4 Веста

Од Википедија — слободната енциклопедија
4 Веста ⚶
Слика во боја на Веста направена од Зора
Откривање
ОткривачХајнрих Вилхелм Олберс
Откриено29 март 1807
Ознаки
Изговор/ˈvɛstə/[1]
Наречена по
Веста
Астероиден појас
Орбитални особености[4]
Епоха 9 декември 2014 (ЈД 2457000.5)
Афел2.57138 ае (384.673 Gм)
Перихел2.15221 ае (321.966 Gм)
2.36179 ае (353.319 Gм)
Занесеност0.08874
3.63 г (1.325,75 d)
19.34 km/s
20.86384°
Наклон7.14043° до еклиптиката
5.58° до непроменлива рамнина[2]
103.85136°
2021-Dec-26[3]
151.19853°
месечининема
Сопствени орбитални елементи[5]
2.36151 АЕ
Сопствено занесеност
0.098758
Сопствен наклон
6.39234°
Сопствено средно движење
99.1888 ° / г
3.62944 г
(1325.654 d)
Прецесија на перихел
36.8729 (2343 години) лс / г
Прецесија на искачувачки јазол
−39.5979 (2182 години) лс / г
Физички особености
Димензии572,6
557,2
[6]
Среден пречник
525,4 ± 0,2 km[6]
Сплеснатост0.2204
(8,66 ± 0,2)⋅105 km2[б 1][7]
Зафатнина(7,46 ± 0,3)⋅107 km3[б 1][8]
Маса(2,59076 ± 0,00001)⋅1020 kg[6]
Средна густина
3,456 ± 0,035[6]
Екваториска површ. гравит.
&100000000000002510000002,51 m/s2
0.025 g
3.63 km/s
0,2226 d (5.342 h)[4][9]
Екваторска вртежна брзина
93.1 m/s[б 2]
Северенополна ректасцензија
20h 32m[се бара извор]
Северенополна деклинација
48°[се бара извор]
0.423[10]
Температураmin: 75 K (−198 °C)
max: 250 K (−23 °C)[11]
V[4][12]
5.1[13] до 8.48
3.20[4][10]
0.70″ to 0.22″

Веста (ознака за помала планета: 4 Веста) — една од наголемите објекти во Астероидниот појас, со просечен пречник од 525 километри[4]. Откриена е од германскиот астроном Хајнрих Вилхелм Матијас Олберс на 29 март 1807 година и е именувана по Веста, римска божица на оганот и на домот, како и на гневноста, смиреноста и дисциплината.

Се смета дека Веста е вториот по големина астероид, и по маса и по волумен, по џуџестата планета Церера, иако по волумен се преклопува со неизвесноста во мерењата на 2 Палада.[14] Мерењата му даваат номинален волумен само малку поголем од оној на Палада (околу 5% поголем, што е големината на неизвесностите во мерењето), но овој астероид е 25% до 30% помасивен. Сочинува околу 9% од масата на Астероидниот појас. Веста е единствената позната преостаната карпеста протопланета (со диференцирана внатрешност) од видот што ги формирала копнените планети. Бројни фрагменти од Веста биле исфрлени од судири пред една и две милијарди години, поради кои два огромни кратери заземале голем дел од јужната полутопка на Веста. Остатоците од овие настани паднале на Земјата како ХЕД-метеорит, кои претставувале богат извор на информации за Веста.

Веста е најсветлиот астероид видлив од Земјата. Редовно е со светлинска величина 5,1, во кои моменти е слабо видлив со голо око. Неговото максимално растојание од Сонцето е малку поголемо од минималното растојание на Церера од Сонцето, [б 3] иако неговата орбита е целосно во рамките на онаа на Церера.

Вселенското летало на НАСА Зора влегло во орбитата околу Веста на 16 јули 2011 година за едногодишно истражување и ја напуштила орбитата на Веста на 5 септември 2012 година на пат до својата крајна дестинација, Церера. Истражувачите продолжуваат да ги испитуваат податоците собрани од „Зора“ за дополнителни сознанија за формирањето и историјата на Веста.

Историја[уреди | уреди извор]

Откритие[уреди | уреди извор]

Веста, Церера и Месечината со големини прикажани во размер

Хајнрих Олберс ја открил Палада во 1802 година, година по откривањето на Церера. Тој предложил дека двата објекти се остатоци од уништена планета. Тој испратил писмо со својот предлог до британскиот астроном Вилијам Хершел, сугерирајќи дека пребарувањето во близина на местата каде што се вкрстуваат орбитите на Церера и Палада може да открие повеќе фрагменти. Овие орбитални пресеци биле сместени во соѕвездијата Кит и Девица. Олберс ја започнал својата потрага во 1802 година, а на 29 март 1807 година ја открил Веста во соѕвездието Девица - случајност, бидејќи Церера, Палада и Веста не се фрагменти од поголемо тело. Бидејќи астероидот Јунона бил откриен во 1804 година, ова ја направило Веста четвртиот објект што е идентификуван во регионот кој сега е познат како Астероиден појас. Откритието било објавено во писмо упатено до германскиот астроном Јохан Х. Шретер од 31 март. Бидејќи Олберс веќе имал заслуги за откривање планета (Палада; во тоа време, астероидите се сметале за планети), тој му ја дал честа да го именува своето ново откритие на германскиот математичар Карл Фридрих Гаус, чии орбитални пресметки им овозможиле на астрономите да го потврдат постоењето на Церера, првиот астероид и кој ја пресметал орбитата на новата планета за неверојатно кратко време од 10 часа. Гаус се одлучил за римската девица, божица на домот и огништето, Веста.

Име и симбол[уреди | уреди извор]

Веста била четвртиот астероид откриен, па оттука и бројот 4 во неговата формална ознака. Името Веста, или неговите национални варијанти, е во меѓународна употреба со два исклучоци: Грција и Кина. На грчки, усвоеното име било хеленски еквивалент на Веста, Хестија (4 Εστία); на англиски, тоа име се користи за 46 Хестија (Грците го користат името „Хестија“ и за двете, со малите броеви на планетата што се користат за појаснување). На кинески, Веста се нарекува „ѕвезда на богот на огништето“ (灶神星 zàoshénxīng, именувајќи го астероидот за улогата на Веста, слично на кинеските имиња Уран, Нептун и Плутон. [б 4]

Планетарниот симбол на Веста, објавен во 1807 година

По нејзиното откритие, Веста била, како и Церера, Палада и Јунона пред неа, класифицирана како планета и добила планетарен симбол. Симболот го претставувал олтарот на Веста со нејзиниот свет оган и бил дизајниран од Гаус. Во концепцијата на Гаус, сега веќе застарена, ова бил нацртан и самиот симбол Gauss's version of the astronomical symbol for Vesta. Симболите на астероидите постепеноиле а повлечени од астрономска употреба по 1852 година, но симболите за првите четири астероидииле а воскреснати за астрологијата во 1970-тите. Скратенатсовремена а астролошка варијанта на симболот Веста еAstrological version of the astronomical symbol for Vesta (U+26B6 ⚶)

По откривањето на Веста, 38 години не биле откриени други објекти, а за тоа време се сметало дека Сончевиот Систем има единаесет планети. Сепак, во 1845 година, новите астероиди почнале да се откриваат со брзо темпо, а до 1851 година имало петнаесет, секој со свој симбол, покрај осумте главни планети (Нептун бил откриен во 1846 година). Наскоро станало јасно дека би било непрактично да се продолжи со измислување нови планетарни симболи на неодредено време, а некои од постојните се покажале тешко да се нацртаат брзо. Таа година, проблемот бил решен од Бенџамин Апторп Гулд, кој предложил нумерирање на астероидите по нивниот редослед на откривање и ставање на овој број во диск (круг) како генерички симбол на астероидот. Така, четвртиот астероид, Веста, го добил генеричкиот симбол ④. Ова набрзо било поврзано со името во официјална ознака за број-име, ④ Веста, бидејќи бројот на помали планети се зголемувал. До 1858 година, кругот бил поедноставен во загради, (4) Веста, кои биле полесни за наборување. Други интерпункциски знаци, како што се 4) Веста и 4, Веста, исто така биле користени, но повеќе или помалку целосно згаснале до 1949 година. Денес се користи или Веста или почесто 4 Веста.

Рани мерења[уреди | уреди извор]

Слика од SPHERE е прикажана лево, со синтетички приказ изведена од сликите на Зора прикажана на десната страна за споредба.[15]

Фотометриските набљудувања на Веста биле направени во опсерваторијата на колеџот Харвард во 1880-1882 година и во Опсерваторијата во Тулуз во 1909 година. Овие и други набљудувања овозможиле стапката на вртење на Веста да се одреди до 1950-тите. Сепак, раните проценки на стапката на вртење биле доведени во прашање бидејќи кривата на светлината вклучувала варијации и во формата и во албедото.

Раните проценки за пречникот на Веста се движеле од 383 километри во 1825 година, до 444 километри. Едвард Чарлс Пикеринг измерил пречник од 513 ± 17 kiloметарs (1,683,000 ± 56,000 ст) во 1879 година, што е блиску до современата вредност за просечниот пречник, но последователните проценки се движеле од ниско ниво од 390 километри до максимум од 602 километри текот на следниот век. Измерените проценки биле засновани на фотометрија. Во 1989 година, интерферометријата на дамки била искористена за мерење на димензија која варира помеѓу 498 и 548 километри за време на вртежниот период. Во 1991 година, заскривање на ѕвездата SAO 93228 од страна на Веста било забележано од повеќе места во источниот дел на САД и Канада. Врз основа на набљудувања од 14 различни локации, најдобар податок бил формиран и опишан дека Веста е елипсовиден профил со димензии од околу 550х462 километри. Ова мерење било потврдено од страна на Зора.

Веста станал првиот астероид на кој му била одредена масата. На секои 18 години, астероидот 197 Арете се приближува за 0,04 кон Веста. Во 1966 година, врз основа на набљудувањата на гравитациските пертурбации на Веста на Арете, Ханс Г. Херц ја проценил масата на Веста на 1,20 ± 0,08 (сончеви маси). Следеле попрефинети проценки, а во 2001 година биле искористени пертурбациите на 17 Тетида за да се пресмета масата на Веста која била пресметана на1,31 ± 0,02. Зора утврдила дека е 1,3029.

Орбита[уреди | уреди извор]

Веста кружи околу Сонцето помеѓу Марс и Јупитер, во рамките на Астероидниот појас, со период од 3,6 Земјини години, конкретно во внатрешниот астероиден појас, внатре во Керквудовиот јаз на 2,50 AU. Неговата орбита е умерено наклонета ( i = 7,1°, во споредба со 7° за Меркур и 17° за Плутон) и умерено ексцентрична (e = 0,09, приближно исто како и за Марс).

Вистинските орбитални резонанции помеѓу астероидите се сметаат за неверојатни; поради нивните мали маси во однос на нивните големи разделби, таквите односи треба да бидат многу ретки. Сепак, Веста може да зароби други астероиди во привремени резонантни орбитални врски 1:1 (за периоди до 2 милиони години или повеќе); идентификувани се околу четириесет вакви предмети. Објектите со големина на десетметар, откриени во близина на Веста од Зора, можеби се такви квазимесечини наместо соодветни сателити.

Вртење[уреди | уреди извор]

Олберс Реџио (темна област) го дефинира главниот меридијан во координатниот систем на МАС. Тоа е прикажано овде во снимката на „Хабл“ за Веста, бидејќи не е видлива на подеталните слики „Зора“.
Кратерот Клаудија (означено со стрелката на дното на сликата одблиску десно) го дефинира главниот меридијан во координатниот систем „Зора“/НАСА.

вртењето на Веста е релативно брза за астероид (5.342 ч) и провратно, со северниот пол насочен во правец на десно искачувањеод 20 ч 32 мин, деклинација +48° (во соѕвездието Лебед) со неизвесност од околу 10°. Ова дава аксијален наклон од 29°.

Координатни системи[уреди | уреди извор]

За Веста се користат два надолжни координатни системи, со основни меридијани разделени за 150°. МАС воспоставил координатен систем во 1997 година заснован на фотографиите од Хабл, при што главниот меридијан поминува низ центарот на Олберс Реџио, темна одлика од 200 км. Кога Зора пристигнала во Веста, научниците од мисијата откриле дека местоположбата на пллот што ја презентирала МАС е отфрлена за 10 °, така што координатниот систем на МАС се движел низ површината на Веста со 0,06° годишно, а исто така и дека Олберс Реџио не бил забележан одблизу, и затоа не било адекватно да се дефинира главниот меридијан со прецизноста што им била потребна. Тие го коригирале полот, но исто така воспоставиле и нов главен меридијан 4° од центарот на Клаудија, остро дефиниран кратер со ширина од 700 метри, што според нив резултира со пологичен сет на четириаголници за мапирање. Сите публикации на НАСА, вклучително и слики и мапи на Веста, го користат Клаудискиот меридијан, што е неприфатливо за МАС. Работната група на МАС за картографски координати и вртежни елементи препорачал координатен систем, корегирање на полот, но и ротирање на клаудијанската должина за 150° за да се совпадне со Олберс Реџио. Тој бил прифатен од страна на МАС, иако ги нарушува мапите подготвени од тимот на Зора, кои биле позиционирани така што нема да преподелат некои главни површински образби.

Физички одлики[уреди | уреди извор]

Релативни големини на четирите наголеми астероиди. Веста е втора од лево.

Веста е второто најмасивно тело во Астероидниот појас, иако масивно е само 28% како Церера. Сепак, се верува дека Церера е интерлопер од зад Јупитер; ако е вистина, Веста би била најмасивното тело што се формирало во астероидниот појас. Густината на Веста е помала од густината на четирите копнени планети, но поголема од густината на повеќето астероиди и сите месечини во Сончевиот Систем, освен вулканската Ија. Површината на Веста е приближно иста со површината на Пакистан, Венецуела, Танзанија или Нигерија (малку под 900.000 квадратни километри). [б 5] Има диференциран ентериер. Веста е само малку поголема (525,4 ± 0,2 km) од 2 Палада (512 ± 3 km ) во волумен, но е околу 25% помасивна[6].

Обликот на Веста е блиску до гравитациски опуштен плочест сфероид, но големата вдлабнатина и испакнатоста на јужниот пол (види „Површински образби“ подолу) во комбинација со маса помала од 5⋅1020 kg која спречува Веста автоматски да се смета за џуџеста планета според Резолуцијата XXVI 5 на Меѓународниот астрономски сојуз (МАС). Анализата од 2012 година на обликот на Веста и гравитациското поле користејќи податоци собрани од вселенското летало Зора, покажала дека Веста моментално не е во хидростатска рамнотежа.

Температурите на површината се проценува дека лежат помеѓу околу -20 °C со Сонцето над главата, паѓајќи на околу -190 °C на зимскиот пол. Типичните дневни и ноќни температури се -60 °C и −130 °C соодветно. Оваа проценка е за 6 мај 1996 година, многу блиску до перихел, иако деталите донекаде варираат со годишните времиња.

Површински образби[уреди | уреди извор]

Пред пристигнувањето на вселенското летало Зора, некои образби на површината на Веста веќе биле решени со помош на вселенскиот телескоп Хабл и телескопите на земјата (на пр. Опсерваторијата Кек). Доаѓањето на Зора во јули 2011 година детално ја открила сложената површина на Веста.

Геолошка карта на Веста
Најстарите региони со многу кратери се кафеави; областите модифицирани од ударите на Вененеја и Рејасилвија се виолетови (формација Сатурналија Фоса, на север) и светло цијан (формација Дивалија Фоса, екваторска), соодветно; внатрешноста на сливот на ударот Рејасилвија (на југ) е темно сина, а соседните области на Рејаслвија еџекта (вклучувајќи област во рамките на Вененеја) се светло виолетово-сини; областите изменети од понови влијанија или масовно губење се жолти/портокалови или зелени, соодветно.
Северна (лева) и јужна (десна) полутопка. Кратерите „Снешко“ се наоѓаат на врвот на левата слика; Во десницата доминираат Рејасилвија и Вененеја (зелена и сина). Во двете се гледаат паралелни корита. Боите на двете полутопки не се во скала, [б 6] и екваторскиот регион не е прикажан.

Кратерите Рејасилвија и Вененеја[уреди | уреди извор]

Јужниот пол на Веста, покажувајќи го обемот на кратерот Рејасилвија.

Најистакнатите од овие површински образби се два огромни кратери, Рејасилвија кој е 500 километри во ширина и е центриран во близина на јужниот пол, и Вененеја кој е 500 километри во ширина. Кратерот Рејасилвија е помлад и го надминува кратерот Вененеја. Научниот тим на Зора го нарекол помладиот, поистакнат кратер Рејасилвија , по мајката на Ромул и Рем. Неговата ширина е 95% од средниот пречник на Веста. Кратерот е околу 19 километри длабок. Централен врв од 23 километри се издига над најнискиот измерен дел од подот на кратерот и највисокиот измерен дел од работ на кратерот над ниската точка на подот на кратерот, кој изнесува 31 километри. Се проценува дека одговорниот удар ископал околу 1% од волуменот на Веста, а веројатно е дека семејството Веста и астероидите од типот V се производи на овој судир. Ако е така, тогаш фактот дека фрагментите го преживеале бомбардирањето сè додека сега не покажува дека кратерот е стар најмногу околу една милијарди години. Тоа би било и местото на потекло на ХЕД метеоритите. Сите познати астероиди од типот V, земени заедно сочинуваат само околу 6% од исфрлениот волумен, додека остатокот веројатно или во мали фрагменти, исфрлени со приближување до 3:1 Керквудовиот јаз, или вознемирен од ефектот Јарковски или радијациониот притисок. Спектроскопските анализи на сликите на Хабл покажале дека овој кратер навлегол длабоко низ неколку различни слоеви на кората, а можеби и во плашт, како што е наведено со спектралните потписи на оливин.

Големиот врв во центарот на Рејасилвија е 20 до 25 километри висок и 180 километри широк, и е веројатно резултат на удар во планетарна скала.[16]

Други кратери[уреди | уреди извор]

Кратер Аелија

Неколку стари, деградирани кратери се спротивставени на Рејасилвија и Вененеја по големина, иако ниту еден не е толку голем. Тие се Фералија Планитија со 270 километри висина. Неодамнешните, поостри кратери се движат до 158 километри (Варонила) и 196 километри (Постумија).

„Снешко-кратери“[уреди | уреди извор]

„Снешко-кратерите“ е неформално име дадено на група од три соседни кратери на северната полутопка на Веста. Нивните официјални имиња од наголеми до најмали (запад кон исток) се Марсија, Калпурнија и Минуција. Марсија е најмладата и ја вкрстува Калпурнија. Минуција е најстарата.

Снешко-кратерите сликани од „Зора“
Детална слика од Снешко-кратерите

Корита[уреди | уреди извор]

Поголемиот дел од екваторскиот регион Веста е извајан со низа паралелни корита. Наголемата е именувана како Дивалија Фоса (10–20 км широка, 465 км долга). И покрај фактот дека Веста е една седмина од големината на Месечината, Дивалија Фоса го џуџести Големиот Кањон. Втората серија, наклонета кон екваторот, се наоѓа посеверно. Наголемото од северните корита е наречено Сатурналија Фоса (≈ 40 км широк, > 370 км долга). Се смета дека овие корита се грабен од големи размери што произлегуваат од ударите што ги создале кратерите Рејасилвија и Вененеја, соодветно. Тие се едни од најдолгите бездни во Сончевиот Систем, речиси исто колку и Итака Хазма на Тетида. Коритата можеби се грабен што настанале откако друг астероид се судрил со Веста, процес што може да се случи само во тело кое, како Веста, е диференцирано. Диференцијацијата на Веста е една од причините зошто научниците ја сметаат за протопланета.

Дел од Дивалија Фоса, со паралелни корита на север и југ
Компјутерски генериран поглед на дел од Дивалија Фоса

Површински состав[уреди | уреди извор]

Композициските информации од видливиот и инфрацрвениот спектрометар (VIR), гама-зраците и неутронскиот детектор (GRaND) и камерата за кадрирање (FC), сите укажуваат дека поголемиот дел од површинскиот состав на Веста е конзистентен со составот на хавардитот, еукритот, и диогенит метеорити. Регионот Рејасилвија е најбогат со диогенит, што е во согласност со материјалот за ископување со удар што формира Рејасилвија од подлабоко во Веста. Присуството на оливин во регионот на Рејасилвија, исто така, би било во согласност со ископувањето на материјалот од плашт. Сепак, оливинот е откриен само во локализирани региони на северната полутопка, а не во Рејасилвија. Потеклото на овој оливин засега е непознато.

Побразби поврзани со испарливи материи[уреди | уреди извор]

Јамски терен е забележан во четири кратери на Веста: Марсија, Корнелија, Нумисија и Лицинија. Формирањето на теренот со јами се предлага да биде дегасирање на испарливиот материјал загреан со удар. Заедно со теренот со јами, криволинеарни долови се наоѓаат во кратерите Марсија и Корнелија. Криволинеарните долови завршуваат со лобатни наслаги, кои понекогаш се покриени со терен со јами и се предлага да се формираат со минливиот тек на течна вода откако закопаните наслаги од мраз се стопат од топлината на ударите. Откриени се и хидрирани материјали, од кои многу се поврзани со области со темен материјал. Следствено, се смета дека темниот материјал во голема мера е составен од јаглероден хондрит, кој се наталожил на површината со удари. Јаглеродните хондрити се релативно богати со минералошки врзан OH.

Геологија[уреди | уреди извор]

Отсечена шема на јадрото на Веста, плашт и кора
Еукритен метеорит

Постои голема колекција на потенцијални примероци од Веста достапни за научниците, во форма на над 1200 ХЕД-метеорити давајќи увид во геолошката историја и структура Веста е. Студиите на NASA IRTF на астероидот (237442) 1999 TA10 сугерираат дека тој потекнува од подлабоко во Веста од метеоритите HED.

Се смета дека Веста се состои од метално железно-никлено јадро 214–226 km во пречник, прекриена карпеста обвивка од оливин, со површинска кора. Од првото појавување на инклузии богати со калциум (првата цврста материја во Сончевиот Систем, формирајќи се пред околу 4.567 милијарди години), веројатната временска линија е како што следува:

Веста е единствениот познат недопрен астероид кој повторно се појавил на овој начин. Поради ова, некои научници ја нарекуваат Веста како протопланета. Сепак, присуството на железни метеорити и класи на ахондритни метеорити без идентификувани матични тела укажува на тоа дека некогаш постоеле други диференцирани планетезимали со магматска историја, кои оттогаш биле уништени од удари.

Врз основа на големината на астероидите од типот V (се смета дека се парчиња од кората на Веста исфрлени при големи удари) и длабочината на кратерот Рејасилвија (види подолу), се смета дека кората е приближно 10 километри дебела. Наодите од вселенското летало Зора откриле докази дека коритата што се обвиткуваат околу Веста би можеле да бидат формирани од раседи предизвикани од удар, што значи дека Веста има посложена геологија од другите астероиди. Диференцираната внатрешност на Веста имплицира дека таа била во хидростатска рамнотежа и затоа била џуџеста планета во минатото, но денес не е. Ударите што ги создале двата наголеми кратери се случиле кога Веста веќе не била доволно топла за да се врати во рамнотежна форма, искривувајќи ја својата некогаш заоблена форма и забранувајќи и да се класифицира како џуџеста планета денес.

Реголит[уреди | уреди извор]

Површината на Веста е покриена со реголит, различен од оној пронајден на Месечината или астероиди како што е Итокава. Тоа е затоа што вселенските атмосферски влијанија делуваат поинаку. Површината на Веста не покажува значителна трага од нанофазно железо бидејќи брзините на ударот на Веста се премногу ниски за да го направат топењето и испарувањето на карпите значаен процес. Наместо тоа, во еволуцијата на реголит доминира бреча и последователно мешање на светли и темни компоненти. Темната компонента веројатно се должи на падот на јаглеродниот материјал, додека светлата компонента е оригиналната базалтичка почва Веста.

Фрагменти[уреди | уреди извор]

Некои мали тела на Сончевиот Систем се сомневаат дека се фрагменти од Веста предизвикани од удари. Астероидите од Вестиното семејство и ХЕД метеоритите се примери. Утврдено е дека астероидот од V-тип 1929 Кила има состав сличен на акумулирани метеорити од еукрит, што укажува на неговото потекло длабоко во кората на Веста.

Веста моментално е едно од само седумте идентификувани тела на Сончевиот Систем од кои постои физички примероци, кои доаѓаат од голем број метеорити за кои постои сомневање дека се фрагменти на Веста. Се проценува дека 1 од 16 метеорити потекнуваат од Веста. Другите идентификувани примероци од Сончевиот Систем се од самата Земја, метеорити од Марс, метеорити од Месечината и примероци вратени од Месечината. [б 7]

Истражување[уреди | уреди извор]

Анимација на Зора траекторија од 27 септември 2007 година до 5 октомври 2018 година
  Зора ·   Земја ·   Марс ·   4 Веста ·   Церера
Првата слика на астероиди ( Церера и Веста) направена од Марс. Сликата е направена од роверот Кјуриосити на 20 април 2014 година.
Анимирање на Зора траекторија околу 4 Веста од 15 јули 2011 година до 10 Септември 2012 година
  Зора ·   4 Веста

Во 1981 година, предлог за мисија на астероид бил поднесен до Европската вселенска агенција (ESA). Наречено како Астероидна гравитациска оптичка и радарска анализа (АГОРА), ова вселенско летало требало да се лансира некое време во 1990-1994 година и да изврши два прелетувања на големи астероиди. Претпочитана цел за оваа мисија била Веста. АГОРА би стигнала до астероидниот појас или со гравитациска траекторија покрај Марс или со помош на мал јонски мотор. Но, предлогот бил одбиен. Потоа била изготвена заедничка астероидна мисија на НАСА- ЕСА за повеќекратен астероиден орбитер со сончев електричен погон (MAOSEP), со еден од профилите на мисијата вклучувајќи орбита на Веста. НАСА посочила дека не се заинтересирани за астероидна мисија. Наместо тоа, ЕСА постави технолошка студија за вселенско летало со јонски погон. Други мисии на астероидниот појас биле предложени во 1980-тите од Франција, Германија, Италија и САД, но ниту една не била одобрена. Истражувањето на Веста со летачки и ударен пенетратор била втората главна цел на првиот план на повеќенамерната советска мисија Веста, развиена во соработка со европските земји за реализација во 1991-1994 година, но откажана поради распадот на Советскиот Сојуз.

Уметничка концепција на Зора која кружи околу Веста

Во раните 1990-ти, НАСА ја иницирала Програмата за откривање, која требало да биде серија научни мисии со ниска цена. Во 1996 година, студискиот тим на програмата препорачала мисија за истражување на Астероидниот појас користејќи вселенско летало со јонски мотор како висок приоритет. Финансирањето на оваа програма останало проблематично неколку години, но до 2004 година возилото „Зора“ го поминало критичкиот преглед на дизајнот и изградбата продолжила.

Сондата била лансирана на 27 септември 2007 година како прва вселенска мисија до Веста. На 3 мај 2011 година, Зора ја добила својата прва целна слика на 1,2 милиони километри од Веста. На 16 јули 2011 година, НАСА потврдила дека добила телеметрија од Зора што покажува дека леталото успешно влегло во орбитата на Веста. Било предвидено да кружи околу Веста една година, до јули 2012 година. Пристигнувањето на Зора се совпаднало со крајот на летото на јужната полутопка на Веста, а големиот кратер на јужниот пол Веста во сончева светлина. Бидејќи сезоната на Веста трае единаесет месеци, на северната полутопка, вклучувајќи очекувани компресивни фрактури од спротивната страна на кратерот, ќе станат видливи за камерите на Зора. Зора ја напуштила орбитата околу Веста на 4 септември 2012 година.

НАСА/ДЛР објавила слики и збирни информации од орбита за истражување, две орбити на голема надморска височина (60–70 m/pixel) и орбита за мапирање на мала надморска височина (20 m/pixel), вклучувајќи дигитални модели на терен, видеа и атласи. Научниците, исто така, ја искористила Зора за да ја пресметаат прецизната маса и гравитациското поле на Веста. Последователното определување на компонентата J 2 дала проценка на пречникот на јадрото од околу 220 km претпоставувајќи густина на кора слична на онаа на ХЕД.

За податоците на Зора, јавноста може да им пристапи на веб-страницата на UCLA.

Набљудувања од орбитата на Земјата[уреди | уреди извор]

Набљудувања од Зора[уреди | уреди извор]

Слики во вистинска боја[уреди | уреди извор]

Детални слики преземени за време на голема надморска височина (60–70 m/pixel) и ниска надморска височина (~20 m/pixel) достапни на веб-страницата на мисијата на Зора

Видливост[уреди | уреди извор]

Неговата големина и невообичаено светлата површина ја прават Веста најсветлиот астероид, а повремено е видлив со голо око од темното небо (без светлосно загадување). Во мај и јуни 2007 година, Веста достигнала врвна магнитуда од +5,4, најсветлата од 1989 година. Во тоа време, противењето и перихелот биле само неколку недели разлика. Сè уште била посветла при спротивставување на 22 јуни 2018 година, достигнувајќи јачина од +5,3.[18] Помалку поволни опозиции во текот на доцната есен 2008 година на северната полутопка сè уште ја имала Веста со магнитуда од +6,5 до +7,3. Дури и кога е во врска со Сонцето, Веста ќе има магнитуда околу +8,5; така што од небо без загадување може да се набљудува со двоглед дури и на издолжувања многу помали од блиску спротивставени.

2010–2011 година[уреди | уреди извор]

Во 2010 година, Веста достигнала спротивставеност во соѕвездието Лав во ноќта меѓу 17 и 18 февруари, со околу 6,1 светлинска величина, светлина што ја прави видлива во бинокуларен опсег, но генерално не со голо око. Во услови на совршено темно небо, каде што е отсутно целото светлосно загадување, може да биде видливо за искусен набљудувач без употреба на телескоп или двоглед. Веста повторно дошла во опозиција на 5 август 2011 година, во соѕвездието Јарец со околу 5,6 степени.

2012–2013 година[уреди | уреди извор]

Веста повторно била во опозиција на 9 декември 2012 година. Според списанието Sky and Telescope, таа година Веста достигнала околу 6 степени од Церера во текот на зимата 2012 година и пролетта 2013 година. Веста кружи околу Сонцето за 3,63 години, а Церера за 4,6 години, така што на секои 17,4 години Веста ја претекнува Церера (претходното претекнување било во април 1996 година). На 1 декември 2012 година, Веста имала магнитуда од 6,6, но таа се намалила на 8,4 до 1 мај 2013 година

2014 година[уреди | уреди извор]

Спој на Церера и Веста во близина на ѕвездата Гама Девица на 5 јули 2014 година во соѕвездието Девица.

Церера и Веста дошле на еден степен една од друга на ноќното небо во јули 2014 година.

Белешки[уреди | уреди извор]

  1. 1,0 1,1 Пресметано со користење на познатите димензии под претпоставка на елипсоид.
  2. Пресметано користејќи (1) познатиот вртежен период (5.342 h)[4] и (2) екваторскиот полупречник Req (285 km)[6] од најдобро прилагодениот елипсоид на астероидот 4 Веста.
  3. На 10 февруари 2009 година, за време на перихелот на Церера, Церера била поблиску до Сонцето отколку Веста, бидејќи Веста има растојание од афел поголемо од растојанието на перихелот на Церера.)
  4. 維斯塔 wéisītǎ, with an obscure ī, is the closest Chinese approximation of the Latin pronunciation westa.
  5. Или четвртина поголема од американската држава Тексас; во рамките на 10% од Нов Јужен Велс во Австралија и Британска Колумбија во Канада; комбинираната големина на трите наголеми Индиски држави Раџастан, Мадја Прадеш и Махараштра; две третини од Јужна Африка и повеќе од трипати поголема од Нов Зеланд или ОК.
  6. односно синото на север не значи исто што и синото на југ.
  7. Постојат многу силни докази дека 6 Хеба е родителското тело за H-хондритите, еден од најчестите типови метеорити.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Предлошка:Dict.com
  2. Souami, D.; Souchay, J. (July 2012). „The solar system's invariable plane“. Astronomy & Astrophysics. 543: 11. Bibcode:2012A&A...543A.133S. doi:10.1051/0004-6361/201219011. A133.
  3. Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име Horizons2021.
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 „JPL Small-Body Database Browser: 4 Vesta“. Архивирано од изворникот 26 September 2021. Посетено на 1 June 2008.
  5. „AstDyS-2 Vesta Synthetic Proper Orbital Elements“. Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Посетено на 1 October 2011.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 Russell, C. T.; и др. (2012). „Dawn at Vesta: Testing the Protoplanetary Paradigm“ (PDF). Science. 336 (6082): 684–686. Bibcode:2012Sci...336..684R. doi:10.1126/science.1219381. PMID 22582253. S2CID 206540168. Архивирано од изворникот (PDF) на 2019-02-27. PDF copy
  7. „surface ellipsoid 286.3x278.6x223.2“. Wolfram-Alpha: Computational Knowledge Engine.
  8. „volume ellipsoid 286.3x278.6x223.2“. Wolfram-Alpha: Computational Knowledge Engine.
  9. Harris, A. W. (2006). Warner, B. D.; Pravec, P. (уред.). „Asteroid Lightcurve Derived Data. EAR-A-5-DDR-DERIVED-LIGHTCURVE-V8.0“. NASA Planetary Data System. Архивирано од изворникот на 9 April 2009. Посетено на 2013-12-26.
  10. 10,0 10,1 Tedesco, E. F.; Noah, P. V.; Noah, M.; Price, S. D. (2004). „Infra-Red Astronomy Satellite (IRAS) Minor Planet Survey. IRAS-A-FPA-3-RDR-IMPS-V6.0“. NASA Planetary Data System. Архивирано од изворникот на 9 April 2009. Посетено на 15 March 2007.
  11. Mueller, T. G.; Metcalfe, L. (2001). „ISO and Asteroids“ (PDF). ESA Bulletin. 108: 38.
  12. Neese, C.; Ed. (2005). „Asteroid Taxonomy EAR-A-5-DDR-TAXONOMY-V5.0“. NASA Planetary Data System. Архивирано од изворникот на 10 March 2007. Посетено на 2013-12-25.
  13. Menzel, Donald H.; Pasachoff, Jay M. (1983). A Field Guide to the Stars and Planets (2. изд.). Boston, MA: Houghton Mifflin. стр. 391. ISBN 978-0-395-34835-2. Занемарен непознатиот параметар |name-list-style= (help)
  14. Marsset, M., Brož, M., Vernazza, P. et al.
  15. „New SPHERE view of Vesta“. www.eso.org. Посетено на 25 June 2018.
  16. Karimi, S; Dombard, A.J. (2016). „On the possibility of viscoelastic deformation of the large south polar craters and true polar wander on the asteroid Vesta“. Journal of Geophysical Research. 121 (9): 1786–1797. Bibcode:2016JGRE..121.1786K. doi:10.1002/2016JE005064.
  17. Gingerich, Owen (2006). „The Path to Defining Planets“ (PDF). Dissertatio cum Nuncio Sidereo Ill. Tertia. том VIII no. 16. стр. 4–5. Посетено на 2007-03-13.
  18. Harrington, Philip S. (21 October 2010). Cosmic Challenge: The Ultimate Observing List for Amateurs. Cambridge University Press. стр. 75. ISBN 9781139493680.

Општи референци[уреди | уреди извор]

  • The Dawn Mission to Minor Planets 4 Vesta and 1 Ceres, Christopher T. Russell and Carol A. Raymond (Editors), Springer (2011), ISBN 978-1-4614-4903-4
  • Keil, K.; Geological History of Asteroid 4 Vesta: The Smallest Terrestrial Planet in Asteroids III, William Bottke, Alberto Cellino, Paolo Paolicchi, and Richard P. Binzel, (Editors), University of Arizona Press (2002), ISBN 0-8165-2281-2

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

This video explores Vesta's landscape, history and planet-like characteristics.