Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 102.139 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Шредингерова равенка — парцијална диференцијална равенка во квантната механика која опишува како квантната состојба во квантен систем се менува со текот на времето. Равенката била формулирана во крајот на 1925 и издадена во 1926 година од австрискиот физичар Ервин Шредингер.

Во класичната механика, Вториот Њутнов закон, ( $F = m a$ ), се користи за математички да се предвиди што ќе прави еден систем во секоја точка од времето откако е позната почетната состојба. Во квантната механика, аналогна на Њутновиот закон е Шредингеровата равенка за квантен систем (најчесто кај атоми, молекули и субатомски честички кои можат да бидат слободни, сврзани или локализирани). Оваа равенка не е едноставна алгебарска равенка, туку е линеарна парцијална диференцијална равенка, која го опишува развојот на брановата функција на системот со текот на времето.

Концептот на брановата функција е основен постулат на квантната механика. Иако Шредингеровата равенка често е презентирана како посебен постулат некои автори покажуваат дека некои својства добиени од Шредингеровата равенка може да се откријат од самата симетрија на принципите, како комутативниот закон. Главно, „изводи” од Шредингеровата равенка ја демонстрираат нејзината можност за математичко опишување на дуалноста бран-честичка, но досега нема прифатливи изводи од Шредингеровата равенка од приближни начела.

Во копенхагенското толкување на квантната механика, брановата функција е најцелосен опис што може да се даде на еден физички систем. Решенија на Шредингеровата равенка опишуваат не само молекуларни, атомски или субатомски системи, туку и макроскопски системи, а можно е и целиот универзум. Шредингеровата равенка во најопштата форма е доследна со класичната механика и специјалната релативност, но оригиналната формулација на Шредингер била нерелативистичка. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика и снимка на денот
Агора на древниот град Курион, Кипар.	Пушти снимка Водоскок пред дворецот Линдерхоф во југозападна Баварија, Германија. Ова е најмалиот од трите дворци изградени од баварскиот крал Лудвиг II и единствениот завршен за време на неговиот живот.
други избрани слики	други избрани снимки

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека ентомологијата е гранка на зоологијата која се занимава со изучување на инсектите?
... дека Плимут на островот Монтсерат е единствениот главен град на светот без жители?
... дека според една теорија, кратовското село Шлегово е наречено по германските рудари доселени од областа Шлеска?
... дека Прусија како политички ентитет престанала да постои дури во 1947 година?
... дека гавранот е песнопојна птица, иако неговото гракање е непријатно за човечките уши?
... дека Лахта-центарот во Санкт Петербург е највисока градба во Европа со 462 м?
... дека и покрај класичниот османлиски изглед, џамијата „Чамлиџа“ во Истанбул е изградена во 2019 година?
... дека руско-германската вселенска опсерваторија „Спектар-РГ“ се очекува да даде слика за 100.000 јата од галаксии?
... дека островот Калата во езерото Калиманци е дел од антички утврден град?
... дека половината сојузни држави на САД носат имиња добиени од домородните американски јазици?
... дека во Ресенско постојат барем 125 познати археолошки наоѓалишта?
... дека UY Штит, најголемата ѕвезда позната на астрономијата, е 3,7 милијарди пати поголема од нашето Сонце?
... дека вештачкото Владовско Езеро недалеку од градот Воден, Егејска Македонија, е дом на преку 250 видови птици?
... дека македонскиот народ во минатото галаксијата Андромеда ја нарекувал Гумно поради големата сличност на обликот?
... дека градот Белград во Албанија е основан во IV век п.н.е. од македонскиот цар Касандар под името Антипатреја во чест на татко му Антипатар?
... дека Аралското Езеро е сведено на поголема бара поради прекумерното користење на водата од реката Аму Дарја за наводнување на памучните полиња?
... дека древномакедонскиот Дервенски папирус најден кај селата Ајватово и Лагиново, Солунско, е најстариот зачуван ракопис во Европа и датира од времето на Филип II Македонски?
... дека стоболката (Spermophilus citellus) е така наречена поради народното верување дека лечи од сто болести?
... дека Јеловјане и Урвич во Горни Полог (Тетовско) се горански села, иако не се во областа Гора?
... дека римскиот пат Вија Егнација е наречен по нејзиниот градител — Гнеј Егнациј, проконзул на Македонија?
... дека историско-географската област Чеч се протега во Пиринска и Егејска Македонија, но дел од нејзиното население живее во Одринско, европска Турција?

aрхива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 14 септември 2019 г.

Настани:

1847

По низа победи во Американско-мексиканската војна, единиците на САД под команда на генералот Видфилд Скот го окупирале градот Мексико. Со мировниот договор мексиканската влада била принудена на воено посилниот сосед да му ги отстапи Калифорнија, Јута, Аризона и Њу Орлеанс.

2017

Халима Јакоб станува првата жена на функцијата претседател на Сингапур.

Родени:

1486	Хајнрих Корнелиус Агрипа — германски писател.
1847	Димитар Греков — бугарски премиер.
1849	Иван Петрович Павлов — руски научник.
1852	Симо Матавуљ — српски писател.
1901	Алекс Џејмс — шкотски фудбалер.
1920	Лоренс Клајн — американски економист, добитник на Нобеловата награда во 1980 година.
1921	Зизињо — бразилски фудбалер.
1928	Алберто Корда — кубански фотограф.
1935	Олга Милосавлева — македонска балерина.
1942	Боро Пејчинов — македонски карикатурист.
1943	Ратомир Тврдиќ — хрватски и југословенски кошаркар.
1944	Гинтер Нецер — германски фудбалер.
1949	Фред Смит — американски рок-музичар.
1956	Костас Караманлис — грчки политичар.
1959	Трајче Кацаров — македонски поет.
1960	Мирко Башиќ — хрватски и југословенски ракометар.
1962	Нихат Ергун — турски политичар.
1965	Димитриј Медведев — Претседател на Русија.
1979	Ивица Олиќ — хрватски фудбалер.
1983	Ејми Вајнхаус — англиска пејачка.
1983	Филип Миркуловски — македонски ракометар.
1983	Стивен Нејсмит — шкотски фудбалер.
1984	Том Велерс — холандски велосипедист.
1989	Џими Батлер — американски кошаркар.
1990	Даглас Коста — бразилски фудбалер.

Починале:

775	Константин V Копроним — византиски цар.
891	Стефан V — римски папа.
1435	Јован — Прв војвода од Бедфорд.
1495	Елизабета Тјудор — ќерка на кралот Хенри VII.
1523	Адријан VI — римски папа.
1901	Вилијам Макинли — претседател на САД.
1906	Армен Купциос — член на Елиномакедонскиот комитет.
1924	Арсениј Јовков — македонски режисер, револуционер и публицист.
1926	Јохан Лудвиг Емил Дрејер — данско-ирски астроном.
1927	Изадора Данкан — американска балерина.
1937	Томаш Масарик — чешки социолог, филозоф и политичар.
1942	Борка Велески — Народен херој на Југославија.
1976	Павле Караѓорѓевиќ — син на кнезот Арсен Караѓорѓевиќ.
1977	Леополд Стоковски — американски диригент.
1982	Грејс Кели — принцеза на Монако
1996	Пеце Атанасовски — македонски инструменталист.
1996	Благоја Николовски — македонски тенор.
2009	Ристо Давчевски — македонски поет.
2009	Патрик Свејзи — американски глумец.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика ·
логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Европа · Јужна Америка · Азија · Африка · Северна Америка · Антарктик · Океанија

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — Централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — Проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект - освен на македонски, Википедија е достапна и на 285 други јазици.

Збратимени проекти

Википедија е проект на фондацијата Викимедија — непрофитна организација, која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич