Главна страница

Добре дојдовте на Википедија

слободната енциклопедија што може секој да ја уредува
имаме 144.290 статии на македонски јазик

Избрана статија за оваа седмица

Оптика — дел од физиката кој се занимава со одликите и законитостите на светлината, вклучувајќи го и заемодејството со материјата и создавањето на инструменти кои ja користат или утврдат присуство на светлина. Оптиката обично ги опишува одликите на видливата светлина, ултравиолетова, и инфрацрвена светлина. Бидејќи светлината е електромагнетен бран, другите видови на електромагнетно зрачење како што се рентгенските зраци, микробрановите и радио брановите пројавуваат слични својства.

Повеќето оптички појави се објаснуваат со помош на електродинамичкиот опис на светлината. Користењето на електромагнетни описи за светлината го отежнува објаснувањето на светлинските појави во секојдневието. Применетата оптика користи упростени модели. Најчесто употребуван метод е т.н. геометриска оптика, кој светлината ја разгледува како збир од зраци кои се движат праволиниски, се прекршуваат или одбиваат кога минуваат нз најразлични средини. Брановата оптика е поопфатен модел за светлината, кој вклучува бранови појави како што се дифракција и интерференција кои не можат да се објаснат со геометриската оптика. Историски, зрачно-заснованиот модел за светлината се развива првично, по што следи брановиот модел на светлината. Напредокот во електромагнетната теорија во XIX век доведе до откритието дека светлинските бранови се всушност електромагнетно зрачење.

Некои појави зависат од фактот дека светлината ги поседува одликите на бран и честичка истовремено. Објаснувањето на овие ефекти побарува употреба на квантна механика. Кога светлината се разгледува како честички, светлината се претставува како збир од честички наречени „фотони“. Квантна оптика е дел од оптиката кој се занимава со употребата на квантномеханички методи во оптичките системи. (Дознајте повеќе...)

архива · наредни избрани статии · критериуми

Слика на денот
Водопадот Шисентимпел во Милертал, Луксембург.
други избрани слики

Дали сте знаеле…

Занимливости од содржините на Википедија:

... дека споменикот „Валхала“ кај Регенсбург е здание во облик на антички храм кое ги чествува великаните од историјата на германските народи?
... дека Скопска Црна Гора е наречена „Скопска“ за да се различи од истоимената планина помеѓу Серско и Драмско во североисточна Беломорска Македонија?
... дека Полска-Литванија била една од најголемите држави во Европа и постела повеќе од два века?
... дека вредностите на водородниот показател (pH) за киселост или базност се логаритамски?
... дека областа Барања е поделена помеѓу Унгарија и Хрватска?
... дека стапчињата за јадење влегле во широка употреба дури за време на династијата Минг (XIV-XVII век), иако постоеле со илјадалетија?
... Џон Кабот (Џовани Кабото) е првиот европски откривач на Северна Америка, не сметајќи ги Викинзите?
... Тајане е македонски календарски обичај поврзан со празникот раѓањето на Јован Крстител?
... покрај аритметичката и геометриската средина, модусот, медијаната, и просекот се видови на средна вредност?
... дека првата банкнота во Европа е издадена во Шведска во 1661 година?
... дека највисоката планина во Австралија е наречена по полско-литванскиот национален херој Тадеуш Кошќушко?
... дека самопрогласената Баварска Советска Република постоела помалку од еден месец?
... дека Кузман Шапкарев му бил зет на Димитар Миладинов?
... дека стоболката (Spermophilus citellus) е така наречена поради народното верување дека лечи од сто болести?
... дека Удовскиот Остров на реката Вардар е најголемиот речен остров во Македонија и втор по површина во земјата?
... дека според преданието, средновековниот утврден град Женско во Кукушко бил така наречен бидејќи имал толку силни кули и бедеми, што можеле да го бранат жени?
... дека разбојот на Жозеф Мари Жакар од 1805 г. работел на програми со дупчени картички и послужил како основа за развојот на сметачите?
... дека Кристофер Колумбо никогаш не стапнал на самиот северноамерикански континент?
...дека во 843 г. Франкија е поделена на три дела помеѓу синовите на Лудвиг Побожниот, внуци на Карло Велики, и дека од овие кралства потекнуваат денешните земји Германија, Франција и Италија?
... дека во делото „Математички начела“ (Principia Mathematica), Бертранд Расел и Алфред Н. Вајтхед даваат доказ дека 1+1=2?
... дека баобабот во своето стебло складира до 120.000 литри вода?
... дека Турку останал најголем град во Финска дури и кога три четвртини од него изгореле во пожар?
... дека половината сојузни држави на САД носат имиња добиени од домородните американски јазици?

архива · предложете факт

На денешен ден…

Денес е 2 јуни 2024 г.

Настани:

1739	Во Стокхолм е основана Кралската шведска академија на науките.
1924	Конгресот на САД им го признач правото на државјанство на сите Индијанци.
1945	Комисијата за јазик и правопис дефинитивно го усвои проектот на македонскиот правопис, кој е озаконет со решение на Министерството за народна просвета на Демократска Федеративна Македонија од 7 јуни 1945 година.
1946	Во Италија со референдум е прогласена Република. Затоа 2 јуни е прогласен за национален празник на Италија.
1966	На Месечината се спушти првиот американски вселенски брод „Сервејер-1“, без човечки екипаж.
2004	Хари Костов е избран за премиер на Република Македонија. Опозицијата не присуствуваше на гласањето за избор на новиот владин Кабинет, што го предложи Костов.

Родени:

1535	Лав XI — римски папа.
1835	Пиј X — римски папа.
1840	Томас Харди — англиски писател.
1857	Едвард Елгар — англиски композитор.
1904	Џони Вајсмилер — американски пливач и глумец.
1904	Франтишек Планичка — чехословачки фудбалер.
1917	Нада Зекманова Јакимова — македонска писателка за деца.
1922	Хуан Антонио Бардем — шпански режисер.
1931	Хусеин Тахмишчиќ — босански поет.
1936	Цане Здравковски — македонски писател.
1940	Константин II — крал на Грција.
1941	Бил Вајман — англиски рок-музичар, член на групата „Ролинг Стоунс“.
1941	Стејси Кич — американски глумец.
1949	Владимир Луков — бугарски поет.
1950	Момчило Вукотиќ — српски југословенски фудбалер.
1960	Тони Хедли — англиски поп-пејач, член на групата Спандау балеј.
1961	Дез Кадена — американски хардкор-музичар, член на групата Блек флег.
1966	Ивица Обрван — хрватски ракометар и тренер.
1968	Талант Дујшебаев — руски и шпански ракометар.
1968	Мајк Дин — англиски фудбалски судија.
1976	Игор Ангеловски — македонски фудбалер и тренер.
1977	Степан Шевчук — руски кану-спринтер.
1978	Роберт Петров — македонски фудбалер.
1981	Николај Давиденко — руски тенисер.
1984	Тајлер Фарар — американски велосипедист.
1986	Виктор Мелантев — руски кану-спринтер.
1988	Серхио Агуеро — аргентински фудбалер.
1989	Давиде Аполонио — италијански велосипедист.
1990	Михал Квјатковски — полски велосипедист.
2003	Јусуф Демир — австриски фудбалер.

Починале:

657	Евгениј I — римски папа.
1876	Светомир Николаевиќ — српски писател.
1876	Христо Ботев — бугарски револуционер.
1882	Џузепе Гарибалди — италијански револуционер и демократ, водач за обединување на Италија со револуција.
1937	Љубомир Милетиќ — бугарски научник.
1969	Радивој Кораќ — српски и југословенски кошаркар.
1984	Кирил Македонски — македонски композитор.
1987	Андре Сеговија — шпански гитарист.
1991	Ладислав Баришиќ — македонски и југословенски ликовен критичар.
2023	Аструд Жилберто — бразилска пејачка на босанова.

Празници:

*	Италија — национален празник

Што е Википедија?

Википедија е енциклопедија напишана преку соработка на многу од нејзините читатели. Таа е посебен вид на мрежно место, наречено вики, што го прави придонесот кон неа брз и лесен.

Сакате да помогнете?
Започнете со нашиот вовед!

Содржина и помош

почетен курс · помош · кратко упатство · превод на статија · вашата прва статија · селска чешма · викисредби · начела и напатствија · категориски индекс · избрана содржина · добри статии · нови статии · потребни статии

Тематски портали

Природни науки
астрономија · биологија · геологија · екологија · информатика · математика · логика · медицина · физика · хемија

Општествени науки
археологија · економија · историја · митологија · политика · право · психологија · социологија · филозофија

Географија
Азија · Африка · Антарктик · Европа · Јужна Америка · Океанија · Северна Америка

Технологија и применети науки
индустрија · семрежје · инженерство · земјоделство · општење · образование · транспорт

Уметност и култура
архитектура · мода · јазици · кулинарство · ликовна уметност · книжевност · музика · религија · спорт · драмска уметност · телевизија · филмска уметност

Други области

Селска чешма — централниот форум за дискусија на Википедија, место каде што можете да поставувате прашања и да давате коментари.
Портал на заедницата — проекти, ресурси и активности за сите кои сакаат да се вклучат во проектот.
На други јазици — Википедија е повеќејазичен проект. Освен на македонски, Википедија е достапна и на преку 300 други јазици.

Братски проекти

Википедија е проект на Фондацијата Викимедија — непрофитна организација која опфаќа и други проекти:

	Ризница Складиште на слики, снимки и други мултимедијални содржини
	Викивести Вести со права за слободна употреба
	Викиречник Речник и лексикон
	Викицитат Збирка на цитати
	Викикниги Учебници и прирачници со права за слободна употреба
	Викиизвор Библиотека на дела со права за слободна употреба
	Викивидови Именик на видови
	Викиуниверзитет Материјали и активности за учење со права за слободна употреба
	Мета-вики Усогласување на проектот „Викимедија“
	Википодатоци База на слободни знаења
	Википатување Отворен туристички водич

најгоре · превчитај ја страницава · статистики · односи со јавноста · пријавете неправилност · village pump