 | Перси Слеџ — американски соул-пејач. |
2019 | Мирјана Марковиќ — српска и југословенска политичарка и универзитетска професорка, сопруга на српскиот претседател Слободан Милошевиќ. |
Настани
1912 | По судирот во санта мраз нешто пред полноќ претходниот ден, потона прекуатланскиот брод Титаник. 1517 лица го загубија животот. |
1923 | Инсулинот станува општо достапен за болните од шеќерна болест. |
1955 | Во државата Илиноис во САД е отворен првиот ресторан „Мекдоналдс“. |
1992 | Во касарните во Скопје, Битола, Штип и Охрид пристигнаа првите регрути од регуларниот состав на Армијата на Република Македонија. |
1994 | Потпишан е општиот договор за трговија и царински тарифи ГАТТ. |
Родени
1452 | Леонардо да Винчи — италијански ренесансен уметник, градител и научник. |
1707 | Леонард Ојлер — швајцарски математичар и физичар. |
1843 | Хенри Џејмс — американско-британски писател. |
1878 | Роберт Валзер — швајцарски писател. |
1894 | Беси Смит — американска блуз-пејачка. |
1911 | Љубомир Белогаски — македонски сликар и член на МАНУ. |
1913 | Ерих Кош — српски и југословенски писател. |
1926 | Павле Угринов — српски писател, режисер и академик. |
1933 | Живојин Павловиќ — српски и југословенски режисер и писател. |
1938 | Клаудија Кардинале — италијанска глумица. |
1944 | Душица Жегарац — српска и југословенска глумица. |
1956 | Мајкл Купер — американски кошаркар. |
1957 | Евелин Ешфорд — американска атлетичарка. |
1983 | Иљја Ковалчук — руски хокеар. |
1987 | Филип — крал на Белгија. |
1987 | Гатис Смукулис — латвиски велосипедист. |
1990 | Ема Вотсон — англиска глумица. |
1992 | Ремо Фројлер — швајцарски фудбалер. |
1995 | Леандер Дендонкер — белгиски фудбалер. |
1999 | Денис Шаповалов — канадски тенисер. |
2000 | Филип Петрушев — српски кошаркар од македонско потекло. |
Починале
Настани
1945 | Формирана е првата македонска влада на чело со Лазар Колишевски |
1991 | Собранието на Социјалистичка Република Македонија го усвои нацрт-амандманот за бришење на атрибутот „Социјалистичка“ пред името на Социјалистичка Република Македонија. |
2007 | Во Хаг започна судскиот процес против поранешниот македонски министер за внатрешни работи Љубе Бошкоски за наводни воени злостроства во конфликтот во 2001. Покрај Бошкоски обвинет е и Јохан Тарчуловски. |
2007 | Во Блексбург, Вирџинија, вооружен студент убил 32 колеги и професори од факултетот и ранил уште 20, пред да се самоубие. Еден од најсмртоносните инциденти од овој вид. |
Родени
778 | Луј I Побожниот — крал на Франција. |
1319 | Јован II Добриот — крал на Франција. |
1646 | Жил Ардуен Мансар — француски архитект. |
1844 | Анатол Франс — француски писател. |
1889 | Чарли Чаплин — британско-американски филмски глумец и режисер. |
1896 | Тристан Цара — романско-француски писател и сликар. |
1924 | Хенри Мансини — американски композитор на филмска музика. |
1924 | Стево Теодосиевски — македонски естраден уметник, музички педагог и хуманист. |
1927 | Бенедикт XVI — римски папа. |
1930 | Херби Мен — американски џез-музичар. |
1934 | Борис Сандански — македонски и бугарски писател. |
1939 | Борис Дворник — хрватски глумец. |
1939 | Дасти Спрингфилд — англиска поп-пејачка. |
1942 | Френк Вилијамс — британски претприемач, основач на тимот „Вилијамс“ во „Формула 1“. |
1947 | Карим Абдул Џабар — американски кошаркар. |
1950 | Раде Силјан — македонски поет. |
1960 | Рафаел Бенитез — шпански фудбалер и фудбалски тренер. |
1961 | Дорис Драговиќ — хрватска и југословенска поп-пејачка. |
1968 | Мартин Далин — шведски фудбалер. |
1977 | Фреди Љунберг — шведски фудбалер и тренер. |
1977 | Џејда Дувенџи — турска филмска и театарска глумица. |
1982 | Борис Дијао — француски кошаркар. |
1982 | Роберт Попов — македонски фудбалер. |
1984 | Ромен Феји — француски велосипедист. |
1987 | Џенк Акјол — турски кошаркар. |
1987 | Арон Ленон — англиски фудбалер. |
1988 | Александар Жење — француски велосипедист. |
1989 | Дани Парехо — шпански фудбалер. |
Починале
1292 | Теобалд Годен — голем мајстор на витешкиот ред Темплари |
1828 | Франциско Хосе де Гоја — шпански сликар и гравер. |
1859 | Алексис де Токвил — француски историчар. |
1903 | Димитар Мечев — македонски револуционер. |
1903 | Илија Трчков — македонски револуционер. |
1903 | Цветко Трајков — македонски револуционер. |
1925 | Григор Ќуркчиев — генерал во бугарската армија. |
1925 | Крсте Златарев — генерал во бугарската армија. |
1945 | Благој Калејчев — македонски револуционер. |
1972 | Јасунари Кавабата — јапонски писател, добитник на Нобеловата награда во 1968 година. |
1996 | Ристо Ѓорѓевски — македонски психолог. |
Настани
1492 | Изабела I Кастиљска и Кристофер Колумбо склучиле договор за неговото патување до Азија преку Атлантикот. |
1941 | Кралството Југославија капитулирало пред нападот на Силите на Оската во Втората светска војна. |
1946 | Последните француски војници ја напуштиле Сирија, која стекнала независност. |
1961 | Инвазија во Заливот на Свињите: 1.511 кубански бегалци во САД, обучени и финансирани од ЦИА, се истовариле во Заливот на Свињите на Куба со цел да го соборат Фидел Кастро. |
1969 | Александар Дубчек поднесол оставка на функцијата шеф на Комунистичката партија на Чехословачка. |
1970 | Тешко оштетениот модул на ракетата „Аполо 13“ безбедно се вратил на Земјата со тричлениот екипаж. |
1971 | Излегол првиот соло-албум на Пол Мекартни „McCartney“. |
1975 | Војската на Црвените Кмери го зазеле Пном Пен. |
1977 | Жените во Лихтенштајн добиле право да гласаат на изборите. |
Родени
Починале
167 | Аницет — римски папа. |
326 | Александар Александриски — патријарх на Александрија. |
858 | Бенедикт III — римски папа. |
1695 | Сор Хуана Инес де ла Крус — латиноамериканска калуѓерка, поетеса, композиторка и филозофка. |
1790 | Бенџамин Франклин — американски државник, филозоф, физичар, економист и писател. |
1898 | Дедо Иљо Малешевски — македонски револуционер. |
1903 | Јордан Поп Јорданов - Орцето — македонски револуционер. |
1913 | Ахмед Нијази-бег — отомански војник и политичар. |
1984 | Радка Кушлева — бугарска народна пејачка. |
1993 | Тургут Озал — осми по ред претседател на Турција. |
2014 | Габриел Гарсија Маркес — колумбиски писател, добитник на Нобеловата награда. |
2018 | Барбара Буш — сопруга на американскиот претседател Џорџ Х. В. Буш. |
2021 | Блек Роб — американски рапер. |
Настани
1506 | Осветени се темелите на денешната базилика „Св. Петар“ во Рим. |
1941 | Втора светска војна: Со одбрение на Германија, единиците на Петтата бугарска армија, со Шестата и со Седмата пешадиска дивизија, ја започнаа воената окупација на Македонија. |
1942 | Втора светска војна: Американското воздухопловство првпат го бомбардира Токио. |
1951 | Во Париз, Белгија, Западна Германија, Италија, Луксембург, Холандија и Франција потпишаа Договор за создавање Европска заедница за јаглен и челик. |
1954 | Гамал Абдел Насер станал премиер и воен управник на Египет. |
1955 | Во индонезискиот град Бандунг започна афроазиска конференција на 29 земји, на која се потврдени принципите на деколонизација и создавање на „третиот свет“. |
1980 | Јужна Родезија под името Зимбабве стана 50-та независна држава во Африка. За прв претседател е избран Ханан Банана. |
1991 | Со победата против „Барселона“ со резултат 70:65, југословенската екипа „Поп '84“ од Сплит по третпат едноподруго станала европски првак во кошарка. |
1994 | Странските хуманитарни организации соопштија дека етничките масакри на припадниците на племињата Хуту и Тутси, за време на кои се убиени околу милион лица, ја зафатиле целата територија на Руанда. |
1996 | Република Македонија и Република Руанда воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасади. |
Родени
Починале
1898 | Гистав Моро — француски симболистички сликар. |
1903 | Константин Кирков — македонски револуционер. |
1947 | Бени Леонард — американски боксер. |
1949 | Леонард Блумфилд — американски јазичар. |
1955 | Алберт Ајнштајн — физичар, најистакнат теоретичар на новата епоха во физиката. |
2010 | Абу Ајуб ал Масри — член на Ал-Каеда. |
2024 | Дики Бетс — американски рок-музичар, член на групата The Allman Brothers Band. |
Настани
1587 | Англискиот адмирал Френсис Дрејк ја потопува шпанската флота кај Кадис. |
1775 | Во Масачусетс, започнува американската војна за независност од Велика Британија. |
1839 | Со Лондонскиот договор, се формира Кралството Белгија, а потврдена е и независноста на Големото Војводство Луксембург. |
1909 | Јованка Орлеанка е прогласена за светица. |
1943 | Втора светска војна: Започнува неуспешно востание против нацистичката окупација во варшавското гето. |
1945 | Втора светска војна: Американските војници го зазедоа германскиот град Лајпциг. |
1956 | Склучен е бракот помеѓу американската глумица Грејс Кели и моначкиот кнез Рение III. |
1961 | Американската инвазија на Заливот на Свињите, во Куба, завршува со неуспех. |
1971 | СССР ја лансира вселенската станица „Саљут“ во орбитата околу Земјата. |
1993 | Кралството Холандија ја призна независноста на Република Македонија. |
1995 | Бомбардирана е федералната зграда на Оклахома Сити (Оклахома, САД). 168 мртви. |
1997 | Демократската и Либералната партија се обединија формирајќи ја Либерално-демократската партија. |
1999 | Германското собрание се враќа во Берлин. |
2000 | Боинг 737 на Air Phillipines се урива на аеродромот во Давао, убивајќи 131 лице. |
2005 | Јозеф Рацингер е избран за папа Бенедикт XVI. |
2019 | Мигел Дијас-Канел станува претседател на Куба. |
Родени
Починале
1588 | Паоло Веронезе — венецијански маниристички сликар. |
1768 | Џовани Антонио Канал (попознат како Каналето) — венецијански сликар. |
1824 | Џорџ Гордон Бајрон — англиски поет од времето на романтизмот. |
1828 | Франц Шуберт — австриски композитор. |
1882 | Чарлс Дарвин — британски научник, творец на теоријата на еволуцијата на живите суштества. |
1885 | Николај Костомаров — руски историчар. |
1906 | Пјер Кири — француски физичар и хемичар, добитник на Нобеловата награда. |
1928 | Ладислав Клима — чешки писател и филозоф. |
1936 | Антон Костадинов — македонски револуционер. |
1989 | Дафне ди Марие — англиска писателка. |
1998 | Октавио Паз — мексикански писател. |
2010 | Гуру (рапер) — американски рапер, музички продуцент и глумец. |
2021 | Џим Стајнман — американски поп-композитор. |
Настани
1972 | Американското вселенско летало „Аполо 16“ се спушти на површината на Месечината. |
1991 | На 11-от Конгрес на СКМ - Партија за демократска преобразба е формиран Социјалдемократскиот сојуз на Македонија |
1999 | Во округот Џеферсон, Колорадо е извршен масакр во средното училиште „Колумбина“ |
Родени
570 | Мухамед — пророк и основач на исламот. |
1808 | Наполеон III — француски цар. |
1873 | Гомбоџаб Цибиков — руски истражувач. |
1889 | Адолф Хитлер — германски канцелар. |
1893 | Хуан Миро — шпански сликар. |
1895 | Анри де Монтерлан — француски писател. |
1906 | Веселин Маслеша — босански писател и партизан. |
1908 | Лајонел Хемптон — американски џез-музичар. |
1923 | Тито Пуенте — американски музичар. |
1929 | Гро Харлем Брунтланд — норвешки премиер. |
1934 | Радомир Смиљаниќ — српски писател. |
1941 | Рајан О'Нил — американски глумец. |
1941 | Мустафа Хасанагиќ — југословенски фудбалер. |
1944 | Ирена Савицка — полски лингвист. |
1949 | Џесика Ланг — американска глумица. |
1949 | Масимо Далема — италијански премиер. |
1950 | Столе Попов — македонски режисер. |
1951 | Лутер Вандрос — американски музичар. |
1952 | Божидар Маљковиќ — српски и југословенски кошаркарски тренер. |
1956 | Јадранка Владова — македонска писателка, литературен теоретичар, есеист и преведувач. |
1958 | Драган Ѓокановиќ — српски политичар. |
1958 | Вјачеслав Фетисов — руски и советски хокеар. |
1966 | Дејвид Фило — американски стопанственик. |
1967 | Мајк Портној — американски музичар. |
1970 | Андреа Џани — италијански одбојкар и тренер. |
1972 | Кармен Електра — американска глумица. |
1972 | Жељко Јоксимовиќ — српски пејач. |
1974 | Адријан Илие — романски фудбалер. |
1976 | Шеј Гивен — ирски фудбалски голман. |
1978 | Метју Хејман — австралиски велосипедист. |
1983 | Миранда Кер — австралиска манекенка. |
1992 | Тревис Скот — американски рапер. |
1997 | Александар Зверев — германски тенисер. |
Починале
1314 | Климент V — римски папа. |
1472 | Леон Батиста Алберти — италијански ренесансен архитект. |
1775 | Вилхелм Шелинг — германски филозоф, последен претставник на германската класична филозофија. |
1872 | Људевит Гај — хрватски идеолог и водач на Илирското движење. |
1982 | Ацо Шопов — македонски поет и академик. |
1995 | Милован Ѓилас — југословенски политичар. |
2008 | Ксенте Богоев — македонски економист, универзитетски професор, академик и политичар. |
2007 | Ендрју Хил — американски џез-музичар. |
Настани
753 п.н.е. | Според преданието, Ромул и Рем го основале градот Рим. |
1836 | Војската на Тексас под водство на Сем Хјустон ги победила мексиканските сили на генералот Антонио Лопес де Санта Ана во решавачката битка на Тексашката револуција. |
1944 | Жените во Франција добиле право на глас. |
1918 | Прва светска војна — германскиот воен пилот Манфред фон Рихтхофен познат како Црвениот Барон е погоден и убиен во небесна битка над Во на Сома, Франција. |
1946 | Во Скопје е изведена првата премиера на Куклената секција при Македонскиот народен театар. Тоа била претставата „Силјан Штркот“, според истоимената народна приказна. |
1956 | Елвис Присли за првпат се искачил на првото место на топ-листите. |
1967 | Неколку дена пред општите избори во Грција, полковникот Јоргос Пападопулос спровел државен преврат со кој воспоставил воен режим во земјата кој траел следните седум години. |
1994 | Во населбата Драчево, кај Скопје е предадена во употреба земската сателитска станица за директна телекомуникациона врска меѓу Република Македонија и САД. |
2001 | Во Јужна Африка се одржала борбата меѓу актуелниот првак Ленокс Луис и предизвикувачот Хасим Рахман. Рахман победил со нокаут во петтата рунда, со што станал светски првак во бокс, во тешка категорија, во верзиите на WBC, IBF и IBO. |
Родени
1816 | Шарлота Бронте — англиска писателка († 1855). |
1828 | Иполит Адолф Тен — француски историчар. |
1915 | Ентони Квин — американски глумец. |
1923 | Цвета Котевска — македонска преведувачка. |
1926 | Елизабета II — кралица на Обединетото Кралство. |
1930 | Силвана Мањано — италијанска глумица. |
1947 | Иги Поп — американски рок-пејач. |
1954 | Маја Оџаклиевска — македонска пејачка. |
1955 | Тонињо Серезо — бразилски фудбалер. |
1959 | Роберт Смит — англиски рок-музичар. |
1960 | Иван Гудељ — хрватски фудбалер. |
1963 | Шефшет Адеми — македонски судија. |
1965 | Томас Хелмер — германски фудбалер. |
1971 | Анвар ал Авлаки — член на Ал-Каеда. |
1972 | Северина Вучковиќ — хрватска пејачка. |
1980 | Гао Ји — кинеска кану-спринтерка. |
1985 | Филип Лазаров — македонски ракометар. |
1992 | Иско — шпански фудбалер. |
1997 | Микел Ојарзабал — шпански фудбалер. |
2003 | Чави Симонс — холандски фудбалер. |
Починале
1073 | Александар II — римски папа. |
1509 | Хенри VII — крал на Англија. |
1699 | Жан Расин — француски драмски писател. |
1825 | Јохан Фридрих Пфаф — германски математичар, професор на Карл Фридрих Гаус. |
1910 | Марк Твен — американски писател. |
1915 | Спиридон Михајлов — полковник во бугарската армија. |
1944 | Ханс-Валентин Хубе — германски генерал. |
1977 | Гумо Маркс — американски глумец. |
1980 | Александар Опарин — руски биохемичар. |
1991 | Дургут Едиповски — македонски политички функционер. |
2003 | Нина Симон — американска пејачка. |
2004 | Едуард Асадов — советски и руски поет. |
2006 | Теле Сантана — бразилски фудбалер и тренер. |
2010 | Хуан Антонио Самаранч — поранешен претседател на Меѓународниот олимписки комитет. |
2016 | Принс — американски поп-пејач и музичар. |
2018 | Верн Троер — американски глумец. |
Настани
1500 | Португалскиот морепловец Педро Кабрал стигнал до Бразил и го прогласил за португалски посед. Ова се празнува како Ден на откривањето на Бразил. |
1920 | Стапија во штрајк поштарите во Македонија — Ден на поштарско-телеграфските работници на Македонија. |
1964 | Тангањика и Занзибар се обединиле во заедничка држава — Танзанија. |
1970 | Почнал да се празнува Денот на планетата земја. |
2007 | Ѓорѓи Трендафилов е избран за претседател на ВМРО-Народна партија |
Родени
1451 | Изабела I — кралица на Кастиља и Леон (п. 1504). |
1610 | Александар VIII — римски папа. |
1707 | Хенри Филдинг — англиски писател. |
1724 | Имануел Кант — основоположник на германската класична филозофија. |
1766 | Мадам де Стал — француска писателка. |
1866 | Ханс фон Сект — висок офицер во германската армија. |
1870 | Владимир Илич Ленин — организатор на Октомвриската револуција во Русија и основач на СССР. |
1881 | Александар Керенски — руски политичар. |
1884 | Ото Ранк — австриски психолог (п. 1939). |
1891 | Никола Сако — американски анархист (п. 1927). |
1899 | Владимир Набоков — руски писател (п. 1977). |
1904 | Роберт Опенхајмер — американски физичар (п. 1967). |
1916 | Јехуди Мењухин — англоамериканско-швајцарски виолинист (п. 1999). |
1922 | Чарлс Мингус — американски џез-музичар. |
1927 | Вукан Диневски — македонски глумец. |
1930 | Георги Сталев Поповски — македонски поет. |
1930 | Драги Костовски — македонски артист. |
1935 | Пол Чејмберс — американски џез-музичар. |
1937 | Џек Николсон — американски глумец. |
1942 | Џорџо Агамбен — италијански политички филозоф. |
1946 | Џон Вотерс — американски режисер. |
1947 | Горан Паскаљевиќ — српски и југословенски режисер. |
1949 | Миодраг Кривокапиќ — српски и југословенски глумец. |
1950 | Питер Фремптон — англиски рок-музичар. |
1958 | Миливој Брачун — југословенски и хрватски фудбалер и тренер. |
1970 | Андреа Џани — италијански одбојкар. |
1977 | Марк ван Бомел — холандски фудбалер. |
1979 | Џон Гадре — француски велосипедист. |
1981 | Горан Мазнов — македонски фудбалер. |
1982 | Рикардо Кака — бразилски фудбалер. |
1987 | Давид Луиз — бразилски фудбалер. |
1987 | Јаспер Силесен — дански фудбалски голман. |
1987 | Џон Оби Микел — нигериски фудбалер. |
1988 | Маја Никшиќ — македонска убавица. |
1998 | Давид Раум — германски фудбалер. |
Починале
536 | Агапит I — римски папа. |
1994 | Ричард Никсон — претседател на САД. |
2007 | Томе Арсовски — македонски писател. |
Настани
1972 | Во Скопје е поставен камен-темелник на Соборниот архиепископски храм на Македонската православна црква „Свети Климент Охридски“, кој е осветен на 12 август 1990 година. |
1982 | Пуштен е во продажба Зет-Икс Спектрум. |
1996 | УНЕСКО го промовира Светскиот ден на книгата, по повод годишнината од смртта на Сервантес, Шекспир и Де Ла Вега |
Родени
1307 | Јована — ќерка на англискиот крал Едвард I. |
1823 | Абдул Меџит I — отомански султан. |
1858 | Макс Планк — германски физичар. |
1891 | Сергеј Прокофјев — руски и советски композитор. |
1899 | Бертил Олин — шведски економист и политичар. |
1907 | Ли Милер — американска фотографка. |
1928 | Ширли Темпл — американска глумица. |
1936 | Рој Орбисон — американски рок-музичар. |
1948 | Енвер Мариќ — босански и југословенски фудбалски голман. |
1948 | Паскал Кињар — француски писател. |
1952 | Мирка Велиновска — македонска новинарка. |
1954 | Мајкл Мур — американски режисер. |
1954 | Ксенија Еркер — хрватска поп-пејачка и композиторка. |
1960 | Стив Кларк — англиски рок-музичар, член на групата Деф лепард (Def Leppard). |
1970 | Егемен Багиш — турски политичар. |
1972 | Патриција Мантерола — мексикански модел. |
1977 | Кристијан Зенони — италијански фудбалер. |
1985 | Тони Мартин — германски велосипедист. |
1986 | Антон Понкрашов — руски кошаркар. |
1988 | Антон Карпухов — руски одбојкар. |
1997 | Влатко Стојановски — македонски фудбалер. |
Починале
1200 | Џу Си — најзначајниот филозоф на конфуцијанството по самиот Конфуциј. |
1616 | Вилијам Шекспир — англиски поет и еден од најголемите драмски писатели во светот. |
1616 | Мигел де Сервантес — прочуен шпански писател, автор на првиот реалистичен роман во шпанската книжевност, „Дон Кихот“. |
1850 | Вилијам Вордсворт — англиски поет. |
1922 | Влахо Буковац — истакнат хрватски сликар. |
1990 | Полет Годар — американска филмска и театарска глумица. |
1991 | Џони Тандерс — американски рок-музичар. |
1998 | Константин Караманлис — грчки политичар. |
2007 | Борис Елцин — руски претседател. |
2023 | Тори Боуви — американска атлетичарка. |
Настани
1184 п.н.е. | Според преданието, Данајците навлегле во опсадената Троја преку групата скриена во подарениот Тројанскиот коњ. Оттука поговорката: „Не им верувај на Данајците ни дарови кога носат“. |
1854 | Врховниот суд на САД донел пресуда дека патентот за машина за шиење му припаѓа на механичарот Елиас Хау. Тој ја конструирал машината за шиење и во потрага за покровител отишол во Англија, каде директорот на патувачкиот театар „Сингер“ и други луѓе го измамиле и почнале да ја произведуваат познатата „сингерка“. Своето право на патентот, Хау го добил по судски пат и секојдневно примал по 4.000 долари за лиценцата. |
1877 | Царот на Русија Александар II му објавил војна на Османлиското царство, бидејќи одбило да го почитува Лондонскиот договор. Војната завршила во декември, кога британската флота ја принудила руската војска да се повлече. |
1898 | Шпанија ѝ објавила војна на САД по американскиот ултиматум за повлекување на шпанската војска од Куба. |
1945 | Втора светска војна: Американската војска го ослободила концентрациониот логор „Дахау“. |
1949 | Во Скопје се одржало првото Универзитетско собрание во Македонија при што е формиран Скопскиот универзитет. Во 1969 година, при одбележувањето на 20-годишнината од работата, Универзитетот го добил името „Кирил и Методиј“, а од 12 ноември 1992 година се вика „Св. Кирил и Методиј“. |
1970 | Лансиран е првиот кинески вештачки сателит. |
1995 | Владата на Република Македонија донесе одлука за воспоставување дипломатски односи меѓу Република Македонија и Република Полска на амбасадорско ниво. |
Родени
1873 | Роберт Вине — германски режисер. |
1889 | Љубов Попова — руска сликарка. |
1904 | Вилем де Кунинг — холандски сликар. |
1934 | Ширли Меклејн — американска глумица. |
1937 | Џо Хендерсон — американски џез-музичар. |
1941 | Ричард Холбрук Чарлс Алберт — американски дипломат. |
1942 | Барбара Стрејсенд — американска глумица и пејачка. |
1944 | Тони Висконти — американски музички продуцент. |
1962 | Сјуарт Пирс — англиски фудбалер. |
1963 | Пола Фрејзер — американска пејачка. |
1966 | Алесандро Костакурта — италијански фудбалер. |
1967 | Дино Раџа — хрватски и југословенски кошаркар. |
1969 | Рене Зелвегер — американска глумица и пејачка. |
1972 | Јуре Кошир — словенечки скијач. |
1976 | Хуан Мануел Гарате — шпански велосипедист. |
1981 | Величе Шумуликоски — македонски фудбалер. |
1985 | Мајк Роџерс — американски атлетичар. |
1987 | Реин Тарамае — естонски велосипедист. |
1987 | Јан Вертонген — белгиски фудбалер. |
1990 | Јан Весели — чешки кошаркар. |
1996 | Ешли Барти — австралиска тенисерка. |
Починале
1731 | Даниел Дефо — англиски писател. |
1905 | Христо Узунов — македонски револуционер. |
1986 | Волис Симпсон — сопруга на абдицираниот Едвард VIII. |
1989 | Франц Биндер — австриски фудбалер. |
1993 | Митко Илиевски — еден од основоположниците на Катедрата по филозофија на Филозофскиот факултет во Скопје. |
2014 | Тадеуш Ружевич — полски писател. |
Настани
1191 | Започнало зографирањето на црквата „Свети Ѓорѓи“ во селото Курбиново, Ресенско. |
1719 | Излегол романот „Робинзон Крусо“ на англискиот писател Даниел Дефо. |
1859 | Според проектот на францускиот конзул во Александрија Фердинанд де Лесепс, започна изградбата на Суецкиот Канал, со кој Средоземното Море е поврзано со Црвеното Море. Каналот има големо стратешко и економско значење, затоа што е најкраток пловен пат од Европа до земјите на Блискиот и Далечниот Исток. |
1959 | Пловниот пат Сент Лоренс, кој ги поврзува Големите Езера преку реката Сент Лоренс и систем од канали со Атлантскиот Океан е отворен за пловидба. |
1945 | Во Сан Франциско, САД, почна основачката конференција на Организацијата на Обединетите нации, во чија работа учествуваа 45 земји, членки на антихитлеровската коалиција. Право на учество имаа земјите кои до 1 март 1945 година им објавија војна на силите на Оската. Учесниците на конференцијата ја потпишаа Повелбата на ООН на 20 јуни, а ја ратификуваа на 24 октомври 1945 година (Ден на ООН). |
1960 | Во Битола е основано Друштво за наука и уметност. Друштвото е основано со цел да го потикнува развојот на научната мисла, да го проучува минатото, да извршува истражување и унапредување на сите области во развојот на градот и околината. |
1979 | Во Битола е основан вториот универзитет во СР Македонија, „Свети Климент Охридски“. |
1996 | Република Македонија и Хондурас воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасади. |
Родени
Починале
68 | Апостол Марко — Александриски патријарх и еден од апостолите на Исус. | |
1342 | Бенедикт XII — римски папа. | |
1744 | Андерс Целзиус — шведски физичар и астроном. | |
1923 | Јово Камберски — македонски писател. | |
1999 | Лорд Киланин — ирски новинар. | |
2019 | Џон Хавличек — американски кошаркар. | |
2023 | Хари Белафонте — американски глумец и пејач. | |
2024 | Мајк Пиндер — англиски рок-музичар, член на групата The Moody Blues. |
Настани
1962 | Во Кејп Канаверал, во САД е лансиран првиот меѓународен сателит за телекомуникациски цели, заеднички американско-британски потфат. |
1964 | Со обединувањето на Тангањика и Занзибар е прогласена Обединетата Република Танзанија. |
1986 | Катастрофа во атомската централа Чернобил, СССР. 57 луѓе загинале во несреќата, уште околу 9.000 илјади од директни последици на зрачењето, а 336.000 лица биле евакуирани и раселени од околината на Чернобил. |
1992 | Владата на Република Македонија донесе одлука за признавање на Република Босна и Херцеговина. |
1992 | Република Македонија монетарно се осамостои. Новата македонска валута доби име „денар“. |
1993 | Република Албанија ја призна независноста на Република Македонија. |
Родени
121 | Марко Аврелиј — римски цар и филозоф. |
1564 | Вилијам Шекспир — англиски поет и драмски писател. |
1711 | Дејвид Хјум — шкотски филозоф и историчар. |
1894 | Рудолф Хес — заменик-фирер во нацистичка Германија. |
1899 | Лудвиг Витгенштајн — австриско-британски филозоф. |
1900 | Чарлс Рихтер — пионер на сеизмологијата и творец на скалата според која се мери јачината на земјотресот. |
1905 | Жан Виго — француски режисер. |
1910 | Меша Селимовиќ — босански и југословенски писател. |
1916 | Марио де Са-Карнеиро — португалски писател. |
1940 | Џорџо Мородер — италијански композитор и музички продуцент, познат како „татко на диското“. |
1945 | Васил Икономов — македонски поет и преведувач. |
1949 | Карлос Бјанки — аргентински фудбалер и тренер. |
1953 | Владо Калембер — хрватски поп-пејач, член на групата Сребрна крила. |
1959 | Гордан Здравков — македонски и југословенски фудбалер и тренер. |
1960 | Роџер Тејлор — англиски поп-музичар, член на групата Дјуран Дјуран. |
1962 | Наско Сираков — бугарски фудбалер. |
1977 | Том Велинг — американски глумец. |
1985 | Џон Иснер — американски тенисер. |
1986 | Филип — принц на Грција. |
1986 | Мартин Богатинов — македонски фудбалер. |
1986 | Владимир Исајчев — руски велосипедист. |
1997 | Мориц Вагнер — германски кошаркар. |
Починале
757 | Стефан II — римски папа. |
1731 | Даниел Дефо — англиски писател, новинар и памфлетист. |
1916 | Марио де Са-Карнеиро — португалски писател. |
1984 | Каунт Бејзи — американски џез-музичар. |
1990 | Декстер Гордон — американски џез-музичар. |
Настани
1521 | На својот пат околу светот, кај Мактан на Филипините, убиен е Фернандо Магелан во борба со домородците предводени од главатарот Лапу-Лапу. Дел од експедицијата го продолжува и успешно го завршува патувањето во 1522. година. |
1810 | Бетовен ја искомпонирал „За Елиза“. |
1905 | Кај месноста Свиланово, во близина на селото Рајчани, кочанско, во борба против османлиската војска загина Никола Карев — македонски револуционер, социјалист, организатор и претседател на Крушевската Република од 1903 година. |
1960 | Прогласена е независноста на африканската држава Того, поранешна француска колонија. |
1961 | Прогласена е независноста на Сиера Леоне, поранешна британска колонија во Африка. |
1992 | По распадот на СФРЈ, Србија и Црна Гора ја формирале Сојузна Република Југославија. |
1993 | Еритреја стекна независност од Етиопија по три децении граѓанска војна и референдум на кој Еритрејците гласаа за независност. |
1993 | Претставници на Кина и Тајван, за првпат од 1949 година, се сретнаа во Сингапур. |
Родени
1791 | Семјуел Морзе — американски физичар и сликар. |
1967 | Вилем-Александар — крал на Холандија. |
1922 | Тале Огненовски — македонски музичар и композитор. |
1952 | Горан Стефановски — македонски писател. |
1982 | Франсоа Паризјен — канадски велосипедист. |
1986 | Динара Сафина — руска тенисерка. |
1986 | Елена Ристеска — македонска поп-пејачка. |
1987 | Џонатан Кастровјехо — шпански велосипедист. |
1992 | Емин Махмудов — руски фудбалер. |
1995 | Ник Кирјос — австралиски тенисер. |
1998 | Кристијан Ромеро — аргентински фудбалер. |
2002 | Ентони Еланга — шведски фудбалер. |
Починале
1521 | Фернандо Магелан — португалски морепловец. |
1882 | Ралф Валдо Емерсон — американски есеист и поет. |
1905 | Никола Карев — македонски социјалист и револуционер. |
1938 | Едмунд Хусерл — германски филозоф. |
1983 | Димо Тодоровски — македонски вајар. |
1983 | Кирил Миљовски — македонски револуционер, академик, политичар и прв ректор на Универзитетот во Скопје. |
1998 | Карлос Кастанеда — американски писател. |
2007 | Мстислав Ростропович — советски и руски виолончелист. |
2014 | Вујадин Бошков — српски и југословенски фудбалски тренер. |
Настани
1962 | Во Кејп Канаверал, во САД е лансиран првиот меѓународен сателит за телекомуникациски цели, заеднички американско-британски потфат. |
1964 | Со обединувањето на Тангањика и Занзибар е прогласена Обединетата Република Танзанија. |
1986 | Катастрофа во атомската централа Чернобил, СССР. 57 луѓе загинале во несреќата, уште околу 9.000 илјади од директни последици на зрачењето, а 336.000 лица биле евакуирани и раселени од околината на Чернобил. |
1992 | Владата на Република Македонија донесе одлука за признавање на Република Босна и Херцеговина. |
1992 | Република Македонија монетарно се осамостои. Новата македонска валута доби име „денар“. |
1993 | Република Албанија ја призна независноста на Република Македонија. |
Родени
1924 | Кенет Каунда — замбиски државник, прв претседател на Замбија. |
1937 | Садам Хусеин — ирачки претседател. |
1942 | Ен Маргарет — шведско-американска глумица. |
1956 | Ханка Палдум — босанска фолк-пејачка. |
1958 | Ким Гордон — американска рок-музичарка, членка на групата „Соник јут“ (Sonic Youth). |
1960 | Валтер Ѕенга — италијански фудбалер. |
1973 | Паулета — португалски фудбалер. |
1981 | Џесика Алба — американска глумица. |
1984 | Димитриј Торбински — руски фудбалер. |
1988 | Хуан Мата — шпански фудбалер. |
1994 | Милош Дегенек — австралиски фудбалер. |
Починале
1858 | Јоханес Петер Милер — германски физиолог, анатом, ихтиолог и херпетолог. |
1918 | Гаврило Принцип — атентаторот на Франц Фердинанд. |
1945 | Бенито Мусолини — италијански фашистички диктатор. |
1992 | Френсис Бејкон — британски сликар. |
2009 | Екатерина Максимова — руска и советска балерина. |
2022 | Зоран Сретеновиќ — српски и југословенски кошаркар и тренер. |
Настани
1429 | Јованка Орлеанка на чело на неколку стотици Французи ги победила англиските освојувачи и го зазела градот Орлеан. |
1672 | Кралот Луј XIV извршил инвазија на Холандија. |
1861 | По предлог на епископот Јосип Јурај Штросмајер, Собранието на Хрватска донело одлука за основање на Југословенска академија на науките и уметностите како матична културно-научна установа на сите Јужни Словени. |
1945 | Втора светска војна: германските окупациски сили во Италија безусловно капитулирале пред Сојузниците. |
1968 | Мјузиклот „Коса“ — претставително дело на хипи-движењето и пацифизмот бил премиерно прикажан на Бродвеј во Њујорк, САД. |
1997 | Во Луксембург, Република Македонија и Европската унија ја потпишале спогодбата за соработка. |
1999 | При бомбардирањето на НАТО на СР Југославија била урната највисоката зграда во земјата — телевизиската кула (203 м) на планината Авала, близу Белград. |
2005 | Сирија целосно се повлекла од Либан, окончувајќи ја 29-годишната окупација. |
2011 | Британскиот принц Вилијам се венчал со неговата долгогодишна девојка Кејт Мидлтон. |
Родени
Починале
1898 | Илија Марков Малешевски — македонски ајдутски војвода. |
1916 | Јорген Грам — дански математичар. |
1933 | Константин Кавафи — грчки поет. |
1947 | Ирвинг Фишер — американски економист. |
1951 | Лудвиг Витгенштајн — австриско-британски филозоф. |
1967 | Ентони Ман — американски филмски глумец и режисер. |
1980 | Алфред Хичкок — британски филмски режисер. |
1993 | Мик Ронсон — англиски рок-гитарист. |
2006 | Џон Кенет Галбрајт — канадско-американски економист. |
2017 | Џонатан Дем — американски филмски режисер. |
2019 | Џон Синглтон — американски филмски режисер. |
2020 | Ирфан Кан — индиски глумец. |
2024 | Михајло Фоменко — украински и советски фудбалер и тренер. |
2024 | Зоја Зелинска — руска глумица. |
Настани
1900 | Хаваи станале составен дел на САД. |
1916 | Летното сметање на времето за првпат во светот се применува во Обединетото Кралство. |
1944 | Во селото Стајовце, Кумановско, проширениот Иницијативен одбор за свикување на АСНОМ го одржа првото заседание. |
1975 | Американците го напуштија Сајгон, со што заврши 20-годишната интервенција на САД во Јужен Виетнам. |
1992 | Во Скопје, редакцијата на весникот „Нова Македонија“ и новинската агенцијата Франс-Прес од Париз, потпишаа долгогодишен договор со кој весникот се вклучува во користењето на општите услуги на агенцијата. |
2013 | Крунисан холандскиот крал Вилем-Александар, по абдикацијата на неговата мајка, кралицата Беатриса. |
Родени
Починале
1555 | Марцел II — римски папа. |
1883 | Едуар Мане — француски сликар, непосреден претходник на импресионистите. |
1903 | Јордан Поп Јорданов - Орцето — еден од организаторите на Солунските атентати. |
1945 | Адолф Хитлер — водач на Третиот Рајх. |
1945 | Ева Браун — сопруга на Адолф Хитлер. |
1983 | Мади Вотерс — американски блуз-музичар. |
1989 | Серџо Леоне — италијански режисер. |
2011 | Ернесто Сабато — аргентински писател. |
2015 | Бен Е. Кинг — американски соул-пејач. |
2024 | Пол Остер — американски писател. |