Брусник (Битолско)
| Брусник | |
Брусник и Битола | |
  Брусник | |
| Координати 41°1′23″N 21°17′7″E / 41.02306° N; 21.28528° EКоординати: 41°1′23″N 21°17′7″E / 41.02306° N; 21.28528° E | |
| Општина | Битола |
| Население | 241 жит. (поп. 2002) |
| Шифра на КО | 02012 |
| Надм. вис. | 774 м |
|
Брусник на општинската карта  | |
 Брусник на Ризницата
| |
Брусник — село во Општина Битола, во околината на градот Битола.
Етимологија[уреди | уреди извор]
Топонимот Брусник често се среќава во словенската балканска топономастика. Со ова име се нарекуваат еден ненаселен остров во близина на Вис на Јадранското Море, едно село во Славонија, едно село во Источна Србија, неколку села во Босна. Покрај битолското и едно скопско село, забележано во пописните дефтери од 1568-1569 го носело истото име.[1]
Зборот брусник, инаку, го познаваат повеќето словенски јазици, и секаде определува две основни значења: вид специјален камен и вид плод. Каменот, познат и како брус и како брусница е рапав и се употребува како средство за точење (брусење). Меѓутоа, термините брусник и брусница подразбираат и Vaccinium vitis-idaea (црвена боровинка), Vaccinium myrtillus (црна боровинка). Современиот руски јазик, впрочем, и денес боровинката ја определува со терминот брусинка, а македонскиот со бруснак.[2]
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Селото се наоѓа во пазувите на планината Баба, на 3 километри западно од Битола. Се наоѓа во составот на Општина Битола, недалеку од Нова Битола. Селото е ридско, на надморска височина од 774 метри.
Историја[уреди | уреди извор]
Според народната традиција најпрво биле формирани соседните села Лавци и Дихово, а на земјиштето кое лежело меѓу нив предците на родовите Каранѓеловци и Палашовци го формирале денешното село Брусник.[3] Најпознати и најголеми семејства од историски аспект кои постојат и до денес во Битола се: Скерлевци, Кокаловци, Каранѓеловци, Идризовци, Маљаковци, Палашовци, Чавдаровци. Најстариот пишан помен за Брусник потекнува од втората половина на XV век каде се говори за преттурската населба Липа.[3] Северно од селото во средината на XIX век постоел мал чифлик на некој силен бег, кој бил убиен, а чифлишката земја станала селска.[3] За време на Првата светска војна Брусник бил запален.[3]
Стопанство[уреди | уреди извор]
| Вид | Хектари | Поединечни |
| Ниви | 185,180 | 166,050 |
| Градини | 2,113 | 1,992 |
| Овошни градини | 20,634 | 20,438 |
| Лозја | 31,018 | 30,771 |
| Ливади | 67,237 | 64,885 |
| Пасишта | 294,489 | 5,557 |
| Шуми | 245,445 | 0,02 |
| Неплодно земјиште | 28,212 | 7,149 |
| Вкупно | 874,328 | 296,844 |
Демографија[уреди | уреди извор]
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Брусник живееле 755 жители, сите Македонци.[4]
Според егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Брусник имало 964 Македонци, од кои 488 патријаршисти и 455 под врховенството на Бугарската егзархија. Во селото функционираат бугарско и грчко училиште.[5]
Според пописот од 2002 селото брои 241 жител, од кои 240 Македонци и 1 останат.[6]
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||
На табелата е прикажан бројот на населението низ сите пописни години:[7]
| Година | 1900 | 1905 | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 755[4] | 964[5] | 964 | 959 | 898 | 783 | 790 | 387 | 320 | 241 |
Од Брусник се иселува значителен број на населението, поради што Брусник од големо преминало во мало село. Најголем број од жителите на Брусник иселени се во Битола, Скопје, а голем број и во Австралија, Канада, САД и Европа.
Родови[уреди | уреди извор]
Брусник е македонско православно село, сите родови во селото се доселенички.
Родови во Брусник:
- Доселеници: Каранѓеловци (7 к.) и Пашаловци (6 к.) најстари родови во селото, доселени се како мечкари однекаде, овде живеат од ХVIII век; Кукановци (15 к.), Корубовци (4 к.), Ѓошевци (14 к.), Шутаровци (9 к.), Ивановци (8 к.), Ѓорчевци (6 к.), Гроздановци (6 к.), Поповци (5 к.), Босилковци (5 к.), Торбовци (5 к.), Трапановци (5 к.), Скерлевци (2 к.), Станковци (13 к.), Петковци (9 к.), Чавдаровци (6 к.), Малаковци (6 к.), Тасевци (4 к.), Шеќеровци (4 к.), Момичаровци (2 к.), Метловци (2 к.), Жабовци (15 к.), Атанасковци (3 к.) и Коџоклари (4 к.) доселени се сите однекаде. Сите родови се доселени до крајот на XIX век.[3]
Општествени установи[уреди | уреди извор]
Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]
Изборно место[уреди | уреди извор]
Во селото постои изборното место бр. 127 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.[8]
На претседателските избори во 2019 година, на ова изборно место биле запишани вкупно 201 гласачи.[9]
Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]
- Цркви[10]
- Црква „Св. Димитриј“ - главната селска црква. Била изградена во времето на Првата светска војна, а обновена во 1930 година;
- Црква „Вознесение Христово“;
- Црква „Св. Ѓорѓи“ - главна манастирска црква на Брусничкиот манастир;
- Црква „Св. Петка“;
- Црква „Св. Недела“;
- Црква „Рождество на Пресвета Богородица“;
- Археолошки наоѓалишта[11]
- Св. Петка — црква и некропола од средниот век;
- Илкова Чешма — населба од римско време;
- Св. Димитрија — црква и некропола од средниот век;
Редовни настани[уреди | уреди извор]
Личности[уреди | уреди извор]
- Тале Огненовски (1922 - 2012) – партизан, учесник во НОБ, носител на Партизанска споменица 1941, кларинетист и композитор; [12][13][14][15][16].
- Јован Кокаловски (6 ноември 1921) - македонски поет, новинар и публицист;
- Бошко Станковски (25 октомври 1925 - 13 март 1987) - македонски политичар, претседател на Собранието на СРМ;
- Васил (1858 - 1911), Петре (1856 - 1929) и Ангел (1864 - 1919) Вељанов Ивановски - борци за црковна независност и локални раководители на комитот на ВМРО;[17]
- Васко Карангелевски (1921 - 1977) народен херој на Југославија;
- Цане Скерлевски (1925-2002) - партизан и учесник во НОБ, пратеник во Собранието на СР Македонија, просветен деец, воен хроничар;
- Никола Алабаков (Ник Алабак, 1878 - 1935) - деец на македонската емиграција во Северна Америка;
- Никола Иванов Брусничанецо - револуционер, војвода на селска чета на ВМРО за време на Илинденското востание во летото 1903 година;[18][19]
- Панде Илиевски (1923 - 1944) - партизан и учесник во НОБ;
- Дане Петковски (1922 - ) - партизан и учесник во НОБ;
- Сотир Ангелов Ивановски - (? - 1918), син на Ангел Ивановски, учесник во Балканските војни[17]
- Бонде Атанасов Скерлевски (1923 - 1944) - партизан, член на СКМЈ;[20];
Култура и спорт[уреди | уреди извор]
Иселеништво[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Стерјовски 1992, стр. 12.
- ↑ Стерјовски 1992, стр. 13.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Битола и Битолско во XV и XVI век. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите. 1975. стр. 50. На
|first=му недостасува|last=(help) - ↑ 4,0 4,1 Кѫнчовъ, Василъ. Македония. Етнография и статистика. София, Българското книжовно дружество, 1900. ISBN 954430424X. с. 239.
- ↑ 5,0 5,1 Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 166-167.
- ↑ Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
- ↑ Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). База на податоци МАКСтат. Државен завод за статистика.
- ↑ „Описи на ИМ“. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ „Претседателски избори 2019“. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
- ↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
- ↑ Ognenovski 2000.
- ↑ Ognenovski 2019b.
- ↑ Ognenovski 2019a.
- ↑ Music Industry News Network 2019.
- ↑ Официјална страница на Тале Огненовски
- ↑ 17,0 17,1 Илюстрация Илинден, 1943, бр.144, стр. 8
- ↑ Николов, Борис Й. Вътрешна македоно-одринска революционна организация. Войводи и ръководители (1893 – 1934). Биографично-библиографски справочник. София, 2001, стр. 117.
- ↑ Николов, Борис. ВМОРО - псевдоними и шифри 1893-1934, Звезди, 1999, стр. 71
- ↑ Съюз на борците от НОАВМ-Битоля
- Ognenovski, Stevan (2000). Tale Ognenovski, virtuoso of the clarinet and composer/ ”Тале Огненовски виртуоз на кларинет и композитор”. Library of Congress. Skopje, Republic of Macedonia: Matica Makedonska. ISBN 9989-48-312-4. Посетено на 2009-12-18.
- Ognenovski, Stevan (2019b). TALE OGNENOVSKI VIRTUOSO OF THE CLARINET AND COMPOSER, BIOGRAPHY AND MUSIC NOTATION OF 69 CLARINET COMPOSITIONS: MACEDONIAN FOLK DANCES, JAZZ AND CLASSICAL MUSIC / TАЛЕ ОГНЕНОВСКИ ВИРТУОЗ НА КЛАРИНЕТОТ И КОМПОЗИТОР, БИОГРАФИЈА И НОТОГРАФИРАНИ 69 КОМПОЗИЦИИ ЗА КЛАРИНЕТ: МАКЕДОНСКИ НАРОДНИ ОРА, ЏЕЗ И КЛАСИЧНА МУЗИКА”. Seattle, Washington, United States: Kindle Direct Publishing. ISBN 9781708334024. Посетено на 2019-11-27.
- Ognenovski, Stevan (2019a). „Book: "TALE OGNENOVSKI VIRTUOSO OF THE CLARINET AND COMPOSER, BIOGRAPHY AND MUSIC NOTATION OF 69 CLARINET COMPOSITIONS: MACEDONIAN FOLK DANCES, JAZZ AND CLASSICAL MUSIC " - Official Tale Ognenovski Website“. Посетено на 2019-11-27.
- „Biography: "Tale Ognenovski Virtuoso Of The Clarinet And Composer, Biography And Music Notation Of 69 Clarinet Compositions: Macedonian Folk Dances, Jazz And Classical Music"“. Music Industry News Network. 2019-11-22. Посетено на 2019-11-27.
- Стерјовски, Александар (1992). Брусник (600 години од основањето). Битола: Одбор за одбележување на јубилејот на с. Брусник, Друштво за наука и уметност.
