Усташи

Од Википедија — слободната енциклопедија
Симбол на движењето била голема сина буква U со горечка граната и хрватски грб на неа

Усташи – Хрватско револуционерно движење (на хрватски: Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret) — хрватска ултранационалистичка, фашистичка и терористичка организација, изворно активна од 1930 до 1945 година.[1] Пред Втората светска војна, движењето дејствувало како националистичка и терористичка организација за создавање независна хрватска држава, но по инвазијата на Југославија од Силите на Оската и прогласувањето на Независна Држава Хрватска (НДХ), протекторат на нацистичка Германија и фашистичка Италија, военото крило на организацијата било распоредено во Хрватското домобранство и усташката милиција (хрватски: Ustaška vojnica).[2]

Идеолошки, движењето е мешавина од хрватски национализам, римокатолицизам и фашизам.[2] Било приврзаник на иредентистичкиот концепт Голема Хрватска, според кој хрватската држава треба да се протега до реката Дрина и да граничи со Белград.[3] Движењето се борело за расно „чиста“ Хрватска, промовирајќи геноцид на српскиот, еврејскиот и ромскиот народ и прогон на антифашисти и хрватски и босански дисиденти. Усташите ги сметале Бошњаците за „Хрвати муслимани“, кои заедно со Хрватите католици се главни етнорелигиозни култури во Хрватска.[4]

Припадниците на движењето се нарекувале усташи. Името потекнува од хрватскиот збор устати (ustati, востане), термин користен уште од 19 век како воен чин во хрватската кралска војска, но и како име за хрватски пешадиски полкови во Првата светска војна. Сличниот збор устаник (ustanik), изведен од устати, значи бунтовник, востаник. Првобитното име на движењето било Усташи – Хрватска револуционерна организација, скратеница УХРО (Ustaša – Hrvatska revolucionarna organizacija, UHRO), но по 1933 година зборот организација е заменет од зборот движење.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Tomasevich, Jozo (2001). War and Revolution in Yugoslavia, 1941-1945: Occupation and Collaboration. Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-3615-2.
  2. 2,0 2,1 Hory, Ladislaus (1965). Der kroatische Ustascha-Staat. Deutsche Verlags-Anstalt. Укажано повеќе од еден |last1= и |last= (help); Укажано повеќе од еден |first1= и |first= (help)
  3. Meier, Viktor (1999). Yugoslavia: A history of its demise. Routledge. ISBN 9780415185950.
  4. Fischer, Bernd (2007). Balkan Strongmen: Dictators and Authoritarian Rulers of South-Eastern Europe. Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-455-2.