Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 150.916 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Покачување на морското ниво — појава при којашто доаѓа до покачување на морското ниво како последица на климатските промени. Помеѓу 1900 и 2017 година, просечното глобално ниво на морето се зголемило за 16-21 цм. Попрецизни податоци собрани од мерењата на сателитски радар откриваат забрзан пораст од 7,5 см од 1993 до 2017 година (во просек за 2,9 мм годишно). Ова забрзување се должи најмногу на климатските промени, кои вклучуваат загревање на океанот и топење на копнените ледени плочи и ледниците. Помеѓу 1993 и 2018 година, топлинското ширење на водата придонела за 42% за зголемување на нивото на морето; топење на умерените ледници, 21%; Гренланд, 15%; и Антарктикот, 8%.Климатолозите очекуваат стапката дополнително да се забрза во текот на 21 век, при што најновите мерења велат дека нивото на морето во моментов се зголемува за 3,6 мм годишно.

Проектирањето на идното ниво на морето е предизвик, поради сложеноста на многу аспекти на климатскиот систем и временските заостанувања во реакциите на нивото на морето на промените на температурата на Земјата. Бидејќи климатските истражувања во минатото и сегашното ниво на морето доведуваат до подобрени компјутерски модели, проекциите постојано се зголемуваат. Во 2007 година, Меѓувладиниот панел за климатски промени (IPCC) проектирал највисока проценка од 60 цм до 2099 година, но нивниот извештај од 2014 година ја зголемил највисоката проценка на околу 90 цм. Голем број подоцнежни студии заклучиле дека глобалното покачување на морското ниво од 200–270 цм овој век е „физички веродостојно“. Конзервативната проценка на долгорочните проекции е дека секој Целзиусов степен на пораст на температурата предизвикува пораст на нивото на морето за приближно 2,3 м во период од два милениуми (2.000 години): пример за климатска инерција. Во февруари 2021 година, еден труд објавен во Ocean Science сугерирал дека минатите проекции за глобалното покачување на нивото на морето до 2100 година, пријавени од IPCC, најверојатно се конзервативни и дека нивото на морето ќе се зголеми повеќе од претходно очекуваното. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Луда железница во забавниот парк „Грена Лунд“, Стокхолм.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

...дека геолозите ги прифатиле тектонските плочи дури кон крајот на 1960-тите?
...дека островот Градиште во Тиквешкото Езеро е прогласен за културно наследство на Македонија поради остатоците од утврдената античка населба Град Тиквеш која се наоѓала на тоа возвишение?
... дека скопската населба Кисела Вода е наречена по чудотворниот извор кој се наоѓал на местото на денешната црквичка „Св. Никита“?
... дека Лучано Павароти првично сакал да биде професионален голман?
... дека планетата Венера македонскиот народ ја нарекувал „Обденица“?
... дека Блаженствата се девет препораки на Христос („Блажени се...“) изречени во неговата Беседа на гората?
... дека пред да стапи во римската војска, царот Максимин во младоста бил тракиски овчар и разбојник?
... дека во 1000 г. Охридската патријаршија излегувала на 4 мориња (Егејско, Јонско, Јадранско и Црно)?
...дека скопската Саат-кула е првата саат-кула во Османлиското Царство, а нејзиниот часовник е донесен во XVI век од новоосвоениот град Сигет во Унгарија?
... дека Удовскиот Остров кај с. Удово на реката Вардар е најголемиот речен остров во Македонија и втор остров по површина во земјата?
... дека поимот екологија прв го вовел германскиот биолог Ернст Хекел во 1866 година?
... дека Горчливото Езеро во Кукушко, Егејска Македонија е трипати посолено од Мртвото Море?
... дека првото сметачко глувче е направено во 1964 г. како изум на американскиот инженер Даглас Енгелбарт?
... дека Бања Банско е изградена од римскиот цар Каракала во III век?
... дека првиот театар во Скопје („Ада Кафе“) е отворен во 1906 година?
... дека според месното предание, Ѓаволскиот Ѕид настанал кога Ѓаволот неуспешно се обложил со Господ дека може да ја прегради Брегалница и за една ноќ да го потопи цело Овче Поле?
... дека Малдивите имаат просечна надморска висина од само 1,5 м?
...дека буковите шуми во долината на Длабока Река во Мавровско се прогласени за светско наследство на УНЕСКО?
... дека Антарктикот е најголемата пустина на светот?
... дека симболот за жива Hg доаѓа од старогрчкиот збор хидраргирос со значење „водено сребро“?
... дека, и покрај неговите огромни димензии, Сонцето се класификува како жолто џуџе?
... дека сите јагули од Македонија одат на „свадбен пат“ за да се мрестат во Саргасовото Море недалеку од Бермудскиот Триаголник?
... дека морепловната мерка за брзина јазол доаѓа од броењето јазли на јаже кое се фрлало во водата?
...дека Винчестер бил првиот главен град на Англија?
...дека Еарендел е најдалечната ѕвезда позната за науката, на растојание од 28 милијарди светлосни години од Земјата?
...дека Макаронезија е подрачје на четири архипелази меѓу Европа и Северна Африка?
...дека планетата Венера македонскиот народ ја нарекувал Обденица?
... дека селото Центар Жупа изворно се нарекувало Вапа — поим во директно сродство со санскритскиот збор vāpī, што значи „долго блато“?
...дека христијаните во Босна и Херцеговина се тетовирале како обележје на нивната вера, иако обичајот датира од илирско време.
...дека врвот Тумба на Беласица е тромеѓа помеѓу Вардарска, Егејска и Пиринска Македонија?
... дека тектонските плочи ги открил германскиот научник Алфред Вегенер во 1912 година?
... дека хемискиот елемент ниобиум (Nb) е наречен по нимфата Ниоба, ќерка на митскиот крал Тантал?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 19 март 2025 г.

Настани:

1628	Англичаните во Америка ја основале колонијата Масачусетс.
1903	Идеологот на ТМОРО, Гоце Делчев со својата чета го разурна тунелот кај реката Драматица (Ангиста), Серско. Тоа беше последната негова акција против османлиската власт пред неговата смрт.
1943	Основана е Комунистичката партија на Македонија, како македонски оддел на Сојузот на комунистите на Југославија.
2017	Франк-Валтер Штајнмајер станува претседател на Германија.

Родени:

1590	Вилијам Брадфорд — англиски предводник на основачите на колонијата Плимут во Масачусетс.
1629	Алексеј I Романов — руски цар.
1813	Дејвид Ливингстон — шкотски истражувач на африканскиот континент.
1818	Петар Прерадовиќ — хрватски писател.
1873	Макс Регер — германски композитор, пијанист и музички педагог, претставник на доцниот романтизам.
1888	Јозеф Алберс — германско-американски сликар.
1900	Фредерик Жолио – Кири — француски физичар.
1910	Страхил Андреевски — македонски боксер.
1933	Филип Рот — американски писател.
1942	Салаедин Билал — македонски глумец од турска националност.
1943	Митко Маџунков — македонски писател.
1947	Глен Клоус — американска глумица.
1949	Валери Леонтјев — советски и руски поп-пејач.
1955	Брус Вилис — американски глумец.
1956	Егор Гајдар — руски економист.
1959	Тери Хол — англиски рок-музичар, член на групата The Specials
1960	Тодор Петров — македонски политичар.
1966	Ања Рупел — словенечка поп-пејачка, членка на групата Видеосекс.
1971	Лазар Еленовски — министер за одбрана на Република Македонија.
1976	Алесандро Неста — италијански фудбалер.
1976	Петар Грашо — хрватски поп-музичар.
1977	Емил Калешковски — македонски поет.
1979	Хидает Туркоглу — турски кошаркар.
1979	Иван Љубичиќ — хрватски тенисер.
1981	Коло Туре — фудбалер од Брегот на Слоновата Коска.
1981	Стив Камингс — британски велосипедист.
1987	Милош Теодосиќ — српски кошаркар.
1988	Максим Михајлов — руски одбојкар.
1993	Хаким Зијеш — марокански фудбалер.
1995	Ектор Белерин — шпански фудбалер.
1997	Рута Мејлутите — литванска пливачка.
2003	Николо Савона — италијански фудбалер.
2003	Мало Густо — француски фудбалер.

Починале:

1241	Александар III — шкотски крал.
1721	Климент XI — римски папа.
1987	Луј де Број — француски нобеловец.
1982	Адем Гајтани — македонски поет и преведувач.
1997	Вилем де Кунинг — холандско-американски сликар.
2008	Артур Ч. Кларк — британски писател на научна фантастика.
2024	М. Емет Волш — американски глумец.

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика · логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Азија · Африка · Антарктик · Европа · Јужна Америка · Океанија · Северна Америка

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич

најгоре · превчитај ја страницава · статистики · односи со јавноста · пријавете неправилност · village pump