Северен Виетнам

Од Википедија — слободната енциклопедија
Демократска Република Виетнам
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa  (јазик?)
Непризната држава (1945–1954)
Суверена држава (1954–1975)
1945:
Царство Виетнам|←
 
←
 
1954:
Француска Индокина|←
Колку траела? 1975:
Виетнам|→
Државно знаме
горе: 1945–1955
долу: 1955–1975 		Грб
(1955–1976)
Гесло
"Độc lập – Tự do – Hạnh phúc"
"Независност – Слобода – Радост"
Химна
"Tiến Quân Ca"
"Воен марш"
Местоположба на Северен Виетнам
Главен град Ханој
Вероисповед Државен атеизам
Уредување Унитарна марксистичко-ленинистичка еднопартиска социјалистичка република
Претседател на Работничката партија
 -  1945–1956 Чионг Тјин (Генерален секретар)
 -  1956–1960 Хо Ши Мин (Генерален секретар)
како Претседавач (1951–1969)
 -  1960–1975 Ле Зуан (Прв Секретар)
Претседател
 -  1945–1969 Хо Ши Мин
 -  1969–1975 Тон Дик Тан
Премиер
 -  1945–1955 Хо Ши Мин
 -  1955–1975 Фам Ван Донг
Законодавство Државно собрание
Историја
 -  Основана Внесете почетна година
 -  Замрела Внесете завршна година
Површина
 -  1945 331 212 км²
 -  1968 331 212 км²
Население
 -  1945 ок. 20 милиони 
     Густина Грешка во изразот: Неочекуван оператор < жит/км²
 -  1968 18 700 000 
     Густина Грешка во изразот: Неочекуван број жит/км²
 -  1974 23 800 000 [1] 

Северен Виетнам, официјално наречена Демократска Република Виетнам (виетнамски: Việt Nam Dân chủ Cộng hòa), била социјалистичка држава во Југоисточна Азија која постоела од 1945 до 1975 година, а формален суверенитет целосно ѝ бил признат во 1954 година. Како членка на Источниот блок, таа била спротивставена на државата Виетнам која имала француска поддршка, а подоцна и на Република Виетнам (Јужен Виетнам) која била сојузник на Западот. По победата на Северен Виетнам над Јужен Виетнам во 1975 година, двете држави биле обединети и се оформила денешната Социјалистичка Република Виетнам.

По Втората светска војна, за време на Августовската револуција, виетнамскиот комунистички револуционер Хо Ши Мин прогласил независност на 2 септември 1945 година и го прогласил создавањето на Демократска Република Виетнам. Виет Мин (официјално „Лига за независност на Виетнам“), предводена од комунисти, била основана во 1941 година за да ги привлече пошироките народни маси.

Уште од почетокот, Виет Мин се обидел да ја консолидира моќта преку пресметки со другите националистички групи.[2][3][4] [5] [6][7] Во меѓувреме, Франција се обидела да ја потврди својата колонијална доминација над Виетнам по Втората светска војна, што во декември 1946 година ја поттикнало Првата индокинеска војна. За време на оваа герилска војна, Виет Мин ги зазела и ги држела под контрола руралните области во Виетнам, што довело до пораз на Франција во 1954 година. Со Женевската конференција истата година бил ставен крај на војната и била призната независноста на Виетнам. Со Женевскиот договор земјата била привремено поделена на северна и јужна зона долж 17-та северна паралела, и за јули 1956 година биле закажани општи избори кои требало да „донесат обединување на Виетнам“.[8] Северната зона била под контрола на Демократска Република Виетнам и обично била нарекувана Северен Виетнам, а јужната зона, под контрола на де јуре некомунистичката Држава Виетнам, обично била нарекувана Јужен Виетнам.

За имплементација на Женевскиот договор надзор вршела меѓународна комисија составена од Индија, Канада и Полска, кои ги претставувале неврзаните, капиталистичките и комунистичките блокови, соодветно. Соединетите Држави, кои не го потпишале Женевскиот договор, изјавиле дека „ќе продолжат да се залагаат за обединување преку слободни избори надгледувани од Обединетите нации кои треба да се гарант за спроведување на фер избори“. Во меѓувреме, Државата Виетнам силно се спротивставила на поделбата на земјата.[9] Нејзиниот премиер Нго Џин Дим во јули 1955 година изјавил дека Државата Виетнам нема да учествува на изборите. Тој тврдел дека неговата држава не го потпишала Женевскиот договор и затоа нема никакви обврски кон него,[10] и дека е загрижен дека под режимот на Виет Мин во Северен Виетнам би се одржале неслободни избори.[9] Во октомври 1955 година, владата на Дим одржала сопствен референдум, кој бил спроведен со изборна измама, со цел соборување на шефот на државата Бао Дај и основање на Република Виетнам со Дим како нејзин прв претседател.[11][12]

Неуспехот за обединување на земјата преку референдум, во 1955 година, ја предизвикало Виетнамската војна. Поддржани од комунистичките сојузници, најмногу од Кина и од Советскиот Сојуз, Народна армија на Виетнам (војската на Северен Виетнам) и герилските војски на Виетконг со седиште во Јужен Виетнам се бореле против војската на Јужен Виетнам.[13] За да спречат создавање на нови комунистички земји во Југоисточна Азија, САД интервенирале во конфликтот, потпомогнати од војските на Западниот блок, Јужна Кореја, Австралија и Тајланд, кои воено го поддржувале Јужен Виетнам. Конфликтот се проширил и во соседните земји. Северен Виетнам ги поддржал Патет Лао во Лаос и Црвените Кмери во Камбоџа против нивните влади поддржани од САД. До 1973 година, Соединетите Држави и нивните сојузници биле принудени да се повлечат од војната, а Јужен Виетнам кој останал без поддршка бил брзо совладан од супериорните сили од Северен Виетнам.

Виетнамската војна завршила на 30 април 1975 година. Контролата врз Јужен Виетнам ѝ бил доделен на Привремената револуционерна влада на Виетконг, што на 2 јули 1976 година довело до повторно обединување на Виетнам и создавањето на денешната Социјалистичка Република Виетнам. По војната во Виетнам, обединетата виетнамска држава се соочила со економски пад,[14] бегалски кризи и конфликти со Црвените Кмери во 1977 година и Кина во 1979 година. Обединетата социјалистичка република ја задржала политичката култура и економскиот систем по советски терк и членувала во организации од Источниот блок како СЕВ.

Историја[уреди | уреди извор]

Под водство на Хо Ши Мин (1945–1969)[уреди | уреди извор]

Прогласување на републиката[уреди | уреди извор]

Владата на Северен Виетнам во 1946 г.
Хо Ши Мин прогласува независност на 2 септември 1945 година

По околу 300 годишна расцепканост меѓу феудални династии, во 1802 година била основана династијата Нгујан и територијата на Виетнам била ставена под единствена власт. Во 1883 година земјата станала француски протекторат, а по 1940 година за време на Втората светска војна била окупирана од Јапонија. По капитулацијата на Јапонија на 2 септември 1945 година, за време на Августовската револуција Виет Мин влегол во Ханој, и на 2 септември 1945 година била прогласена Демократска Република Виетнам. За целата земја била воспоставена нова влада која ја заменила династијата Нгујан.[15] Хо Ши Мин застанал на чело на Демократска Република Виетнам. Американскиот претседател Френклин Рузвелт бил противник на повторно француско влијание во Индокина, и САД во тоа време го поддржувале Виет Мин.[16]

Демократска Република Виетнам на чело со Хо Ши Мин владеела со цел Виетнам, но јужниот дел на Виетнам бил во длабока политичка криза. По протерувањето на француската, а потоа и на јапонската власт, меѓу политичките фракции во Сајгон се јавило несогласување, проследено со насилство во руралните делови на земјата.[17] На 16 август 1945 г., Хо Ши Мин го свикал Националниот конгрес во Тан Трао. На конгресот биле усвоени 10 основни политики на Виет Мин, било избрано националното знаме на Виетнам, националната химна и биле избирани членовите на Националниот комитет за ослободување на Виетнам, кој подоцна станал Привремена револуционерна влада на чело со Хо Ши Мин. На 12 септември 1945 година, во Сајгон пристигнале првите британски трупи, а на 23 септември (28 дена откако народот во Сајгон ја презел политичката власт), француските трупи ги окупирале полициските станици, поштата и другите јавни згради. Северниот дел од Виетнам бил окупиран од Кинеската националистичка армија. Во јуни 1946 година, кинеските националистички трупи си заминале од Ханој. По заминувањето на Британците во 1946 година, Французите контролирале дел од Кочинчина, Јужен Централен Брег и Централните Висорамнини. Во јануари 1946 година, во Виетнам се одржале избори за да се формира Национално собрание. Виет Мин бил популарен меѓу населението и освоил најмногу мандати во Собранието. И покрај тоа што не учествувале на изборите, на Виет Кач и Виет Ќок им биле доделени 70 претенички места во Националното собрание по што била формирана обединета влада.[18]

Откако во јуни 1946 година, Франција ја прогласила Кочинчина, јужната третина од Виетнам, за одделна држава под името „Автономна Република Кочинчина“, виетнамските националисти бесно реагирале. Во ноември Националното собрание го усвоило првиот Устав на Републиката.[19]

За време на Првата индокинеска војна[уреди | уреди извор]

Знамето на ДРВ за време на војната во Индокина

По хајфоншкиот инцидент Французите повторно го окупирале Ханој, по што избувнала Првата индокинеска војна (1946–54). За време на војната многу урбани области потпаднале под француска контрола. По Кинеската комунистичка револуција (1946–50), кинеските комунистички војски во 1949 година пристигнале на границата со Виетнам. Кинеската помош го трансформирала Виет Мин од герилска милиција во постојана војска. По избувнувањето на Корејската војна во јуни 1950 година антиколонијалната борба во Источна Азија прераснала во бојно поле на Студената војна, и затоа САД им дале финансиска поддршка на Французите.

Привремена воена демаркација на Виетнам[уреди | уреди извор]

По поделбата на Виетнам во 1954 година на крајот од Првата војна во Индокина, повеќе од еден милион Виетнамци мигрирале од Северен во Јужен Виетнам.[20] Ова било дел од кампањата за евакуација на чело со САД наречена Операција премин кон слободата,[21] при што се проценува дека околу 60% од вкупно еден милион католици кои живееле во северниот дел пребегнале на југ.[22][23] Католичката миграција се смета дека е резултат на очекувањата за прогон на католиците од страна на владата на Северен Виетнам, како и на пропагандата на владата во Сајгон на чело со претседателот Нго Дин Дием.[24] Исто така, и ЦИА водела пропагандна кампања за да ги натера католиците да дојдат на југ. Партијата Виет Мин се обидела да ги приведе или на друг начин да ги спречи потенцијалните бегалци. Тие користеле методи на заплашување со воено присуство, затворање на фериботите и водниот сообраќај и забрана за масовни собири.[25] Истовремено, од 14.000 до 45.000 цивили и околу 100.000 борци од Виет Мин се движеле во спротивна насока.[22][25][26]

За време на Тон Дук Тан (1969–1976)[уреди | уреди извор]

За време на Виетнамската војна[уреди | уреди извор]

Обединување[уреди | уреди извор]

По падот на Сајгон на 30 април 1975 година, со Јужен Виетнам заедно управувале Привремената револуционерна влада на Република Јужен Виетнам (Виетконг) и Армијата на Северен Виетнам. Таа се сметала за вазална влада на Северен Виетнам.[27][28][29] Северен и Јужен Виетнам официјално се обединиле на 2 јули 1976 година по што била создадена Социјалистичка Република Виетнам. Во владата на обединетата земја доминирале претставници од Северен Виетнам и бил прифатен уставот, знамето и химната на Северен Виетнам.

Аграрна реформа[уреди | уреди извор]

Аграрната реформа била составен дел на Виет Мин и комунистички ориентираната Демократска Република Виетнам. Со Законот за аграрна реформа од 4 декември 1953 година се предвидувало (1) конфискација на земјиштето од земјопоседниците кои се непријатели на режимот; (2) користење на земјиштето од земјопоседници кои не се оценети како непријатели; и (3) купување со обврзници. Аграрната реформа била спроведена од 1953 до 1956 година. Некои земјоделски области не биле опфатени со аграрни реформи, туку само била намалена закупнината. Планинските области во кои живееле малцински народи не биле особено погодени. Некои земјишта биле задржани од владата, но повеќето биле доделени без надомест. Приоритет имале борците од Виет Мин и нивните семејства.[30] Со аграрните реформи биле погодени повеќе од 4 милиони од селското население. Програмата за намалување на рентата засегнала речиси 8 милиони луѓе.[31]

Меѓународни односи[уреди | уреди извор]

Јужен Виетнам[уреди | уреди извор]

Од 1960 година, Северен Виетнам војувал со Република Виетнам за да го анектира Јужен Виетнам и повторно да го обедини Виетнам на чие чело ќе застане комунистичката партија.[32] Во 1964 година, за да ја поддржат владата на Јужен Виетнам САД испратиле своја војска. Други држави, како Австралија, Република Кореја, Тајланд и Нов Зеланд, исто така, пратиле свои војници и воена помош на Јужен Виетнам. Кина, КНДР и Советскиот Сојуз праќале помош и војници за Северен Виетнам. Овој конфликт е познат како Виетнамска војна, или во самиот Виетнам како Американска војна (1955–75).

Комунистички и капиталистички држави[уреди | уреди извор]

Хо Ши Мин со млади пионери одИсточна Германија во близина на Источен Берлин, 1957 година

Демократска Република Виетнам била дипломатски изолирана од многу капиталистички држави и другите антикомунистички држави за време на речиси целото свое постоење. Меѓутоа, Северен Виетнам бил признат од речиси сите комунистички земји, како Советскиот Сојуз и другите социјалистички земји од Источна Европа и Средна Азија, Кина, Северна Кореја и Куба, и добвал помош од овие држави. Северен Виетнам одбил да воспостави дипломатски односи со Југославија од 1950 до 1957 година, како одраз на приврзаноста на Ханој кон советската линија во нивното несогласување со југословенската власт на чело со Јосип Броз Тито, а властите во Северен Виетнам и по воспоставувањето на односите продолжиле да бидат критички настроени кон Тито.[33]

Неколку неврзани земји го признавале Северен Виетнам. Каков што бил случајот со Индија, тие најчесто Северен Виетнам го признавале де факто, а не де јуре (формално).[34] Но, односите меѓу Северен Виетнам и Алжир биле многу поблиски како резултат на тајните трансфери на оружје (од Северен Виетнам кон Алжир) за време на Алжирската војна, при што Алжир на самитот на Движењето на неврзаните во 1973 година поставил нацрт-резолуција со кои се повикуваат сите членови да го поддржат Северен Виетнам и Виетконг.[35]

Во 1969 година, Шведска била првата западна земја која целосно дипломатско го признала Северен Виетнам.[36] Нејзиниот пример го следеле многу други западни земји, како на пример владата на Австралија под водство на Гоф Витлам. До декември 1972 година, 49 земји имале воспоставено дипломатски односи со Северен Виетнам,[37] а во 1973 година повеќе земји како Франција ги воспоставиле или ги обновиле своите односи со Демократска Република Виетнам.[37]

Меѓународни односи на
Демократска Република Виетнам
Регион Национална држава
Азија (5) Народна Република Кина, Индија, Ирак, Демократска Народна Република Кореја, Монголија, Сирија, Јужен Јемен
Америка (1) Куба
Европа (13) Албанија, Бугарија, Белоруска ССР, Чехословачка, Франција, Источна Германија, Унгарија, Полска, Романија, Советски Сојуз, Шведска, Украинска ССР, Југославија
Африка (3) Алжир, Конго, Либија
Океанија (1) Австралија

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Barbieri|M|1995.
  2. ↑ Guillemot, François (2004). „Au coeur de la fracture vietnamienne : l'élimination de l'opposition nationaliste et anticolonialiste dans le Nord du Vietnam (1945–1946)“. Во Goscha, Christopher E.; de Tréglodé, Benoît (уред.). Naissance d'un État-Parti: Le Viêt Nam depuis 1945. Paris: Les Indes savantes. стр. 175–216. ISBN 9782846540643.
  3. ↑ McHale, Shawn (2004). „Freedom, Violence, and the Struggle over the Public Arena in the Democratic Republic of Vietnam, 1945–1958“. Во Goscha, Christopher E.; de Tréglodé, Benoît (уред.). Naissance d'un État-Parti: Le Viêt Nam depuis 1945. Paris: Les Indes savantes. стр. 81–99. ISBN 9782846540643.
  4. ↑ Hoang, Tuan (2009). „The Early South Vietnamese Critique of Communism“. Во Vu, Tuong; Wongsurawat, Wasana (уред.). Dynamics of the Cold War in Asia: Ideology, Identity, and Culture. Palgrave Macmillan. стр. 17–32. doi:10.1057/9780230101999_2. ISBN 9780230101999.
  5. ↑ Marr (2013).
  6. ↑ Kort, Michael G. (2017). The Vietnam War Reexamined. Cambridge University Press. стр. 62–63, 81–85. ISBN 9781107110199.
  7. ↑ Tran, Nu-Anh (2022). Disunion: Anticommunist Nationalism and the Making of the Republic of Vietnam. University of Hawaiʻi Press. стр. 24–30. ISBN 9780824887865.
  8. ↑ "Agreement on the Cessation of Hostilities in Vietnam, 20 July 1954 Архивирано на 22 октомври 2015 г., accessed 15 October 2015
  9. ↑ 9,0 9,1 "Lời tuyên bố truyền thanh của Thủ tướng Chánh phủ ngày 16-7-1955 về hiệp định Genève và vấn đề thống nhất đất nước".
  10. ↑ Ang Cheng Guan (1997). Vietnamese Communists' Relations with China and the Second Indochina War (1956–62). Jefferson, North Carolina: McFarland. стр. 11. ISBN 978-0-7864-0404-9. Архивирано од изворникот на 13 July 2017. Посетено на 5 August 2016.
  11. ↑ Karnow, p. 223-224.
  12. ↑ Tucker, p.366.
  13. ↑ Julia Lovell, Maoism: A Global History (2019) pp 223–265.
  14. ↑ „Vietnam - The Economy“. countrystudies.us. Посетено на 2023-06-06.
  15. ↑ „Báo Nhân Dân – Phiên bản tiếng Việt – Trang chủ“. Архивирано од изворникот на 26 February 2009. Посетено на 17 May 2009.
  16. ↑ Hess, Gary R. (1 September 1972). „Franklin Roosevelt and Indochina“. Journal of American History. 59 (2): 353–368. doi:10.2307/1890195. ISSN 0021-8723. JSTOR 1890195 – преку JSTOR.
  17. ↑ Pentagon Papers [ Vietnam Relations, 1945–1967: A Study Prepared by the Department of Defense 1969] Retrieved 28/09/12
  18. ↑ „Quốc hội khóa 1 và những giây phút không thể nào quên“. 5 January 2016.
  19. ↑ "Political Overview Архивирано на 11 мај 2009 г."
  20. ↑ United Nations High Commissioner for Refugees. „The State of The World's Refugees 2000 – Chapter 4: Flight from Indochina“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 14 June 2007. Посетено на 6 April 2007.
  21. ↑ Lindholm, Richard (1959).
  22. ↑ 22,0 22,1 Tran, Thi Lien (November 2005).
  23. ↑ Jacobs, Seth (2006).
  24. ↑ Truong Nhu Tang. 1986.
  25. ↑ 25,0 25,1 Frankum, Ronald (2007).
  26. ↑ Ruane, Kevin (1998). War and Revolution in Vietnam. London: Routledge. ISBN 978-1-85728-323-5.
  27. ↑ Senauth, Frank „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2016-06-24. Посетено на 2023-09-01.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link), The Making of Vietnam, 2012, p. 54.
  28. ↑ Nguyễn, Sài Đình „архивски примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2013-11-06. Посетено на 2023-09-01., The National Flag of Viet Nam: Its Origin and Legitimacy, p. 4.
  29. ↑ Emering, Edward J. „архивски примерок“. Архивирано од изворникот на 2017-12-16. Посетено на 2023-09-01.CS1-одржување: бот: непознат статус на изворната URL (link), Weapons and Field Gear of the North Vietnamese Army and Viet Cong, 1998.
  30. ↑ Moise, Edward E. (1983), Land Reform in China and North Vietnam, Chapel Hill: University of North Carolina Press, pp. 178–181
  31. ↑ Szalontai, Balazs (2005), "Political and Economic Crisis in Democratic Republic of Vietnam, 1955–1956", Cold War History, Vol. 5, No. 4, p. 401.
  32. ↑ „The History Place — Vietnam War 1945–1960“. Архивирано од изворникот на 17 December 2008. Посетено на 11 June 2008.
  33. ↑ Morris, Stephen J. (1999). Why Vietnam Invaded Cambodia: Political Culture and the Causes of War. Stanford University Press. стр. 128. ISBN 9780804730495.
  34. ↑ SarDesai, D. R. (1968), Indian Foreign Policy in Cambodia, Laos and Vietnam, 1947–1964, Berkeley: University of California Press, p. 194
  35. ↑ Huynh, Ngoc H., "The Time-Honored Friendship: A History of Vietnamese-Algerian Relations (1946–2015)" 1 May 2016.
  36. ↑ Gardner, Lloyd C. and Gittinger, Ted, Eds. (2004), "The Search for Peace in Vietnam, 1964–1968," Bryan, TX: Texas A&M University Press, p. 194
  37. ↑ 37,0 37,1 Bühler, Konrad G. State succession and membership in international organizations.

 

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Северен_Виетнам&oldid=5143096“