Википедија:На денешен ден/Архива/Мај
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
1707 | Англија и Шкотска се обединуваат и го формираат Кралството Велика Британија |
1834 | Британските колонии го укинуваат ропството. |
1886 | Во Чикаго, САД, избувна штрајк на околу 40.000 работници кои истапија со барањето за осумчасовен работен ден. На Првиот конгрес на Втората интернационала, што се одржа во Париз, во 1889 година беше решено секоја година на 1 мај, во знак на сеќавање на чикашките работници, да се одржуваат масовни демонстрации. Од 1890 година 1 мај се слави не само во знак на борбата за осумчасовен работен ден, туку како манифестација на класната солидарност на работничката класа во целиот свет. |
2001 | Како реакција на Масакрот кај Вејце, во насилни демонстрации во Битола се запалени повеќе од 40 албански куќи, дуќани и фирми. |
2004 | Естонија, Кипар, Латвија, Литванија, Малта, Полска, Словачка, Словенија, Унгарија и Чешка станаа членки на Европската Унија. |
2019 | Нарухито седнал на престолот на Јапонија, отстапен од неговиот татко, Акихито. Со ова е означен почеток на раздобјето Рејва во јапонската историја. |
Родени
1909 | Јанис Рицос — грчки поет, добитник на Златниот венец на СВП. |
1916 | Глен Форд — канадско-американски глумец. |
1924 | Иван Антонов — доајен на македонското радио и телевизиско спикерство. |
1927 | Бернард Вукас — хрватски и југословенски фудбалер. |
1929 | Ралф Дарендорф — германски социолог. |
1929 | Станислав Микулски — полски глумец († 2014). |
1934 | Ширли Хорн — американска џез-музичарка и пејачка. |
1947 | Данило Попивода — словенечки и југословенски фудбалер. |
1949 | Пол Тејтул Сениор — основач на Оринџ Каунти Чоперс. |
1955 | Стефан — Архиепископ Охридски и Македонски. |
1966 | Олаф Тон — германски фудбалер. |
1969 | Вес Андерсон — американски режисер. |
1971 | Ненад Перуничиќ — српски и југословенски ракометар и тренер. |
1982 | Дарио Срна — хрватски фудбалер. |
1985 | Филип Ивановски — македонски фудбалер. |
1987 | Сашко Пандев — македонски фудбалер. |
1987 | Леонардо Бонучи — италијански фудбалер. |
Починале
408 | Аркадиј — римски цар. |
1118 | Матилда — сопруга на кралот Хенри I. |
1277 | Стефан Урош I — крал на Србија. |
1555 | Марцел II — римски папа. |
1572 | Пиј V — римски папа. |
1873 | Дејвид Ливингстон — шкотски мисионер и истражувач. |
1904 | Антонин Дворжак — чешки композитор. |
1945 | Јозеф Гебелс — нацистички функционер како Министер за народна просвета и пропаганда. |
1978 | Арам Хачатурјан — ерменски композитор (р. 1903.) |
1994 | Ајртон Сена — бразилски возач во „Формула 1“. |
2011 | Осама бин Ладен — саудиски терорист, основач на Ал-Каеда. |
2021 | Олимпија Дукакис — американска глумица. |
2022 | Ивица Осим — босански и југословенски фудбалер и тренер. |
2024 | Тери Медвин — велшки фудбалер. |
2024 | Ричард Тенди — англиски музичар, член на групата Electric Light Orchestra. |
Настани
1903 | Во селото Смилево, Демирхисарско, почнал Смилевскиот конгрес на Битолскиот револуционерен округ на ТМРО. За претседател на Конгресот бил избран Даме Груев. Мнозинството на Конгресот се изјаснило за кревање востание. |
1945 | СССР го објавил освојувањето на Берлин во Втората светска војна. Војниците на Црвената армија го развиориле црвеното знаме над Рајхстагот. |
1949 | Во Струмица е формиран Народниот театар „Антон Панов“. Во театарот била изведена првата претстава, „Бегалка“ од македонскиот писател Васил Иљоски. |
1952 | Првиот патнички авион на млазен погон „Де Хавиленд Комет-1“ го направил првиот лет на линијата Лондон-Јоханесбург. |
1982 | Една британска подморница го потопила аргентинскиот брод „General Belgrano“, при што загинале над 350 луѓе. |
1994 | Африканскиот национален конгрес на Нелсон Мандела победил на првите слободни парламентарни избори во Јужна Африка. |
1999 | Во текот на бомбардирањето на СР Југославија, авијацијата на НАТО употребила „графитни бомби“, предизвикувајќи распад на електроенергетскиот систем на земјата. |
2007 | Еден од учесниците на релито „Гамбол 3000“, Николас Морли, возејќи со недозволена брзина во близина на Струга, удрил во друго возило при што загинале двете лица во другото возило, брачниот пар Чепујновски од Струга. Релито било прекинато, а Морли осуден. |
2008 | Циклонот „Наргис“ го зафатил Мјанмар и предизвикал катастрофално уништување и поплави, при што загинале над 100.000 луѓе. |
2012 | Јанош Адер е избран за претседател на Унгарија. |
Родени
1551 | Вилијам Кемден — англиски историчар. |
1660 | Алесандро Скарлати — италијански композитор († 1725.). |
1729 | Катерина II — руска царица († 1796.). |
1810 | Лав XIII — римски папа. |
1860 | Теодор Херцл — еврејски писател, основач и теоретичар на модерниот ционизам. |
1863 | Тома Давидов — учесник во македонското револуционерно движење. |
1892 | Манфред фон Рихтхофен — истакнат германски пилот, наречен „Црвениот барон“ († 1918). |
1896 | Елена — кралица на Романија. |
1924 | Мери Бошкова — македонска театарска, телевизиска и филмска глумица. |
1937 | Миро Унгар — хрватски пејач на забавна музика. |
1943 | Мустафа Надаревиќ — босански и југословенски глумец. († 2020) |
1945 | Боб Роквел — американски џез-музичар. |
1948 | Панде Манојлов — македонски писател. |
1948 | Јосип Каталински — босански и југословенски фудбалер. |
1951 | Смиле Наумовски — македонски писател. |
1955 | Донатела Версаче — италијански моден творец. |
1960 | Ѓорге Иванов — Претседател на Република Македонија. |
1963 | Горан Рафајловски — македонски политичар. |
1975 | Дејвид Бекам — англиски фудбалер. |
1975 | Шарлота Велшка — принцеза, ќерка на британскиот престолонаследник Вилијам. |
1982 | Емилија Златкова Анастасова — македонска писателка. |
1986 | Амандин Лејно — француска ракометарка. |
1987 | Филип Филиповиќ — српски ватерполист. |
1990 | Пол Џорџ — американски кошаркар. |
Починале
373 | Атанасиј Александриски — Патријарх на Александрија. |
902 | Борис I — бугарски цар. |
1519 | Леонардо да Винчи — италијански уметник и пронаоѓач (р. 1452.). |
1567 | Марин Држиќ — хрватски писател. |
1957 | Џозеф Мекарти — американски сенатор (р. 1908.). |
1980 | Кирил Петрушев — министер за внатрешни работи на Македонија. |
2002 | Изет Сарајлиќ — босански и југословенски поет. |
2013 | Џеф Ханеман — американски хеви-метал гитарист. |
2015 | Маја Плисецкаја — руска и советска балерина. |
2022 | Ѓуро Седер — хрватски сликар. |
Настани
1500 | Португалскиот мореполовец Педро Алварес Кабрал го открил Бразил и го прогласил за имот на Португалија. |
1791 | Донесен е т.н. Устав од 3 мај, а подоцна истиот ден бил усвоен од Сејмот на Полско-литванската Државна Заедница. Овој устав бил втор во Европа и трет во светот (прв устав претставува уставот на Сан Марино, а втор е американскиот устав од 1787 година). |
1814 | Францускиот крал Луј XVIII се вратил во Париз по поразот на Наполеон во Битката кај Ватерло. |
1841 | Нов Зеланд бил прогласен за британска колонија по потпишувањето на Договорот од Ваитанги помеѓу британската круна и маорските племиња претходната година. |
1922 | Во Париз е основан Меѓународниот железнички сојуз. |
1945 | Народната влада на Демократска Федеративна Македонија, по предлог на Комисијата за јазик и правопис при Министерството за просвета донела решение за утврдување на македонската азбука. Азбуката првпат била отпечатена во весникот „Нова Македонија“ број 104, на 4 мај 1945 година. |
1946 | Во Токио започнало заседанието на Меѓународниот суд за Далечниот Исток на којшто им се судело на јапонските воени злосторници во текот на Втората светска војна. |
1979 | Со убедлива победа на конзервативците на британските парламентарни избори, Маргарет Тачер станала прва жена премиер во британската историја. |
Родени
Починале
1481 | Мехмед II Освојувачот — отомански султан (р. 1432). |
1758 | Бенедикт XIV — римски папа. |
1926 | Кнут Виксел — шведски економист. |
1942 | Елпида Караманди — македонски народен херој. |
1991 | Јежи Кошињски — американски писател. |
2004 | Томо Томоски — македонски историчар и археолог, еден од водечките медиевисти во земјата. |
2014 | Гари Бекер — американски економист, добитник на Нобеловата награда. |
2016 | Јадранка Стојаковиќ — југословенска пејачка. |
Настани
1494 | Кристофер Колумбо пристига на Јамајка |
1814 | Наполеон Бонапарт пристига на островот Елба, каде што е протеран по својот пораз |
1886 | Во Чикаго се случуваат Хејмаркетските немири поврзани со штрајкот од Први мај |
1904 | САД ја започнале изградбата на Панамскиот Канал. |
1953 | Ернест Хемингвеј е награден со Пулицеровата награда за „Старецот и морето“. |
1979 | Маргарет Тачер станува првата жена премиер на Британија |
1993 | Управата за ПТТ на Република Македонија е примена во членството на Меѓународниот сојуз за телекомуникации - организација на ООН во областа на телекомуникациите со седиште во Женева. |
Родени
1008 | Анри I — крал на Франција. |
1881 | Александар Керенски — руски политичар. |
1900 | Антун Аугустинчиќ — југословенски и хрватски вајар. |
1909 | Методи Поповски — македонски партизански командант. |
1913 | Катерина — грчка принцеза. |
1921 | Едо Муртиќ — хрватски сликар. |
1928 | Хосни Мубарак — претседател на Египет. |
1929 | Одри Хепберн — британска глумица со белгиско потекло. |
1930 | Миљан Миљаниќ — српски и југословенски фудбалски тренер и функционер. |
1937 | Рон Картер — американски џез-музичар. |
1953 | Нина Гопова — руска кану-спринтерка. |
1953 | Пија Задора — американска поп-пејачка и глумица. |
1958 | Кит Харинг — американски сликар. |
1959 | Валдемарас Хомичиус — литвански и советски кошаркар и тренер. |
1969 | Давид А. Бадер — американски информатичар. |
1981 | Александар Колобнев — руски велосипедист. |
1981 | Давид де ла Фуенте — шпански велосипедист. |
1985 | Бо Мекејлеб — македонски кошаркар од американско потекло. |
1985 | Фернандињо — бразилски фудбалер. |
1987 | Францеск Фабрегас — шпански фудбалер. |
1988 | Раџа Наинголан — белгиски фудбалер. |
1989 | Даниел Ѓурта — унгарски пливач. |
2005 | Кенан Јилдиз — германско-турски фудбалер. |
Починале
1453 | Едвард — англиски принц. |
1481 | Караманли Мехмед-паша — османлиски државник. |
1811 | Николај Каменски — руски генерал. |
1903 | Гоце Делчев — еден од најголемите идеолози на народноослободителното движење на македонскиот народ кон крајот на XIX и почетокот на XX век. |
1903 | Димитар Гуштанов — македонски револуционер. |
1909 | Тома Никлев — македонски револуционер. |
1912 | Пере Тошев — македонски револуционер. |
1949 | Валентино Мацола — италијански фудбалер. |
1979 | Бранко Зарески — македонски поет, критичар и публицист.. |
1980 | Јосип Броз Тито — претседател на СФРЈ. |
1993 | Франце Штиглиц — словенечки и југословенски режисер. |
2001 | Васка Илиева — македонска изведувачка на народна музика. |
2020 | Драган Вучиќ — македонски композитор, пејач, филантропист и телевизиски водител. |
Настани
553 | Јустинијан I го свикал Петтиот вселенски собор во Цариград. |
1494 | Кристофер Колумбо го открил островот Јамајка. |
1891 | Петар Илич Чајковски диригирал на отворањето на концертната сала „Карнеги Хол“ во Њујорк. |
1936 | Војската на фашистичка Италија под команда на генералот Пјетро Бадољо го окупирале главниот град на Етиопија, Адис Абеба. |
1961 | Во Флорида, САД од лансирната рампа на Кејп Канаверал, Алан Шепард со вселенски брод е лансиран како прв американски космонаут во вселената. |
1993 | Република Турција и Република Македонија воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасади. |
Родени
Починале
1821 | Наполеон Бонапарт — француски цар и војсководец. |
1860 | Рене Лалик — француски дизајнер. |
1995 | Михаил Ботвиник — руски шахист. |
2024 | Сезар Луис Меноти — аргентински фудбалер и тренер. |
2024 | Бернард Хил — англиски глумец. |
Настани
1682 | Луј XIV го преселил својот двор од Лувр во новиот замок Версај. |
1889 | Во Париз официјално е отворена Ајфеловата кула во рамките на Универзалната изложба од 1889. Конструктор на кулата е инженерот Густав Ајфел. Кулата е поставена во парискиот парк Шан де Марс и е висока 320 метри. |
1937 | Цепелинот „Хинденбург“ се запалил и изгорел при слетувањето во близина на Њујорк при што загинале 36 луѓе. Оваа несреќа го означила крајот на цепелинот како редовно воздушно превозно средство. |
1991 | Во Сплит е убиен Сашко Гешовски, прва македонска жртва во конфликтот во поранешна СФРЈ. Тој ден Гешовски бил на должност стражар во командата на воено-поморската област во Сплит каде на протести излегле околу 30.000 демонстранти. |
1994 | Во Мексико на Генералното собрание на Светската организација за нумерирање на артиклите (ЕАН), како редовен член е примена и македонската организација ЕАН-МАК. |
1994 | Кралицата Елизабета II и претседателот Франсоа Митеран свечено го отвориле тунелот под Ламнанш, железничка врска помеѓу Обединетото Кралство и Франција. |
2007 | Претседателски избори во Франција: Николас Саркози е избран за претседател на Франција. |
Родени
Починале
1910 | Едвард VII — британски крал. |
1945 | Џемаил Хасани — водач на „Бали Комбетар“ за Западна Македонија. |
1949 | Морис Метерлинк — белгиски писател. |
1959 | Рагнар Нурске — естонски економист. |
1991 | Сашо Гешовски — првата жртва од Македонија во воените конфликти во СФР Југославија. |
1992 | Марлен Дитрих — американска филмска глумица од германско потекло. |
1993 | Велко Силјаноски — редовен професор на Филолошкиот факултет во Скопје, основоположник на дисциплината фонетика на англиски јазик. |
2004 | Барни Кесел — американски џез-музича |
2007 | Стеван Раичковиќ — српски поет. |
2015 | Ерол Браун — американски соул и фанк пејач, член на групата „Хот чоколит“ (Hot Chocolate). |
Настани
1755 | На иницијатива на големиот руски научник Михаил Василевич Ломоносов е отворен Московскиот универзитет (грб на сликата), кој првобитно имал само филозофски, правен и медицински факултет. Универзитетот набргу станал центар на руската наука. |
1838 | Луј Дагер, француски сликар го откри методот на механичко сликање, односно го пронајде овој вид на фотографија. |
1929 | За првпат е доделена наградата „Оскар“, што секоја година ја доделува Академијата за филмска уметност и наука во Холивуд, САД, за најдобар американски филм, за најдобра машка и женска улога, за режија, сценарио и друго. |
1939 | Втора светска војна: Германија и Италија склучија пакт, познат како „Оска Берлин-Рим“. |
1993 | Со одлука на Владата на Република Македонија од 20 април 1993 година, 7 мај е востановен како Ден на македонската полиција, а по повод истиот ден во 1903 година, кога на Смилевскиот конгрес на ТМОРО е извршена реорганизација на власта и безбедноста. |
1999 | Бомбардирана кинеската амбасада во Белград, во текот на воздушната поход на НАТО против СР Југославија. Во инцидентот загинаа тројца кинески дипломати, а настанот предизвика гнев кај раководството на НР Кина. Официјалниот став на НАТО алијансата беше дека се работи за грешка. |
2012 | Владимир Путин по вторпат станува претседател на Русија. |
Родени
1711 | Дејвид Хјум — шкотски филозоф и економист. |
1833 | Јоханес Брамс — германски композитор - романтичар. |
1840 | Петар Илич Чајковски — руски композитор, еден од најголемите симфоничари на XIX век. |
1841 | Гистав Ле Бон — истакнат француски социопсихолог и социолог, основач на дисциплината психологија на толпата и инспирација за Хитлеровото дело „Мојата борба“. |
1861 | Рабиндранат Тагоре — индиски поет и мислител. |
1892 | Јосип Броз - Тито — југословенски револуционер и доживотен претседател на Социјалистичка Федеративна Република Југославија. |
1901 | Гари Купер — американски глумец. |
1919 | Ева Перон — сопруга на претседателот на Аргентина, Хуан Перон. |
1940 | Артур Блајт — американски џез-музичар. |
1951 | Карлос Аломар — порторикански гитарист. |
1986 | Евгениј Воронов — руски кошаркар. |
1993 | Ајла Томљановиќ — австралиска тенисерка. |
1995 | Џек Хендри — шкотски фудбалер. |
1995 | Фред Керли — американски атлетичар. |
1997 | Јури Тилеманс — белгиски фудбалер. |
1999 | Коги Гакпо — холандски фудбалер. |
Починале
1840 | Каспар Давид Фридрих — најистакнат сликар на германскиот романтизам. |
1906 | Андонис Влахакис — андартски капетан. |
1924 | Димитар Благоев — бугарски политичар. |
1925 | Тодор Паница — бугарски револуционер, деец на ВМОРО. |
2024 | Стив Албини — американски рок-музичар и продуцент. |
Настани
1886 | Фармацевтот Џон Стит Пембертон го изумил газираниот пијалак подоцна наречен „Кока-Кола“. |
1898 | Одиграни се првите натпревари од Италијанската фудбалска лига, започната од англиски доселеници |
1902 | На Мартиник избувнал вулканот Монт Пеле и го уништил градот Сен Пјер, убивајќи над 30.000 луѓе. Само неколку жители преживеале. |
1921 | Во Шведска е укината смртната казна. |
1945 | Втора светска војна: Нацистичка Германија капитулира. |
1992 | Република Филипини ја призна Република Македонија. |
1995 | Република Македонија и Република Сингапур воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
1828 | Жан Анри Динан — швајцарски филантроп, основоположник на Црвениот крст и на Женевските конвенции. |
1858 | Руџеро Леонкавало — италијански композитор. |
1884 | Хари Труман — 33. претседател на САД. |
1899 | Фридрих фон Хајек — австриско-британски економист, добитник на Нобеловата награда. |
1903 | Фернандел — француски глумец. |
1906 | Роберто Роселини — италијански режисер. |
1911 | Роберт Џонсон — американски блуз-музичар. |
1914 | Глигор Смокварски — македонски композитор, кларинетист и музиколог. |
1916 | Жоао Авеланж — претседател на ФИФА од 1974 до 1998 година. |
1926 | Дејвид Атенборо — британски природонаучник и документарист. |
1933 | Џемаил Максут — македонски театарски и филмски глумец. |
1935 | Џек Чарлтон — англиски фудбалер. |
1937 | Томас Пинчон — американски писател. |
1945 | Кит Џерет — американски џез-музичар. |
1951 | Мајк Д'Антони — италијанско-американски кошаркарски тренер. |
1951 | Крис Франц — американски рок-музичар, член на групата Токинг хедс (Talking Heads). |
1954 | Џон Мајкл Телбот — американски пејач. |
1957 | Масимо Урбани — италијански џез-музичар. |
1960 | Реџеп Акдаг — министер за здравство на Турција. |
1960 | Франко Барези — италијански фудбалер. |
1960 | Владимир Пиштало — српски писател. |
1970 | Луис Енрике — шпански фудбалер и тренер. |
1975 | Енрике Иглесијас — шпански пејач. |
1977 | Тедорос Папалукас — грчки кошаркар. |
1978 | Лусио — бразилски фудбалер. |
1981 | Андреа Барѕаљи — италијански фудбалер. |
1985 | Александар Каун — руски кошаркар. |
1986 | Дарко Соколов — македонски кошаркар. |
1989 | Беноа Пер — француски тенисер. |
1990 | Кемба Вокер — американски кошаркар. |
1999 | Ребека Андраде — бразилска гимнастичарка. |
1999 | Џанан Муса — босански кошаркар. |
2000 | Сандро Тонали — италијански фудбалер. |
Починале
615 | Бонифациј IV — римски папа. |
685 | Бенедикт II — римски папа. |
1794 | Антоан Лавоазје — француски хемичар. |
1873 | Џон Стјуарт Мил — англиски филозоф и економист |
1880 | Гистав Флобер — француски писател. |
1891 | Мадам Блаватска — основач на теозофијата и Друштвото на теозофи. |
1903 | Пол Гоген — француски сликар. |
1905 | Јосип Јурај Штросмајер — хрватски римокатолички епископ, добродетел и политичар. |
1907 | Захариас Пападас — деец на грчката вооружена пропаганда. |
1925 | Тодор Паница — бугарски револуционер. |
1945 | Насте Сотироски — партизан од Македонија. |
1977 | Тодор Павлов — бугарски комунист. |
1982 | Жил Вилнев — канадски автомобилист. |
1983 | Џон Фанте — американски писател. |
1999 | Дирк Богард — англиски глумец. |
2012 | Морис Сендак — американски писател за деца и илустратор. |
2022 | Фред Ворд — американски глумец. |
2024 | Денис Томпсон — американски рок-музичар, член на групата MC5. |
Настани
1926 | Американците Ричард Брет и Флојд Бенет први го прелетаа со авион Северниот Пол, што беше голем подвиг на младата недоволно сигурна авијација. |
1945 | Во Берлин, нацистичка Германија го ратификува актот за безусловна капитулација, потпишан во Ремс, Франција, на 7.05.1945 година. Победата на антихитлеровската коалиција се одбележува на 9 мај како Ден на победата над фашизмот. |
1947 | Во Скопје, во Македонскиот народен театар е прикажана првата оперска претстава на македонски јазик — „Кавалерија рустикана“ (или „Селска чест“ како што било запишано на првиот плакат) од италијанскиот композитор Пјетро Маскањи. |
1978 | Во Рим, во автомобил, е пронајдено телото на поранешниот италијански премиер Алдо Моро. |
Родени
1825 | Џејмс Колинсон — англиски сликар. |
1874 | Хауард Картер — англиски египтолог. |
1910 | Љупчо Арсов — македонски револуционер. |
1924 | Булат Окуџава — советски поет, писател и музичар. |
1945 | Јуп Хејнкес — германски фудбалер и тренер. |
1946 | Кендис Берген — американска глумица и фото-модел. |
1949 | Били Џоел — американски поп-пејач. |
1963 | Сања Долежал — хрватска поп-пејачка, членка на групата „Нови фосили“. |
1965 | Сергеј Гаиков — руски кану-спринтер. |
1968 | Мари-Жозе Перек — француска атлетичарка. |
1977 | Марек Јанкуловски — чешки фудбалер. |
1987 | Кевин Гамеиро — француски фудбалер. |
1988 | Немања Бјелица — српски кошаркар. |
1994 | Давид Банаи — унгарски фудбалер. |
Починале
1805 | Фридрих Шилер — еден од најпознатите германски поети и драмски писатели. |
1903 | Пол Гоген — француски сликар. |
1957 | Вилијам Брадфорд — англиски предводник на основачите на колонијата Плимут во Масачусетс. |
1977 | Хари Џонсон — канадски економист. |
2010 | Кирил Бујуклиев — македонски поет. |
1924 | Иван Ивањи — српски писател. |
Настани
1497 | Италијанскиот морепловец Америго Веспучи тргна на првото патување во Новиот Свет. Во текот на патувањето, вплови до бреговите на Хондурас и на Бразил и откри нов континент меѓу Европа и Азија, наречен по него Америка. |
1503 | Морепловецот Кристофер Колумбо прв ги забележува Кајманските Острови |
1877 | Романија прогласува независност од Отоманското Царство |
1989 | Алпинистите Димитар Илиевски (35) од Битола, Виктор Грошељ (36) од Љубљана и Стипе Божиќ (37) од Сплит го освоија највисокиот врв на светот, Монт Еверест. Притоа загина Димитар Илиевски. |
Родени
1731 | Виктор Луј — француски архитект, добитник на Римската награда. |
1748 | Луј Жан Пјер Вјејо — француски орнитолог. |
1876 | Иван Цанкар — словенечки писател, поет, раскажувач, драматург и публицист. |
1878 | Густав Штрасеман — германски канцелар. |
1879 | Симон Петљура — украински политички деец. |
1899 | Фред Астер — американски глумец и танчер. |
1924 | Јулија Друнина — советска и руска поетеса. |
1931 | Еторе Скола — италијански режисер. |
1937 | Тамара Прес — советска атлетичарка. |
1938 | Мануел Сантана — шпански тенисер. |
1949 | Мјуча Прада — италијански моден творец. |
1952 | Слај Данбар — јамајски реге-музичар. |
1957 | Фил Мер — американски скијач. |
1957 | Стив Мер — американски скијач. |
1957 | Џавит Асани — македонски политичар и поранешен член на ОНА. |
1958 | Влада Дивљан — српски и југословенски рок музичар. |
1960 | Боно — ирски пејач, член на рок-групата „У2“ (U2). |
1960 | Мерлин Оти — јамајско-словенечка атлетичарка. |
1966 | Џонатан Едвардс — англиски атлетичар. |
1969 | Денис Беркамп — холандски фудбалер. |
1980 | Кирил Лазаров — македонски ракометар. |
1988 | Адам Лалана — англиски фудбалер. |
1991 | Џанмарко Ѕигони — италијански фудбалер. |
1991 | Тим Веленс — белгиски велосипедист. |
1991 | Кевин Менса — дански фудбалер. |
1995 | Миси Френклин — американска пливачка. |
1997 | Енес Унал — турски фудбалер. |
Починале
1509 | Катерина Сфроца — грофица од Форли. |
1774 | Луј XV — крал на Франција. |
1889 | Михаил Салтиков-Шчедрин — руски писател и новинар. |
1964 | Михаил Ларионов — руски сликар. |
1969 | Томо Смилјаниќ - Брадина — македонски и српски етнограф. |
1975 | Атанас Великов Атанасов — македонски борец. |
1977 | Џоана Крафорд — американска артистка. |
1979 | Антун Аугустинчиќ — југословенски и хрватски вајар. |
1979 | Ита Рина — словенечка и српска глумица. |
1980 | Калман Конрад — унгарски фудбалер. |
1989 | Димитар Илиевски - Мурато — македонски алпинист. |
1989 | Доминик Татарка — словачки писател. |
1994 | Клинт Брукс — американски литературен критичар. |
2006 | Александар Зиновјев — руски филозоф, социолог, есеист и книжевен сатиричар. |
2006 | Џон Хикс — американски џез-музичар. |
2008 | Лејла Генчер — турска оперска пејачка. |
2021 | Лојд Прајс — американски рокенрол музичар. |
Настани
1867 | Со Лондонскиот договор потврдена е независноста и неутралноста на Луксембург. |
1946 | Во Милано со концертот на кој диригираше Артуро Тосканини, повторно е отворена миланската Скала. Изградена е во 1778 г. од Џузепе Пермарини и собира 3.000 гледачи. Во неа настапуваа славните италијански уметници: Енрико Карузо, Тито Руфо, Амелита Гали - Курчи и други. Името го добила според црквата Санта Марија Скала, која се наоѓаше на местото каде што е изградена оваа оперска зграда, која повеќепати е обновувана. |
1973 | Долниот дом на Парламентот на Сојузна Република Германија ја потврди спогодбата за воспоставување на односи меѓу двете Германии. Со тоа е заклучен долгогодишниот период на отворено непријателство и непризнавање на Демократска Република Германија како суверена држава. |
2010 | Дејвид Камерон станува Премиер на Обединетото Кралство со победата на Конзервативците на парламентарните избори. |
Родени
483 | Јустинијан I — византиски цар од Македонија (†565) |
1888 | Ирвинг Берлин — американски композитор. |
1904 | Салвадор Дали — шпански сликар - надреалист. |
1929 | Гане Тодоровски — македонски поет. |
1941 | Ерик Бардон — англиски рок-музичар, член на групата Енималс. |
1942 | Ирена — грчка принцеза. |
1946 | Зоран Симјановиќ — српски композитор. |
1947 | Буч Тракс — американски блуз-музичар. |
1949 | Воја Брајовиќ — српски глумец. |
1953 | Ѓорѓе Балашевиќ — српски музичар и писател. |
1964 | Сибила Петлевски — хрватска писателка. |
1978 | Летиција Каста — француски модел и глумица. |
1981 | Адам Хансен — австралиски велосипедист. |
1984 | Андрес Инјеста — шпански фудбалер. |
1986 | Абу Диаби — француски фудбалер. |
1988 | Марсел Кител — германски велосипедист. |
1990 | Немања Илиќ — српски ракометар. |
1992 | Тибо Куртоа — белгиски фудбалски голман. |
1992 | Пабло Сарабија — шпански фудбалер. |
2003 | Фермин Лопес — шпански фудбалер. |
Починале
1708 | Жил Ардуен Мансар — француски архитект |
1916 | Макс Регер — германски композитор, пијанист и музички педагог. |
1949 | Коци Ѕоѕе — македонски комунист. |
1976 | Алвар Алто — фински архитект. |
1981 | Боб Марли — јамајски реге-музичар. |
1991 | Јусуф Хатуниќ — босански и југословенски фудбалер. |
1996 | Адемир — бразилски фудбалер. |
2001 | Даглас Адамс — англиски писател. |
2003 | Кирил Ќортошев — македонски филмски, тетарски и телевизиски глумец и режисер. |
2006 | Флојд Патерсон — американски боксер. |
2019 | Пеги Липтон — американска глумица. |
2021 | Норман Лојд — американски глумец. |
Настани
1993 | Република Македонија воспостави дипломатски односи со Република Босна и Херцеговина. |
1993 | Швајцарија ја призна Република Македонија. |
1994 | Со руско посредство, склучено е примирје со што е прекината ерменско - азербејџанската Војна во Нагорно-Карабах. |
2004 | Бранко Црвенковски ја презема должноста Претседател на Република Македонија. |
2008 | Катастрофален земјотрес од 7,9 степени по Рихтер во централна Кина однесе над 22.000 животи. |
2014 | Ѓорге Иванов стапува во вториот мандат како Претседател на Република Македонија. |
Родени
Починале
1003 | Силвестер II — римски папа. |
1012 | Сергиј IV — римски папа. |
1860 | Чарлс Бери — англиски архитект. |
1884 | Беджих Сметана — чешки композитор и диригент. |
1904 | Вангел Георгиев — андартски капетан. |
1905 | Атанас Шабанов-Тешовалијата — македонски ајдутин и револуционер. |
1907 | Жорис-Карл Уисманс — француски писател. |
1995 | Круме Наумовски — македонски првоборец. |
1995 | Адолфо Педернера — аргентински фудбалер. |
2001 | Диди — бразилски фудбалер. |
2008 | Роберт Раушенберг — американски сликар. |
2024 | Дејвид Санборн — американски џез-музичар. |
Настани
1871 | Во Италија е донесен закон со кој на Светата Столица ѝ се дозволува да има седиште во Ватикан. |
1901 | Македонскиот драматург Војдан Чернодрински ја основа првата македонска театарска група „Скрб и утеха“. |
1961 | Преку ТВ Белград е емитувана првата телевизиска емисија од Студио Скопје, наречена „Балкански концерт“ која ја изведоа првенците на Балетот при македонскиот народен театар, Елпида Пакоска и Јован Пашти. |
1981 | Атентат врз папата Јован Павле II во Рим. Папата го преживеа атентатот. |
1990 | Крвава пресметка меѓу навивачите на загребски Динамо и белградска Црвена Звезда на стадионот Максимир во Загреб. |
2001 | Формирана е Владата на широката коалиција, во која учествуваат најзначајните политички субјекти ВМРО-ДПМНЕ, СДСМ, ДПА и ПДП со премиер Љубчо Георгиевски. |
Родени
1655 | Инокентиј XIII — римски папа. | |
1792 | Пиј IX — римски папа. | |
1795 | Павел Јозеф Шафарик — словачки и чешки филолог и етнограф. | |
1840 | Алфонс Доде — француски писател. | |
1842 | Артур Саливен — британски композитор и диригент. | |
1851 | Лаза Лазаревиќ — српски писател. | |
1862 | Јанко Веселиновиќ — српски писател. | |
1881 | Лима Барето — бразилски писател. | |
1882 | Жорж Брак — француски сликар. | |
1883 | Јоргос Папаниколау — грчки цитопатолог, творец на т.н. ПАП-тест. | |
1912 | Гил Еванс — канадски џез-пијанист и аранжер. | |
1914 | Џо Луис — американски боксер, светски првак во тешка категорија од 1939 до 1949 година. | |
1934 | Алексо Лозановски — македонски поет и раскажувач. | |
1939 | Харви Кајтел — американски глумец. | |
1941 | Ричи Валенс — американски пејач. | |
1950 | Стиви Вондер — американски музичар. | |
1954 | Александар Трифуновиќ — српски и југословенски фудбалер. | |
1961 | Денис Родман — американски кошаркар. | |
1965 | Предраг Спасиќ — српски и југословенски фудбалер. | |
1973 | Мери Николова — македонски поет. | |
1973 | Гордана Вренцоска — македонски графички и моден дизајнер. | |
1981 | Давид Лопес — шпански велосипедист. | |
1982 | Огучи Ониеву — американски фудбалер. | |
1983 | Јаја Туре — фудбалер од Брегот на слоновата коска. | |
1983 | Џони Хогерланд — холандски велосипедист. | |
1986 | Александар Рибак — норвешки пејач. | |
1986 | Зимон Гешке — германски велосипедист. | |
1991 | Франсис Коклан — француски фудбалер. | |
1993 | Ромелу Лукаку — белгиски фудбалер. | |
1993 | Штефан Крафт — австриски скокач со скии. | Евгенија Образцова — руска балерина. |
1999 | Оскар Мингуеза — шпански фудбалер. |
Починале
1878 | Џозеф Хенри — американски физичар. |
1956 | Александар Фадеев — руски и советски писател. |
1988 | Чет Бејкер — американски џез-трубач. |
1961 | Гари Купер — американски глумец. |
2004 | Паскал Паскалевски — македонски поет и драмски писател. |
2009 | Рафаел Ескалона — колумбиски композитор. |
2011 | Тихомир Јовановски — македонски економист и универзитетски професор. |
2013 | Иво Лауренчиќ — македонски маркетиншки експерт и стопанственик. |
2019 | Дорис Деј — американска глумица и пејачка. |
2024 | Алис Манро — канадска писателка, добитничка на Нобеловата награда. |
Настани
1643 | Четиригодишниот Луј XIV станува крал на Франција по смртта на татко му, Луј XIII. Мајка му Ана Австриска станува регент до неговото полнолетство. |
1948 | Прогласена е независната држава Израел. Арапските соседи веднаш ја напаѓаат, со што започнува Војната за независност. |
1955 | Седум комунистички земји и СССР потпишуваат договор за меѓусебна одбрана познат како Варшавски договор. |
1999 | Во текот на бомбардирањето на СР Југославија, авиони на НАТО погодија колона со бегалци на Косово. Загинаа 87 лица. |
2017 | Емануел Макрон станува претседател на Франција, победувајќи ја Марин Ле Пен на изборите една недела пред тоа. |
Родени
1727 | Томас Гејнсборо — англиски сликар. |
1771 | Роберт Овен — англиски социјалист, еден од најпознатите претставници на утопискиот социјализам. |
1919 | Аврам Садикарио — македонски поет. |
1924 | Јосип Ваништа — хрватски сликар. |
1935 | Руди Шелиго — словенечки писател и политичар. |
1943 | Џек Брус — шкотски рок-музичар, член на групата Крим (The Cream). |
1946 | Клодија Голдин — американска економистка, добитничка на Нобеловата награда во 2023 година. |
1952 | Дејвид Брн — американски рок-музичар, член на групата Токинг хедс (Talking Heads). |
1964 | Росен Плевнелиев — бугарски стопанственик и политичар. |
1969 | Кејт Бланчет — австралиска филмска глумица. |
1974 | Матео Тосато — италијански велосипедист. |
1980 | Здењек Григера — чешки фудбалер. |
1981 | Димитар Мираковски — македонски кошаркар. |
1984 | Марк Закерберг — основач на Facebook. |
1984 | Ларс Петер Нордхауг — норвешки велосипедист. |
1985 | Михаил Николаевич Кузнецов — руски слалом-кајакар. |
1994 | Маркињос— бразилски фудбалер. |
1994 | Денис Прат — белгиски фудбалер. |
1997 | Рубен Дијаш — португалски фудбалер. |
1997 | Штефан Пош — австриски фудбалер. |
1998 | Арон Ремсдејл — англиски фудбалски голман. |
Починале
649 | Теодор I — римски папа. |
964 | Јован XII — римски папа. |
1493 | Нанина де Медичи — ќерка на Пјеро ди Козимо де Медичи. |
1610 | Анри IV — крал на Франција. |
1643 | Луј XIII — крал на Франција. |
1912 | Аугуст Стриндберг — шведски драмски писател (р. 1849) |
1940 | Ема Голдман — анархистка. |
1991 | Аладар Геревич — унгарски мечувалец. |
1987 | Рита Хејворт — американска глумица (р. 1918). |
1998 | Френк Синатра — американски пејач и глумец (р. 1915) |
2015 | Би Би Кинг — американски блуз-гитарист. |
2018 | Том Вулф — американски писател. |
2001 | Марио Болоњини — италијански режисер. |
Настани
1848 | Во Париз, работниците го распуштиле уставотворното собрание и формирале револуционерна влада. |
1926 | Во Загреб проработи првата среднобранова радиостаница на Балканот. |
1943 | Во Москва, по иницијатива на Сталин, била распуштена Комунистичката интернационала (Коминтерната). |
1945 | Во Југославија завршиле вооружените дејства во Втората светска војна. |
1957 | Велика Британија ја изврши првата термојадрена проба во централниот Тихи Океан. |
1988 | По осум години војна, Советската армија го започна своето повлекување од Авганистан. |
1992 | Во Перт, Австралија, отворен е првиот Македонски информативен центар надвор од границите на Република Македонија. |
1992 | Бил нападнат воен конвој на ЈНА во Тузла, Босна и Херцеговина при што биле убиени 49 војници. |
1995 | Кај селото Богомила, велешко, е предадена во употреба првата електроцентрала на реката Бабуна. |
2012 | Франсоа Оланд станува претседател на Франција. |
2013 | Челси ја освои Лига Европа |
Родени
1567 | Клаудио Монтеверди — италијански композитор на преодот од ренесансата кон барокот. |
1848 | Виктор Васнецов — истакнат руски сликар од фолклористичкиот и националромантичарски правец. |
1859 | Пјер Кири — француски физичар и хемичар. |
1862 | Артур Шницлер — австриски писател и доктор. |
1864 | Ватрослав Облак — словенечки и австриски лингвист, славист и македонист. |
1864 | Димитар Матов — македонски фолклорист и етнограф. |
1864 | Захарија Шумљанска — македонски револуционер. |
1891 | Михаил Булгаков — руски писател. |
1901 | Луис Монти — италијанско-аргентински фудбалер. |
1909 | Џејмс Мејсон — англиски филмски и театарски глумец. |
1914 | Тензинг Норгај — непалски планинар, кој прв се искачил на Монт Еверест. |
1915 | Виктор Аќимовиќ — југословенски и македонски публицист. |
1920 | Мелих Џевдет Андај — турски поет, романописец, есеист, драмски автор. |
1930 | Џаспер Џонс — американски сликар. |
1937 | Меделин Олбрајт Корбел — државен секретар на САД. |
1942 | Ристо Јачев — македонски писател. |
1947 | Љупко Петровиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
1956 | Мурат Јашари — поранешен член на ОНА. |
1959 | Ратомир Грозданоски — македонски теолог. |
1959 | Ендрју Елдрич — англиски рок-музичар, член на групата „Систерс оф мерси“ (Sisters of Mercy). |
1960 | Римас Куртинаитис — литвански и советски кошаркар. |
1964 | Маја Иванова — сопруга на претседателот на Македонија, Ѓорге Иванов. |
1965 | Џезаир Шаќири — македонски политичар и поранешен член на ОНА. |
1965 | Сенко Велинов — македонски глумец. |
1966 | Јиржи Немец — чешки фудбалер. |
1970 | Роналд де Бур — холандски фудбалер. |
1970 | Франк де Бур — холандски фудбалер и тренер. |
1978 | Егои Мартинес — шпански велосипедист. |
1981 | Патрис Евра — француски фудбалер. |
1987 | Енди Мареј — британски тенисер. |
1997 | Усман Дембеле — француски фудбалер. |
Починале
1634 | Хендрик Аверкамп — пределен сликар од златното време на холандското сликарство |
1886 | Емили Дикинсон — американска поетеса. |
1914 | Јован Скерлиќ — српски писател и книжевен критичар. |
1935 | Казимир Малевич — руски и советски сликар. |
1967 | Едвард Хопер — американски сликар. |
1987 | Рита Хејворт — американска глумица. |
1994 | Олга Спиридоновиќ — српска и југословенска театарска и филмска глумица. |
2019 | Михаило Јанкетиќ — српски глумец. |
2021 | Ѓорѓе Марјановиќ — српски и југословенски пејач на забавна музика. |
2023 | Роберт Лукас — американски економист, добитник на Нобеловата награда. |
Настани
1795 | Филип Пинел, француски природонаучник и лекар за душевни болести, во париската болница „Салпетриер“, отвори прво одделение за душевни болести. |
1943 | Германските нацисти го задушија востанието, кое на 19 април 1943 година почна во Варшавското гето, едно од најголемите што за Евреите го изгради хитлеровата власт по окупацијата на Полска. Од 70.000 жители во гетото загинаа 13.000. Се спасија само околу 80-тина жители. |
1974 | Собранието на СФРЈ го прогласи Јосип Броз Тито за доживотен претседател на државата. |
2007 | Николас Саркози ја презеде претседателската функција во Франција. |
Родени
1611 | Инокентиј XI — римски папа. |
1817 | Николај Костомаров — руски историчар. |
1821 | Пафнутиј Чебишов — руски математичар. |
1883 | Џелал Бајар — претседател на Турција. |
1890 | Марио де Са-Карнеиро — португалски писател. |
1898 | Десанка Максимовиќ — српска поетеса († 1993) |
1898 | Растко Петровиќ — српски поет, патописец и дипломат. |
1905 | Хенри Фонда — американски филмски глумец. |
1923 | Мертон Милер — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1990 година. |
1924 | Дауд Џавара — гамбиски државник. |
1925 | Нилтон Сантос — бразилски фудбалер. |
1927 | Павлина Апостолова — македонска оперска пејачка. |
1928 | Петар Костов — македонски писател. |
1931 | Вујадин Бошков — српски и југословенски фудбалски тренер. |
1946 | Роберт Фрип — англиски гитарист. |
1953 | Пирс Броснан — ирски глумец. |
1954 | Зоран Анчевски — македонски поет, есеист и преведувач. |
1955 | Перица Мартиновиќ — хрватска глумица. |
1955 | Клаудио Гарела — италијански фудбалски голман. |
1960 | Петар Георгиевски — македонски фудбалер. |
1964 | Решат Ахмети — македонски академски сликар. |
1965 | Крис Новоселич — американски рок-музичар, член на групата Нирвана. |
1966 | Џенет Џексон — американска пејачка. |
1970 | Габриела Сабатини — аргентинска тенисерка. |
1973 | Тори Спелинг — американска глумица. |
1974 | Лаура Паузини — италијанска поп-пејачка. |
1980 | Сајмон Геранс — австралиски велосипедист. |
1986 | Меган Фокс — американска глумица и фото-модел. |
1989 | Фелипе — бразилски фудбалер. |
1991 | Георги Димитров — бугарски тенисер. |
2002 | Рајан Графенберх — холандски фудбалер. |
Починале
1830 | Жозеф Фурје — француски математичар и физичар. |
1926 | Мехмед VI — последниот отомански султан. |
1943 | Илија Антевски - Смок — припадник на напредното студентско и комунистичко движење на Македонија. |
1953 | Џанго Рајнхард — француски гитарист. |
1985 | Жан Дифибе — француски вајар и архитект. |
1917 | Владислав Петковиќ - Дис — српски поет. |
Настани
1973 | Специјалниот сенаторски комитет во САД, ја започна истрагата за аферата „Вотергејт“, во која беше вмешан и тогашниот американски претседател, Ричард Никсон. |
1994 | Во Малави се одржуваат првите повеќепартиски избори. |
1994 | Во Скопје е отворен првиот Меѓународен саем на книги и либрографика. |
Родени
Починале
1727 | Катерина I — царица на Русија. |
1395 | Крале Марко — македонски феудален владетел, крал и легендарен јунак од усното народно творештво. |
1886 | Џон Дир — американскиот инженер. |
1905 | Ламбринос Вранас — андартски капетан. |
1984 | Ирвин Шо — американски раскажувач и драмски писател. |
1985 | Нешо Марковски — македонски новинар. |
1987 | Гунар Мирдал — шведски економист, добитник на Нобеловата награда во 1974 година. |
2002 | Ладислав Кубала — унгарски фудбалер |
2017 | Тодор Веселиновиќ — српски и југословенски фудбалер и тренер. |
2022 | Вангелис — грчки музичар. |
Настани
1925 | Извршен е масакр во пиринското село Дабница врз месното население од страна на месните чети на ВМРО на Ванчо Михајлов. |
1954 | Стапи во сила Европската конвенција за човекови права. |
1974 | Индија изврши прва јадрена проба во пустината во Раџастан, со што стана шеста држава која изврши јадрен тест. |
1977 | Во Москва за време на Дванаесеттото генерално собрание на ИКОМ, 18 мај е прогласен за Меѓународен ден на музеите. |
1980 | Стотици илјади луѓе ја презедоа контролата над јужнокорејскиот град Квангџу, по немирите во кои единиците на воената хунта убија најмалку двесте продемократски демонстранти. |
Родени
Починале
526 | Јован I — римски папа. |
1799 | Пјер Огистен Карон де Бомарше — француски писател. |
1800 | Александар Суворов — руски кнез и генералисимус. |
1908 | Карл Колдевеј — германски поларен истражувач. |
1980 | Ијан Кертис — англиски рок-музичар, член на групата Џој дивижн (Joy Division). |
2000 | Домингос да Гуја — бразилски фудбалер. |
2004 | Елвин Џонс — американски џез-музичар. |
2014 | Добрица Ќосиќ — српски писател, академик и политичар. |
2017 | Крис Корнел — американски рок-музичар, член на групата Саундгарден (Soundgarden). |
2020 | Марко Елснер — словенечки и југословенски фудбалер. |
2023 | Хелмут Бергер — австриски глумец. |
Настани
1906 | Официјално е отворен тунелот „Симплон“ под Алпите меѓу Италија и Швајцарија, долг 19,77 километри. |
1990 | Во Велес е формирано Движењето на екологистите на Македонија (ДЕМ) кое во 1993 година е примено во најпознатите европски и светски асоцијации. |
Родени
Починале
1296 | Целестин V — римски папа. |
1536 | Ана Болејн — кралица на Англија. |
1825 | Клод Анри Сен Симон — француски социјалист, утопист и филозоф. |
1864 | Натаниел Хоторн — американски писател. |
1898 | Вилијам Гледстон — британски премиер. |
1912 | Болеслав Прус — полски писател. |
1965 | Марија Домбровска — полска писателка. |
1969 | Колмен Хокинс — американски блуз и џез-музичар. |
1986 | Џими Лајонс — американски џез-музичар. |
1994 | Жаклина Кенеди Оназис — сопруга на претседателот на САД, Џон Кенеди. |
2008 | Рима Казакова — советска и руска поетеса. |
Настани
1836 | Основани првите професионални противпожарни служби во Македонија. Овој ден се празнува како Ден на пожарникарството во Македонија. |
1875 | Во Париз се одржала дипломатска конференција за метарот, на која е основано Меѓународното биро за тегови и мерки. Со тоа започнало средувањето на безредието во областа на мерните единици на одделни физички големини. |
1876 | Во селото Разловци во Источна Македонија избувна Разловечкото востание на македонскиот народ против османлиската војска. И покрај неуспехот на востанието, тоа имаше големо значење за будењето на националната свест и за народноослободителната борба на македонскиот народ. |
1926 | Со мирот во Џеда потпишан со кралот Ибн Сауд, Велика Британија ја призна независноста на Саудиска Арабија. |
1990 | Во Романија на првите слободни избори по 45 години победи партијата Фронт за национален спас. |
2023 | Јаков Милатовиќ стапува на функцијата претседател на Црна Гора. |
Родени
1799 | Оноре де Балзак — француски писател. |
1806 | Џон Стјуарт Мил — англиски филозоф и економист. |
1875 | Парашкев Цветков — бугарски револуционер. |
1901 | Макс Еве — холандски шахист и поранешен претседател на ФИДЕ. |
1908 | Џејмс Стјуарт — американски глумец. |
1946 | Шер — американска пејачка. |
1952 | Роже Мила — камерунски фудбалер. |
1955 | Маноло Каденас — шпански ракометен тренер. |
1962 | Александар Дедјушко — руски театарски и филмски глумец. |
1964 | Миодраг Белодедич — романски фудбалер. |
1965 | Били Донован — американски кошаркар и тренер. |
1967 | Павлe — грчки принц. |
1973 | Самуеле Папи — италијански одбојкар. |
1981 | Икер Касиљас — шпански фудбалер. |
1982 | Петр Чех — чешки фудбалер. |
1985 | Николај Липкин — руски кануист-спринтер. |
1985 | Крис Фрум — британски велосипедист. |
1992 | Енес Кантер — турски кошаркар. |
1992 | Вацлав Кадлец — чешки фудбалер. |
1995 | Вјачеслав Караваев — руски фудбалер. |
Починале
1277 | Јован XXI — римски папа. |
1506 | Кристофер Колумбо — шпански истражувач и откривач на Новиот Свет. |
1622 | Осман II — отомански султан. |
1859 | Јосип Јелачиќ — хрватски бан. |
1896 | Клара Шуман — германска пијанистка и композиторка, сопруга на Роберт Шуман. |
1940 | Вернер фон Хејденстам — шведски поет и нобеловец. |
1981 | Архиепископ Охридски и Македонски г.г. Доситеј — прв архиепископ охридски и македонски, поглавар на Македонската православна црква. |
1989 | Џон Хикс — британски економист. |
2002 | Стивен Џеј Гулд — американски палеонтолог, еволуционист и историчар на науката. |
2013 | Реј Манзарек —амрикански рок-музичар, член на групата „Дорс“. |
2019 | Ники Лауда — австриски автомобилист, поранешен првак во „Формула 1“. |
Настани
996 | Шеснаесетгодишниот Отон III е прогласен за Свет римски цар. |
1871 | Француската војска ги нападнала бунтовниците на Париската комуна и ги совладала по еднонеделни улични борби во Париз. Околу 30.000 комунари биле убиени. |
1881 | Основан е Американскиот Црвен крст од страна на Клара Бартон. |
1904 | Во Париз, основана е меѓународната фудбалска асоцијација ФИФА. |
1927 | Американскиот пилот Чарлс Линдберг летна со авион преку Атлантикот на пат долг 5.850 километри. По 33 часа и 29 минути, Линдберг слета во Париз и стана херој, за кого со голема возбуда зборуваше целиот свет. |
1932 | Прво прелетување на Атлантикот од страна на жена. (Амелија Ерхарт, која поради лошо време слетала во Ирска) |
1945 | Венчавка на американските глумци Хемфри Богарт и Лорен Бекол. |
1956 | Американците ја пуштиле нивната прва водородна бомба во Тихиот Океан. |
1992 | Владата на Република Македонија донесе одлука за формирање на Македонско прес-биро. |
2003 | Катастрофален земјотрес го погодува северен Алжир, убивајќи повеќе од 2,000 лица. |
2006 | На референдум во Црна Гора граѓаните се изјаснуваат за независност од сојузната држава Србија и Црна Гора.
|
Родени
1471 | Албрехт Дирер — германски сликар. |
1527 | Филип II — крал на Шпанија. |
1688 | Александар Поуп — англиски поет. |
1792 | Гаспар Гистав Кориолис — француски математичар. |
1921 | Андреј Сахаров — советски физичар, добитник на Нобеловата награда. |
1923 | Васко Караџа — македонски писател. |
1933 | Морис Андре — француски трубач. |
1946 | Боба Стефановиќ — српски и југословенски пејач и композитор на забавна музика. |
1959 | Ник Касаветес — американски глумец. |
1960 | Владимир Саљников — советски пливач. |
1968 | Јован Манасиевски — македонски политичар, претседател на Либерално-демократската партија. |
1986 | Кристијан Траш — германски фудбалер. |
1986 | Марио Манџукиќ — хрватски фудбалер. |
1986 | Даниел Прањиќ — хрватски фудбалер. |
1988 | Марио Манџукиќ — хрватски фудбалер. |
1986 | Адел — англиска пејачка. |
1989 | Жорди Алба — шпански фудбалер. |
1992 | Порту — шпански фудбалер. |
Починале
1471 | Хенри VI — крал на Англија. |
1639 | Томазо Кампанела — италијански филозоф, теолог и поет. |
1903 | Парашкев Цветков — бугарски револуционер. |
1949 | Клаус Ман — германски писател. |
1991 | Раџив Ганди — премиер на Индија |
1998 | Манол Пандевски — македонски историчар. |
2002 | Слободан Мицковиќ — македонски есеист, критичар, романописец и преведувач. |
Настани
1819 | Парниот брод „Савана“, изграден во Џорџија, САД, пристигна во Ливерпул, во Велика Британија. Ова е првиот пароброд кој за само 25 дена го препловил Атлантикот. |
1918 | Германските воени авиони го бомбардираа Париз. Во историјата, тоа беше прво авионско бомбардирање на еден град. |
1947 | Хари Труман потпишал акт со кој на Грција и се дава воена и економска помош за борбата против комунизмот. Оваа помош овозможила пресврт во Граѓанската војна во Грција, и како резултат на тоа — Егзодусот на Македонците. |
1967 | Повеќе од 320 луѓе загинале во стоковната куќа „Иновасион“ во Брисел. |
1972 | Претседателот на САД, Ричард Никсон го посетил Советскиот Сојуз. Тоа било првата посета на американски претседател на СССР. |
1972 | Цејлон го доби називот Шри Ланка. Овој ден се прославува како национален празник на Шри Ланка. |
2004 | Во Мадрид, шпанскиот престолонаследник, принцот од Астурија, Фелипе Бурбонски, се венчал со поранешната телевизиска водителка Летисија Ортис. Тоа било првото кралско венчавање на територијата на Шпанија по пауза од 98 години. |
2012 | Отворена за јавноста радиодифузната кула „Токиско небесно дрво“, втората највисока градба во светот. |
Родени
1813 | Рихард Вагнер — германски композитор, реформатор на операта. |
1907 | Лоренс Оливие — англиски театарски и филмски глумец, режисер и продуцент. |
1913 | Рафаел Хил — шпански режисер. |
1937 | Виктор Понеделник — руски и советски фудбалер. |
1946 | Владимир Ангеловски — македонски глумец. |
1946 | Петар Божовиќ — српски глумец. |
1946 | Џорџ Бест — северноирски фудбалер. |
1953 | Пол Маринер — англиски фудбалер. |
1959 | Мориси — англиски пејач, член на групата „Смитс“ (The Smiths). |
1965 | Фанис Христодулу — грчки кошаркар. |
1977 | Жан Кристоф Перо — француски велосипедист. |
1987 | Артуро Видал — чилеански фудбалер. |
1987 | Новак Ѓоковиќ — српски тенисер. |
1991 | Кентан Мае — француски ракометар. |
1992 | Николај Пенчев — бугарски одбојкар. |
Починале
1564 | Жан Калвин — верски реформатор, основач на калвинистичката протестантска црква. |
1885 | Виктор Иго — француски писател, основач на францускиот романтизам во XIX век. |
1939 | Јиржи Махен — чешки писател. |
1942 | Раде Кончар — хрватски комунист и партизан, Народен херој на Југославија. |
1972 | Бернабе Ферејра — аргентински фудбалер. |
2010 | Гане Тодоровски — македонски поет и книжевен критичар. |
Настани
1514 | Во Унгарија почна селанската буна под водство на благородникот Ѓерѓ Дож. Унгарските селани кои бараа враќање на „старите права“, по четиримесечни борби зазедоа поголем дел од територијата. Војската на Дож беше разбиена кај Темишвар, а загинаа околу 70.000 востаници. Ѓерѓ Дож беше свирепо убиен. |
1805 | Наполеон Бонапарт крунусан за цар на Италија во Миланската катедрала |
1877 | Романија прогласува независност од Османлиското Царство |
1905 | Со ираде - указ на турскиот султан Абдул Хамид II, Власите се признати како посебен народ во Отоманското Царство. Организациите на Власите на Балканот го слават овој ден како Национален ден на Власите. |
1945 | Главниот заповедник на Шуцштафел, Хајнрих Химлер се самоубива |
1949 | Создадена е Западна Германија |
1962 | Властите во Израел соопштија дека е уапсен поранешниот нацист, Адолф Ајхман, на кој ќе му се суди како на воен злосторник. |
1988 | Мишел Платини се повлекува од фудбалот |
1992 | |
1994 | Во Струга, во организација на Сојузот на студентите на Република Македонија, почна Првата македонска универзијада. |
1995 | Република Македонија и Украина воспоставиле дипломатски односи. |
1995 | Сан Мајкросистемс (Sun Microsystems) го претстави програмскиот јазик Јава. |
Родени
1883 | Даглас Фербанкс — американски глумец. |
1896 | Калман Конрад — унгарски фудбалер. |
1910 | Арти Шо — американски џез-музичар. |
1944 | Џон Њуком — австралиски тенисер. |
1951 | Анатолиј Карпов — руски шаховски велемајстор и светски првак. |
1954 | Марвин Хаглер — американски боксер. |
1956 | Андони Гоикочеа — шпански фудбалер. |
1961 | Даниеле Масаро — италијански фудбалер. |
1972 | Рубенс Барикело — бразилски возач на „Формула 1“. |
1982 | Стевица Ристиќ — македонски фудбалер. |
1997 | Џо Гомес — англиски фудбалер. |
1998 | Салва Еид Насер — бахреинска атлетичарка. |
2001 | Бренан Џонсон — англиски фудбалер. |
Починале
1857 | Огистен-Луј Коши — фрацуски математичар. |
1883 | Ципријан Норвид — полски поет, драматург, сликар и вајар. |
1906 | Хенрик Ибзен — норвешки писател и драматург. |
1994 | Џо Пас — американски џез-гитарист |
2015 | Џон Неш — американски математичар. |
Настани
1218 | Магнус III станува крал на Шведска. |
1832 | Грција станува кралство. |
1833 | Во Њујорк официјално е пуштен во употреба Бруклинскиот мост. |
1881 | Османлиското Царство ѝ ги предоставува Тесалија и Арта на Грција . |
1915 | Прва светска војна: Италија ѝ објавува војна на Австроунгарија. |
1928 | Александар Флеминг го пронашол пеницилинот — прв антибиотик делотворен против многу болести. |
1940 | Јосиф Бродски, руски поет, добитник на Нобеловата награда за литература. |
1954 | Во Скопје, на сцената на скопската опера е изведена првата македонска национална опера „Гоце“ од композиторот Кирил Македонски. |
1961 | Кипар станува член на Советот на Европа. |
1994 | Во стампедо на муслиманските аџии во Мека, во Саудиска Арабија загинаа 270 лица. |
1996 | Во Штип е поставен камен-темелникот на црквата „Свети Кирил и Методиј“. |
2000 | Израел ја прекинува 29-годишната окупација на јужен Либан. |
2002 | Русија и САД го потпишуваат Московскиот договор познат како СОРТ. |
2016 | Бинали Јилдирим назначен за Премиер на Турција. |
Родени
Починале
1543 | Никола Коперник — полски астроном, застапник на хелиоцентричниот систем. |
1919 | Амадо Нерво — мексикански поет, новинар и амбасадор. |
1963 | Елмор Џејмс - американски блуз-музичар. |
1974 | Дјук Елингтон — американски џез-музичар. |
1991 | Џин Кларк — американски рок-музичар, член на групата Byrds. |
1994 | Цветко Узуновски — македонски комунист, учесник во НОВ и политичар. |
2015 | Маркус Белгрејв — американски џез-музичар. |
2019 | Душица Жегарац — српска и југословенска глумица. |
2023 | Тина Тарнер — американска пејачка. |
Настани
1810 | Во Рио де ла Плата (сегашна Аргентина) започна бунт против шпанскиот колонијален режим и власта ја презеде привремена влада. Овој ден се прославува како Ден на независноста на Аргентина, иако таа формално е прогласена во јули 1816 година. |
1850 | Во лондонската зоолошка градина пристигна Обајш, првиот нилски коњ донесен во Европа. |
1895 | Британскиот писател Оскар Вајлд е осуден на две години затвор поради хомосексуалност. |
1911 | Претседателот на Мексико, Порфирио Дејас поднесе оставка на функцијата по победата на револуционерните сили над владините трупи во граѓанската војна во државата. |
1946 | Парламентот на Трансјорданија го прогласува емирот Абдула I за крал. |
1958 | Во Гостивар почна со редовно производство фабриката за производство на огноотпорни материјали „Силика“. |
1963 | Во Адис Абеба заврши Самитот на африканските држави, на кој учесниците потпишаа Договор за создавање Организација на африканско единство. |
1967 | „Селтик“ го освоил Купот на европските шампиони во фудбал, победувајќи го во финалето „Интер“ од Милано. |
1977 | „Ливерпул“ го освоил Купот на европските шампиони во фудбал. |
1979 | Се случи најтешката несреќа во историјата на американското воздухопловство. Веднаш при летнувањето од чикашкиот аеродром се урна авионот „ДЦ-10“ на „Американ ерлајн“, при што загинаа 272 патници и членови на екипажот. |
1985 | Во Бангладеш, од тропски циклон загинуваат околу 100.000 жители |
1985 | Српската академија на науките и уметностите одлучува да создаде меморандум за политичката, економската, и културната положба на српскиот народ во СФРЈ. |
1988 | „ПСВ Ајндховен“ го освоил Купот на европските шампиони во фудбал. |
1997 | Кинотеката на Македонија е примена за рамноправен член на Меѓународната асоцијација на филмските архиви. |
2002 | Авионаска несреќа на кинески авион во Тајван. Загинуваат 225 патници. |
2002 | Никола Груевски станува претседател на ВМРО-ДПМНЕ. |
2005 | „Ливерпул“ победил во Лигата на шампионите во фудбал, победувајќи го во финалето тимот на „Милан“. |
2013 | Тимот на Баерн Минхен ја освоил Лигата на шампионите. |
Родени
1802 | Јохан Фридрих фон Брант — германски зоолог. |
1803 | Ралф Валдо Емерсон — американски предавач, есеист и поет. |
1848 | Хелмут фон Молтке — германски армиски началник. |
1875 | Петар Дрвингов — полковник во бугарската армија и историчар. |
1887 | Свети Пио — капуцински католички свештеник од Италија. |
1897 | Џејмс Тани — американски боксер. |
1902 | Стале Попов — македонски писател. |
1948 | Булент Аринч — турски политичар. |
1952 | Петар Стојанов — претседател на Бугарија. |
1953 | Даниел Пасарела — аргентински фудбалер и тренер. |
1953 | Гаетано Ширеја — италијански фудбалер. |
1957 | Едер — бразилски фудбалер. |
1958 | Пол Велер — англиски рок-музичар, член на групата Џем (The Jam). |
1961 | Тите — бразилски фудбалер и тренер. |
1963 | Рисима Рисимкин — македонска балерина и кореограф. |
1964 | Тахир Синани — поранешен член на ОНА. |
1967 | Фехим Хусковиќ — македонски академски сликар. |
1976 | Сандра Насиќ — германска пејачка, вокалистка на групата Гуано Ејпс (Guano Apes). |
1979 | Карлос Боканегра — американски фудбалер. |
1987 | Камил Штох — полски скокач со скии. |
1987 | Павел Атман — руски ракометар. |
1987 | Ијан Станард — британски велосипедист. |
1999 | Ибраима Конате — француски фудбалер. |
Починале
1085 | Григориј VII — римски папа. |
1261 | Александар IV — римски папа. |
1924 | Љубов Попова — руска сликарка. |
1926 | Симон Петљура — украински политички деец. |
1944 | Манчу Матак — македонски комунистички деец и народен херој. |
1965 | Сони Бој Вилијамсон II — американски блуз-музичар. |
1994 | Сони Шарок — американски џез-музичар. |
1995 | Крешимир Ќосиќ — хрватски и југословенски кошаркар. |
2001 | Алберто Корда — кубански фотограф, познат по неговата фотографија Guerrillero Heroico („Херојскиот герилец“) на марксистичкиот револуционер Че Гевара. |
2010 | Александар Белостењи — украински и советски кошаркар. |
2010 | Ерих Кош — српски и југословенски писател. |
Настани
1882 | Германскиот бактериолог Роберт Кох (1843-1910) на собирот на берлинските лекари соопшти дека го открил бацилот што ја предизвикува туберкулозата и оти пронашол лек за оваа болест — тубекулинот. Кох го откри и причинителот на колерата од која во минатите столетија умираа десетици илјади луѓе во светот. За овој труд во 1905 година ја доби Нобеловата награда за медицина. |
1972 | Во Москва е потпишан договор меѓу САД и Советскиот Сојуз за ограничување на стратегиското јадрено вооружување. |
1994 | Весникот на албански јазик „Флака е влазеримит“ почна да излегува како дневен весник. |
Родени
1478 | Папа Климент VII — римски папа. |
1566 | Мехмед III — отомански султан. |
1799 | Александар Пушкин — руски поет и писател († 1837.). |
1904 | Владо Перлемутер — литванско-француски пијанист († 2002.). |
1907 | Џон Вејн — американски глумец. |
1923 | Хари Џонсон — канадски економист. |
1926 | Мајлс Дејвис — американски џез-музичар. |
1926 | Рафаел Ескалона — колумбиски композитор. |
1938 | Јаки Либецајт — германски рок-тапанар, член на групата „Кен“ (Can). |
1939 | Витали Галков — руски кану-спринтер. |
1946 | Мик Ронсон — англиски рок-гитарист. |
1948 | Стиви Никс — американска пејачка, членка на групата „Флитвуд мек“. |
1962 | Лени Кравиц — американски рок-музичар. |
1967 | Кевин Мур — клавијатурист на групата „Dream Theater“. |
1971 | Мет Стоун — американски продуцент. |
1977 | Лука Тони — италијански фудбалер. |
1984 | Микел Ниеве — шпански велосипедист. |
1988 | Хуан Квадрадо — колумбиски фудбалер. |
Починале
735 | Беда Многупочитуван — англиски светец и историчар, наречен „Татко на англиската историја“. |
1421 | Мехмед I — отомански султан. |
1512 | Бајазит II — отомански султан (р. 1447.). |
1917 | Борис Дрангов — бугарски офицер. |
2022 | Енди Флечер — англиски електро-поп музичар. |
2022 | Реј Љота — американски глумец. |
Настани
1703 | Рускиот цар Петар Велики, на утоката на реката Нева, во Балтикот, основа град, кој според него е наречен Санкт Петербург (до 1914 г.), Петроград (до 1924 г.), Ленинград (до 1992 г.), а потоа повторно Санкт Петербург. Од 1712 до 1918 г. градот бил престолнина на Царска Русија. |
1957 | Пуштен е во погон првиот агрегат на ХЕЦ „Вруток“. |
1996 | Република Македонија и Обединетите Арапски Емирати воспоставиле дипломатски односи на ниво на амбасадори. |
Родени
1868 | Алекса Шантиќ — српски поет. |
1877 | Изадора Данкан — американска балерина. |
1894 | Луј Фердинан Селин — француски писател. |
1907 | Рејчел Карсон — американски зоолог и биолог. |
1912 | Кирил Миљовски — македонски револуционер, академик, општественик и прв ректор на Универзитетот во Скопје. |
1923 | Хенри Кисинџер — американски политичар и дипломат. |
1936 | Иво Брешан — хрватски писател. |
1947 | Душан Николовски — македонски рударски инженер. |
1947 | Бранко Облак — словенечки и југословенски фудбалер и тренер. |
1967 | Пол Гаскоњ — англиски фудбалер. |
1973 | Никола Маџиров — македонски поет, есеист и преведувач. |
1974 | Емруш Сума — поранешен член на ОНА. |
1975 | Андре 3000 — американски рапер, музички продуцент и глумец. |
1982 | Кевин де Верт — белгиски велосипедист |
1985 | Роберто Солдадо — шпански фудбал]]ер. |
1987 | Жервињо — фудбал]]ер од Брегот на Слоновата Коска. |
1992 | Арон Браун — канадски атлетичар. |
1994 | Емерик Лапорт — француски фудбалер. |
1994 | Жоао Кансело — португалски фудбалер. |
1997 | Конрад Лајмер — австриски фудбалер. |
2002 | Жереми Доку — белгиски фудбалер. |
Починале
1508 | Лудовико Сфорца — војвода на Милано. |
1840 | Николо Паганини — италијански композитор и виолинист. |
1964 | Џавахарлал Нехру — индиски државник. |
2000 | Ијан Дјури — англиски панк-рок музичар и глуемц. |
2009 | Клајв Гренџер — британски економист, добитник на Нобеловата награда за економија. |
2017 | Грег Алман — американски рок-музичар, член на групата Алман брадерс бенд (The Allman Brothers Band). |
2021 | Роберт Хоган — американски глумец. |
2024 | Бил Волтон — американски кошаркар. |
Настани
1882 | Германскиот бактериолог Роберт Кох (1843-1910) на собирот на берлинските лекари соопшти дека го открил бацилот што ја предизвикува туберкулозата и оти пронашол лек за оваа болест — тубекулинот. Кох го откри и причинителот на колерата од која во минатите столетија умираа десетици илјади луѓе во светот. За овој труд во 1905 година ја доби Нобеловата награда за медицина. |
1972 | Во Москва е потпишан договор меѓу САД и Советскиот Сојуз за ограничување на стратегиското јадрено вооружување. |
1994 | Весникот на албански јазик „Флака е влазеримит“ почна да излегува како дневен весник. |
Родени
Починале
1598 | Валаам — охридски архиепископ. |
1787 | Леополд Моцарт — австриски класицистички композитор. |
1805 | Лујџи Бокерини — италијански композитор и виолончелист. |
1937 | Алфред Адлер — австриски лекар и психолог. |
1975 | Езард Чарлс — американски боксер. |
1990 | Џорџо Манганели — италијански писател. |
1990 | Вилхелм Вагенфелд — германски индустриски дизајнер. |
1995 | Исак Сион — учесник во НОБ. |
2018 | Стеван Хорват — српски и југословенски борач во грчко-римски стил. |
Настани
1453 | Турскиот султан Мехмед II успева по скоро двомесечна опсада да го освои Цариград, по што градот претрпел уште едно пљачкосување и разурнување. |
1953 | Едмунд Хилари и шерпасот Тенцинг Норгај први во историјата на човештвото се искачија на највисокиот врв на земјата, „покривот на светот“ Монт Еверест, висок 8.848 метри. |
1996 | Република Македонија во Хелсинки и формално пристапи кон Завршниот документ на Конференцијата за европска безбедност и соработка. |
1996 | Во Будимпешта, Република Македонија е примена за рамноправна членка на Европската конференција за транспорт (ЦЕМТ). |
Родени
Починале
1453 | Константин XI Палеолог — последниот римски (византиски) цар. |
1979 | Мери Пикфорд — канадско-американска филмска глумица. |
1982 | Роми Шнајдер — австриска филмска глумица. |
1997 | Џеф Бакли — американски рок-музичар. |
2014 | Миљенко Прохаска — хрватски композитор, музички продуцент и диригент. |
Настани
1498 | Кристофер Колумбо, шпански морепловец со Италијанско потекло, со шест бродови испловил од шпанското пристаниште Санлукар на третото патување во Новиот Свет, при што ги открил Тринидад и брегот на Јужна Америка. |
1969 | Гибралтар добил статус на британски доминион со внатрешна самоуправа. |
1973 | Западна Германија и Чехословачка потпишале Договор за нормализација на односите, ставајќи крај на 32-годишните несогласувања меѓу двете земји. |
1981 | Во Бангладеш, во обидот за државен удар, бил убиен претседателот Ајаур Рахман. |
1998 | Во земјотресот, што ја зафатил северната авганистанска покраина Тахар, загинале најмалку три илјади лица. |
Родени
Починале
1431 | Јованка Орлеанка — француска национална хероина од Стогодишната војна (1337 - 1453.). |
1574 | Шарл IX — крал на Франција. |
1594 | Балинт Балаши — ренесансен лирски поет, основач на современата унгарска лирика. |
1640 | Петар Паул Рубенс — фламански сликар. |
1744 | Александар Поуп — англиски поет. |
1778 | Франсоа Волтер — француски писател, историчар и филозоф. |
1905 | Бранивое Јовановиќ-Брана — војвода на Српскиот комитет на четничката акција. |
1918 | Георгиј Валентинович Плеханов — руски филозоф, политичар, историчар, критичар, естетичар и социолог. |
1951 | Херман Брох — австриски писател. |
1960 | Борис Пастернак — руски и советски писател. |
1963 | Рибејро Коуто — бразилски писател и дипломат. |
1986 | Хенк Мобли — американски џез-музичар. |
1989 | Зинка Миланов — американска оперска пејачка. |
1994 | Павле Савиќ — српски физичар и хемичар. |
Настани
1942 | Чехословачките патриоти го убија водачот на Гестапо, Рајнхард Хајдрих, еден од најсуровите нацистички злосторници, организатор на најмасовните масакри врз Полјаците, Евреите и Русите. Во знак на одмазда, нацистите го уништија селото Лидице и ги убија нивните жители. |
1961 | Јужна Африка се прогласи за република, за претседател на ЈАР е избран Чарлс Робертс Сварт, а државата го напушти Британскиот комонвелт. |
1962 | Во Израел е извршена смртна казна со бесење врз нацистичкиот злосторник Адолф Ајхман, еден од главните извршители на Хитлеровото „конечно решение“ на еврејското прашање во Европа. Во судскиот процес е утврдено дека Ајхман е виновен за смртта на шест милиони луѓе. |
1991 | Во Лисабон е потпишан мировен Договор за Ангола, според кој, по околу 16 години заврши граѓанската војна во таа африканска земја. |
Родени
1656 | Марен Маре — француски композитор за виола да гамба. |
1819 | Волт Витман — американски поет. |
1892 | Константин Паустовски — руски и советски писател. |
1899 | Леонид Леонов — руски и советски писател. |
1908 | Дон Амичи — американски глумец. |
1911 | Морис Але — француски економист, добитник на Нобеловата награда. |
1930 | Клинт Иствуд — американски филмски глумец и режисер. |
1934 | Рада Ѓуричин — српска и југословенска глумица. |
1941 | Вилијам Нордхаус — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 2018 година. |
1945 | Рајнер Вернер Фасбиндер — германски режисер. |
1948 | Џон Бонам — англиски рок-музичар, член на групата Лед цепелин. |
1965 | Брук Шилдс — американска глумица. |
1969 | Тони Цетински — хрватски пејач. |
1970 | Паоло Сорентино — италијански режисер. |
1973 | Родриго Кортес — шпански филмски режисер. |
1986 | Роберт Гесинк — холандски велосипедист. |
1989 | Марко Ројс — германски фудбалер. |
2001 | Ига Свјонтек — полска тенисерка. |
2003 | Бењамин Шешко — словенечки фудбалер. |
Починале
1594 | Јакопо Робусти Тинторето — италијански сликар. |
1809 | Франц Јозеф Хајдн — австриски класицистички композитор. |
1854 | Ватрослав Лисински — хрватски композитор. |
1953 | Владимир Татлин — руски и советски сликар и архитект. |
1962 | Адолф Ајхман — нацистички функционер. |
1978 | Јожеф Божик — унгарски фудбалер. |
1983 | Џек Демпси — американски боксер. |
2019 | Ѓело Јусиќ — хрватски композитор, аранжер, диригент и гитарист. |
Ова е Архивата на рубриката „На денешен ден...“
Истата има започнато да функционира на 25 јуни 2007.
Настани
527 | Византискиот цар Јустин I го именувал својот внук Јустинијан I за совладетел и наследник на престолот. |
1826 | Семјуел Мори го патентирал моторот со внатрешно согорување. |
1951 | Формиран е Архивот на Македонија — Ден на архивистите на Македонија. |
1976 | Стив Џобс и Стив Возњак ја го основаат претпријатието „Епл“ (Apple). |
2001 | Холандија станала првата земја во светот што го озаконила истополови бракови. |
2001 | Поранешниот претседател на Сојузна Република Југославија Слободан Милошевиќ се предал на специјалната полиција за да одговара за обвиненијата за воени злосторства пред меѓународниот трибунал во Хаг. |
2002 | Холандија станала првата земја што ја легализирала евтаназијата. |
2014 | Мануел Валс е назначен за премиер на Франција. |
Родени
Починале
1917 | Скот Џоплин — истакнат американски композитор, наречен „Крал на регтајмот“ |
1976 | Макс Ернст — германски сликар. |
1984 | Марвин Геј — американски музичар. |
2015 | Синтија Ленон — првата сопруга на Џон Ленон. |
Настани
1453 | Во понеделник (втор ден на Велигден) на 2 мај Мехмед II Освојувачот ја започнува Опсадата на Цариград. Градот ќе падне во рацете на Османлиите на 29 мај истата година. |
1792 | Озаконет доларот како парична единица во САД. |
1975 | Завршена е кулата „Си-ен“ во Торонто, Канада која во тоа време била највисоката градба на светот со 533,33 метри. |
1982 | Аргентина извршила инвазија на Фолкландските Острови што го означил почетокот на Фолкландската војна помеѓу Обединетото Кралство и Аргентина. Војната завршила по два и пол месеци, на 14 јуни истата година со пораз на Аргентина и повлекување од островите. |
Родени
742 | Карло Велики — франкиски крал и цар. |
1527 | Абрахам Ортелиј — фламански картограф, татко на современиот атлас. |
1725 | Џакомо Казанова — италијански авантурист, писател и најпознат заводник во историјата. |
1805 | Ханс Кристијан Андерсен — дански баснописец. |
1827 | Вилијам Холман Хант — англиски сликар. |
1840 | Емил Зола — француски писател. |
1841 | Клеман Адер — француски инженер и пронаоѓач. |
1882 | Јани Воденичаров — македонски револуционер. |
1891 | Макс Ернст — германски сликар. |
1939 | Марвин Геј — американски музичар. |
1941 | Ѓорѓи Здравев — македонски етнолог и костимограф. |
1960 | Линфорд Кристи — британски атлетичар. |
1964 | Горан Каран — хрватски поп-пејач. |
1967 | Принс Пол — американски хип-хоп музичар. |
1966 | Теди Шерингам — англиски фудбалер и тренер. |
1976 | Игор Ѓузелов — македонски фудбалер. |
1977 | Мајкл Фасбендер — германско-ирски глумец. |
1982 | Марко Амелија — италијански фудбалски голман. |
1982 | Давид Ферер — шпански тенисер. |
1983 | Сергеј Ковалев — руски боксер. |
1986 | Ибрахим Афелај — холандски фудбалер. |
1990 | Миралем Пјаниќ — босански фудбалер. |
1994 | Паскал Сијакам — камерунски кошаркар. |
1996 | Андре Онана — камерунски фудбалски голман. |
2000 | Јосип Станишиќ — хрватско-германски фудбалер. |
Починале
1791 | Оноре Габриел Мирабо — француски политичар и државник. |
1872 | Семјуел Морзе — северноамерикански сликар и пронаоѓач. |
1905 | Цено Куртев — бугарски подофицер. |
1907 | Мише Развигоров — учител, револуционер и војвода на ТМОРО |
1974 | Жорж Помпиду — француски политичар. |
1987 | Бади Рич — американски џез-музичар. |
1992 | Хуанито — шпански фудбалер. |
2005 | Јован Павле II — римски папа. |
2008 | Јозо Т. Бошковски - Јон — македонски поет. |
2016 | Ласло Шароши — унгарски фудбалер. |
2024 | Џон Барт — американски писател. |
Настани
1043 | Едвард Исповедникот е крунисан за крал на Англија. |
1789 | Прославениот војсководец Џорџ Вашингтон положи заклетва и така стана прв претседател на САД, новата држава на северноамериканскиот континент. |
1917 | Владимир Илич Ленин се вратил во Русија од прогонство и застанал на чело на Руската револуција од 1917. Пред болшевичките водачи го претставил својот реферат „За задачите на пролетаријатот во сегашната револуција“ познат и како „Априлски тези“. |
1945 | Во Скопје, со изведувањето на претставата „Платон Кречет“ од советскиот драматург Александар Корнејчук, во режија на Димитар Ќостаров, а во превод на Блаже Конески, почна континуирано да работи Македонскиот народен театар. |
1948 | Претседателот на САД Хари Труман го потпишал Маршаловиот план со кој ја овластил помошта на САД од 5 милијарди долари за обновата на 16 европски земји по Втората светска војна. |
1973 | Во Њујорк, САД е воспоставен првиот телефонски повик од мобилен телефон. |
1986 | IBM го претставил новиот производ PC Convertible, првиот преносен сметач со димензии слични на денешните. |
2008 | И покрај решеноста на останатите 25 членки, Грција го спречи приклучувањето на Македонија кон НАТО, оправдувајќи го овој потег со потребата за подобрување на соседските односи со решавање на спорот со името на Македонија. |
Родени
1461 | Ана де Божу — француска принцеза, ќерка на Луј XI. |
1783 | Вашингтон Ирвинг — американски писател, есеист, историчар и дипломат († 1859). |
1922 | Дорис Деј — американска филмска глумица и пејачка. |
1924 | Марлон Брандо — американски филмски глумец († 2004). |
1930 | Хелмут Кол — канцелар на Германија. |
1932 | Јован Ивањин — македонски поет и романописец. |
1942 | Адемир да Гуја — бразилски фудбалер. |
1943 | Зоран Ковачевски — македонски писател. |
1958 | Алек Болдвин — американски глумец. |
1961 | Еди Марфи — американски глумец и комичар. |
1978 | Томи Хас — германски тенисер. |
1984 | Макси Лопес — аргентински фудбалер. |
1985 | Леона Луис — британска поп-пејачка. |
1990 | Ловре Калиниќ — хрватски фудбалер. |
1995 | Адријан Рабио — француски фудбалер. |
1996 | Фабијан Руис — шпански фудбалер. |
2003 | Пабло Торе — шпански фудбалер. |
Починале
1171 | Филип од Наблус — седмиот Голем мајстор на витешкиот ред Темплари. |
1287 | Хонориј IV — римски папа. |
1862 | Џејмс Кларк Рос — британски поморски истражувач. |
1882 | Џеси Џејмс — американски разбојник (р. 1847). |
1897 | Јоханес Брамс — германски композитор, пијанист и диригент. |
1990 | Сара Вон — американска џез пејачка (р. 1924). |
1950 | Курт Веил — германско-американски композитор. |
1897 | Греам Грин — англиски писател (р. 1904). |
1915 | Надежда Петровиќ — српска сликарка. |
2015 | Боб Барнс — американски рок-музичар, член на групата Линард скинард (Lynard Skynard). |
2016 | Чезаре Малдини — италијански фудбалер и тренер. |
2024 | Вељко Булајиќ — југословенски режисер. |
Настани
1905 | Во Индија земјотрес во близина на Кангра однел најмалку 20.000 животи. |
1945 | Втората светска војна заврши на територијата на Унгарија, од каде што Црвената армија ги протера германските војски. |
1945 | Во Скопје излезе првиот број на весникот „Флака е влазеримит“ („Пламен на братството“), прво гласило на албански јазик во Македонија. |
1949 | Во Вашингтон, министрите за надворешни работи на САД и на 11 западноевропски држави го потпишаа Северноатлантскиот пакт (НАТО), со кој е создадена силна воено-политичка формација на западните сојузници. |
1968 | Борецот за правата на американците со африканско потекло, Мартин Лутер Кинг е убиен во Мемфис, САД. |
1969 | Во Хјустон, САД е извршена првата операција за вградување на вештачко срце во човековиот организам. Пациентот умрел по четири дена. |
1973 | Во Њујорк, САД официјално e отворен Светскиот трговски центар, целосно разурнат во терористичките напади на Ал-Каеда од 11 септември 2001 г. |
1975 | Основан „Мајкрософт“ (Microsoft) од Бил Гејтс и Пол Ален. |
1994 | Марк Андерсен и Џим Кларк го основале „Netscape“. |
Родени
Починале
1617 | Џон Непер — шкотски математичар (р. 1550). |
1929 | Карл Бенц — германски автоконструктор, пронаоѓач и инженер (р. 1844). |
1931 | Андре Мишлен — француски индустријалец, производител на автомобилски гуми (р. 1853). |
1968 | Мартин Лутер Кинг — американски борец за граѓански права и мир (р. 1929). |
1983 | Бернард Вукас — хрватски и југословенски фудбалер. |
1988 | Славјанка Влахчева — прва современа медицинска сестра во Македонија. |
Настани
1942 | Во екот на Втората светска војна Јапонија ја нападнала Шри Ланка. |
1654 | Со Вестминстерскиот мир завршила Првата англо-холандска војна. Со победата врз Холандија, Англија ја скршила холандската надмоќност на море. |
1955 | Британскиот премиер Винстон Черчил поднесе оставка на функцијата. Неговото премиерско место го наследи шефот на братанската дипломатија Ентони Идн. |
1989 | Виетнам соопшти дека до 30 септември 1989 година ќе ги повлече сите војници од Камбоџа што означи крај на меѓусебниот десетгодишен конфликт. |
1992 | Српските сили воспоставиле опсада на Сараево. Градот останал под опсада до 29 февруари 1996, што е најдолгата опсада во современата воена историја. |
1998 | Најдолгиот висечки мост на светот, Акаши-Кајкјо во Јапонија, е отворен за сообраќај. |
1999 | Властите во Либија ги предадоа двајцата Либијци осомничени дека во декември 1988 година ја предизвикале експлозијата на американскиот патнички авион „Боинг 747“ над местото Локерби во Шкотска, при што загинаа 270 лица. |
Родени
Починале
Настани
1794 | Жорж Дантон — француски револуционер, противник на монархијата во Француската буржоаска револуција. |
1900 | Жозеф Бертран — француски математичар. |
1958 | Исидора Секулиќ — српска писателка. |
1987 | Калипсо Налча — прва жена професионална артистка во Македонија. |
1994 | Курт Кобејн — американски музичар, член на групата „Нирвана“ . |
1997 | Ален Гинсберг — американски поет, лауреат на Струшките вечери на поезијата. |
2002 | Лејн Стејли — американски пејач и текстописец. |
2005 | Сол Белоу — американски писател, добитник на Нобеловата награда за литература во 1976 година. |
2007 | Марк Џон — американски рок-гитарист, член на групите Кис (Kiss) и Вајт тајгер (White Tiger). |
2008 | Чарлтон Хестон — американски глумец. |
2022 | Дејан Мијач — српски режисер. |
2023 | Душко Гојковиќ — српски џез-музичар и композитор. |
885 | Во Велиград, Велика Моравија (денешна Чешка), умрел и бил погребан Свети Методиј. |
1814 | Наполеон абдицирал и подоцна бил протеран на островот Елба, близу Италија. |
1896 | Во Атина почнале првите современи Олимписки игри кои биле организирани од страна на Французинот Пјер де Кубертен, претседател на Меѓународниот олимписки комитет од 1896 до 1925 година. На игрите кои завршиле на 14 април, учествувале 484 натпреварувачи. |
1909 | Американскиот поларен истражувач Роберт Пири (1856 - 1920) прв стигнал на Северниот Пол. Пири го испитал и најсеверниот дел на Гренланд (Пириева Земја) и напишал неколку дела за своите патувања, како што се „Најблиску до полот“, „Северниот Пол“ и „Тајните на поларните патувања“. |
1917 | САД во Првата светска војна, по вонредното заседание на Конгресот, ѝ објавиле војна на Германија. |
1941 | Нацистичка Германија без објава ги нападнала Југославија и Грција. Нападот започнал со бомбардирање на Белград, кој е речиси целосно разорен, а 12.000 луѓе го загубиле животот. |
1991 | Во Прилеп почнал Првиот конгрес на ВМРО-ДПМНЕ. |
1994 | Започнал геноцидот во Руанда кој однел над 500.000 животи, откако е соборен авионот кој ги превезувал претседателите на Руанда Џувенал Хабјаримана и на Бурунди Циприен Нтаријамира. |
Родени
1483 | Рафаело Санти — италијански ренесансен сликар († 1520) |
1773 | Џејмс Мил — англиски филозоф, економист и политички теоретичар. |
1826 | Гистав Моро — француски симболистички сликар († 1898) |
1849 | Џон Вилијам Вотерхаус — англиски сликар-предрафаелит. |
1890 | Антони Фокер — холандски авиоконструктор († 1939). |
1927 | Гери Мулиган — американски џез-музичар († 1996) |
1946 | Иван Бекјарев — српски глумец († 2020). |
1959 | Пјетро Вјерховод — италијански фудбалер. |
1965 | Стефан Петерхансел — француски мотоциклист и автомобилист. |
1972 | Андерс Томас Јенсен — дански режисер. |
1984 | Мадс Кристенсен — дански велосипедист. |
1988 | Гаетан Биле — белгиски велосипедист. |
Починале
Настани
529 | Во Цариград бил издаден првиот нацрт на Јустинијановиот законик (Corpus iustis civilis) — кодификација на царските закони од II век до тогаш. |
1348 | Во Прага е основан Карловиот универзитет, прв во Средна Европа. |
1795 | Франција го усвоила метарот како основна мерка за должина. |
1906 | Вулканот Везув го уништил градот Неапол во Италија. |
1939 | Војската на Фашистичка Италија започнала инвазија врз Албанија. |
1945 | Втора светска војна: Американските авиони го потопија најголемиот јапонски воен брод „Јамато“. |
1948 | Во рамки на Обединетите Нации, основана е Светската здравствена организација. |
1953 | Даг Хамаршелд, шведски дипломат, е избран за генерален секретар на Обединетите нации. |
1963 | Усвоен е новиот устав на Југославија, со кој таа се преименувала во Социјалистичка Федеративна Република Југославија (СФРЈ), а Јосип Броз Тито е прогласен за доживотен претседател. |
2005 | Пакистан и Индија ја утврдиле граничната линија во областа Кашмир. |
2012 | Џојс Банда станала првата жена-претседател на Малави. |
Родени
1770 | Вилијам Вордсворт — англиски поет. |
1772 | Шарл Фурје — француски економист и социолог. |
1804 | Саломон Милер — германски природонаучник. |
1893 | Алмада Негреирош — португалски сликар. |
1896 | Бени Леонард — американски боксер. |
1915 | Били Холидеј — американска џез-пејачка. |
1920 | Рави Шанкар — индиски класичен музичар. |
1931 | Тед Кочеф — американски филмски режисер. |
1938 | Фреди Хабард — американски џез-музичар. |
1939 | Френсис Форд Копола — американски режисер. |
1944 | Герхард Шредер — германски канцелар. |
1948 | Пјетро Анастази — италијански фудбалер. |
1954 | Џеки Чен — хонгконшки глумец. |
1964 | Расел Кроу — новозеландско-австралиски глумец. |
1967 | Бодо Илгнер — германски фудбалски голман. |
1983 | Франк Рибери — француски фудбалер. |
1985 | Џек Бауер — новозеландски велосипедист. |
1987 | Патрик Греч — германски велосипедист. |
1987 | Мартин Касерес — уругвајски фудбалер. |
1990 | Џорџ Бенет — новозеландски велосипедист. |
1991 | Лука Миливоевиќ — српски фудбалер. |
Починале
1498 | Шарл VIII — Француски крал од династијата Валоа. |
1614 | Ел Греко — шпански сликар со грчко потекло. |
1761 | Томас Баес — англиски свештеник, филозоф и статистичар. |
1789 | Абдул Хамид I — султан на Отоманското Царство. |
1943 | Јован Дучиќ — српски поет и дипломат. |
1947 | Хенри Форд — американски претприемач, основач на претпријатието „Форд“. |
1975 | Крсто Хегедушиќ — хрватски сликар. |
1985 | Карл Шмит — германски политички теоретичар. |
1953 | Димитар Влахов — македонски револуционер, политичар и публицист. |
1968 | Џими Кларк — шкотски автомобилист. |
2017 | Релја Башиќ — хрватски глумец. |
Настани
1513 | Шпанскиот истражувач Хуан Понсе де Леон ја открил Флорида и ја прогласил за шпански посед. Во 1819. Шпанија ја продала Флорида на САД за 5 милиони УСД и ветување дека ќе се откажат од претензии кон Тексас. |
1820 | Милоска Венера е откриена на островот Милос во Грција и станала првостепена атракција кога била изложена во Лувр во Франција, иако некои не ја делеле воодушевеноста, на пример Пјер Огист Реноар рекол дека „потсетува на голем џандар“. |
1904 | Франција и Обединетото Кралство потпишале „Срдечен сојуз“, предвесник на Антантата која била воен сојуз во текот на Првата светска војна и Втората светска војна, и крај на долговековните војни помеѓу двете земји. |
1942 | Во Битола бугарската полиција го смртно е повреден членот на месниот комитет на КПЈ Јордан Чопела. Следниот ден умира. |
1971 | Во Лондон почна Првиот конгрес на Ромите кој траеше до 11 април. По тој повод Организацијата на обединетите нации го прогласи 8 април за Светски ден на Ромите. |
1993 | Со акламација во Генералното собрание на ОН, Република Македонија е примена како 181 рамноправна членка на Организацијата на обединетите нации под името „Поранешна Југословенска Република Македонија“. |
1995 | Република Македонија и Сојузна Република Југославија воспоставиле дипломатски односи. |
Родени
Починале
1848 | Гаетано Доницети — италијански оперски композитор од времето на романтизмот. |
1914 | Јакуб Арбес — чешки писател, критичар и новинар. |
1950 | Васлав Нижински — руски балетан и кореограф. |
1973 | Пабло Пикасо — шпанско-француски сликар. |
2013 | Сара Монтиел — шпанска пејачка и глумица. |
2013 | Маргарет Тачер — првата жена-премиер на Велика Британија, наречена „Железната леди“. |
2019 | Златко Славенски — македонски драматург, режисер и универзитетски професор. |
2024 | Питер Хигс — британски теоретски физичар, познат по фундаменталната честичка Хигсов бозон, наречена и „божја честичка“. |
Настани
1387 | Османлискиот султан Мурат I го освоил Солун. |
1682 | Роберт Кавалие де Ла Сал го открил устието на реката Мисисипи, го прогласил за француска територија, и го нарекол по својот крал — Луизијана. |
1865 | Воениот водач на Конфедерацијата генерал Роберт Ли се предал заедно со своите војски на силите на Унијата (САД) со што завршила Граѓанската војна во САД. |
1867 | Сенатот на САД со еден глас мнозинство го ратификувал договорот за купување на Алјаска од Царска Русија за 7.200.000 УСД, или околу 4,75 центи за хектар. |
1873 | Од Солун во Велес пристигна првиот воз. Поради тоа, 9 април е прогласен за Ден на македонските железничари. |
1909 | Турски офицери на импровизираното игралиште на полјанката зад некогашната Учителска школа во населбата Ислахане (Идадија) во Скопје го одиграа првиот натпревар меѓу себе. Овој датум е прогласен за Ден на македонскиот фудбал. |
1928 | Како дел од реформите кои ги започнал Ататурк, исламот престанал да биде државна религија во Турција. |
1967 | Првиот лет на Боинг 737. |
2003 | Багдад и Ирак биле освоени од коалиционите сили предводени од САД. |
Родени
1336 | Тамерлан — монголски владетел, еден од најголемите освојувачи во историјата на човештвото. |
1821 | Шарл Бодлер — француски поет. |
1865 | Ерих Лудендорф — германски офицер. |
1906 | Виктор Вазарели — унгарско-француски сликар. |
1932 | Карл Перкинс — американски пејач. |
1933 | Тихо Најдовски — македонски поет. |
1933 | Џан Марија Волонте — италијански глумец. |
1933 | Жан Пол Белмондо — француски глумец. |
1933 | Радојка Шверко — хрватска пејачка. |
1954 | Виолета Ачкоска — македонска историчарка. |
1959 | Љупчо Димовски — министер за земјоделство, шумарство и водостопанство на Република Македонија. |
1959 | Киро Стојанов — римокатолички бискуп на Скопската бискупија. |
1962 | Мирсад Јонуз — македонски фудбалски голман и тренер. |
1971 | Жак Вилнев — канадски автомобилист, првак во трките на „Формула 1“. |
1972 | Жељко Ребрача — српски кошаркар. |
1975 | Роби Фаулер — англиски Фудбалер. |
1979 | Бујар Османи — министер за здравство на Република Македонија. |
1985 | Антонио Ночерино — италијански фудбалер. |
1986 | Николас Мес — белгиски велосипедист. |
1986 | Ивана Младеновска — македонска сликарка. |
1987 | Блез Матуиди — француски фудбалер. |
1990 | Кристен Стјуарт — американска глумица. |
1994 | Вуко Борозан — црногорски ракометар. |
Починале
915 | Константин — римски папа. |
1024 | Бенедикт VIII — римски папа. |
1483 | Едвард IV — крал на Англија. |
1492 | Лоренцо де Медичи — владетел на Фиренца. |
1588 | Паоло Веронезе — италијански сликар. |
1626 | Франсис Бекон — англиски филозоф и државник. |
1942 | Орде Чопела — македонски народен херој. |
1951 | Вилхелм Бјеркнес — норвешки метеоролог. |
1959 | Френк Лојд Рајт — американски архитект. |
1962 | Харолд Ламб, американски историчар. |
1983 | Александар Доброхотов — руски педагог и кореограф на Балетот при Македонскиот народен театар во Скопје. |
1997 | Стево Теодосиевски — македонски естраден уметник. |
2014 | Светлана Велмар Јанковиќ — српска писателка. |
Настани
1915 | Патувајќи од Мелник за Неврокоп, во близина на Роженскиот манастир, Јане Сандански бил убиен од врховистички наемници. |
1948 | Започна изградбата на ХС „Маврово“. |
1953 | Шведскиот дипломат Даг Хамаршелд, е избран за втор по ред генерален секретар на Организација на обединетите нации. Роден е во 1905 година, а загинал во авионска несреќа во Катанга, во 1961 година. |
Родени
Починале
1585 | Григориј XIII — римски папа. |
1813 | Жозеф Луј Лагранж — италијански математичар. |
1867 | Александар Дмитриевич Петров — руски шахист и теоретичар на шахот. |
1904 | Изабела II — кралица на Шпанија. |
1915 | Јане Сандански — македонски револуционер, војвода и еден од раководителите на ТМОРО. |
1919 | Емилијано Запата — мексикански револуционер. |
1931 | Халил Џибран — либански поет. |
1964 | Лазар Личеноски — македонски сликар. |
1979 | Нино Рота — италијански композитор. |
2010 | Лех Качињски — претседател на Полска. |
Настани
1713 | Потпишан е Утрешкиот мировен договор како финале на тринаесетгодишната Војна за шпанското наследство помеѓу речиси сите поголеми Европски сили од XVIII век. |
1919 | На Мировната конференција во Париз е формирана Меѓународната организација на трудот. |
1921 | Првиот спортски радиопренос. Се пренесувал боксерски меч помеѓу Џони Реј и Џони Данди во САД. |
1945 | Втора светска војна: Американските војници го ослободија нацистичкиот концентрационен логор Бухенвалд. |
1964 | Фриц Фрелинг и Дејвид Депати ја лансирале серијата цртани филмови со Пинк Пантер и истата година освоиле Оскар за кус анимиран филм. |
1991 | Советот за безбедност на ОН го објави формалниот крај на Заливската војна, прифаќајќи го ветувањето од страна на властите во Ирак дека ќе платат за штетите од војната и ќе го уништат оружјето за масовно уништување. |
1992 | Регистриран е Македонскиот олимписки комитет (МОК), формиран на 20 март истата година. За прв претседател е избран д-р Васил Тупурковски. |
1995 | Во Скопје е формирано Здружението за примена на македонскиот литературен јазик во службената и јавната комуникација. |
Родени
Починале
678 | Дон — римски папа. |
1514 | Донато Браманте — италијанскиот архитект. |
1854 | Карл фон Базедов — познат германски лекар и научник. |
1943 | Лазо Трповски — македонски комунист и партизан. |
1962 | Флоријан Реј — шпански режисер и глумец. |
1977 | Жак Превер — француски поет. |
1985 | Енвер Хоџа — албански комунистички државник. |
1987 | Ерскин Колдвел — американски писател. |
2002 | Бранко Бауер — хрватски режисер. |
2007 | Курт Вонегат — американски писател (р. 1922). |
2021 | Зоран Симјановиќ — српски композитор. |
2024 | Акебоно Таро — американско-јапонски сумо борач. |
Настани
467 | Антемиј станал римски цар. |
1204 | Крстоносците го освоиле и опустошиле Цариград. |
1557 | Бил основан градот Куенка во денешен Еквадор. |
1606 | Создадено официјално знамето на Обединетото Кралство. |
1633 | Започнува процесот на инквизиција против Галилео Галилеј. |
1861 | Започнала Американската граѓанска војна со нападот на силите на Конфедерацијата на Форт Сумтер во Јужна Каролина. |
1877 | Обединетото Кралство ја припоило Јужна Африка. |
1917 | Прва светска војна: Канада победила во Битката кај Вими против Германија. |
1945 | Дотогашниот потпретседател Хари Труман станал претседател на САД, откако претседателот Франклин Рузвелт починал додека бил на функција. |
1961 | СССР го лансирале во орбита околу Земјата вселенскиот брод „Восток 1“ во кој се наоѓал првиот човек во вселената: 27-годишниот космонаут Јуриј Алексеевич Гагарин. |
1966 | Американските авиони првпат ја бомбардираа територијата на ДР Виетнам, со што почна ескалацијата на војната во Индокина. |
1981 | Првиот лет на првото повеќекратно употребливо и пилотирано вселенско летало „Колумбија“ на НАСА. |
1992 | Отворен е забавниот парк „Дизниленд Париз“ — прв во Европа. |
Родени
Починале
1555 | Јована I Кастиљска — кралица на Кастиља и Леон. |
1817 | Шарл Месје — француски астроном, автор на Месјеовиот каталог. |
1938 | Фјодор Шаљапин — руски оперски пејач. |
1945 | Франклин Делано Рузвелт — претседател на САД. |
1963 | Херби Николс — американски џез-музичар. |
1977 | Михо Чакеља — македонски архитект. |
1981 | Џо Луис — американски боксер, светски првак во тешка категорија од 1939 до 1949 година. |
1989 | Шугар Реј Робинсон — американски боксер. |
1997 | Рајко Коиќ — српски рок-музичар, член на групата Рибља чорба. |
Настани
1898 | Француската академија на науките објави дека Марија Склодовска - Кири, хемичар и физичар од полско потекло откри нов елемент кој го доби името радиум. |
1913 | Општинскиот театар во Битола ја одржал првата кинопретстава. Прикажана е премиерата на филмот „Градинарот Лаврициус“. |
1943 | Германците објавиле дека во окупираниот дел на Русија, во Катинската шума нашле масовни гробници со повеќе од 4.000 поранешни полски воени заробеници кои силите на СССР претходно ги заробиле по нападот на Полска во 1939-40 г. Откритието ги нарушило односите меѓу СССР и другите сојузници во Втората светска војна. Русија го признала масакрот дури во 1990 г. |
1970 | Експлодирал еден од двата резервоари со кислород во вселенското летало „Аполо 13“ и екипажот бил во смртна опасност сѐ до враќањето на Земјата четири дена подоцна. |
Родени
1519 | Катерина де Медичи — регент на Франција и сопруга на францускиот крал Анри II († 1589). |
1743 | Томас Џеферсон — претседател на САД. |
1883 | Александар Василевич Александров — руски и советски композитор. |
1885 | Ѓерѓ Лукач — унгарски марксистички филозоф, естетичар и политичар († 1971.). |
1901 | Жак Лакан — француски психоаналитичар и психијатар († 1981). |
1906 | Антон Панов — македонски драмски писател († 1968). |
1906 | Семјуел Бекет — ирски писател и нобеловец († 1989). |
1939 | Шејмус Хини — ирски поет, |