Ваденско Море

Ваденско Море
светско наследство на УНЕСКО
Критериум	природно: viii, ix, x
Навод	1314
Запис	2009 (XXXIII заседание)

Ваденското Море (холандски: Waddenzee, германски: Wattenmeer, долногермански: Wattensee/Waddenzee, дански: Vadehavet, западнофризиски: Waadsee) е крајбрежен појас во југоисточниот дел на Северното Море. Сместено е помеѓу брегот на северозападна континентална Европа и Фризиските Острови, образувајќи плитка водна површина со плитаци и мочуришта. Целото подрачје се одликува со голема биолошка разновидност. Во 2009, холандскиот и германскиот дел на морето биле прогласени за светско наследство на УНЕСКО.^[1]

Според стручњаците, Ваденското Море има еден од највидоизменетите брегови во светот како последица на човечките активности,^[2] што може да се забележи од системите од бразди и насипи на копното и ниските крајбрежни острови. Ваденското Море се протега од Ден Хелдер во Холандија на југозапад, ги одминува големите речни устија на Германија и завршува кај северната граница на Скалинген, северно од Есбјерг во Данска. Овој потег има вкупна должина од 500 км и површина од околу 10.000 км². Во рамките на Холандија, морето се граничи со Ајселското Езеро крај насипот Афслејтдејк.

Островите во морето се нарекуваат Ваденскоморски Острови или Фризиски Острови, кои го добиле името од месното население — Фризите. Меѓутоа, фризискиот јазик не се говори во најзападниот дански остров Тексел веќе со векови. Данските Ваденскоморски Острови никогаш немале фризиско население. Оддалечениот германски остров Хелголанд етнички е фризиски, но не се наоѓа во Ваденското Море.

Природа

Зборот wad е холандски поим за „плитак“ (долногермански и германски: Watt, дански: Vade). Подрачјето се одликува со пространи плитаци од тиња, подлабоки приливни брази (приливни потоци), а островите во оваа област постојано се потопуваат и излегуваат на површина. Пејзажот во голема мера е создаден од бурни приливи во периодот од X до XIV век, преплавувајќи и носејќи ги тресетните површини зад крајбрежните песочни дини. Денешните острови се остатоци од некогашните дини.

Островите имаат со дини и широки песокливи плажи кон Северното Море и низок приливен брег кон Ваденското Море. Брановите и струите постојано однесуваат наноси, постепено менувајќи го обликот на островите. На пример, островите Влиланд и Амеланд низ вековите се поместени источно, губејќи го копното на една страна и добивајќи ново на друга.

Ваденското Море е значајно по богатата флора и фауна, особено птиците. Местото е зимувалиште за стотици илјади крајбрежни птици, патки и гуски, богато живеалиште за галеби и рибарки.^[3]