Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 96.258 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Самоубиство — чин на намерно предизвикување на сопствената смрт. Факторите кои го предизвикуваат најчесто ги вклучуваат душевни болести како што се депресија, биполарно растројство, шизофренија, злоупотреба на супстанции, вклучувајќи алкохолизам и употреба на бензодиазепин. Други самоубиства вклучуваат импулсивни дејства поради стрес, како што се финансиски тешкотии, проблеми со врски или малтретирање. Оние кои претходно се обиделе да извршат самоубиство, се изложени на поголем ризик за идните обиди. Напорите за спречување на самоубиството вклучуваат ограничување на пристапот до методи на самоубиство, како огнено оружје, дрога и отрови, третман на менталните нарушувања и злоупотребата на супстанции, правилно известување за самоубиство во медиумите и подобрување на економските услови. Иако постојат кризни линии, има малку докази за нивната ефективност.

Најчесто користениот метод на самоубиство варира помеѓу земјите и е делумно поврзан со достапноста на ефективни средства. Заеднички методи вклучуваат бесење, труење со пестициди и со огнено оружје. Самоубиството резултирало со 828.000 смртни случаи на глобално ниво во 2015 година (зголемување од 712.000 смртни случаи во 1990 година). Според овие податоци, самоубиството е десетта водечка причина за смрт во светот.

Околу 0,5% до 1,4% од луѓето умираат од самоубиство, околу 12 на 100.000 лица годишно. Три четвртини од самоубиствата се појавуваат во земјите во развој. Стапките на извршени самоубиства се генерално повисоки кај мажите отколку кај жените, кои се движат од 1,5 пати повеќе во земјите во развој до 3,5 пати во развиените земји. Самоубиството е најчесто кај оние на возраст над 70 години. Сепак, во одредени земји оние на возраст меѓу 15 и 30 се со најголем ризик. Европа имала највисоки стапки на самоубиство по региони во 2015 година. Секоја година се проценува дека има 10 до 20 милиони нефатални обиди за самоубиства. Нефаталните обиди за самоубиство може да доведат до повреда и долгорочни хендикепи. Во западниот свет, обидите се почести кај младите луѓе и жените. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика и снимка на денот
Внатрешност на џамијата „Насир ел-Мулк“ во Шираз, Иран.	Сара Бернар снимена во 1918 г. како ја рецитира поемата Молитва за нашите непријатели од Луј Пајен.
други избрани слики	други избрани снимки

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека првите градови настанале во Сумерија во IV милениум п.н.е.?
... дека Средноатлантскиот Гребен е дел од подводен верижен систем кој се протега 40.000 км низ целиот свет?
... дека англискиот збор Thursday (четврток) доаѓа од старонордискиот Þorsdagr, што значи „Ден на богот Тор“.
... дека сè до 2015 г. во Западните Фјордови на Исланд важел закон дека секој Баскиец виден на таа територија треба да се убие на лице место?
... дека меѓународниот стандарден книжен број (ISBN) е воведен во 1970 година?
... дека селото Старо Коњарево, Струмичко се наоѓа на тромеѓата помеѓу Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија?
... дека зборот „вулкан“ доаѓа од островот Вулкано во Тиренското Море северно од Сицилија?
... дека првата банкнота во Европа е издадена во 1661 година?
... дека елкарите се црви чии „гранчиња“ се пипки за собирање на планктон?
... дека домашната овца потекнува од ерменскиот муфлон?
... дека Општина Василево се смета за македонската престолнина на празот?
... дека сојузната држава Род Ајленд во САД всушност е континентална, а не островска?
... дека во Полска има дури 8 населени места со име Струга?
... дека според една теорија, селото Шлегово е наречено по германските рудари доселени од областа Шлеска?
... дека Бања Банско е изградена од римскиот цар Каракала во III век?
... дека првите професионални противпожарни служби во Македонија се појавиле во 1836 година?
... дека на почетокот од нашата ера, градот Рим имал милион жители?
... дека планината Аконкагва крај аргентинско-чилеанската граница е највисоката планина надвор од Азија?
... дека Југословенската академија на науките и уметностите (ЈАЗУ) во Загреб е основана во 1861 г. како матична културно-научна установа на сите Јужни Словени?
... дека најдалечната забележана ѕвезда, наречена Икар, се наоѓа на растојание од 9 милијарди светлосни години од Земјата?
... дека во Русија живеат преку 186 народи?
... дека титулата Свет римски цар потекнува од надлежноста на неговите претходници врз Римокатоличката црква како владетели на Западното Римско Царство пред подемот на папството?
... дека селото Б’с, Кривопаланечко е населено место со најкраткото име во Македонија?

aрхива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 23 септември 2018 г.

Настани:

1846	Германскиот астроном Јохан Готфрид Галеја открил планетата Нептун.
1903	Над селото Цапари, на Пелистер се водела последната востаничка битка (Пелистерска битка) во битолско во времето на Илинденското востание. Во борбата против османлиската војска загинале 48 востаници.
2011	Пијанистот Симон Трпчески е прогласен за прв „Национален уметник на Македонија“.

Родени:

63 п.н.е.	Октавијан Август — римски император и војсководец.
1158	Џефри II — гроф од Бретања.
1392	Филипо Марија Висконти — војвода на Милано.
1819	Арман Иполит Луј Физо — француски физичар.
1865	Сузан Валадон — француска сликарка.
1883	Чудомир Кантарџиев — бугарски револуционер.
1883	Григори Зиновјев — руски револуционер и советски политичар.
1885	Иван Илиев Ајдински — македонски револуционер.
1889	Волтер Липман — американски новинар и писател.
1901	Јарослав Сајферт — чешки поет, добитник на Нобеловата награда за литература во 1984 година.
1914	Јован Трифуноски — македонски антрополог.
1916	Алдо Моро — Италијански професор и политичар.
1920	Мики Руни — американски глумец.
1926	Џон Колтрејн — американски џез-музичар.
1928	Томе Арсовски — македонски поет.
1930	Реј Чарлс — американски музичар.
1943	Хулио Иглесијас — шпански пејач.
1946	Даворин Поповиќ — југословенски и босански пејач, член на групата „Индекси“.
1948	Вера Николиќ — југословенска и српска атлетичарка.
1949	Брус Спрингстин — американски пејач.
1956	Паоло Роси — италијански фудбалер.
1958	Љубинка Јанковиќ — југословенска ракометарка.
1972	Карл Пилкингтон — англиски водител и комичар.
1975	Сергеј Тетјукин — руски одбојкар.
1978	Мартин Елмигер — швајцарски велосипедист.
1988	Хуан Мартин дел Потро — аргентински тенисер.

Починале:

877	Игнатиј I Константинополски — Патријарх на Константинопол.
1241	Снори Стурлусон — истакнат исландски скалд, историчар и политичар.
1463	Џовани ди Козимо де Медичи — италијански банкар.
1870	Проспер Мериме — француски писател.
1885	Карл Шпицвег — германски сликар.
1923	Георги Казепов — македонски револуционер.
1923	Иво Ќипико — српски писател.
1939	Сигмунд Фројд — австриски научник, основач на психоанализата.
1968	Свети Пио — католички свештеник.
1973	Пабло Неруда — чилеански писател.
1984	Владо Малески — македонски револуционер.
2008	Соња Савиќ — српска и југословенска глумица.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — Централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — Проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект - освен на македонски, Википедија е достапна и на 285 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич