Мисија за повраток на примероци

Од Википедија — слободната енциклопедија
Карпата Битие, донесена од месечева мисија на Аполо 15 во 1971 година.
Астронаутите од Аполо работат на Месечината за да соберат примероци и да истражуваат. Во близина на кратерот Шорти пронашле малку портокалов месечев реголит.

Мисијата за повраток на примероци е мисија со вселенското летало со цел собирање и враќање на примероци од вонземска местоположба кон Земјата за анализа. Мисиите за враќање на примероците можат да вратат само атоми и молекули или депозит на комплексни соединенија како што е лабав материјал („почва“) и карпи. Овие примероци може да се добијат на бројни начини, како што се ископани почви и карпи или колекторска низа што се користи за зафаќање честички од сончевиот ветер или кометни остатоци.

До денес, примероци од месечеви камења од Земјината Месечина се собрани со роботски и човекови мисии, кометата Wild 2 и астероидот 25143 Итокава биле посетени од роботско летало кое ги вратило примероците до Земјата, а вратени се и примероци од сончевиот ветер од роботската мисија Битие. Добиени се примероци од астероидот 162173 Рјугу и се во пренос назад кон Земјата.

Покрај мисиите со повратни примероци, собрани се примероци од три идентификувани не-земјени тела со помош на други мисии за враќање на примероците: примероци од Месечината во облик на месечеви метеорити, примероци од Марс во облик на марсови метеорити и примероци од Веста во облик на ХЕД метеорити.

Научна употреба[уреди | уреди извор]

Шемата Видманштатен што може да се најде во метеоритите од железо-никел, за која се смета дека има иста класификација како астероид 16 Psyche.[1]
Метеорит веројатно од астероидот (4) Веста што паднал во Африка. Враќањето на примерокот може да помогне во потврдувањето на анализата на метеоритот и астрономските резултати.
Друг метеорит за кој се смета дека е од древен Марс

Примероците што се достапни на Земјата можат да се анализираат во лабораториите, така што можеме да го подобриме нашето разбирање и знаење како дел од откривањето и истражувањето на Сончевиот Систем. До сега, многу важни научни откритија за Сончевиот Систем биле направени далечински со телескопи, а некои тела на Сончевиот Систем биле посетени со орбита или дури и слетување на вселенското летало со инструменти способни за далечинско сензори или анализа на примероци. Додека таквата истрага на Сончевиот Систем е технички полесна од мисијата за враќање на примероците, научните алатки достапни на Земјата за проучување на такви примероци се далеку понапредни и поразновидни од оние што можат да одат на леталото. Понатаму, анализата на примероците на Земјата овозможува следење на какви било сознанија со различни алатки, вклучително и алатки што можат да кажат внатрешен вонземски материјал од земјено загадување[2] и оние што допрва треба да се развиваат; Спротивно на тоа, вселенското летало може да носи само ограничен пакет аналитички алатки, и тие треба да се изберат и градат многу пред да се започне.

Примероците анализирани на Земјата можат да се совпаѓаат со наодите на далечинско опити за повеќе увид во процесите што го создале Сончевиот Систем. Ова било направено, на пример, со наодите од вселенското летало „Дон“ (Dawn; Зора), кое го посетило астероидот Веста од 2011 до 2012 година за сликање, и примероци од ХЕД метеорити (собрани на Земјата до тогаш), кои биле споредувани со податоците собрани од Зора.[3] Овие метеорити потоа може да се идентификуваат како материјал исфрлен од големиот удар кратер Рејасилвија на Веста. Ова овозможило да се одземе составот на кората, обвивката и јадрото на Веста. Слично на тоа, некои разлики во составот на астероиди (и, во помала мера, различни композиции на комети) може да се забележат само со сликање. Сепак, за попрецизен попис на материјалот на овие различни тела, во иднина ќе се соберат и враќаат повеќе примероци, за да се совпаднат нивните композиции со податоците собрани преку телескопи и астрономска спектроскопија.

Еден понатамошен фокус на таквата истрага - покрај основниот состав и геолошката историја на различните тела на Сончевиот Систем - е присуството на градбените материјали на животот на комети, астероиди, Марс или месечини на гасовитите џинови. Неколку мисии за враќање на примероците на астероидите и кометите во моментот се во дела. Повеќе примероци од астероиди и комети ќе помогнат да се утврди дали животот се создал во вселената и бил пренесен на Земјата од метеорити. Друго прашање што е под истрага е дали вонземски живот е создаден на други тела на Сончевиот Систем како Марс или на месечините на гасните гиганти и дали може да постои живот дури и таму. Резултатот од последната „Анкета на Декадал“ на НАСА била да се даде приоритет на мисијата за враќање на примерокот на Марс, бидејќи Марс има посебно значење: тој е релативно „близу“, можеби имал заштитен живот во минатото, па дури може да продолжи да го одржува животот. Месечината на Јупитер, Европа е уште еден важен фокус во потрагата по живот во Сончевиот Систем. Меѓутоа, заради растојанието и другите ограничувања, Европа може да не биде цел на мисијата за враќање на примерокот во блиска иднина.

Планетарна заштита[уреди | уреди извор]

Планетарната заштита има за цел да спречи биолошко загадување и на целото небесно тело и на Земјата - во случај на мисии за враќање на примероците. Ниту еден примерок сè уште не е вратен со туѓ живот во него. Доведен примерок од Марс или друга местоположба со потенцијал за живот на домаќинот, е мисија од категорија V под COSPAR која насочува кон задржување на кој било нестерилизиран примерок вратен на Земјата. Ова е затоа што е непознато ефектите од таквиот хипотетички живот би биле врз луѓето или врз биосферата на Земјата.[4] Поради оваа причина, Карл Саган и Џошуа Ледерберг тврделе во 1970-тите дека треба да направиме мисии за враќање на примероците класифицирани како мисии од категоријата V со голема претпазливост, а подоцна се согласиле и студиите од НРЦ и ЕСФ.[5][6][7][8]

Список на мисии[уреди | уреди извор]

Човекови мисии[уреди | уреди извор]

Датум на тргнување Оператор Име Потекло на примерок Вратени примероци Датум на враќање Резултат од мисијата
16 јули 1969  САД Аполо 11 Месечина 22 килограми 24 јули 1969 Успешно
14 ноември 1969  САД Аполо 12 Месечина 34 килограми 24 ноември 1969 Успешно
11 април 1970  САД Аполо 13 Месечина - 17 април 1970 Неуспешно
31 јануари 1971  САД Аполо 14 Месечина 43 килограми 9 февруари 1971 Успешно
26 јули 1971  САД Аполо 15 Месечина 77 килограми 7 август 1971 Успешно
16 април 1972  САД Аполо 16 Месечина 95 килограми 27 април 1972 Успешно
7 декември 1972  САД Аполо 17 Месечина 111 килограми 19 декември 1972 Успешно
22 март 1996  САД
 Русија 		Збирка на орбитален отпад на Земјата Нискоземска орбита Честици 6 октомври 1997 Успешно[9]
14 април 2015  Јапонија /
 САД 		Мисија Танпопо Нискоземска орбита Честици февруари 2018[10] Успешно

Роботски мисии[уреди | уреди извор]

Датум на тргнување Оператор Име Потекло на примерок Вратени примероци Датум на враќање Резултат од мисијата
14 јуни 1969  СССР Луна Е-8-5 Бр. 402 Месечина
—
—
Неуспешно
13 јули 1969  СССР Луна 15 Месечина
—
—
Неуспешно
23 септември 1969  СССР Космос-300 Месечина
—
—
Неуспешно
22 октомври 1969  СССР Космос-305 Месечина
—
—
Неуспешно
6 февруари 1970[11]  СССР Луна Е-8-5 Бр. 405 Месечина
—
—
Неуспешно
12 септември 1970  СССР Луна 16 Месечина 101 грам 24 септември 1970 Успешно
2 септември 1971  СССР Луна 18 Месечина
—
—
Неуспешно
14 февруари 1972  СССР Луна 20 Месечина 55 грама 25 февруари 1972 Успешно
2 ноември 1974  СССР Луна 23 Месечина
—
—
Неуспешно
16 октомври 1975  СССР Луна Е-8-5М Бр. 412 Месечина
—
—
Неуспешно
9 август 1976  СССР Луна 24 Месечина 170 грама 22 август 1976 Успешно
7 февруари 1999  САД Стардаст 81П/Вајлд Честички 15 јануари 2006 Успешно
8 август 2001  САД Џенезис Сончев ветер Честички 9 септември 2004 Успешно (делумно)
9 мај 2003  Јапонија Хајабуса 25143 Итокава Честички 13 јуни 2010 Успешно (делумно)
8 ноември 2011  Русија Фобос-Грунт Фобос
—
—
Неуспешно
3 декември 2014  Јапонија Хајабуса2 162173 Рјугу
—
декември 2020 Во тек
8 септември 2016  САД ОЗИРИС-РЕкс 101955 Бену
—
24 септември 2023 Во тек
2020  Кина Чанг'е 5 Месечина
—
2020 Во план
2020  Кина Чанг'е 6 Месечина
—
2021 Во план
2024  Јапонија MMX Фобос
—
2029 Во план

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Amos, Jonathan (January 31, 2016). „Hunt for Antarctica's 'lost meteorites'“. BBC News. Посетено на January 15, 2018.
  2. ↑ Chan, Queenie Hoi Shan; Stroud, Rhonda; Martins, Zita; Yabuta, Hikaru (12 May 2020). „Concerns of Organic Contamination for Sample Return Space Missions“. Space Science Reviews. 216. doi:10.1007/s11214-020-00678-7.
  3. ↑ What did Dawn learn at Vesta? The Planetary Society.
  4. ↑ Joshua Lederberg Parasites Face a Perpetual Dilemma (PDF). Том 65, Број 2, 1999 / American Society for Microbiology News 77.
  5. ↑ (Report). Отсутно или празно |title= (help)
  6. ↑ Preliminary Planning for an International Mars Sample Return Mission Report of the International Mars Architecture for the Return of Samples (iMARS) Working Group 1 јуни 2008.
  7. ↑ European Science Foundation – Mars Sample Return backward contamination – Strategic advice and requirements Архивирано на 2 јуни., јули 2012, ISBN 978-2-918428-67-1 – see Back Planetary Protection section. (for more details of the document see abstract Архивирано на 8 февруари 2022 г.).
  8. ↑ Mars Sample Return: Issues and Recommendations. Task Group on Issues in Sample Return. National Academies Press, Washington, DC (1997).
  9. ↑ „Mir Orbital Debris Collector Data Analyzed“. Spacedaily.com. Посетено на 13 јули 2020.
  10. ↑ „NASA - Astrobiology Exposure and Micrometeoroid Capture Experiments“. www.nasa.gov (англиски).
  11. ↑ Wade, Mark. „Luna Ye-8-5“. Encyclopedia Astronautica. Посетено на 13 јули 2020.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Планети
Прстени
Месечини
Истражување
(преглед)
Претпоставени
тела
Списоци
Мали
тела во
Сончевиот
Систем
Настанок
и
развој
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Мисија_за_повраток_на_примероци&oldid=5127450“