Национална класификација на културното наследство/Духовно

Од Википедија — слободната енциклопедија

3.1. Фолклорни добра[уреди | уреди извор]

3.1.1 Народни претстави и верувања[уреди | уреди извор]

3.1.1.1 Народна космогонија[уреди | уреди извор]

3.1.1.1.1 Создавање на космосот
3.1.1.1.2 Создавање на земјата
3.1.1.1.3 Создавање на небото

3.1.1.2 Народна антропогонија[уреди | уреди извор]

3.1.1.2.1 Создавање на човекот
3.1.1.2.2 Делови на телото

3.1.1.3 Народна астрономија[уреди | уреди извор]

3.1.1.3.1 Земја
3.1.1.3.2 Небо
3.1.1.3.4 Сонце
3.1.1.3.5 Месечина
3.1.1.3.6 Ѕвезди и соѕвездија
3.1.1.3.7 Други

3.1.1.4 Народна метеорологија[уреди | уреди извор]

3.1.1.4.1 Виножито
3.1.1.4.2 Облаци
3.1.1.4.3 Дожд
3.1.1.4.4 Град
3.1.1.4.5 Снег и мраз
3.1.1.4.6 Магла
3.1.1.4.7 Ветер
3.1.1.4.8 Други

3.1.1.5 Народен календар[уреди | уреди извор]

3.1.1.5.1 Пролет
3.1.1.5.2 Почеток на пролетта
3.1.1.5.3 Пролетна рамноденица
3.1.1.5.4 Лето
3.1.1.5.5 Летник
3.1.1.5.6 Дита е вер’с
3.1.1.5.7 Празници и обичаи во врска со најдолгиот ден
3.1.1.5.8 Други летни празници и летни обичаи (Вртолом)
3.1.1.5.9 Есен
3.1.1.5.10 Почеток на есента (есенска рамноденица)
3.1.1.5.11 Празник на сите светци (светители)
3.1.1.5.12 Зима (зимска рамноденица - Еновден)

3.1.1.6 Религиозни претстави за натприродните сили[уреди | уреди извор]

3.1.1.6.1 Бог-Господ
3.1.1.6.2 Богородица
3.1.1.6.3 Светци
3.1.1.6.4 Ангели
3.1.1.6.5 Претстави за задгробниот живот (Рај, Пекол и Чистилиште)

3.1.1.7 Народна демонологија[уреди | уреди извор]

3.1.1.7.1 Вампири (вопери, дракуси)
3.1.1.7.2 Сенка или сениште
3.1.1.7.3 Мора
3.1.1.7.4 Нави
3.1.1.7.5 Некрстени деца
3.1.1.7.6 Ѓаволи (демони)
3.1.1.7.7 Караконџоли
3.1.1.7.8 Врколак (вонкашин)
3.1.1.7.9 Наречници
3.1.1.7.10 Самовили
3.1.1.7.11 Јуди
3.1.1.7.12 Ламја
3.1.1.7.13 Змев (голема, крилата змија)
3.1.1.7.14 Домашна змија
3.1.1.7.15 Вештерка
3.1.1.7.16 Маѓепсници: се занимаваат со „бела” (корисна) и „црна” (штетна) магија
3.1.1.7.17 Чума
3.1.1.7.18 Сипаница
3.1.1.7.19 Души на удавени, самоубиени

3.1.1.8 Свети и лековити дрвја и билки[уреди | уреди извор]

3.1.1.8.1 За дрвја (даб, јавор, габер, брест, јасен, топола, орев, елка, бор, бука, калинка, лилјан, ловор, круша, јаболкница, цреша, дуња, слива и други)
3.1.1.8.2 За житни култури (пченица, пченка, ’рж, просо и други)
3.1.1.8.3 За градинарски култури (грав, леќа, зелка, лук, кромид, тиква и други)
3.1.1.8.4 За лековити билки - „момински билки” (босилок, невен, божур, јаглика, трендафил, здравец и други)
3.1.1.8.5 За „полски маѓоснички” (омајниче, љубичица, перуника, пелин, расковниче, кукурек, велигденче, ѓурѓовденче и други)

3.1.1.9 Свети и лековити камења[уреди | уреди извор]

3.1.1.9.1 Камења за плодност
3.1.1.9.2 Самовилски камења
3.1.1.9.3 Камени крстови

3.1.1.10 Свети и култни животни[уреди | уреди извор]

3.1.1.10.1 За домашни животни (говедо, овца, куче, коњ, свиња, мачка и други)
3.1.1.10.2 За диви животни (волк, лисица, мечка и други)

3.1.1.11 Свети и лековити води[уреди | уреди извор]

3.1.1.11.1 Свети и лековити извори (кладенци)
3.1.1.11.2 Свети и лековити води во карпи
3.1.1.11.3 Свети и лековити води во дрвја
3.1.1.11.4 Крстена вода

3.1.1.12 Свети, сакрални објекти и култни места[уреди | уреди извор]

3.1.1.12.1 Црковни дворови
3.1.1.12.2 Гробишта
3.1.1.12.3 Оброчени места
3.1.1.12.4 Разурнати градови
3.1.1.12.5 Урнатини
3.1.1.12.6 Куќи
3.1.1.12.7 Пештери
3.1.1.12.8 За шуми
3,1.1.12.9 Праг
3.1.1.12.10 Огниште
3.1.1.12.11 Други

3.1.1.13 Народна медицина[уреди | уреди извор]

3.1.1.13.1 Народно лекување со билки
3.1.1.13.2 Народно лекување со употреба на исцелителни инструменти (рог, ноже и друго)
3.1.1.13.3 Народно лекување со баење, употреба на магија|магиски и обредни формули

3.1.2 Народен обичај и обреди[уреди | уреди извор]

3.1.2.1 Обичаи од животниот циклус[уреди | уреди извор]

3.1.2.1.1. Обичај за раѓање
3.1.2.1.2. Обичај за стапување во брак
3.1.2.1.3. Обичај за умирачка и закоп
3.1.2.1.4 Родендени
3.1.2.1.5 Првачиња
3.1.2.1.6 Матура
3.1.2.1.7 Банкет - испраќање во војска
3.1.2.1.8 Други обичаи

3.1.2.2 Обичаи од годишниот циклус[уреди | уреди извор]

3.1.2.2.1 Циклус божиќни обичаи
3.1.2.2.2 Некрстени денови
3.1.2.2.3 Водици
3.1.2.2.4 Тодоровден
3.1.2.2.5 Велигден
3.1.2.2.6 Еремија
3.1.2.2.7 Ш’н Еремија
3.1.2.2.8 Ѓурѓовден
3.1.2.2.9 Х’дерлез
3.1.2.2.10 Спасовден
3.1.2.2.11 Петровден
3.1.2.2.12 Илинден
3.1.2.2.13 Митровден
3.1.2.2.14 Ш'н Митри
3.1.2.2.15 Кас’м
3.1.2.2.16 Свети Никола
3.1.2.2.17 Фитер бајрам
3.1.2.2.18 Курбан бајрам
3.1.2.2.19 Шеќер бајрам
3.1.2.2.20 Руса среда
3.1.2.2.21 Василица (Сурова Нова година)
3.1.2.2.22 Прочка
3.1.2.2.23 Дуовден
3.1.2.2.24 Св. Трифун
3.1.2.2.25 Месници, Месна недела и Месни поклади
3.1.2.2.26 Младенци
3.1.2.2.27 Благовец
3.1.2.2.28 Цветници
3.1.2.2.29 Лазарица
3.1.2.2.30 Летник/Марта
3.1.2.2.31 Вартоломеј/Вртолом
3.1.2.2.32 Горешици и Огнена Марија
3.1.2.2.33 Преображение
3.1.2.2.34 Голема Богородица
3.1.2.2.35 Св. Симеон/Земјоделска Нова Година
3.1.2.2.36 Мала Богородица
3.1.2.2.37 Крстовден
3.1.2.2.38 Петковден
3.1.2.2.39 Глушчов празник/Мистровден
3.1.2.2.40 Св. Архангел Михаил/Св. Ранѓел
3.1.2.2.41 Мартинци/Мратинци/Волчи празници
3.1.2.2.42 Други

3.1.2.3 Обичаи при работа[уреди | уреди извор]

3.1.2.3.1. Орачки обичај
3.1.2.3.2. Жетварски обичај
3.1.2.3.3. Сточарски обичај
3.1.2.3.4. Обичај за меѓусебно помагање
3.1.2.3.5. Занаетчиски обичај
3.1.2.3.6. Печалбарски обичај
3.1.2.3.7 Лозарски обичај
3.1.2.3.8 Пчеларски обичај
3.1.2.3.9 Други

3.1.2.4 Пригодни обичаи[уреди | уреди извор]

3.1.2.4.1 Селска слава
3.1.2.4.2 Манастирска слава
3.1.2.4.3 Собор
3.1.2.4.4 Панаѓур
3.1.2.4.5 Курбан
3.1.2.4.6 Маалска слава
3.1.2.4.7 Семејна слава
3.1.2.4.8 Заветна слава
3.1.2.4.9 Именден
3.1.2.4.10 Родовска слава
3.1.2.4.11 Обичај и обред поврзан со исхраната
3.1.2.4.12 Освет на темел
3.1.2.4.13 Освет на куќа
3.1.2.4.14 Обичаи за давање помош при работа, градба, свеченост, смрт и сл.
3.1.2.4.15 Додоле
3.1.2.4.16 Заорување село
3.1.2.4.17 Покрсти
3.1.2.4.18 Вадење/палење жив оган
3.1.2.4.19 Други

3.1.2.5 Правни обичаи (обичајно право)[уреди | уреди извор]

3.1.2.5.1 Семејно право
3.1.2.5.1.1 сроднички односи
3.1.2.5.1.2 брачна заедница (брак, развод)
3.1.2.5.1.3 незаконско, вонбрачно дете
3.1.2.5.1.4 адоппција, посвојување на дете
3.1.2.5.1.5 старателство
3.1.2.5.1.6 домазетство
3.1.2.5.2 Обичајно право на ниво на селска заедница
3.1.2.5.2.1 селски собор (збор)
3.1.2.5.2.2 селски старешини
3.1.2.5.2.3 селски совет (совет на старци)
3.1.2.5.2.4 селски службеници (овчар, говедар, полјак, падар, викач и водар)
3.1.2.5.2.5 селски имот
3.1.2.5.3 Казнено право
3.1.2.5.3.1 истражна постапка
3.1.2.5.3.2 доказна постапка
3.1.2.5.3.3 неверство
3.1.2.5.3.4 предавство
3.1.2.5.3.5 кражба
3.1.2.5.3.6 спор со меѓи/синори
3.1.2.5.3.7 крвна одмазда
3.1.2.5.4 Наследно право
3.1.2.5.4.1 лична сопственост (мираз, мајчинија)
3.1.2.5.4.2 приватна сопственост (семејна, домаќинска сопственост)
3.1.2.5.4.3 колективна сопственост (селска сопственост)
3.1.2.5.4.4 државна соственост
3.1.2.5.4.5 правила за наследување
3.1.2.5.4.6 правила за давање/земање заем
3.1.2.5.4.7 правила за главување, склучување стопански договори
3.1.2.5.4.8 правила за купување/продавање
3.1.2.5.4.9 правила за дарување
3.1.2.5.4.10 правила за користење на имот

3.1.3. Народна книжевност[уреди | уреди извор]

3.1.3.1. Народна поезија[уреди | уреди извор]

3.1.3.1.1. Обредни песни
3.1.3.1.1.1. календарски песни (коледарски песни - божиќни, водичарски, лазарски, велигденски, ѓурѓовденски, билјарски песни, песни на нишање, спасовденски, тодорички, „накрсти”, „скрсти”, „покрсти”, митровденски, варварушки, светиниколски и други)
3.1.3.1.1.2. некалендарски песни (додолски и други)
3.1.3.1.2. Обредно-семејни песни
3.1.3.1.2.1. за раѓање на дете
3.1.3.1.2.2. на лулање
3.1.3.1.2.3. на свршувачка
3.1.3.1.2.4. претсвадбени
3.1.3.1.2.5. свадбени
3.1.3.1.2.6. посвадбени
3.1.3.1.2.7. тажачки
3.1.3.1.2.8. други
3.1.3.1.3. Митолошки песни
3.1.3.1.3.1. за небесните тела
3.1.3.1.3.2. за сонцето
3.1.3.1.3.3. за месечината
3.1.3.1.3.4. за ѕвездите
3.1.3.1.3.5. други
3.1.3.1.4. Песни во кои е одразено верувањето во демони
3.1.3.1.4.1. за самовилите и јудите
3.1.3.1.4.2. за змејовите
3.1.3.1.4.3. за ламјите
3.1.3.1.4.4. за аждерите
3.1.3.1.4.5. за чумите
3.1.3.1.4.6. за наречниците
3.1.3.1.4.7. други
3.1.3.1.5. Магиски песни (во кои е одразено верувањето во моќта на магијата, клетвата, благосовот и сл.)
3.1.3.1.5.1. за магијата
3.1.3.1.5.2. за клетвата
3.1.3.1.5.3. за благословот
3.1.3.1.5.4. за урокот
3.1.3.1.5.5. за сонот
3.1.3.1.5.6. други
3.1.3.1.6. Метаморфни песни
3.1.3.1.7. Зооморфни песни
3.1.3.1.8. Песни за принесување на жртви
3.1.3.1.9. Легендарни песни
3.1.3.1.10. Библиски песни
3.1.3.1.11. Трудови песни
3.1.3.1.11.1. сточарски песни
3.1.3.1.11.2. полјоделски песни
3.1.3.1.11.3. занаетчиски песни
3.1.3.1.11.4. трговски песни
3.1.3.1.11.5. аргатски песни
3.1.3.1.11.6. печалбарски песни
3.1.3.1.12. Борбени песни
3.1.3.1.12.1. јуначки песни
3.1.3.1.12.2 ајдутски песни
3.1.3.1.12.3. револуционерни песни
3.1.3.1.12.4. партизански песни
3.1.3.1.13. Работнички песни
3.1.3.1.14. Војнички песни
3.1.3.1.15. Семејни песни
3.1.3.1.16. Љубовни песни
3.1.3.1.17. Хумористично-сатирични песни

3.1.3.2. Народна проза[уреди | уреди извор]

3.1.3.2.1. Народни приказни
3.1.3.2.1.1. приказни за животни
3.1.3.2.1.2. волшебни приказни
3.1.3.2.1.3. легендарни приказни
3.1.3.2.1.4 митски приказни
3.1.3.2.1.5. новелистични приказни
3.1.3.2.1.6. приказни за глупавиот змев (ѓавол, џин)
3.1.3.2.2. Анегдоти
3.1.3.2.2.1. за глупави луѓе
3.1.3.2.2.2. за сопружници
3.1.3.2.2.3. за глупавата жена и нејзиниот маж
3.1.3.2.2.4. за глупавиот маж и неговата жена
3.1.3.2.2.5. за глупави брачни двојки
3.1.3.2.2.6. за жени (девојки)
3.1.3.2.2.7. за избор на невеста
3.1.3.2.2.8. за стари моми (стари жени)
3.1.3.2.2.9. други анегдоти за жени
3.1.3.2.2.10. за мажи (момчиња)
3.1.3.2.2.11. за итреци
3.1.3.2.2.12. за среќни случки
3.1.3.2.2.13. за глупавиот маж (момче)
3.1.3.2.2.14. за духовни лица (попови)
3.1.3.2.2.15. за други групи на луѓе
3.1.3.2.3. Народни преданија
3.1.3.2.3.1. народни преданија за личности
3.1.3.2.3.2. народни преданија за места
3.1.3.2.3.3. народни преданија за животни
3.1.3.2.4. Кратки народни жанрови
3.1.3.2.4.1. мудри мисли
3.1.3.2.4.2. епиграми
3.1.3.2.4.3. девизи
3.1.3.2.4.4. гесла
3.1.3.2.4.5. афоризми
3.1.3.2.4.6. велеризми
3.1.3.2.4.7. беспојмовни зборови
3.1.3.2.4.8. благослови
3.1.3.2.4.9. броенки и реденки
3.1.3.2.4.10. брзозборки (брзалки)
3.1.3.2.4.11. детски песнички
3.1.3.2.4.12. залажувачки
3.1.3.2.4.13. гатанки
3.1.3.2.4.14. говорни изрази за изземање и оградување
3.1.3.2.4.15. говорни изрази за поттикнување на раскажувањето
3.1.3.2.4.16. игра на зборови (каламбур)
3.1.3.2.4.17. имитирање со глас (со збор)
3.1.3.2.4.18. изреки
3.1.3.2.4.19. фразеологизми
3.1.3.2.4.20. јавки
3.1.3.2.4.21. шеговити изреки
3.1.3.2.4.22. клетви
3.1.3.2.4.23. лажења (лажги, превари)
3.1.3.2.4.24. надговорувања (надзборувања)
3.1.3.2.4.25. оскрбувања (ојадувања)
3.1.3.2.4.26. подбивања (покуди)
3.1.3.2.4.27. пофалби
3.1.3.2.4.28. пословици и поговорки
3.1.3.2.4.29. поздрави и отпоздравувања
3.1.3.2.4.30. прашанки
3.1.3.2.4.31. шеговити прашања
3.1.3.2.4.32. сентенции
3.1.3.2.4.33. срдити одговори
3.1.3.2.4.34. стихувани кажувања
3.1.3.2.4.35. закани
3.1.3.2.4.36. заклетви
3.1.3.2.4.37. заколнувања
3.1.3.2.4.38. здравици (наздравување)
3.1.3.2.4.39. честитки (пожелби)
3.1.3.2.4.40. шеги
3.1.3.2.4.41. народна етимологија (дефиниции)
3.1.3.2.4.42. доскокнувања
3.1.3.2.4.43. формули при разни пригоди
3.1.3.2.4.44. прекори
3.1.3.2.5. Народна драма
3.1.3.2.5.1. игри поврзани со обредите и обичаите (божиќни, василичарски, русалии, покладни, свадбарски, велигденски и други)
3.1.3.2.5.2 драмско-сценски игри на седенките
3.1.3.2.5.3. детски игри

3.1.4. Народна музика и танци[уреди | уреди извор]

3.1.4.1. Народни танци[уреди | уреди извор]

3.1.4.1.1. Обредни ора
3.1.4.1.1.1 женски поворки (лазарки, водичарки, додолки, иванденки, варваруши)
3.1.4.1.1.2. машки поворки (русалии, игри под маски, џаламари, суровари, ешкари, мечкари, василичари)
3.1.4.1.1.3. велигденски
3.1.4.1.1.4. свадбени (девојчинско, свекрвино, невестинско и манукот, нунково и други)
3.1.4.1.2. Други ора
3.1.4.1.2.1. Шајно оро
3.1.4.1.2.2. Шаваро оро
3.1.4.1.2.3. Ширто оро
3.1.4.1.2.4. Шопското оро
3.1.4.1.2.5. Чалгиско оро
3.1.4.1.2.6. Чамчето оро
3.1.4.1.2.7. Четворка оро
3.1.4.1.2.8. Чифте чамче оро
3.1.4.1.2.9. Чочегово оро
3.1.4.1.2.10. Адана оро
3.1.4.1.2.11. Ајватовско оро
3.1.4.1.2.12. Арамиско оро
3.1.4.1.2.13. Арнаутско оро
3.1.4.1.2.14. Асанбеј марш оро
3.1.4.1.2.15. Аскерско оро
3.1.4.1.2.16. Башиноселско оро
3.1.4.1.2.17. Баба Ѓурѓа оро
3.1.4.1.2.18. Баро бијав - Голема свадба оро
3.1.4.1.2.19. Беранче оро
3.1.4.1.2.20. Беровка оро
3.1.4.1.2.21. Цапарско оро
3.1.4.1.2.22. Циганче оро
3.1.4.1.2.23. Циганчица оро
3.1.4.1.2.24. Црногорка оро
3.1.4.1.2.25. Црпи вода, Јано оро
3.1.4.1.2.26. Драчевка оро
3.1.4.1.2.27. Дуде Дрне оро
3.1.4.1.2.28. Гајдарско оро
3.1.4.1.2.29. Глуво оро (Немо оро)
3.1.4.1.2.30. Грбач оро
3.1.4.1.2.31. Иштип к’зи (Штипско девојче) оро
3.1.4.1.2.32. Ибраим оџа оро
3.1.4.1.2.33. Јени јол оро
3.1.4.1.2.34. Калајџиско оро
3.1.4.1.2.35. Касапско оро
3.1.4.1.2.36. Кавадарка оро
3.1.4.1.2.37. Комитско оро
3.1.4.1.2.38. Копачката оро
3.1.4.1.2.39. Крстачко оро
3.1.4.1.2.40. Лесното оро
3.1.4.1.2.41. Лисолај оро
3.1.4.1.2.42. Малешевско оро
3.1.4.1.2.43. Охридско оро
3.1.4.1.2.44. Орото Ало Тончо
3.1.4.1.2.45. Орото почна
3.1.4.1.2.46. Осоговка оро
3.1.4.1.2.47. Пајдушко оро
3.1.4.1.2.48. Пембе оро
3.1.4.1.2.49. Поступано оро
3.1.4.1.2.50. Потрчано оро
3.1.4.1.2.51. Повратено оро
3.1.4.1.2.52. Право оро
3.1.4.1.2.53. Преспанско оро
3.1.4.1.2.54. Рамното оро
3.1.4.1.2.55. Ратевка оро
3.1.4.1.2.56. Русинско оро
3.1.4.1.2.57. Сирто оро
3.1.4.1.2.58. Ситното оро
3.1.4.1.2.59. Скопски чочек оро
3.1.4.1.2.60. Скудринка оро
3.1.4.1.2.61. Стамболско оро
3.1.4.1.2.62. Старо оро
3.1.4.1.2.63. Старското оро
3.1.4.1.2.64. Таксим (разни) оро
3.1.4.1.2.65. Тешкото оро
3.1.4.1.2.66. Тодоро, Влаино оро
3.1.4.1.2.67. Тоска оро
3.1.4.1.2.68. Тресеница оро
3.1.4.1.2.69. Тропнало оро
3.1.4.1.2.70. Турско мане суфур оро
3.1.4.1.2.71. Велешко оро
3.1.4.1.2.72. Влашко касапско оро
3.1.4.1.2.73. Влаина оро
3.1.4.1.2.74. Влечено оро
3.1.4.1.2.75. Џезаирот оро
3.1.4.1.2.76. Заечко оро
3.1.4.1.2.77. Други ора

3.1.4.2. Народна вокална музика[уреди | уреди извор]

3.1.4.2.1. Стара пејачка традиција
3.1.4.2.1.1. календарско пеење (божиќно, водичарско, лазарско, велигденско, ѓу:рѓовденско, билјарско, на нишање,спасовденско, тодоричко, варварушко и други)
3.1.4.2.1.2. некалендарско пеење (додолско, свадбарско, пчеларско и други)
3.1.4.2.1.3. пеење при работа (жетварско, овчарско, при вршење заедничка работа и други)
3.1.4.2.1.4. пеење при празнување и свечености (коледарско, лазарско, ѓурѓовденско, ва:рварушко, додолско, на крсти)
3.1.4.2.1.5. пеење на семејни празници (на раѓање, на свадби и на слава)
3.1.4.2.2. Нова пејачка традиција
3.1.4.2.2.1. љубовни песни
3.1.4.2.2.2. занаетчиски песни
3.1.4.2.2.3. револуционерни песни
3.1.4.2.2.4. печалбарски песни
3.1.4.2.2.5. хумористично-сатирични песни
3.1.4.2.2.6. други песни

3.1.4.3. Народна инструментална музика[уреди | уреди извор]

3.1.4.3.1. Селски инструментални мелодии и ора
3.1.4.3.2. Чалгаџиски инструментални мелодии и ора
3.1.4.3.3. Градски инструментални мелодии и ора

3.1.4.4. Народна вокално-инструментална музика[уреди | уреди извор]

3.1.4.4.1. Селски вокално-инструментални мелодии, ора и песни
3.1.4.4.2. Чалгаџиски вокално-инструментални мелодии, ора и песни
3.1.4.4.3. Градски вокално-инструментални мелодии, ора и песни

3.1.5. Стари и ретки занаети[уреди | уреди извор]

3.1.5.1. Занаети во врска со исхраната[уреди | уреди извор]

3.1.5.1.1. Лебарски/фурнаџиски занает
3.1.5.1.2. Симитџиски и бурекџиски занает
3.1.5.1.3. Воденичарски/мелничарски занает
3.1.5.1.4. Брашнарски занает
3.1.5.1.5. Млекарски занает
3.1.5.1.6. Месарски/касапски занает
3.1.5.1.7. Шарлаганџиски занает
3.1.5.1.8. Леблебиџиски занает
3.1.5.1.9. Слаткарски занает
3.1.5.1.10. Решетарски/ситарски занает

3.1.5.2. Градежни занаети[уреди | уреди извор]

3.1.5.2.1. Ѕидарски занает
3.1.5.2.2. Молерски занает
3.1.5.2.3. Каменорежачки занает
3.1.5.2.4. Варџиски занает
3.1.5.2.5. Туларски/керпиџиски занает
3.1.5.2.6. Керамитчиски занает
3.1.5.2.7. Бичкаџиски занает
3.1.5.2.8. Дрводелски (столарски/дограмаџиски) занает
3.1.5.2.9. Керестеџиски занает
3.1.5.2.10. Копаничарски занает
3.1.5.2.11. Бунарџиски занает

3.1.5.3. Занаети за изработка на предмети за домашна употреба[уреди | уреди извор]

3.1.5.3.1. Валавичарски занает
3.1.5.3.2. Гребенарски занает
3.1.5.3.3. Клобучарски/шапкарски занает
3.1.5.3.4. Ковачки занает
3.1.5.3.5. Казанџиски занает
3.1.5.3.6. Бочварски/качарски занает
3.1.5.3.7. Седларски занает
3.1.5.3.8. Ткајачки занает
3.1.5.3.9. Шивачки/терзиски занает
3.1.5.3.10. Брдарски занает
3.1.5.3.11. Грнчарски занает
3.1.5.3.12. Пагурџиски занает
3.1.5.3.13. Леарски/дукмеџиски занает
3.1.5.3.14. Калајџиски занает
3.1.5.3.15. Јорганџиски занает
3.1.5.3.16. Мутафчиски занает
3.1.5.3.17. Јажарски занает
3.1.5.3.18. Четкарски занает
3.1.5.3.19. Лимарски/тенекеџиски занает
3.1.5.3.20. Рогозарски занает
3.1.5.3.21. Кожарски/табачки занает
3.1.5.3.22. Кожуварско-ќурчкиски занает
3.1.5.3.23. Ножарски занает

3.1.5.4. Занаети за изработка на облека и накит[уреди | уреди извор]

3.1.5.4.1. Ткајачки занает
3.1.5.4.2. Абаџиски занает
3.1.5.4.3. Платнарски (чојаџиски/шајачки) занает
3.1.5.4.4. Гајтанџиски и свиларски занает
3.1.5.4.5. Срмаџиски занает
3.1.5.4.6. Дрндарски/алаџиски занает
3.1.5.4.7. Опинчарски занает
3.1.5.4.8. Папучарски занает
3.1.5.4.9. Кондураџиски занает
3.1.5.4.10. Гребенарски занает
3.1.5.4.11. Волновлачарски занает
3.1.5.4.12. Предачки занает
3.1.5.4.13. Вретенарски занает
3.1.5.4.14. Кујунџиски (ковенџиски) занает
3.1.5.4.15. Наланџиски занает
3.1.5.4.16. Златарски занает

3.1.5.5. Занаети за превоз на патници и товар[уреди | уреди извор]

3.1.5.5.1. Коларски занает
3.1.5.5.2. Арабаџиски занает
3.1.5.5.3. Кираџиски занает
3.1.5.5.4. Пајтонџиски занает
3.1.5.5.5. Самарџиски занает

3.1.5.6. Трговски занаети[уреди | уреди извор]

3.1.5.6.1. Џамбаски занает
3.1.5.6.2. Бесчиски (трговија со памук) занает
3.1.5.6.3. Ипекчиски (трговија со свила) занает
3.1.5.6.4. Кафтанџиски (трговија со готова облека) занает
3.1.5.6.5. Јагленарски/ќумурџиски занает

3.1.5.7. Други занаети и професии[уреди | уреди извор]

3.1.5.7.1. Сапунџиски/мумџиски занает
3.1.5.7.2. Свеќарски занает
3.1.5.7.3. Чешларски занает
3.1.5.7.4. Часовничарски/саатчиски занает
3.1.5.7.5. Фотографски занает
3.1.5.7.6. Кошничарски/крошнарски занает
3.1.5.7.7. Печатарски занает
3.1.5.7.8 Точкарски занает
3.1.5.7.9 Берберски занает
3.1.5.7.10 Пушкарски занает
3.1.5.7.11. Сарачки занает
3.1.5.7.12. Метларски занает
3.1.5.7.13. Налбатски занает
3.1.5.7.14. Железарски/демирџиски занает
3.1.5.7.15. Клинчарски занает
3.1.5.7.16. Кантарџиски занает
3.1.5.7.17. Ѕвончарски занает
3.1.5.7.18. Оружарски (туфекчиски/пушкарски) занает
3.1.5.7.19. Барутчиски занает

3.1.6. Народна исхрана[уреди | уреди извор]

3.1.6.1. Житни производи и јадења од житарици[уреди | уреди извор]

3.1.6.1.1 Леб
3.1.6.1.1.1 просеник
3.1.6.1.1.2 ’ржаник
3.1.6.1.1.3 погача
3.1.6.1.1.4 пченкарен
3.1.6.1.1.5 друго
3.1.6.1.2 Тестенини
3.1.6.1.2.1 тарана
3.1.6.1.2.2 кори (јуфки)
3.1.6.1.2.3 баница
3.1.6.1.2.4 пита
3.1.6.1.2.5 ѓомлезе (тури-потпечи)
3.1.6.1.2.6 бурек
3.1.6.1.2.7 ѓеврек
3.1.6.1.2.8 симит
3.1.6.1.2.9 мекица
3.1.6.1.2.10 пинерли
3.1.6.1.2.11 друго
3.1.6.1.3 Јадења од житарици
3.1.6.1.3.1 бакрдан/качамак
3.1.6.1.3.2 каша
3.1.6.1.3.3 бунгур
3.1.6.1.3.4 наут
3.1.6.1.3.5 друго
3.1.6.1.4 Други

3.1.6.2 Посни јадења[уреди | уреди извор]

3.1.6.2.1 Незготвени јадења
3.1.6.2.1.1 расолница со буковец
3.1.6.2.1.2 макало
3.1.6.2.1.3 друго
3.1.6.3.2 Варени јадења
3.1.6.3.2.1 грав
3.1.6.3.2.2 леќа
3.1.6.3.2.3 чорба
3.1.6.3.2.4 зелка
3.1.6.3.2.5 риба
3.1.6.3.2.6 друго
3.1.6.3.3 Печени јадења
3.1.6.3.3.1 риба
3.1.6.3.3.2 сарми
3.1.6.3.3.3 тава со зеленчук
3.1.6.3.3.4 ориз
3.1.6.3.3.5 тавче-гравче
3.1.6.3.3.6 друго
3.1.6.3.4 Пржени јадења
3.1.6.3.4.1 риба
3.1.6.3.4.2 пржен зеленчук
3.1.6.3.4.3 друго

3.1.6.3 Мрсни јадења[уреди | уреди извор]

3.1.6.3.1 Варени јадења
3.1.6.3.1.1 риба
3.1.6.3.1.2 чорба
3.1.6.3.1.3 вариво со месо
3.1.6.3.1.4 пивтија
3.1.6.3.1.5 друго
3.1.6.3.2 Печени јадења
3.1.6.3.2.1 ширден
3.1.6.3.2.2 турли тава со месо
3.1.6.3.2.3 сарми
3.1.6.3.2.4 месо со ориз
3.1.6.3.2.5 риба
3.1.6.3.2.6 чомлек
3.1.6.3.2.7 пастрмајлија
3.1.6.3.2.8 друго
3.1.6.3.4 Пржени јадења
3.1.6.3.4.1 месо
3.1.6.3.4.2 риба
3.1.6.3.4.3 џимиринки
3.1.6.3.4.4 друго

3.1.6.4 Млечни производи[уреди | уреди извор]

3.1.6.4.1 Кисело млеко
3.1.6.4.2 Јогурт
3.1.6.4.3 Изварка
3.1.6.4.4 Сирење
3.1.6.4.5 Кашкавал
3.1.6.4.6 Масло
3.1.6.4.7 Матеница
3.1.6.4.8 Кајмак
3.1.6.4.9 Друго

3.1.6.5 Конзервирани јадења[уреди | уреди извор]

3.1.6.5.1 Сланина
3.1.6.5.2 Колбаси
3.1.6.5.3 Кавурма
3.1.6.5.4 Крвавица
3.1.6.5.5 Ајвар
3.1.6.5.6 Лутеница
3.1.6.5.7 Туршија
3.1.6.5.8 Сушена риба
3.1.6.5.9 Пастрма
3.1.6.5.10 Друго

3.1.6.6 Слатки јадења[уреди | уреди извор]

3.1.6.6.1 Баклава
3.1.6.6.2 Кадаиф
3.1.6.6.3 Шеќер паре
3.1.6.6.4 Алва
3.1.6.6.5 Слатко
3.1.6.6.6 Маџун
3.1.6.6.7 Мармалад
3.1.6.6.8 Ашуре
3.1.6.6.9 Колаче
3.1.6.6.10 Друго

3.1.6.7 Пијалaци[уреди | уреди извор]

3.1.6.7.1 Алкохолни пијалаци
3.1.6.7.1.1 вино
3.1.6.7.1.2 ракија
3.1.6.7.1.3 пиво
3.1.6.7.2 Безалкохолни пијалаци
3.1.6.7.2.1 боза
3.1.6.7.2.2 салеп
3.1.6.7.2.3 шербет
3.1.6.7.2.4 сок

3.1.7. Традиционални игри и вештини[уреди | уреди извор]

3.1.7.1. Народни игри за возрасни[уреди | уреди извор]

3.1.7.1.1 Народна игра за возрасни

3.1.7.2. Народни игри за деца[уреди | уреди извор]

3.1.7.2.1. за машки деца
3.1.7.2.2. за женски деца

3.2 Јазик[уреди | уреди извор]

3.2.1 Историска подлога на македонскиот современ јазик[уреди | уреди извор]

3.2.1.1 Писмо[уреди | уреди извор]

3.2.1.1.1 Македонска глаголица
3.2.1.1.2 Македонска кирилица

3.2.1.2 Јазик[уреди | уреди извор]

3.2.1.2.1 Фонетски и други особености на старословенскиот јазик од VII и VIII век во Македонија
3.2.1.2.2 Кодификација на староцрковнословенскиот јазик
3.2.1.2.3 Македонска редакција на староцрковнословенскиот јазик од XII до XIV век
3.2.1.2.4 Македонска редакција на староцрковнословенскиот јазик од XV до XVIII век
3.2.1.2.5 Почетоци на кодификација на македонскиот јазик во XIX век
3.2.1.2.6 Кодификација на македонскиот јазик според Крсте Мисирков
3.2.1.2.7 Историски дијалекти на македонскиот народен јазик во XVIII и XIV век
3.2.1.2.8 Македонски црковнословенски јазик

3.2.2 Македонски современ јазик[уреди | уреди извор]

3.2.2.1 Македонски стандарден јазик[уреди | уреди извор]

3.2.2.1.1 Македонски стандарден јазик

3.2.2.2 Македонска азбука[уреди | уреди извор]

3.2.2.2.1. Македонско кирилско писмо
3.2.2.2.1. Македонско латинично писмо

3.2.2.3. Дијалекти на македонскиот јазик[уреди | уреди извор]

3.2.2.3.1. Западномакедонско наречје
3.2.2.3.1.1. централни говори (скопско-велешки, прилепскобитолски и кичевско-поречки говори)
3.2.2.3.1.2. западни периферни говори (горнополошки, дебарски, струшки, охридско-преспански, дримколско-голобрдски, вевчанско-радошки, малорекански (галички) и рекански (жировнички) говори)
3.2.2.3.2. Југоисточно македонско наречје
3.2.2.3.2.1 источни говори (штипско-струмички, тиквешкомариовски, малешевско-пирински говори)
3.2.2.3.2.2 јужни говори
3.2.2.3.3 Северномакедонско наречје
3.2.2.3.3.1 североисточни говори (кумановски, кратовски и кривопаланечки говори)
3.2.2.3.3.2 северозападни говори (скопско-црногорски и вратничко-полошки говори)

3.2.3 Албански современ јазик[уреди | уреди извор]

3.2.3.1 Албански стандарден јазик[уреди | уреди извор]

3.2.3.1.1 Албански стандарден јазик

3.2.3.2 Албанска азбука[уреди | уреди извор]

3.2.3.2.1 Албанско латинично писмо

3.2.3.3 Дијалекти на албанскиот јазик во Република Македонија[уреди | уреди извор]

3.2.3.3.1 Гегиски говори во Република Македонија
3.2.3.3.1.1 говорот на Албанците во Скопска Црна Гора
3.2.3.3.1.2 говорот на Албанците од Кумановско
3.2.3.3.1.3 говорот на Албанците од регионот на Маркова Река
3.2.3.3.1.4 говорот на Албанците од Дервен
3.2.3.3.1.5 говорот на Албанците од Велешко, Прилепско и Крушевско
3.2.3.3.1.6 говорот на Албанците од Тетовско
3.2.3.3.1.7 говорот на Албанците од Гостиварско
3.2.3.3.1.8 говорот на Албанците од Дебарско
3.2.3.3.1.9 говорот на Албанците од Реканско
3.2.3.3.1.10 говорот на Албанците од Кичевско
3.2.3.3.2 Преодни (гегиско-тоскиски) говори во Република Македонија - Струшки
3.2.3.3.3 Тоскиски говори во Република македонија
3.2.3.3.3.1 говорот на Албанците од Преспанско
3.2.3.3.3.2 говорот на Албанците од Охридско
3.2.3.3.3.3 говорот на Албанците од Битолско
3.2.3.3.3.4 говорот на Албанците од Ресенско

3.2.4 Турски современ јазик[уреди | уреди извор]

3.2.4.1 Турски стандарден јазик[уреди | уреди извор]

3.2.4.1.1 Турски стандарден јазик

3.2.4.2 Турска азбука[уреди | уреди извор]

3.2.4.2.1 Турско латинично писко

3.2.4.3 Дијалекти на турскиот јазик во Република Македонија[уреди | уреди извор]

3.2.4.3.1 Источни и западни турски говори во Република Македонија
3.2.4.3.1.1 говорот на Турците од Скопје
3.2.4.3.1.2 говорот на Турците од Кумановско
3.2.4.3.1.3 говорот на Турците од Велешко, Прилепско и Крушевско
3.2.4.3.1.4 говорот на Турците од Тетовско
3.2.4.3.1.5 говорот на Турците од Гостиварско
3.2.4.3.1.6 говорот на Турците од Дебарско - Жупа
3.2.4.3.1.7 говорот на Турците од Реканско
3.2.4.3.1.8 говорот на Турците од Кичевско
3.2.4.3.1.9 преодни турски говори - Струшко
3.2.4.3.1.10 говорот на Турците од Преспанско
3.2.4.3.1.11 говорот на Турците од Охридско
3.2.4.3.1.12 говорот на Турците од Битолско
3.2.4.3.1.13 говорот на Турците од Ресенско
3.2.4.3.1.14 говорот на Турците од Делчевско
3.2.4.3.1.15 говорот на Турците од Радовишко
3.2.4.3.1.16 говорот на Турците од Штипско

3.2.5 Српски современ јазик[уреди | уреди извор]

3.2.5.1 Српски стандарден јазик[уреди | уреди извор]

3.2.5.1.1 Српски стандарден јазик

3.2.5.2 Српска азбука[уреди | уреди извор]

3.2.5.2.1 Српско кирилско писмо
3.2.5.2.2 Српско латинично писмо

3.2.5.3 Дијалекти на српскиот јазик во Република Македонија[уреди | уреди извор]

3.2.5.3.1 Дијалекти на српскиот јазик

3.2.6 Дијалекти на други јазици во Република Македонија[уреди | уреди извор]

3.2.6.1 Дијалекти на влашкиот јазик[уреди | уреди извор]

3.2.6.1.1 Аромански дијалект (на целата територија на Република Македонија)
3.2.6.1.2 Мегленовлашки дијалект (во Гевгелија и Гевгелиско)

3.2.6.2 Дијалекти на ромскиот јазик[уреди | уреди извор]

3.2.6.2.1 Арлиски дијалект

3.2.6.3 Дијалекти на бошњачкиот јазик[уреди | уреди извор]

3.2.6.3.1 Дијалекти на бошњачкиот јазик

3.3. Топоними - географски имиња[уреди | уреди извор]

3.3.1. Микротопоними (сопствени имиња на поголеми или единечни делови од земјата)[уреди | уреди извор]

3.3.1.1 Нива[уреди | уреди извор]

3.3.1.1.1 Нива

3.3.1.2 Меѓа[уреди | уреди извор]

3.3.1.2.1 Меѓа

3.3.1.3 Поле[уреди | уреди извор]

3.3.1.3.1 Поле

3.3.1.4 Пасиште[уреди | уреди извор]

3.3.1.4.1 Пасиште

3.3.1.5 Бавча[уреди | уреди извор]

3.3.1.5.1 Бавча

3.3.1.6 Лозје[уреди | уреди извор]

3.3.1.6.1 Лозје

3.3.1.7 Шума[уреди | уреди извор]

3.3.1.7.1 Шума

3.3.1.8 Горичка[уреди | уреди извор]

3.3.1.8.1 Горичка

3.3.1.9 Забран[уреди | уреди извор]

3.3.1.9.1 Забран

3.3.1.10 Шумско земјиште[уреди | уреди извор]

3.3.1.10.1 Шумско земјиште

3.3.1.11 Друго[уреди | уреди извор]

3.3.2. Ојконими (имиња на населени места)[уреди | уреди извор]

3.3.2.1 Град[уреди | уреди извор]

3.3.2.1.1 Град

3.3.2.2 Село[уреди | уреди извор]

3.3.2.2.1 Село

3.3.2.3 Дел од населба[уреди | уреди извор]

3.3.2.3.1 Дел од населба

3.3.2.4 Друго[уреди | уреди извор]

3.3.3. Ороними[уреди | уреди извор]

3.3.3.1 Планини[уреди | уреди извор]

3.3.3.1.1 Планина

3.3.3.2 Возвишенија[уреди | уреди извор]

3.3.3.2.1 Возвишение

3.3.4. Хидроними[уреди | уреди извор]

3.3.4.1 Езера[уреди | уреди извор]

3.3.4.1.1 Езеро

3.3.4.2 Мочуришта[уреди | уреди извор]

3.3.4.2.1 Мочуриште

3.3.4.3 Реки[уреди | уреди извор]

3.3.4.3.1 Река

3.3.4.4 Извори[уреди | уреди извор]

3.3.4.4.1 Извор

3.3.4.5 Потоци[уреди | уреди извор]

3.3.4.5.1 Поток

3.3.5. Хороними (имиња на области – поголеми населени или ненаселени природни или административни единици од хоризонтален релјеф)[уреди | уреди извор]

3.3.5.1 Поголеми населени или ненаселени природни области[уреди | уреди извор]

3.3.5.1.1 Поголема населена област
3.3.5.1.2 Поголема ненаселена природна област

3.3.5.2 Поголеми административни единици[уреди | уреди извор]

3.3.5.2.1 Поголема административна единица

3.3.6. Меморијални топоними (топоними што треба да зачуваат спомен на лице или настан)[уреди | уреди извор]

3.3.6.1 Меморијални топоними (топоними што треба да зачуваат спомен на лице или настан)[уреди | уреди извор]

3.3.6.1.1 Меморијален топоним во спомен на лице
3.3.6.1.2 Меморијален топоним во спомен на настан

3.3.7. Ходоними[уреди | уреди извор]

3.3.7.1 Сообраќајница[уреди | уреди извор]

3.3.7.1.1 Сообраќајница

3.3.7.2 Улица[уреди | уреди извор]

3.3.7.2.1 Улица

3.3.7.3 Плоштад[уреди | уреди извор]

3.3.7.3.1 Плоштад

3.3.7.4 Кеј[уреди | уреди извор]

3.3.7.4.1 Кеј

3.3.7.5 Автопат[уреди | уреди извор]

3.3.7.5.1 Автопат

3.3.7.6 Друго[уреди | уреди извор]

3.3.8. Хрематоними (сопствени имиња на човечки творби кои не се цврсто врзани за определено подрачје)[уреди | уреди извор]

3.3.8.1 На општествени појави (имиња на празници и др.)[уреди | уреди извор]

3.3.8.1.1 На општествена појава (име на празник и др.)

3.3.8.2 На општествените установи[уреди | уреди извор]

3.3.8.2.1 На општествена установа
3.3.8.3 На предмети и производи
3.3.8.3.1 На предмет и производ