Плутино
Плутино — динамичка група на заднептунски тела кои кружат во резонанција 2:3 со планетата Нептун. Ова значи дека плутиното кружи двапати на секои три кружења на Нептун. Најголемо плутино е џуџестата планета Плутон, по која е наречена самата група. Го носат името на митолошки суштества од подземниот свет.
Овие тела го сочинуваат внатрешниот дел на Кајперовиот Појас и претставуваат една четвртина од телата во него. Ја сочинуваат најбројната класа на резонантни заднетунци. Освен самиот Плутон, првото откриено плутино е (385185) 1993 RO, забележано на 16 септември 1993 г.
Орбити
[уреди | уреди извор]
Потекло
[уреди | уреди извор]Се смета дека телата кои денес се во средни орбитални резонанции со Нептун првично имале свои разновидни хелиоцентрични патеки. Кога Нептун се преместувал нанадвор во раната историја на Сончевиот Систем, телата кои ги среќавал се расејувале; во текот на ова, некои биле зафатени во резонанции.[1] Резонанцијата 3:2 е резонанција од низок ред и затоа е најсилна и најстабилна од сите.[2] Ова е главната причина што има повеќе тела од другите Нептунови резонанции во Кајперовиот Појас. Облакот од нисконаклонети тела подалеку од 40 ае се кубевана, а они есо повисока занесеност (од 0,05 до 0,34) и голема полуоска блиску до резонанцијата 3:2 претежно се плутина.[3]
Орбитални особености
[уреди | уреди извор]
Иако највеќето плутина имаат релативно низок орбитален наклон, дел од нив следат орбити слични на Плутоновата, со наклон од 10–25° и занесеност околу 0,2–0,25; поради тоа, многу од нив имаат перихели блиски до или дури во Нептуновата орбита, а истовремено и афели кои ги приближуваат до надворешниот раб на главниот Кајперовиот Појас (каде се наоѓаат телата се во резонанција 1:2 со Нептун, наречени тутина).
Орбиталните периоди на плутината просечно траат 247,3 години (1,5 пати Нептуновиот), со отстапување од неколку години.
Необични плутина се:
- 2005 TV189, кое следи најнаклонета орбита (34,5°)
- (15875) 1996 TP66, кое има најелиптична орбита (занесеност од 0,33), со перихел на половина пат помеѓу Уран и Нептун
- (470308) 2007 JH43, кое следи квазикружна орбита
- 2002 VX130, кое речиси совршено лежи на еклиптиката (наклон помал од 1,5°)
Долгорочна стабилност
[уреди | уреди извор]Влијанието на Плутон врз другите плутина во минатото се занемарувало поради неговата релативно мала маса. Меѓутоа, ширината на резонанцијата (опсегот на полуоски складни со неа) е мошне теска и само неколкупати поголема од Плутоновата Хилова сфера (гравитациското влијание). Следствено на тоа, зависно од првичната занесеност, некои плутина со време ќе излезат од резонанцијата поради заемодејства со Плутон.[4] Бројчените симулации упатуваат на тоа дека орбититите на плутината со занесеност за 10–30 % помала или поголема од Плутоновата не се стабилни во временски рамки од милијарди години.[5]
Орбитални дијаграми
[уреди | уреди извор]-
Движењата на Орк и Плутон во вртежен појдовен систем со орбитален период еднаков на Нептуновиот (држејќи го Нептун неподвижен.) -
Орбити и на големини на позначајните плутина (и неплутиното 2002 KX14 за споредба). Орбиталната занесеност е претставен хоризонтално од перихел до афел; наклонот е претставен на вертикалната оска. -
Распределба на плутината (и неплутиното 2002 KX14 за споредба). Приложени се и хистограми за распределбата на орбиталниот наклон и занесеност.
Најсјајни тела
[уреди | уреди извор]Плутината посјајни од HV=6 се:
| Тело | a (ае) |
q (ае) |
i (°) |
H | Пречник (км) |
Маса (1020 кг) |
Албедо | V−R | Откриено | Откривач | Навод |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 134340 Плутон | 39,3 | 29,7 | 17,1 | −0,7 | 2322 | 130 | 0,49–0,66 | 1930 | Клајд Томбо | JPL | |
| 90482 Орк | 39,2 | 30,3 | 20,6 | 2,31 ± 0,03 | 917 ± 25 | 6,32 ± 0,05 | 0,28 ± 0,06 | 0,37 | 2004 | М. Браун, Ч. Трухиљо, Д. Рабиновиц |
JPL |
| (208996) 2003 AZ84 | 39,4 | 32,3 | 13,6 | 3,74 ± 0,08 | 727,0+61,9 −66,5 |
≈ 3 | 0,107+0,023 −0,016 |
0,38 ± 0,04 | 2003 | М. Браун, Ч. Трухиљо |
JPL |
| 28978 Иксион | 39,7 | 30,1 | 19,6 | 3,828 ± 0,039 | 617+19 20 |
≈ 3 | 0,141 ± 0,011 | 0,61 | 2001 | DES | JPL |
| 2017 OF69 | 39,5 | 31,3 | 13,6 | 4,091 ± 0,12 | ≈ 380–680 | ? | ? | ? | 2017 | Д. Џ. Толен, С. Шепард, Ч. Трухиљо |
JPL |
| (84922) 2003 VS2 | 39,3 | 36,4 | 14,8 | 4,1 ± 0,38 | 523,0+35,1 −34,4 |
≈ 1,5 | 0,147+0,063 −,043 |
0,59 ± 0,02 | 2003 | NEAT | JPL |
| (455502) 2003 UZ413 | 39,2 | 30,4 | 12,0 | 4,38 ± 0,05 | ≈ 600 | ≈ 2 | ? | 0,46 ± 0,06 | 2001 | М. Браун, Ч. Трухиљо, Д. Рабиновиц |
JPL |
| 2014 JR80 | 39,5 | 36,0 | 15,4 | 4,9 | ≈ 240–670 | ? | ? | ? | 2014 | Pan-STARRS | JPL |
| 2014 JP80 | 39,5 | 36,7 | 19,4 | 4,9 | ≈ 240–670 | ? | ? | ? | 2014 | Pan-STARRS | JPL |
| 38628 Хуја | 39,4 | 28,5 | 15,5 | 5,04 ± 0,03 | 406 ± 16 | ≈ 0,5 | 0,083 ± 0,004 | 0,57 ± 0,09 | 2000 | Игнасио Ферин | JPL |
| (469987) 2006 HJ123 | 39,3 | 27,4 | 12,0 | 5,32 ± 0,66 | 283,1+142,3 −110,8 |
≈ 0,012 | 0,136+0,308 −0,089 |
2006 | М. Бује | JPL | |
| 2002 XV93 | 39,3 | 34,5 | 13,3 | 5,42 ± 0,46 | 549,2+21,7 −23,0 |
≈ 1,7 | 0,040+0,02 −0,015 |
0,37 ± 0,02 | 2001 | М. Бује | JPL |
| (469372) 2001 QF298 | 39,3 | 34,9 | 22,4 | 5,43 ± 0,07 | 408,2+40,2 −44,9 |
≈ 0,7 | 0,071+0,02 −0,014 |
0,39 ± 0,06 | 2001 | М. Бује | JPL |
| 47171 Лемпо | 39,3 | 30,6 | 8,4 | 5,41 ± 0,10 | 393,1+25,2 −26,8 (тројно) |
0,1275 ± 0,0006 | 0,079+0,013 −0,011 |
0,70 ± 0,03 | 1999 | Е. Рубенштајн, Л.-Г. Стролгер |
JPL |
| (307463) 2002 VU130 | 39,3 | 31,2 | 14,0 | 5,47 ± 0,83 | 252,9+33,6 −31,3 |
≈ 0,16 | 0,179+0,202 −0,103 |
2002 | М. Бује | JPL | |
| (84719) 2002 VR128 | 39,3 | 28,9 | 14,0 | 5,58 ± 0,37 | 448,5+42,1 −43,2 |
≈ 1 | 0,052+0,027 −0,018 |
0,60 ± 0,02 | 2002 | NEAT | JPL |
| (55638) 2002 VE95 | 39,4 | 30,4 | 16,3 | 5,70 ± 0,06 | 249,8+13,5 −13,1 |
≈ 0,15 | 0,149+0,019 −0,016 |
0,72 ± 0,05 | 2002 | NEAT | JPL |
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Malhotra, Renu (1995). „The Origin of Pluto's Orbit: Implications for the Solar System Beyond Neptune“. Astronomical Journal. 110: 420. arXiv:astro-ph/9504036. Bibcode:1995AJ....110..420M. doi:10.1086/117532. S2CID 10622344.
- ↑ Almeida, A.J.C; Peixinho, N.; Correia, A.C.M. (декември 2009). „Neptune Trojans & Plutinos: Colors, sizes, dynamics, & their possible collisions“. Astronomy & Astrophysics. 508 (2): 1021–1030. arXiv:0910.0865. doi:10.1051/0004-6361/200911943. S2CID 53772214. Посетено на 20 јули 2019.
- ↑ Lewis, John S. (2004). „Physics & Chemistry of the Solar System“. Centaurs & Trans-Neptunian Objects. Academic Press: 409–412. ISBN 012446744X. Посетено на 21 јули 2019. Наводот journal бара
|journal=(help) - ↑ Wan, X.-S; Huang, T.-Y. (2001). „The orbit evolution of 32 plutinos over 100 million year“. Astronomy and Astrophysics. 368 (2): 700–705. Bibcode:2001A&A...368..700W. doi:10.1051/0004-6361:20010056.
- ↑ Yu, Qingjuan; Tremaine, Scott (1999). „The Dynamics of Plutinos“. Astronomical Journal. 118 (4): 1873–1881. arXiv:astro-ph/9904424. Bibcode:1999AJ....118.1873Y. doi:10.1086/301045. S2CID 14482507.
- D. Jewitt, A. Delsanti The Solar System Beyond The Planets in Solar System Update : Topical and Timely Reviews in Solar System Sciences , Springer-Praxis Ed., ISBN 3-540-26056-0 (2006). Preprint of the article (pdf)
- Bernstein G.M., Trilling D.E., Allen R.L., Brown K.E, Holman M., Malhotra R. The size Distribution of transneptunian bodies. The Astronomical Journal, 128, 1364–1390. preprint on arXiv
- Minor Planet Center Orbit database (MPCORB) as of 2008-10-05.
- Minor Planet Circular 2008-S05 (October 2008) Distant Minor planets was used for orbit classification.
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- За плуитината од Дејвид Џуит (англиски)
- Список на заднептунци — Центар за мали планети (англиски)
- Список на далечни мали планети — Центар за мали планети (англиски)
| ||||||||||||||