Леонид Јанков
| Леонид Јанков | ||
| ||
| Роден | 10 март 1878 Мачуково, Гевгелиско | |
|---|---|---|
| Починал | 2 септември 1905 (возр. 27) Ѓавато, Гевгелиско | |
Леонид Јанков (10 март 1879 - 2 септември 1905) — македонски револуционер, учесник во македонското револуционерно движење, раководител и војвода на Македонската револуционерна организација, учесник во Илинденското востание. Неговата јуначка судбина е опеана во познатата песна „Трба трби Гевгелија“.
Животопис
[уреди | уреди извор]Потекло
[уреди | уреди извор]Јанков е роден на 10 март 1878 година во село Мачуково, Гевгелиско (денес во Кукушкиот округ, Егејска Македонија) од татко Трајко и мајка Ката. Селото Мачуково, кое се наоѓа на 4 км од Гевгелија, во втората половина на XIX век било многу развиено, со сите одлики за поголемите населби. Со развојот на чифлигарството во Македонија, започнува процесот на претворање на македонските селани во чифлигари.
Најголемиот чифлик-сајбија кој го држел Мачуково и половина Гевгелија била една жена, позната под псевдонимот Анмката. Османлиската бруталност предизвикала омраза, огорченост и спротивставување и со оружје со цел да се заштити честа и достоинството на селаните. За таа селаните си поставиле чувари за заштита на своите имоти таканаречени падари. Еден од падарите-заштитници на македонското население и имоти, во почетокот на XX век бил и Леонид Јанков.
Мачуковчани набргу разбрале дека ропската положба вечно не може да трае и да се поднесува, туку дека само организирани можат да се ослободат од ропството, и тоа со пушка во рака и со сопствени сили. Затоа со формирањето на организационите чети на почетокот на XX век, многу селани од Мачуково се нашле во четите на Сава Михајлов и Аргир Манасиев. Столб на Организацијата во селото бил Генчо Лазаров Ортаков, а во организационите работи најмасовни биле Јанковци.
Револуционерна дејност
[уреди | уреди извор]Први револуционерни чекори
[уреди | уреди извор]Движејќи се својот татко, а понекогаш правејќи му и услуги, Леонид уште млад, се запознал со идеите и целите на Организацијата, ја сакал а подоцна и го посветил и својот живот.
Судирот кај Бајалци
[уреди | уреди извор]Првата поголема борба на Организацијата била на 4 февруари 1901 година во селото Бајалци кога четата на Чернопеев била опколена со околу 500 турски аскери. Османлиите биле изненадени од отпорот на востаниците, додека народот се гордеел со храброста што ја покажале неговите синови. После оваа борба биле затворени многу селани, а меѓу нив и Леонид Јанков.
Бидејќи иследните органи не можеле да докажат некоја револуционерна активност, повеќето биле пуштени по шест месеци, а меѓу нив и Леонид Јанков. Сепак Османлиите ги користеле алчните за пари и непријателите на македонскиот народ за откривање и убивање на познати дејци ширум гевгелиската околија.
Катастофалниот биланс по сите тие предавства бил 444 луѓе биле осудени на казни од 1 до 101 година, а 2000 луѓе биле тепани, мачени и малтретирани на најсурови и свирепи начини.
Четник
[уреди | уреди извор]Откако Леонид бил пуштен од затвор него сите го почитувале, знаеле дека носи оружје и дека е добар стрелец а Турците знаеле дека работи за организацијата и се плашеле од него. Леонид имал еден пријател турчин Емишин преку кој дознавал што се зборува за него во уќуматот.
Но по убиството на шпионот Ристо Дојчинов од страна на Леонид, тој бил многу компромитиран пред власта па затоа преминува во илегала и се приклучува на четата на Аргир Манасиев.
Војвода
[уреди | уреди извор]Бил одреден за десетар, а во 1902 година за околиски војвода во Гевгелија. Оваа чета ги заштитувала луѓето од турските лошите Турци, се борела против грчката пропаганда, ликвидирала нејзини претставници, а потоа се борела и против бугарскиот врховизам и пропаганда.
Илинденско востание
[уреди | уреди извор]Во текот на 1903 година Леонид се наоѓал во четата на Манасиев, учествувал во востаничката борба во гевгелискиот крај против османлиското ропство. Тоа не била фронтална борба, туку сè се одвивало преку диверзантски акции. По неуспешното завршување на Илинденското востание, во ноември 1903 година престанале сите борбени активности а поголемиот дел од востаничките чети се префрлиле во Бугарија. Со четата на Манасиев, тоа го сторил и Леонид Јанков.
Поилинденски период
[уреди | уреди извор]Откако се враќа во 1904 година во гевгелискиот крај, Леонид заедно со Томе Донев и Миле Таушанов на подрачјето на Богданци развиле голема активност. Во текот на 1904 и 1905 година Организацијата претрпела тешки загуби поради сè поголемите пресметки меѓу вооружените врховистички пропаганди од една страна и Организацијата од друга страна. Овие години биле години на големи удари врз нејзината жива сила а посебно врз раководниот кадар.
Смрт
[уреди | уреди извор]
Откако дешифрирале едно писмо упатено од градското раководство до Леонид, турската војска собрала 3000 луѓе и го опколиле просторот околу селото Ѓавато. Леонид со своите востаници бил засолнат во големите капини во месноста Ѓуров Дол.
Се развила нерамноправна битка, во која Леонид со итрина успеал да убие многу непријатели но кога му останале само уште два куршума, со едниот го убил јусбашијата а со последниот сам се убил, не дозволувајќи жив да падне во рацете на Турците[1][2].
Тој ден сите камбани во градот биеле и целиот град татнел од нивниот звук. Повеќе од 3000 души од градот и околните села биле собрани на неговиот закоп, кој се извршил во дворот на гробиштата на црквата Свети Спас, во северната страна.
Поврзано
[уреди | уреди извор]Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893-1934). Биографично-библиографски справочник, София, 2001, стр. 196.
- ↑ „Добар Глас, Леонид Јанков- Гевгелиска легенда“. Архивирано од изворникот на 2012-12-31. Посетено на 2011-03-08.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]
Леонид Јанков на Ризницата ?- Леонид Јанков - Гевгелиска легенда, Македонска нација, 5 септември 2010 г.
- Сведоштво на Румен Леонидов, внук на Легендата Леонид Јанков, Денешен, 2 септември 2018 г.
