Кичево и Кичевско во НОВ: Разлика помеѓу преработките

Интерактивен преглед на историјата

[проверена преработка]

← Постаро уредување Поново уредување →

Избришана содржина Додадена содржина

НагледноВикитекст

Во редови

Преработка од 11:17, 19 март 2021

Кичево и Кичевско во НОВ — со спогодбата на фашистичките земји од 20 април 1941 година била одредена и демаркациската линија помеѓу двата сојузника, Бугарија и Италија. Западна Македонија со градовите Тетово, Гостивар, Кичево, Дебар, Струга и преспанските села, првично биле окупирани од германските сили, а потоа со посебен декрет, предадени во владение на фашистичка Италија.^[1] Италијанците, пак, ја предале цивилната власт на албанските квинслинзи. Во нивно владение потпаѓала една префектура и четири потпрефектури.^[2] Судирот на интереси помеѓу Италија од една страна и фашистичка Бугарија од друга, се одвивал токму во Кичевскиот регион, па така на терен паралелно се појавиле и проалбанските слуги на Италија и пробугароманските комитети во служба на Бугарија, а против македонскиот народ.

Првите обиди за организација

Македонскиот народ, паралелно со овие настани веднаш започнал со организирање на движење на отпор. Главна улога во организацијата одиграл Кузман Јосифоски - Питу, кој во летото 1940 година, оформил партиско поверенство, но не и организиација, во состав: Ѓорѓи Икономов (секретар), а членувале и Драге Богески, Пепе Јованоски, Перо Волнароски и Томе Буклески. Питу повторно го посетил Кичево во април 1941, заедно со Трајко Бошкоски - Тарцан, но ниту овојпат не била формирана партиска организација. Тоа се случило дури по третата посета, на 10 октомври 1941 година, кога веќе во Кичево се вратиле многу младинци кои биле на образование и работа низ Југославија.

Во куќата на Борис Алексовски - Карче, при овој состанок биле оформена првата партиска ќелија во Кичевскиот регион и притоа за секретар бил избран Пепе Јованоски, а членови Драге Богески, Пецо Чингоски, Нико Пусоски, Борис Алексовски - Карче, Борис Грујоски, Јанко Михајлоски и Владимир Полежиноски.^[2]

Окупација на Кичево

Со исцртувањето на демаркациската линија, Кичево се нашло под италијанско-албанска власт, а во непосредна близина на градот исто така биле сместени бугарските окупаторски војски кои имале други планови за дел од територијата која потпаднала под управа на италијанските сили.

Најпрво биле укинати сите воени, судски, просветни и административни органи, а на нивно место се отвориле албански институции, во кои службен јазик бил само албанскиот, а сѐ со цел да се воведе омраза помеѓу македонското и албанското население. Со ова почнале да се формираат и локални балистички банди кои ги водел Мефаил Шеху.^[3]

Биле спалени неколку села (Извор, Пополжани, Карбуница) и извршени убиства низ селата Осој, Јагол, Доленци, Карбуница, Осломеј и во неколку други, се со цел да се заплаши локалното македонско население и да се потчини на новата окупаторска власт. Како најкрвави настани народот ги запомнил стрелањата на членовите на организацијата од село Карбуница извршено во ноември 1943, но и палежите и убиствата во Кленоец. Најголем злостор во Кичевско бил извршен во мај 1944 година попознат како крвав Ѓурѓовден, кога балистичките банди откако ги ограбиле селата Иванчишта и Кленоец, го запалиле селото Попоец а нивните селани ги собрале пред селската црква, каде после тепањето, некои од селаните (претежно мажи), живи ги фрлале во оган. Истото го повториле во селото Малкоец.^[2]

Формирање на првите ослободителни чети

Најголем товар во организацијата на отпорот и борбата за слобода го носела КПМ. Месноста Лопушник била избрана за неформален воен и политички центар за организација и дејствување во Кичевскиот крај. Во непосредна близина била пренесена од Битуше, првата печатница „Гоце Делчев“, но се издавал и партизанскиот билтен кој бил уредуван и редактиран од Кочо Рацин.^[4]

Во април 1943 година се создал првиот кичевски партизански одред „Козјак“. Подоцна им се приклучиле борците од крушевскиот одред „Питу Гули“, од Мавровскиот одред „Кораб“, како и борци од Дебрца. Па, така на 21 мај 1943 година се создал Кичевско-мавровскиот партизански одред.

Борба за слобода

Првите акции на овие борци се: нападот на карабинерската станица во Сливово (Охридско), како и општинската зграда во Брждани. Извршени биле и диверзантски акции со сечење на телефонски столбови и рушење мостови. Силен оддек дала нивната акција од 14 јуни 1943, кога на Пресека бил нападнат италијански воз. Оваа акција го подигнала моралот и меѓу населението кое се помасовно се приклучувало кон националното ослободителско движење.^[2]

Прво ослободување на Кичево

Со капитулацијата на Италија, ноќта помеѓу 8 и 9 септември 1943 се разгореле и битките во овој регион. Албанскиот и малесискиот македонски одред успеале да ја разоружаат и италијанската команда во градот Дебар, дел од дивизијата „Фиренце“.^[4] Италијанските војски при повлекување оставале пустош низ селата, а паралелно со нив германските и бугарските окупатори се обидувале да се пробијат и постават на нивните позиции. Па, така на 11 септември 1943 единиците на Првиот кичевски и Вториот мавровски одред го заземале Кичево. Со ова Кичево станува првиот ослободен град во Втората светска војна. Следниот ден им се приклучил и Првиот македонски баталјон „Мирче Ацев“ со што била создадена слободна територија од превојот Буковиќ до селото Ботун, со два ослободени градови Кичево и Дебар. Населението од овој крај, уживало во својата слобода 21 ден. Покрај поставување на народна власт, било отворено училиште на македонски јазик во селото Подвис, а низ градот и селата се организирал културно-забавен живот.^[2]^[5]^[6]

Втора окупација на Кичево

Германските војски заедно со балистичките банди на Џемо и Мефаил, извршиле напад на стражарската позиција кај превојот Буковиќ, каде во нерамна борба, целодневен отпор давала четата предводена од комесарот Мирко Милески. Во оваа битка на 1 октомври 1943, загинала целата чета на Милески вклучуваќи го и самиот Мирко. Со ова паднал и Кичево под втора окупација. На 6 октомври бројните германски и балистички групи се судриле со македонските партизани во селото Кленоец, каде нивниот пробив бил сопрен со фронтална битка во самото село. Меѓу жртвите биле Јосиф Јосифоски-Свештарот, Мите Трпески како и Трајан Белев.

По скоро еден цел месец, Кичево повторно било ослободено на 1 ноември, 1943 при што биле заробени 19 германски војници со потполковникот Хедлер, како и 30 припадници на балистичките групи. По само четири дена партизанските единици биле приморани да се повлечат и повторно да го отстапат градот на окупаторот.^[2]

Конечно ослободување на Кичево

По нецела година проследена со неколку напади и битки со окупаторот, на 1 септември 1944 по повеќечасовна битка Кичево било ослободено по трет пат. Градот на неколку пати го менувал својот статус на ослободен и окупиран град. За конечна слобода која ја ужива Кичево до денеска, биле пресудни битките кои отпочнале на 14 ноември кај селата Тајмиште и Колари, со кои битки се пренеле и во самиот град, па така на 15 ноември, 1944 Кичево е конечно ослободено.

Вака е опишано сеќавањето на претседателот на Сојузот на борците од Кичево, Владо Дејаноски, за првото ослободување на Кичево:^[5]

Кичево е градот кој шест пати е ослободуван од непријателот, кој многу пропатил во оваа војна и затоа ние денес со гордост се присетуваме на првото ослободување на градот, што била воедно и првоослободена територија на Македонија. Првото ослободување на Кичево траело 21 ден, во кој период во село Подвис е отворено и првото училиште на мајчин македонски јазик, а негов учител бил Василко Ристески од истото село. На 26 септември на градскиот плоштад на терасата од музејот се одржал и голем народен митинг, на кој покрај другите на насобраните граѓани им се обратил и Светозар Вукмановиќ-Темпо. На 21. ден од слободата на Кичево, силни германски единици преку Буковиќ навлегуваат на слободната територија, по што партизанските единици и одреди отстапуваат од градот и своите сили ги поместуваат во Дебрца. Последното ослободување на Кичево се случило на 15 ноември 1944 година и тоа било шестото ослободување на градот, кој може да се пофали со богата историја збогатена со многу важни настани.

Билансот на жртвите изнесувал 217 борци од Кичево и Кичевско, 106 цивилни жртви и уште 232 жртви од останатите краишта на Македонија и тогашна Југославија. Сите во табеларен приказ се дадени подолу.

БИСТИ НА ДЕЛ ОД БОРЦИТЕ ЗАГИНАТИ ЗА СЛОБОДА НА КИЧЕВО И КИЧЕВСКО
Олга Мицеска
Ибе Паликуќа
Јанко Михајлоски
Исени Акиноски
Драге Богески
Левко Стефаноски - Тарзан
Оштетен натпис
Оштетен натпис
Оштетен натпис

Список на паднати борци за слободата на Кичево и Кичевско

Жртви од Кичево и Кичевско

Бројот на жртви од Кичево и Кичевско, изнесувал 217 воени и 106 цивилни жртви.^[2]

Паднати борци во НОВ од Кичево и Кичевско
Број	Име и презиме	Роден (година, место)	Починат (година, место)
1.	Абедин Абединоски	1926 во Кичево	загинал 1945 кај Трст денес во Италија
2.	Кицо Аврамоски	1921 во Цер	загинал 1944 кај Мажучиште
3.	Фаик Ајрадиноски	1920 во Челопек	загинал 1944 кај Зајас
4.	Борис Алексовски - Карче	1919 во Попоец	загинал 1943 во Тетово
5.	Зоре Алексоски	1921 во Долно Добреноец	загинал 1944 кај Велмеј
6.	Санде Алескоски	1924 во Орланци	загинал 1944 кај Врање, Србија
7.	Петко Ангелески	1907 во Ехлоец	загинал 1944 во Ехловец
8.	Иванчо Андоноски	1920 во Лавчани	загинал 1944 кај Сува Гора
9.	Здраве Андоноски	1917 во Кнежино	загинал кај Стара Пазова, Србија
10.	Мише Андрески	1920 во Белица	загинал 1945 во Шид, Србија
11.	Рамазан Асаноски	1922 во Кичево	загинал 1944 на Шар Планина
12.	Ашим Ашимоски	1926 во Лисичани	загинал 1944 кај Зајас
13.	Љазам Бајрами	1925 во Длапкин Дол	загинал 1945 во Срем
14.	Санде Белески	1922 во Орланци	загинал 1944 кај Зајас
15.	Мара Билбилоска	1926 во Кленоец	загинала 1943 во Кленоец
16.	Пакче Блажески	1925 во Кичево	загинал 1944 во Ракле, Прилепско
17.	Јордан Богески	1919 во Ехлоец	загинал 1943 во Кичево
18.	Блаже Богески	1923 во Попоец	загинал 1943 кај Годивје
19.	Љубица Богеска	1923 во Кичево	загинала 1944 кај Ракле, Прилепско
20.	Анто Божиноски	1926 во Речани	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
21.	Борис Бошкоски	1922 во Кичево	загинал 1945 кај Загреб, Хрватска
22.	Ѓорѓија Божиноски	1907 во Подвис	загинал 1944 во Кичево
23.	Стојан Божиноски	1910 во Кичево	загинал 1944 во Македонски Брод
24.	Тосе Божиноски	1914 во Попоец	загинал 1944 во Попоец
25.	Стојан Бунгуроски	1925 во Кичево	загинал 1944 кај Сарандиново
26.	Мемедалија Велиоски	1916 во Бачишта	загинал 1943 во Кленоец
27.	Ѓорѓија Велјаноски	1918 во Брждани	умрел 1944 во Брждани
28.	Злате Велјаноски	1920 во Туин	загинал 1944 близу Пеќ, Србија
29.	Петре Војнески	1924 во Староец	загинал 1944 кај Дебреште
30.	Симо Гелески	1923 во Крушица	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
31.	Стојанче Генадијоски	1920 во Лавчани	загинал 1944 кај Карбуница
32.	Борче Грозданоски	1925 во Бигор Доленци	загинал 1945 на Сремски фронт
33.	Венче Грујоски	1922 во Добреноец	загинал 1945 кај Загреб, Хрватска
34.	Андре Дамјаноски	1895 во Малкоец	загинал 1944 во Малкоец
35.	Борис Дамјаноски	1914 во Карбуница	загинал 1944 кај Плетвар
36.	Василе Данилоски	1924 во Козица	загинал 1945 кај Липошница, Срем
37.	Трајан Дејаноски	1914 во Кленоец	загинал 1943 кај Буковиќ
38.	Петре Димоски	1912 во Мало Црско	загинал 1944 во Радолишта, Струшко
39.	Зекир Дишоски	1924 во Кичево	загинал 1944 во Албанија
40.	Михајле Дукоски	1921 во Туин	загинал 1944 во Лешок, Тетовско
41.	Етем Дурмишоски	1911 во Кичево	загинал 1944 во Албанија
42.	Дончо Дуцароски	1924 во Големо Црско	умрел 1944 во Тетово
43.	Силјан Ѓошкоски	1900 во Добреноец	загинал 1944 во Кичево
44.	Богдан Ѓорѓиоски	1920 во Светораче	загинал 1944 кај Белград, Србија
45.	Мито Ѓориоски	1922 во Орланци	загинал 1945 во Брчко
46.	Цветан Ѓорѓиоски	1924 во Лисичани	загинал 1944 во Колари
47.	Ставре Ѓорески	1895 во Кленоец	загинал 1943 во Кленоец
48.	Авзија Елезоски	1924 во Лисичани	загинал 1945 кај Словенска Бистрица, Словенија
49.	Душко Еремоски	1922 во Кичево	загинал 1944 во Кичево
50.	Ставре Здравески	1920 во Јудово	загинал 1944 во Охридско
51.	Раим Зекири	1926 во Туин	умрел 1944 во Туин
52.	Вело Змејкоски	1921 во Кичево	загинал 1943 на Буковиќ
53.	Дуре Ибраимоски	1922 во Челопек	загинал 1945 кај Винковци, Хрватска
54.	Шемшедин Ибраимоски	1922 во Другово	загинал 1944 кај Слатино, Охридско
55.	Венче Илиоски	1919 во Речани	загинал 1945 кај Стриживојно, Сремски фронт
56.	Петре Илиоски	1921 во Белица	загинал 1945 во Седларево, Сремски фронт
57.	Стојан Илиоски	1927 во Србјани	загинал 1945 кај Славонска Пожега, Хрватска
58.	Исеин Исеиноски	1923 во Кичево	загинал 1944 кај Ќафасан
59.	Шукрија Исеиноски	1925 во Кичево	загинал 1944 кај Ваљево, Србија
60.	Беџет Имери	1893 во Туин	загинал 1944 кај Србица
61.	Иван Јанески	1915 во Бигор Доленци	загинал 1944 кај Буринец
62.	Илија Јанески	1925 во Премка	загинал 1945 кај Шид, Србија
63.	Јанкула Јанкулоски	1918 во Велмевци	загинал 1945 кај Радуша
64.	Јордан Јаклески	1924 во Прострање	загинал 1945 кај Бајмок, Србија
65.	Цветко Јаковлески	1925 во Лавчани	загинал 1943 на Буковиќ
66.	Славко Јованоски	1895 во Малкоец	загинал 1943 кај Кичево
67.	Соколе Јованоски	1912 во Малкоец	загинал 1943 на Буковиќ
68.	Александар Јованоски	1924 во Вранештица	загинал 1944 кај Подмоље
69.	Благоја Јовески	1923 во Бигор Доленци	загинал 1945 на Сремски фронт
70.	Душан Јовески	1920 во Јагол	загинал 1943 на Буковиќ
71.	Мито Јовески	1920 во Јагол	загинал 1943 на Буковиќ
72.	Лубе Јоноски	1920 во Кнежино	загинал 1944 во Македонски Брод
73.	Бесим Јусуфоски	1924 во Лисичани	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
74.	Ајрадин Јусуфоски	1892 во Туин	умрел 1944 во Туин
75.	Владо Коруноски	1922 во Раштани	загинал 1944 кај Струга
76.	Мирко Костески	1924 во Премка	загинал 1944 кај Македонски Брод
77.	Анѓеле Крстески	1924 во Србјани	загинал 1944 кај Клиново
78.	Стојан Крстески	1922 во Србјани	загинал 1944 кај Никодин
79.	Наѓе Крстески	1912 во Малкоец	загинал 1944 кај Малкоец
80.	Цветан Кузманоски	1922 во Миокази	загинал 1944 кај Колари
81.	Петар Курјак	1902 во Роден	загинал 1944 кај Ново Село, Кичевско
82.	Ило Лазарески	1920 во Иванчишта	загинал 1943 кај Кичево
83.	Славе Лазарески	1921 во Пополжани	загинал 1943 во Душогубица
84.	Милован Лазарески	1921 во Козичино	загинал 1945 кај Винковци, Хрватска
85.	Крсте Матески	1908 во Брждани	загинал 1943 кај Карбуница
86.	Ацко Маркоски	1926 во Бигор Доленци	умрел 1944 во Битола
87.	Петракија Маркоски	1921 во Малкоец	загинал 1943 на Буковиќ
88.	Ахмед Мехмеди	1913 во Зајас	загинал 1943 во Кичево
89.	Кире Миладиноски	1924 во Козица	загинал 1945 кај Липошница, Срем
90.	Мирко Милески	1923 во Попоец	загинал 1943 на Буковиќ
91.	Славе Милошески	1925 во Јагол	загинал 1944 кај Богомила
92.	Митко Миноски	1911 во Брждани	загинал 1944 кај Охрид
93.	Владо Мојсоски	1920 во Кнежино	загинал 1944 кај Осој
94.	Милко Митрески	1920 во Малкоец	загинал 1943 на Буковиќ
95.	Милутин Митрески	1924 во Иванчишта	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
96.	Ристо Митрески	1922 во Малкоец	загинал 1944 кај Завој
97.	Славе Митрески	1925 во Кичево	загинал 1943 кај Вранештица
98.	Флора Михајлоска	1902 во Кичево	загинала 1944 во Кичево
99.	Јанко Михајлоски	1920 во Кичево	загинал 1943 во Мало Црско
100.	Имер Мурати	1899 во Зајас	загинал 1943 во Кичево
101.	Лазе Најдески	1919 во Јудово	загинал 1945 кај Загреб, Хрватска
102.	Павле Наранџоски	1915 во Кичево	умрел 1945 во Кичево
103.	Аце Настески	1922 во Брждани	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
104.	Цветан Настески	1924 во Вранештица	загинал 1944 кај Струга
105.	Мирка Настеска	1918 во Србјани	загинала 1944 кај Барбарас
106.	Милан Настески	1920 во Вранештица	загинал 1944 кај Кичево
107.	Киро Настески	1915 во Србјани	загинал 1944 кај Барбарас
108.	Богдан Наумоски	1923 во Пополжани	загинал 1945 кај Кајгана (ново име Гарешница), Хрватска
109.	Селаудин Нашити	1921 во Кичево	загинал 1945 кај Сушак, Хрватска
110.	Младен Никодиноски	1911 во Патец	загинал 1944 кај Зајас
111.	Дунавка Николоска	1923 во Мало Црско	умрела 1945 во Битола
112.	Василе Николоски	1914 во Видрани	загинал 1944 кај Барбарас
113.	Зоре Николоски	1922 во Карбуница	загинал 1945 кај Кајгана (ново име Гарешница), Хрватска
114.	Иван Николоски	1922 во Попоец	загинал 1943 кај Тајмишка Бука
115.	Мисајле Николоски	1882 во Карбуница	умрел 1943 во Карбуница
116.	Тривко Павлески	1922 во Попоец	загинал 1943 близу Кичево
117.	Иван Павлески	1923 во Дупјани	загинал 1944 кај Кичево
118.	Киро Павлески	1921 во Осломеј	загинал 1943 кај Црвена Стена, Босна и Херцеговина
119.	Анѓеле Петрески	1922 во Ехлоец	загинал 1945 на Сремски фронт
120.	Перо Петрески	1917 во Кнежино	загинал 1944 под Кнежино
121.	Стојан Петрески	1922 во Козица	загинал 1944 кај Раштани
122.	Стефан Петрески	1920 во Карбуница	загинал 1944 на Сува Гора
123.	Славе Попоски	1914 во Карбуница	умрел 1944 во Битола
124.	Јонче Попоски	1919 во Карбуница	загинал 1944 кај Охрид
125.	Љупчо Попоски	1927 во Кичево	загинал 1943 кај Вранештица
126.	Перо Попоски	1922 во Кичево	загинал 1945 кај Славонски Брод, Хрватска
127.	Нико Пусоски	1911 во Кичево	загинал 1944 кај Македонски Брод
128.	Ахмед Рахманоски	1920 во Челопек	загинал 1944 во Велмеј
129.	Дкмче Ристески	1920 во Карбуница	загинал 1943 во Карбуница
130.	Трајче Ристески	1922 во Брждани	загинал 1945 кај Загреб, Хрватска
131.	Аце Ристески	1922 во Малкоец	загинал 1944 во Малкоец
132.	Драге Ристески	1922 во Карбуница	загинал 1943 кај Невестин Гроб
133.	Владо Ристески	1922 во Кичево	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
134.	Тренко Ристески	1908 во Карбуница	загинал 1943 во Карбуница
135.	Девчо Ристески	1917 во Иванчишта	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
136.	Билбил Секулоски	1918 во Иванчишта	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
137.	Живко Секулоски	1921 во Добреноец	загинал 1945 кај Дуго Село
138.	Илија Секулоски	1922 во Добреноец	загинал 1944 над Лисичани
139.	Мемед Селоски	1928 во Кичево	загинал 1945 кај Славонска Пожега, Хрватска
140.	Александар Силјаноски	1921 во Кичево	загинал 1945 кај Славонска Пожега, Хрватска
141.	Велимир Силјаноски	1920 во Челопек	загинал 1945 во Гостиварско
142.	Спасен Силјаноски	1925 во Пополжани	загинал 1943 на Буковиќ
143.	Аритон Силјаноски	1905 во Малкоец	загинал 1944 кај Другово
144.	Мане Силјавоски	1919 во Лисичани	загинал 1944 во Завој
145.	Тако Симјаноски	1918 во Иванчишта	загинал 1945 кај Кајгана (ново име Гарешница), Хрватска
146.	Ѓерасим Симјаноски	1919 во Тајмиште	загинал 1944 на Скопска Црна Гора
147.	Олга Мицеска	1926 во Кичево	загинала 1943 на Буковиќ
148.	Наќе Спасеноски	1916 во Подвис	загинал 1944 кај Крапа
149.	Рифче Спасеноски	1920 во Пополжани	загинал 1945 кај Врпоље, Хрватска
150.	Драган Спироски	1918 во Лешница	загинал 1943 кај Вранештица
151.	Стојан Србиноски	1910 во Бигор Доленци	загинал 1944 кај Струга
152.	Стојмир Србиноски	1900 во Кнежино	загинал 1944 во Кичево
153.	Ило Стаматоски	1920 во Ехлоец	загинал 1944 кај Охрид
154.	Мицко Станкоски	1919 во Свињиште	загинал 1944 во Кичево
155.	Трајче Стреоски	1919 во Орланци	загинал 1944 кај Клетовник
156.	Диме Стефаноски	1906 во Карбуница	загинал 1943 во Карбуница
157.	Иванчо Стефаноски	1922 во Миокази	загинал 1944 во Кичево
158.	Јонче Стефаноски	1909 во Карбуница	загинал 1943 во Карбуница
159.	Методија Стефаноски	1923 во Кичево	загинал кај Сарандиново
160.	Петракија Стефаноски	1923 во Иванчишта	загинал 1943 на Буковиќ
161.	Симо Стефаноски	1925 во Дупјани	загинал кај Даревац, Срем
162.	Стојмир Стефаноски	1917 во Србјани	загинал кај Бошков Мост
163.	Танаско Стефаноски	1911 во Светораче	загинал 1944 кај Тузла, Босна и Херцеговина
164.	Стојан Стефаноски	1890 во Добреноец	загинал 1944 кај Арапкула
165.	Темелко Стефаноски	1895 во Добреноец	загинал 1944 кај Арапкула
166.	Тане Стефаноски	1919 во Србјани	загинал 1943 во Симница
167.	Левче Стојаноски	1922 во Бигор Доленци	загинал 1944 кај Богомила
168.	Дејан Стојаноски	1919 во Малкоец	загинал 1943 на Буковиќ
169.	Стојан Стојаноски	1880 во Малкоец	загинал 1943 на Буковиќ
170.	Стојан Стојаноски	1926 во Попоец	загинал 1944 на Богомила
171.	Левко Стојаноски	1920 во Попоец	загинал 1943 на Буковиќ
172.	Тренко Стојаноски	1926 во Малкоец	умрел во Модриште
173.	Стојан Стојаноски	1922 во Кичево	загинал 1944 во Велмеј
174.	Илија Сталески	1914 во Малкоец	загинал 1943 во Кленоец
175.	Љатиф Сулејманоски	1895 во Бачишта	загинал 1945 во Подградец, Албанија
176.	Џавид Сулоски	1927 во Кичево	загинал 1945 кај Трст денес во Италија
177.	Стојан Тасески	1922 во Лавчани	загинал 1945 кај Винковци, Хрватска
178.	Тренко Тасески	1909 во Бигор Доленци	загинал 1944 кај Дебар
179.	Трајче Танески	1921 во Карбуница	загинал 1943 во Ресенско
180.	Ацко Тодороски	1926 во Карбуница	загинал 1944 кај Струга
181.	Коце Тодороски	1921 во Кичево	загинал 1944 во Велес
182.	Мане Тодороски	1922 во Јагол Доленци	загинал 1945 во Славонска Пожега, Хрватска
183.	Стојан Трајноски	1917 во Светораче	загинал 1945 во Врпоље, Хрватска
184.	Стојмир Трајаноски	1921 во Козица	загинал 1945 кај Товарник, Хрватска
185.	Јордан Трајаноски	1926 во Кичево	загинал 1943 во Кичево
186.	Никола Трајаноски	1924 во Кичево	исчезнал од Белград, Србија
187.	Милан Трајаноски	1903 во Добреноец	загинал 1944 во Кичево
188.	Славко Трајаноски	1923 во Добреноец	загинал 1945 кај Товарник, Хрватска
189.	Стојмир Трајаноски	1916 во Белица	загинал 1944 во Кичево
190.	Тасе Трајаноски	1921 во Козица	загинал 1945 кај Славонска Пожега, Хрватска
191.	Ратко Трајаноски	1927 во Малкоец	загинал 1945 кај Чазма, Срем
192.	Ладомир Трајаноски	1893 во Кленоец	загинал 1943 во Кленоец
193.	Санде Трајкоски	1922 во Кладник	загинал 1943 на Буковиќ
194.	Танаско Трајкоски	1926 во Раштани	загинал кај Друго Село
195.	Василе Трпески	1912 во Попоец	загинал 1943 кај Бериково
196.	Славе Трпески	1924 во Карбуница	загинал 1943 во Карбуница
197.	Живко Туфекџиоски	1921 во Кичево	загинал 1943 во Мало Црско
198.	Иванчо Ќипроски	1914 во Попоец	загинал 1944 во Попоец
199.	Ристо Угриноски	1925 во Кичево	загинал 1945 кај Славонска Пожега, Хрватска
200.	Лиман Фејзулоски	1921 во Другово	загинал 1945 кај Шид, Србија
201.	Фето Фетија	1924 во Премка	загинал 1945 кај Банова Јаруга, Хрватска
202.	Василе Цапески	1923 во Белица	загинал 1945 во Шид, Србија
203.	Тако Цветаноски	1915 во Попоец	загинал 1943 кај Бериково
204.	Санде Цветаноски	1914 во Кичево	загинал 1944 кај Богомилските Колиби
205.	Цветан Цветаноски	1921 во Кичево	загинал 1944 кај Зајас
206.	Лубе Џибитоски	1883 во Кичево	загинал 1944 во Солун, Грција
207.	Меџит Шејдоски	1922 во Кичево	загинал 1944 кај Србица
208.	Методија Штерјоски	1917 во Кичево	загинал 1944 на Космај, Србија
209.	Миле Штерјоски	1923 во Кичево	загинал во логор во Германија
210.	Никола Штерјоски	1921 во Кичево	загинал 1943 во Горни Милановац, Србија

Паднати борци во НОВ после мај, 1945 од Кичево и Кичевско
Број	Име и Презиме	Роден (година, место)	Починат (година, место)
1.	Ќиpo Костески	1918 во Прострање	1945 во Косел, Охридско
2.	Реџо Лимани	1896 во Зајас	јуни, 1945 кај Букојчани
3.	Мехмед Мехмеди	1911 во Зајас	јуни, 1945 кај Букојчани
4.	Ѓуро Митрески	1923 во Малкоец	есен, 1945 на Шар Планина
5.	Адил Нуредини	1906 во Страгомиште	1945 во Страгомиште
6.	Круме Пиперкоски	1912 во Козица	есен, 1945 во Козица
7.	Стојмир Трајаноски	1912 во Малкоец	есен, 1945 од задобиени рани во Малкоец

Борци за кои се знае само нивното име и презиме
1.	Мане Димоски
2.	Живко Ѓорѓиоски
3.	Шемо Зенка
4.	Ќире Јаковлески
5.	Радомир Јанески
6	Бранко Јарески
7.	Ристо Јосифоски
8.	Тренко Крлески
9.	Тодор Крстески
10.	Петре Источки
11.	Змејко Лазарески
12.	Горјан Лазески
13.	Милан Настески
14.	Арсен Николоски
15.	Борис Полески
16.	Силјан Поп Николоски
17.	Милош Ристески
18.	Бранко Ристески
19.	Ристо Симјаноски
20.	Елез Таироски
21.	Никола Руски - Курир од Паралова
22.	Славко Поп
23.	Славко Курир

Цивилни жртви

Цивилни жртви убиени од фашистите на територија на [[Кичевско\|Општина Кичево
Број	Име и Презиме	Роден (година, место)
1.	Лале Аврамоски	1924 во Туин
2.	Раде Антоски	1926 во Осломеј
3.	Китан Алексоски	1884 во Малкоец
4.	Михајло Алексоски	1864 во Јагол Доленци
5.	Расимица Алиу	1900 во Туин
6.	Василе Ангелески	1895 во Малкоец
7.	Никола Ангелески	1904 во Попоец
8.	Ванчо Белушкоски	1885 во Брждани
9.	Здраве Блажески	1903 во Јагол Доленци
10.	Павле Блажески	1886 во Малкоец
11.	Димо Богески	1876 во Попоец
12.	Костадин Божиноски	1875 во Попоец
13.	Ристо Божиноски	1901 во Кладник
14.	Стојмир Божиноски	1898 во Козица
15.	Ристо Божиноски	1896 во Кладник
16.	Кочо Буклески	1921 во Кичево
17.	Гего Велјаноски	1887 во Мидинци
18.	Кицо Велјаноски	1892 во Туин
19.	Петре Белкоски	1905 во Премка
20.	Илија Видоески	1901 во Кичево
21.	Диме Дамјаноски	1883 во Карбуница
22.	Јастре Данилоски	1912 во Тајмиште
23.	Зоре Деспотоски	1916 во Раштани
24.	Ќипро Деспотоски	1910 во Лавчани
25.	Ѓенко Димитриески	1903 во Малкоец
26.	Милосим Дукиќ	1892 во Туин
27.	Дунавка Ѓореска	1897 во Кленоец
28.	Венко Здравески	1922 во Големо Црско
29.	Ленка Здравеска	1884 во Карбуница
30.	Паскал Игнески	1926 во Тајмиште
31.	Стојко Игнески	1903 во Тајмиште
32.	Венче Илиоски	1885 во Осој
33.	Методија Илиоски	1900 во Мидинци
34.	Јанакија Јанакиоски	1862 во Попоец
35.	Никодин Јанески	1889 во Премка
36.	Кито Јованоски	1890 во Премка
37.	Магден Јованоски	1870 во Карбуница
38.	Митан Јованоски	1887 во Малкоец
39.	Спиро Јованоски	1869 во Јагол Доленци
40.	Трајче Јовески	1905 во Свињиште
41.	Ило Јолески	1884 во Раштани
42.	Трајко Јосифоски	1900 во Кичево
43.	Екрем Карагоски	1932 во Кичево
44.	Зудија Карагоски	1930 во Кичево
45.	Димитрија Коруноски	1884 во Раштани
46.	Томе Коруноски	1903 во Кнежино
47.	Ѓорѓија Коренкоски	1878 во Кичево
48.	Aнѓа Костеска	1879 во Кичево
49.	Мишко Костески	1890 во Кичево
50.	Вите Кочоски	1915 во Раштани
51.	Тејко Лазарескн	1896 во Иванчишта
52.	Мико Лазарески	1917 во Осој
53.	Цвета Манеска	1915 во Малкоец
54.	Борис Матески	1910 во Бигор Доленци
55.	Китан Матески	1885 во Бигор Доленци
56.	Најде Митрески	1895 во Малкоец
57.	Кираца Митреска	1875 во Јагол Доленци
58.	Киро Миноски	1923 во Кнежино
59.	Милче Милески	1877 во Осломеј
60.	Митко Мицкоски	1922 во Челопеци
61.	Фокијан Наранџоски	1886 во Кичево
62.	Tоце Настески	1908 во Србјани
63.	Нада Настеска	1910 во Карбуница
64.	Кицо Наумоски	1880 во Лазоровци
65.	Љубица Наумоска	1910 во Карбуница
66.	Андон Неделкоски	1870 во Карбуница
67.	Штерјо Никодиноски	1861 во Кленоец
68.	Мирко Никодиноски	1900 во Козичино
69.	Велко Николоски	1887 во Лисичани
70.	Стевко Николоски	1910 во Кленоец
71.	Илија Петрески	1908 во Раштани
72.	Коле Петрески	1869 во Карбуница
73.	Мицко Петрески	1902 во Кичево
74.	Стојан Петрески	1917 во Осој
75.	Стојан Попоски	1860 во Карбуница
76.	Методија Речаноски	1888 во Козица
77.	Јаковче Ристески	1862 во Малкоец
78.	Јовка Савеска	1903 во Малкоец
79.	Ќирко Секулоски	1907 во Кленоец
80.	Сарџо Симјаноски	1877 во Мидинци
81.	Симјан Симјаноски	1878 во Мидинци
82.	Алостол Софронијоски	1882 во Лазоровци
83.	Милан Софронијоски	1879 во Осој
84.	Стојо Спасеноски	1883 во Свињиште
85.	Велко Србиноски	1883 во Раштани
86.	Стојан Србиноски	1878 во Лавчани
87.	Крсте Стојаноски	1882 во Осломеј
88.	Станомир Стојаноски	1921 во Челопеци
89.	Крстаќија Стојкоски	1891 во Бигор Доленци
90.	Стојан Стефаноски	1880 во Брждани
91.	Тофил Стефаноски	1875 во Попоец
92.	Аце Стрезоски	1887 во Премка
93.	Назмија Селими	1920 во Србица
94.	Зафир Тодороски	1893 во Лешница
95.	Синадин Толески	1875 во Мидинци
96.	Тофил Трајаноски	1908 во Јагол
97.	Милева Трпеска	1895 во Премка
98.	Десанка Трпеска	1930 во Премка
99.	Кузман Трпески	1860 во Карбуница
100.	Славе Трпески	1919 во Осој
101.	Магден Ќипроски	1883 во Попоец
102.	Cпace Ќипроски	1876 во Попоец
103.	Антоније Ќириќ	1900 во Задар,живеел во Туин
104.	Ќирил Угриноски	1875 во Кичево
105.	Билбил Филипоски	1914 во Попоец
106.	Венко Цветаноски	1907 во Попоец

Жртви од бившите Југословенски градови

Бројот на жртви од Југословенските градови изнесувал 26 борци.

жртви од тогашна Југославија
од Урошевац
1.	Јордан Михајловиќ од Штимље
2.	Душан Дебелковиќ од Урошевац
3.	Љубо Костиќ од Урошевац
од Приштина
1.	Живко Николиќ од Бодовац
од Љипљан
1.	Петар Берберовиќ од Нова Руица
2.	Витко Декиќ од Ливаѓе
3.	Никола Дукиќ од Моруга
4.	Ѕвездан Фичич од Смолиште
5.	Исо Јериќ од Љипљан
од Пеќ
1.	Даница Вујовиќ од Пеќ
2.	Слободан Лизанчиќ од Пеќ
3.	Јован Михајловиќ од Пеќ
4.	Митар од Пеќ
5.	Драго Каваја од Пеќ
од останатите градови на тогашна Југославија
1.	Јован Михајловиќ од Витомирица
2.	Божидар Рајковиќ од Призрен
3.	Жарко Новичевиќ од Витомирица
4.	Петар Перовиќ од Витомирица
5.	Џафер Гафур од Призрен
6	Слободан Бренов од Добруша
7.	Илија Бакиќ од Бујанце
8.	Суљо Ајвазоски од Осолница
9.	Реџо Шероски од Кишава
10.	Славко Габришиќ од Словенија
11.	Јосип Омејац од Пирниче Медводе, Словенија
12.	Милисав Поповиќ од Тутин

Наводи

↑ Окупација на западна Македонија. Скопје. 1975. стр. 7–8. На |first= му недостасува |last= (help)
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Слободата беше нивниот идеал. Кичево: Музеј на Западна Македонија во НОВ - Кичево. 1982. На |first= му недостасува |last= (help)
↑ Зборник на документи и податоци од НОВ. Том VII, книга 2. Белград. 1952. стр. 14.
↑ ^4,0 ^4,1 Слободните територии во Македонија во 1943. Скопје: ООЗТ Комунист. 1983. На |first= му недостасува |last= (help)
↑ ^5,0 ^5,1 „Одбележана 77-годишнината од првото ослободување на Кичево“. Весник Нова Македонија. 11.09.2020. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
↑ „Кичево ја одбележа 75-годишнината од првото ослободување“. Весник Нова Македонија. 11.09.2018. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)

[1] Окупација на западна Македонија. Скопје. 1975. стр. 7–8. На |first= му недостасува |last= (help)

[:0-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 Слободата беше нивниот идеал. Кичево: Музеј на Западна Македонија во НОВ - Кичево. 1982. На |first= му недостасува |last= (help)

[3] Зборник на документи и податоци од НОВ. Том VII, книга 2. Белград. 1952. стр. 14.

[:2-4] 4,0 ^4,1 Слободните територии во Македонија во 1943. Скопје: ООЗТ Комунист. 1983. На |first= му недостасува |last= (help)

[:1-5] 5,0 ^5,1 „Одбележана 77-годишнината од првото ослободување на Кичево“. Весник Нова Македонија. 11.09.2020. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)

[6] „Кичево ја одбележа 75-годишнината од првото ослободување“. Весник Нова Македонија. 11.09.2018. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Ред 1: / Ред 1: @@
 [[Податотека:Партизански баталјон „Мирче Ацев“ во слободното Кичево (12.9.1943).jpg|мини|254x254пкс|Одредот „Мирче Ацев“ парадно низ ослободено Кичево - 12 септември 1943 г.]]
-'''Кичево и Кичевско во НОВ''' — со спогодбата на фашистичките земји од [[20 април]] [[1941]] година била одредена и демаркациската линија помеѓу двата сојузника, [[Бугарија]] и [[Италија]]. Западна Македонија со градовите [[Тетово]], [[Гостивар]], [[Кичево]], [[Дебар]], [[Струга]] и [[Преспа|преспанските села]], првично биле окупирани од германските сили, а потоа со посебен декрет, предадени во владение на фашистичка [[Италија]].<ref>{{Наведена книга|title=Окупација на западна Македонија|first=Глигор Тодороски|publisher=|year=1975|isbn=|location=Скопје|pages=7-8}}</ref> Италијанците, пак, ја предале цивилната власт на албанските квинслинзи. Во нивно владение потпаѓала една префектура и четири потпрефектури.<ref name=":0" /> Судирот на интереси помеѓу [[Италија]] од една страна и фашистичка [[Бугарија]] од друга, се одвивал токму во [[Кичевско|Кичевскиот регион]], па така на терен паралелно се појавиле и проалбанските слуги на [[Италија]] и пробугароманските комитети во служба на Бугарија, а против македонскиот народ.
+'''Кичево и Кичевско во НОВ''' — со спогодбата на фашистичките земји од [[20 април]] [[1941]] година била одредена и демаркациската линија помеѓу двата сојузника, [[Бугарија]] и [[Италија]]. Западна Македонија со градовите [[Тетово]], [[Гостивар]], [[Кичево]], [[Дебар]], [[Струга]] и [[Преспа|преспанските села]], првично биле окупирани од германските сили, а потоа со посебен декрет, предадени во владение на [[фашистичка Италија]].<ref>{{Наведена книга|title=Окупација на западна Македонија|first=Глигор Тодороски|publisher=|year=1975|isbn=|location=Скопје|pages=7-8}}</ref> Италијанците, пак, ја предале цивилната власт на албанските квинслинзи. Во нивно владение потпаѓала една префектура и четири потпрефектури.<ref name=":0" /> Судирот на интереси помеѓу [[Италија]] од една страна и фашистичка [[Бугарија]] од друга, се одвивал токму во [[Кичевско|Кичевскиот регион]], па така на терен паралелно се појавиле и проалбанските слуги на [[Италија]] и пробугароманските комитети во служба на Бугарија, а против македонскиот народ.
 == Првите обиди за организација ==
 [[Податотека:Владимир_Полежиноски.jpg|лево|мини|Владимир Полежиновски|240x240пкс]]
-Македонскиот народ, паралелно со овие настани веднаш започнал со организирање на движење на отпор. Главна улога во организацијата одиграл [[Кузман Јосифоски - Питу|Кузман Јосифовски-Питу]], кој во летото [[1940|1940 година]], оформил партиско поверенство, но не и организиација, во состав: [[Ѓорѓи Икономов]] (секретар), а членувале и [[Драге Богески]], [[Пепе Јованоски]], [[Перо Волнароски]] и [[Томе Буклески]]. [[Кузман Јосифоски - Питу|Питу]], повторно го посетил [[Кичево]] во април [[1941]], заедно со [[Трајко Бошкоски - Тарцан|Трајко Бошкоски-Тарцан]], но ниту овојпат не била формирана партиска организација. Тоа се случило дури по третата посета, на 10 октомври 1941 година, кога веќе во [[Кичево]] се вратиле многу младинци кои биле на образование и работа низ Југославија, која веќе имала прогласено капитулација.
+Македонскиот народ, паралелно со овие настани веднаш започнал со организирање на движење на отпор. Главна улога во организацијата одиграл [[Кузман Јосифоски - Питу]], кој во летото [[1940|1940 година]], оформил партиско поверенство, но не и организиација, во состав: [[Ѓорѓи Икономов]] (секретар), а членувале и [[Драге Богески]], [[Пепе Јованоски]], [[Перо Волнароски]] и [[Томе Буклески]]. Питу повторно го посетил [[Кичево]] во април [[1941]], заедно со [[Трајко Бошкоски - Тарцан]], но ниту овојпат не била формирана партиска организација. Тоа се случило дури по третата посета, на 10 октомври 1941 година, кога веќе во [[Кичево]] се вратиле многу младинци кои биле на образование и работа низ Југославија.
 Во куќата на [[Борис Алексовски - Карче]], при овој состанок биле оформена првата партиска ќелија во Кичевскиот регион и притоа за секретар бил избран [[Пепе Јованоски]], а членови [[Драге Богески]], [[Пецо Чингоски]], [[Нико Пусоски]], [[Борис Алексовски - Карче]], [[Борис Грујоски]], [[Јанко Михајлоски]] и [[Владимир Полежиноски]].<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Слободата беше нивниот идеал|first=Јелица Алексоска / Алит Ајрадиноски и др.|publisher=Музеј на Западна Македонија во НОВ - [[Кичево]]|year=1982|isbn=|location=[[Кичево]]|pages=}}</ref>
 == Окупација на Кичево ==
 [[Податотека:Repression_done_by_the_Albanian_groups_in_Slivovo_1943.jpg|мини|Репресалии извршени од [[балисти]]те во [[Сливово]], 1943 г.]]
@@ Ред 22: / Ред 20: @@
 == Формирање на првите ослободителни чети ==
 [[Податотека:Mirko_Milevski-Kicevo.jpg|мини|Мирко Милески]]
-Најголем терет во организацијата на отпорот и борбата за слобода го носела [[КПМ]], па не случајно месноста [[Лопушник]] била избрана за неформален воен и политички центар за организација и дејствување во Кичевскиот крај. Во непосредна близина била пренесена од [[Битуше]], првата печатница „Гоце Делчев“, но се издавал и партизанскиот билтен кој бил уредуван и редактиран од [[Кочо Рацин|Коста Солев Рацин]].<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Слободните територии во Македонија во 1943|first=Миле Тодоровски|publisher=ООЗТ Комунист|year=1983|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref>
+Најголем товар во организацијата на отпорот и борбата за слобода го носела [[КПМ]]. Месноста [[Лопушник]] била избрана за неформален воен и политички центар за организација и дејствување во Кичевскиот крај. Во непосредна близина била пренесена од [[Битуше]], првата печатница „Гоце Делчев“, но се издавал и партизанскиот билтен кој бил уредуван и редактиран од [[Кочо Рацин]].<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Слободните територии во Македонија во 1943|first=Миле Тодоровски|publisher=ООЗТ Комунист|year=1983|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref>
-Во април 1943 година се создал првиот кичевски партизански одред „Козјак“. Подоцна им се приклучиле борците од [[Крушевски партизански одред „Питу Гули“|крушевскиот одред „Питу Гули“]], од [[Мавровско-гостиварски НОПО „Кораб“|Мавровскиот одред „Кораб“]], како и борци од [[Дебрца]]. Па, така на 21 мај 1943 година се создал [[Кичевско-мавровски народноослободителен партизански одред|Кичевско-мавровскиот партизански одред]].
+Во април 1943 година се создал првиот [[Кичевски народноослободителен партизански одред „Козјак“|кичевски партизански одред „Козјак“]]. Подоцна им се приклучиле борците од [[Крушевски партизански одред „Питу Гули“|крушевскиот одред „Питу Гули“]], од [[Мавровско-гостиварски НОПО „Кораб“|Мавровскиот одред „Кораб“]], како и борци од [[Дебрца]]. Па, така на 21 мај 1943 година се создал [[Кичевско-мавровски народноослободителен партизански одред|Кичевско-мавровскиот партизански одред]].
 == Борба за слобода ==
 [[Податотека:Miting_u_oslobođenom_Kičevu_26._IX_1943.jpg|мини|Митинг во слободно Кичево - 26 септември 1943 г.]]
@@ Ред 36: / Ред 32: @@
 === Прво ослободување на Кичево ===
+Со капитулацијата на [[Италија]], ноќта помеѓу [[8 септември|8]] и [[9 септември]] [[1943]] се разгореле и битките во овој регион. Албанскиот и малесискиот македонски одред успеале да ја разоружаат и италијанската команда во градот [[Дебар]], дел од дивизијата „Фиренце“.<ref name=":2" /> Италијанските војски при повлекување оставале пустош низ селата, а паралелно со нив германските и бугарските окупатори се обидувале да се пробијат и постават на нивните позиции. Па, така на [[11 септември]] [[1943]] единиците на Првиот кичевски и Вториот мавровски одред го заземале [[Кичево]]. Со ова [[Кичево]] станува првиот ослободен град во [[Втората светска војна]]. Следниот ден им се приклучил и [[Партизански баталјон „Мирче Ацев“|Првиот македонски баталјон „Мирче Ацев“]] со што била создадена слободна територија од [[Буковиќ (планина)|превојот Буковиќ]] до селото [[Ботун]], со два ослободени градови [[Кичево]] и [[Дебар]]. Населението од овој крај, уживало во својата слобода 21 ден. Покрај поставување на народна власт, било отворено училиште на [[македонски јазик]] во селото [[Подвис (Кичевско)|Подвис]], а низ градот и селата се организирал културно-забавен живот.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.novamakedonija.com.mk/makedonija/republika/%D0%BE%D0%B4%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0-77-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BB/|title=Одбележана 77-годишнината од првото ослободување на Кичево|last=|first=|date=11.09.2020|work=Весник Нова Македонија|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.novamakedonija.com.mk/makedonija/republika/%D0%BA%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%BE-%D1%98%D0%B0-%D0%BE%D0%B4%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%B0-75-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%BF%D1%80%D0%B2/|title=Кичево ја одбележа 75-годишнината од првото ослободување|last=|first=|date=11.09.2018|work=Весник Нова Македонија|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=}}</ref>
-Со капитулацијата на [[Италија]], ноќта помеѓу [[8 септември|8]] и [[9 септември]] [[1943]] се разгореле и битките во овој регион. Албанскиот и  малесискиот македонски одред успеале да ја разоружаат и италијанската команда во градот [[Дебар]], дел од дивизијата „Фиренце“.<ref name=":2" /> Италијанските војски при повлекување оставале пустош низ селата, а паралелно со нив германските и бугарските окупатори се обидувале да се пробијат и постават на нивните позиции. Па, така на [[11 септември]] [[1943]] единиците на Првиот кичевски и Вториот мавровски одред го заземале [[Кичево]]. Со ова [[Кичево]] станува првиот ослободен град во [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. Следниот ден им се приклучил и [[Партизански баталјон „Мирче Ацев“|Првиот македонски баталјон „Мирче Ацев“]] со што била создадена слободна територија од [[Буковиќ (планина)|превојот Буковиќ]] до селото [[Ботун]], со два ослободени градови [[Кичево]] и [[Дебар]]. Населението од овој крај, уживало во својата слобода 21 ден. Покрај поставување на народна власт, било отворено училиште на [[македонски јазик]] во селото [[Подвис (Кичевско)|Подвис]], а низ градот и селата се организирал културно забавен живот.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.novamakedonija.com.mk/makedonija/republika/%D0%BE%D0%B4%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0-77-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%BF%D1%80%D0%B2%D0%BE%D1%82%D0%BE-%D0%BE%D1%81%D0%BB/|title=Одбележана 77-годишнината од првото ослободување на Кичево|last=|first=|date=11.09.2020|work=Весник Нова Македонија|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.novamakedonija.com.mk/makedonija/republika/%D0%BA%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%BE-%D1%98%D0%B0-%D0%BE%D0%B4%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%B0-75-%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%88%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%BF%D1%80%D0%B2/|title=Кичево ја одбележа 75-годишнината од првото ослободување|last=|first=|date=11.09.2018|work=Весник Нова Македонија|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=}}</ref>
 === Втора окупација на Кичево ===
@@ Ред 1.778: / Ред 1.773: @@
 {{наводи}}
+[[Категорија:Историја на Кичево]]
 [[Категорија:Македонија во НОБ]]