Прејди на содржината

Црква „Големи Свети Врачи“

Координати: 41°6′48″N 20°47′35.7″E / 41.11333° СГШ; 20.793250° ИГД / 41.11333; 20.793250
Од Википедија — слободната енциклопедија
Големи Свети Врачи
Св. Кузман и Дамјан
македонска православна црква
Епархија Дебарско-кичевска
Архијерејско намесништво Охридско
Парохија Прва охридска
Местоположба

Карта

Координати 41°6′48″N 20°47′35.7″E / 41.11333° СГШ; 20.793250° ИГД / 41.11333; 20.793250
Место Охрид
Општина Охрид
Држава Македонија
Општи податоци
Покровител Свети Кузман и Дамјан
Завршено XIX век
Живопис Дичо Зограф
Зограф разни
Архитектонски опис
Архит. тип трикорабна базилика

Големи Свети Врачи (Св. Кузман и Дамјан) — црква во стариот дел на Охрид. Му припаѓа на Охридското архијерејско намесништво во Дебарско-кичевската епархија на МПЦ - ОА. Прогласена е за културно наследство на Македонија.[1]

Местоположба

[уреди | уреди извор]

Црквата е сместена во горниот дел на маалото Варош, над црквата „Св. Софија“, и доминира над градот.[2]

Историја

[уреди | уреди извор]

Храмот е изграден на местото на стара сакрална градба. Според писмените извори, на ова место имало стара црква, исто така посветена на Светите Врачи Кузман и Дамјан, изградена во XI век од охридскиот архиепископ Теодул I (1056 – 1065). Во 1694 г. Кузман Китиски во својот список на парохиите вели дека црквата е енориски храм на тогашната Втора парохија во Варош. Сегашната градба, според натписите на некои икони во внатрешноста, веројатно е изградена во 1830-тите. Подоцна е преправана.[2]

Архитектура

[уреди | уреди извор]

Градбата претставува трикорабна базилика со внатрешна купола на четири столба. Изградена е од обработен бигор со употреба на делкан камен за венците и аглите. На исток има седумстрана апсида.[2]

Внатрешност

[уреди | уреди извор]
„Пресвета Богородица Патеводителка“, прва половина на XIΙI век. Оваа икона од црквата денес е изложена во Галеријата на икони.

Живопис

[уреди | уреди извор]

Во внатрешноста живописана е само куполата, каде е претставен Исус Христос Седржител и четворицата евангелисти, дело на Дичо Зограф.[2] Кај влезната врата на црквата има фреска од Дичо Зограф, изработена во 1867 г. на која се претставени покровителите Кузман и Дамјан.[3][4]

Икони

[уреди | уреди извор]

Во храмот има шеесетина вредни икони, повеќето дела на зографите Михаил Георгиу и Константин Јоану од Селица во Населичко, Егејска Македонија. Велелепниот иконостас е дело на Мануил Георгиу, исто така од Селце, и е изработен во 1850 година. Најзабележителни се дрвените плочи на цоклето на иконостасот, на кои нетрадиционално и уникатно се насликани глетки со градски куќи. Четирите престолни икони се Светите Врачи, Исус Христос, Богородица со Исус и св. Јован Крстител; тие датират од 1830-тите и се дело на разни зографи како Анастас Магаревски, свештеникот Ристо Константинов, Константин Јоану и Мануил Георгиу.[2] Во црквата има творби на зографот-јеромонах Антониј Јоанович од Битолско.[5]

Царски двери

[уреди | уреди извор]
Живопис од Дичо Зограф во црквата.

Царските двери од црквата датираат од средината на XVI век и се дело на истакнатата ликовна работилница која делувала на територијата на Охридската архиепископија. Денес овие двери се поставени на иконостасот на црквата „Пресв. Богородица Перивлепта (Севидна)“, исто така во Охрид. Други дела на истата работилница се царските двери на самата „Пресв. Богородица Перивлептос“ — денес во Националниот историски музеј во Софија, дверите од „Св. Пантелејмон“ во Горно Нерези, дверите од неутврдена црква во Охрид — денес во Народниот музеј во Белград, дверите во „Св. Никола“ во Кореница, дверите од „Св. Ѓорѓи“ во Горна Влашка Маала во Охрид и дверите од „Св. Никола“ во Присовјани.[6]

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Список на заштитени добра. Состојба до 31.12.2012. Скопје: Управа за заштита на културното наследство.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Црква Големи Свети Врачи (Св. Кузман и Дамјан)“. Архивирано од изворникот на 2017-11-07. Посетено на 23 јуни 2016. Занемарен непознатиот параметар |publisherf= (help)
  3. ↑ Кузмановски, Ристо. „Охрид и неговите ризници“. СВЕТИ КУЗМАН И ДАМЈАН - СВ. ВРАЧИ ГОЛЕМИ. www.ohrid.gov.mk. Архивирано од изворникот на 2011-07-19. Посетено на 15 април 2015.
  4. ↑ „Иконописното творештво на Дичо Зограф во Скопје и Скопскиот регион“. Посетено на 15 април 2015. Занемарен непознатиот параметар |publish= (help)
  5. ↑ Македонска енциклопедија, том I. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите. 2009. стр. 71. ISBN 978-608-203-023-4.
  6. ↑ Палигора, Ристо (2013). Неколку царски двери од ХVІ и ХVІІ век во регионите на Пелагониjа и Преспа, во: Прилози ХLІV 1-2, посветени на академик Цветан Грозданов по повод 50 години научноистражувачка деjност. Зборник на трудови од научниот собир одржан на 4 октомври 2012 година во Охрид. Скопje. стр. 145.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Цркви во Охрид (по парохии)
I охридска
Грбот на Општина Охрид
Македонски крст
II охридска
VII охридска
IX охридска
Велгошка
Коселска
Пештанска
Под непосредна јурисдикција: Свети Наум • Свети Еразмо
Црква „Успение на Пресвета Богородица“ (Велестово)  • Црква „Св. Еразмо“ (Долно Лакочереј)  • Археолошко наоѓалиште „Градиште“ (Долно Лакочереј)  • Споменик „Рашанец“ (Косел)  • Црква „Св. Никола“ (Косел)  • Археолошко наоѓалиште „Градиште“ (Косел)  • Гробница на паднатите борци во НОБ (Куратица)  • Црква „Вознесение Христово“ (Лескоец)  • Манастир „Св. Наум“ (Љубаништа)  • Воска амам (Охрид)  • Емин Махмуд џамија (Охрид)  • Ески амам (Охрид)  • Антички театар (Охрид)  • Археолошко наоѓалиште „Гробница-Видобишта“ (Охрид)  • Археолошко наоѓалиште „Козлук“ (Охрид)  • Кулоглу џамија (Охрид)  • Манчевци (Охрид)  • Хермелија (Охрид)  • Археолошко наоѓалиште „Свети Еразмо“ (Охрид)  • Археолошко наоѓалиште „Караѓулевци“ (Охрид)  • Кешанли џамија (Охрид)  • Галерија на икони (Охрид)  • Гроб на Григор Прличев (Охрид)  • Куќа на Христо Узунов (Охрид)  • Спомен-могила на Славеј Планина (Охрид)  • Куќа на Ајри Доко (Охрид)  • Куќа на Григор Прличев (Охрид)  • Куќа на Групчеви (Охрид)  • Заедничка гробница на паднатите борци во НОБ (Охрид)  • Спомен-плоча на паднатите професори и ученици во НОБ од охридската гимназија (Охрид)  • Куќа со спомен-плоча на ул. „Климентска“ бр. 75 (Охрид)  • Спомен-плоча на карпата кај „Баирот“ (Охрид)  • Дрво „Кочеџик“ во комплексот „Св. Климент“ (Охрид)  • Куќа на Иљо Марков (Охрид)  • Куќа на Кадри Шех (Охрид)  • Куќа на Караѓулеви (Охрид)  • Куќа на Климе Банде (Охрид)  • Куќа на Ламбески (Охрид)  • Куќа на Скопаковци (Охрид)  • Куќа на Арнаудови (Охрид)  • Куќа на Стефоски (Охрид)  • Куќа на Петруш Вангелов (Охрид)  • Куќа на Фимка Љуљкова (Охрид)  • Куќа на Фроса Тримчева (Охрид)  • Куќа на Славка Џамбаз (Охрид)  • Поранешно училиште „Свети Сава“ (Охрид)  • Куќа на Талеви  • Куќа на Бојаџиеви (Охрид)  • Куќа на Деспина Ристова (Охрид)  • Куќа на Димзови (Охрид)  • Куќа на Крапчевци (Охрид)  • Зграда на Радио Охрид (Охрид)  • Магаза на Сулејман Хамди Џељо (Охрид)  • Магаза на Адиљ (Охрид)  • Куќа на Софка Шутева (Охрид) • Магаза на Тилеви (Охрид)  • Куќа на Љушеви (Охрид)  • Куќа на Климент Талев (Охрид)  • Магаза на Голеви (Охрид)  • Магаза на Симончеви (Охрид)  • Куќа на Ѓинековци (Охрид)  • Магаза на Кичеевци (Охрид)  • Куќа на Стружанови (Охрид)  • Куќа на Чаулеви (Охрид)  • Куќа на Патчеви (Охрид)  • Куќа на Рилковци (Охрид)  • Куќа на Робевци (Охрид)  • Куќа на Коле Котуше (Охрид)  • Куќа на ул. „Страшо Пинџур“ бр. 2 (Охрид)  • Куќа на ул. „Страшо Пинџур“ бр. 20 (Охрид)  • Поранешна куќа на „Охридско лето“ (Охрид)  • Куќа на ул. „Кеј Маршал Тито“ бр. 3 (Охрид)  • Куќа на Ѓурчинови (Охрид)  • Куќа на Митрески (Охрид)  • Куќа Номче Ќосе - Наје (Охрид)  • Куќа на Шекерови (лева половина) (Охрид)  • Куќа на Шекерови (десна половина) (Охрид)  • Куќа на Паунковци (Охрид)  • Куќа на МАНУ (Охрид)  • Магаза на Филипови (Охрид)  • Куќа Петанови (Охрид)  • Куќа на Хаџиеви (Охрид)  • Работничко училиште (Охрид)  • Светиклиментово училиште (Охрид)  • Стар град (Охрид)  • Саат-кула (Охрид)  • Самуилова тврдина (Охрид)  • Теќе „Зејнел Абедин-паша“ (Охрид)  • Турбе на Синан Челеби (Охрид)  • Турбе на Хајати Баба (Охрид)  • Црква „Св. Климент и Пантелејмон“ (Охрид)  • Црква „Св. Богородица Челница“ (Охрид)  • Црква „Мали Свети Врачи“ (Охрид)  • Црква „Св. Димитриј“ (Охрид)  • Црква „Св. Богородица Болничка“ (Охрид)  • Црква „Св. Никола Болнички“ (Охрид)  • Црква „Пресвета Богородица Перивлептос“ (Охрид)  • Црква „Св. Климент Охридски“ (Охрид)  • Црква „Св. Јован Канео“ (Охрид)  • Црква „Св. Софија“ (Охрид)  • Црква „Св. Константин и Елена“ (Охрид)  • Црква „Св. Богородица Каменско“ (Охрид)  • Црква „Св. Никола Геракомија“ (Охрид)  • Црква „Св. Никола Арбанашки“ (Охрид)  • Црква „Св. Никола Чудотворец“ (Охрид)  • Алипашина џамија (Охрид)  • Ајдарпашина џамија (Охрид)  • Џамија на Хаџи Дургут (Охрид)  • Џамија на Хаџи Хамза (Охрид)  • Охридско природно и културно-историско подрачје (Охрид)  • Охридско Кале/Горни Сарај (Охрид)  • Базилика „Плаошник“ (Охрид)  • Археолошко наоѓалиште „Свети Ѓорѓи“ кај Студенчишта (Охрид)  • Археолошко наоѓалиште „Плаошник“ (Охрид)  • Црква „Св. 40 Севастиски Маченици“ (Охрид)  • Црква „Големи Свети Врачи“ (Охрид)  • Црква „Св. Ѓорѓи“ (Охрид)  • Црква „Св. Никола“ (Охрид)  • Базилика Студенчишта (Охрид)  • Црква „Св. Богородица Пештанска“ (Пештани)  • Хотел „Палас“ (Охрид)  • Залив на Коските (Пештани)  • Црква „Св. Богородица“ (Трпејца)  • Црква „Св. Стефан“ (Шипокно)  • Шадрван на шехот Зекерија (Охрид)
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Црква_„Големи_Свети_Врачи“&oldid=5150779“