Прејди на содржината

Список на султани на Османлиското Царство

Од Википедија — слободната енциклопедија
Султан на
на Отоманското Царство
Поранешна монархија
Imperial
Царскиот грб
Најпознат султан
Сулејман I
30 септември 1520 – 6 септември 1566
Прв владетел Осман I (ок. 1299–1323/4)
Последен владетел Мехмед VI (1918–1922)
Звање Неговото Царско Височество
Резиденција Палати во Истанбул:
Прогласил Наследна
Монархијата започнала ок. 1299
Монархијата завршила 1 ноември 1922
Сегашни претенденти Дјундар Али Осман

Султаните на Османлиското Царство (турски: Osmanlı padişahları), кои биле членови на Отоманската династија (Куќа на Осман), владееле со трансконтиненталното царство од неговото формирање во 1299 година до неговото распаѓање во 1922 година. Во неговиот највисок врв, Отоманското Царство се протегало од Унгарија на север до Јемен на југ и од Алжир на запад до Ирак на исток. Администриран најпрвин од градот Согут пред 1280 година, а потоа и од градот Бурса од 1323 или 1324 година, главниот град на царството било преместено во Одрин во 1363 година по неговото освојување од страна на Мурат I, а потоа и во Цариград (денешен Истанбул) во 1453 година по неговото освојување од страна на Мехмед II[1].

Раните години на Отоманското Царство се предмет на различни наративи, поради недостаток на извори, поради кое за овој период постојат и неколку легенди. Царството било основано кон крајот на 13 век, а нејзин прв владетел бил Осман I, според кој е и наречено царството. Според подоцнежната, честопати несигурна отоманска традиција, Осман бил потомок на племето Каји од Огузите[2]. Истоимената отоманска династија што ја основал опстојувала шест века низ владеењето на 36 султани. Царството исчезнало како резултат на поразот на Централните сили во кое и самото царство членувало по крајот на Првата светска војна. Поделбата на царството од победничките сојузници и последователната Турска војна за независност довеле до укинување на султанот во 1922 година и раѓањето на модерната Република Турција во 1922 година[3].

Име

[уреди | уреди извор]

Султанот се нарекувал и Падишах (отомански турски: padişah; француски: 'Padichah'). Во отоманска употреба, зборот „Падишах“ обично се користел, заедно со титулата „султан“, користен кога бил директно именуван[4].

Имиња на султанот на јазиците што ги користат етничките малцинства[4]:

  • арапски: Во некои документи „Падишах“ бил заменет со „малик“ [4]
  • ерменски: „султан“ и „Падишах“
  • бугарски, македонски, српски: „цар“ во раните документи. По 1876 година бил користен „султан“ или „падишах“.
  • грчки: Грците го користеле името „василевс“ во времето на Византија. По 1876 година бил користен „султан“ или „падишах“.
  • ладино: Особено во постарите документи се користел терминот „Ел Реј“ („крал“), а во некои документи „султан“.
  • персиски: „Падишах“ .

Список на султани

[уреди | уреди извор]
№ Султан Портрет Од До Тугра Забелешка
Подем на Отоманското Царство
(1299 – 1453)
1 Осман I
ĠĀZĪ („Воинот“)
 ок. 1299 ок. 1326 [5] —
[c]
  • Син на Ертугрул-бег[6] and an unknown woman.[7]
  • Владеел до неговата смрт.
2 Орхан I
ĠĀZĪ („Воинот“) 		ок. 1326 [5] 1362 Тугра на Орхан
3 Мурат I
SULTÂN-I ÂZAM (Највозвишениот султан)
HÜDAVENDİGÂR
(the Devotee of God)
ŞEHÎD (the Martyr) [9][b] 		1362 15 јуни 1389 Тугра на Мурат I
4 Бајазит I
SULTÂN-I RÛM (Султан на Римското Царство)
YILDIRIM (Молња) 		15 јуни 1389 20 јули 1402 Тугра на Бајазит I
Отомански интеррегнум[d]
(20 јули 1402 – 5 јули 1413)
— Иса Челебија
со-владетел на Анадолија 		1403–1405
(Султан на Западна Анадолија) 		1406 —
— Emir (Емир)
Сулејман Челебија
Прв султан на Румелија 		20 јули 1402 17 февруари 1411[12] —
  • Се стекнал со титулата „Султан на Румелија“ за европскиот дел од царството, за краток период по османлискиот пораз кај Анкара на 20 јули 1402[13]
  • Убиен на 17 февруари 1411 година.[13]
— Муса Челебија
Втор султан на Румелија 		18 февруари 1411 5 јули 1413[14] —
— Мехмед Челебија
Султан на Анадолија 		1403–1406
(Султан на источните анадолски територии)

1406–1413
(Султан на Анадолија) 		5 јули 1413 —
  • Се здобил со контрола на источниот дел од анадолската територија како ко-султан веднаш по поразот кај Анкара на 20 јули 1402 година.
  • Го поразил Иса Челебија во Битката кај Улубат во 1405 година.
  • Станал единствен султан на Анадолија по смртта на Иса во 1406 година.
  • Се стекнал со титулата „хан“ по смртта на Муса Челебија на 5 јули 1413 година.
Sultanate resumed
5 Мехмед I
ÇELEBİ (The Affable)
KİRİŞÇİ 		5 јули 1413 26 мај 1421 Тугра на Мехмед I
6 Мурат II
KOCA („Големиот“)
 25 јуни 1421 1444 Тугра на Мурат II
7 Мехмед II
FĀTİḤ („Остојувачот“)
فاتح‎ 		1444 1446 Тугра на Мехмед II
  • Син на Мурат II и Хума Хатун.[7]
  • Го предал престолот на својот татко откако го замолил да се врати на власт, поради растечките закани од Јаничарите.[18]
(6) Мурат II
KOCA („Големиот“) 		1446 3 февруари 1451 Тугра на Мурат II
  • Второ владеење;
  • Принуден да се врати на престолот поради јаничарскиот бунт;[19]
  • Владеел до неговата смрт.
Територијално проширување на Отоманското Царство
(1453 – 1550)
(7) Мехмед II
KAYSER-İ RÛM (Цезар на Римското Царство)
FĀTİḤ („Освојувачот“)
فاتح‎ 		3 февруари 1451 3 мај 1481 Тугра на Мехмед II
8 Бајазит II
VELÎ („Светецот“) 		19 мај 1481 25 април 1512 Тугра на Бајазит II
9 Селим I
YAVUZ („Силниот“)
Hadim'ul Haramain'ish-Sharifain
(Освојувач на Мека и Медина) 		25 април 1512 21 септември 1520 Тугра на Селим I
10 Сулејман I
MUHTEŞEM („Величествениот“)

or KANÛNÎ (Законодавецот)
قانونى‎

30 септември 1520 6 септември 1566 Тугра на Сулејман I
Трансформација на Отоманското Царство
(1550 – 1700)
11 Селим II
SARI (Русокосиот)

Fatih Cyprus (The Conqueror of Cyprus)

29 септември 1566 21 декември 1574 Тугра на Селим II
12 Мурат III
Dindar (Побожниот) 		22 декември 1574 16 јануари 1595 Тугра на Мурат III
13 Мехмед III
ADLÎ (Праведниот) 		16 јануари 1595 22 декември 1603 Тугра на Мехмед III
14 Ahmed I
BAḪTī (Среќникот) 		22 декември 1603 22 ноември 1617 Тугра на Ахмед I
15 Мустафа I
DELİ (Лудиот) 		22 ноември 1617 26 февруари 1618 Тугра на Мустафа I
16 Осман II
GENÇ (Младиот)
ŞEHÎD (Маченикот)
شهيد‎ 		26 февруари 1618 19 мај 1622 Тугра на Осман II
(15) Мустафа I
DELİ (Лудиот) 		20 мај 1622 10 септември 1623 Тугра на Мустафа I
  • Второ владеење;
  • Се вратил на престолот по убиството на неговиот внук Осман II;
  • Соборен од власт поради лошата ментална здравствена состојба и бил целосно изолиран до неговата смрт во Истанбул на 20 јануари 1639 година.[28]
17 Мурат IV
SAHİB-Î KIRAN
Освојувачот на Багдад
ĠĀZĪ (Воин)
غازى‎ 		10 септември 1623 8 февруари 1640 Тугра на Мурат IV
18 Ибрхим I
DELİ (Лудиот)
Освојувачот на Крит
ŞEHÎD 		9 февруари 1640 8 август 1648 Тугра на Ибрхим
  • Син на Ахмед I и Косем султанија.
  • Соборен од престолот на 8 август 1648 година;
  • Задушен во Истанбул на 18 август 1648 година[31].
19 Мехмед IV
AVCI (Ловецот)
ĠĀZĪ (Воинот)
غازى‎ 		8 август 1648 8 ноември 1687 Тугра на Мехмед IV
20 Сулејман II
ĠĀZĪ (Воинот)
 8 ноември 1687 22 јуни 1691 Тугра на Сулејман II
21 Ахмед II
ḪĀN ĠĀZĪ (Воинствениот Принц) 		22 јуни 1691 6 февруари 1695 Тугра на Ахмед II
22 Мустафа II
ĠĀZĪ (Воинот) 		6 февруари 1695 22 август 1703 Тугра на Мустафа II
Застој на Отоманското Царство
(1700 – 1827)
23 Ахмед III
Ера на лалињата султан
ĠĀZĪ (Воинот) 		22 август 1703 1 октомври 1730 Тугра на Ахмед III
24 Махмуд I
ĠĀZĪ (Воин)
KAMBUR (The Hunchback) 		2 октомври 1730 13 декември 1754 Тугра на Махмуд I
25 Осман III
SOFU (Посветениот) 		13 декември 1754 30 октомври 1757 Тугра на Осман III
26 Мустафа III
YENİLİKÇİ (Првиот иновативец) 		30 октомври 1757 21 јануари 1774 Тугра на Мустафа III
27 Абдул Хамид I
Abd ūl-Hāmīd (Слугата на Бога)
ISLAHATÇI (Подобрувачот)
ĠĀZĪ (Воинот) 		21 јануари 1774 7 април 1789 Тугра на Абдул Хамид I
28 Селим III
BESTEKÂR (Композиторот)
NİZÂMÎ (Regulative - Orderly)
ŞEHÎD (Маченикот) 		7 април 1789 29 мај 1807 Тугра на Селим III
29 Мустафа IV 29 мај 1807 28 јули 1808 Тугра на Мустафа IV
Модернизација на Отоманското Царство
(1827 – 1908)
30 Махмуд II
İNKILÂPÇI (Реформаторот)
ĠĀZĪ (Воин) 		28 јули 1808 1 јули 1839 Тугра на Махмуд II
  • Син на Абдул Хамид I и Накшидил султан;
  • Ликвидација на јаничарскиот корпус во 1826 година;
  • Владеел до неговата смрт.[43]
31 Абдул Меџит I
TANZİMÂTÇI
(Големиот реформист или
Застапникот на реорганизација)
ĠĀZĪ (Воинот) 		1 јули 1839 25 јуни 1861 Тугра на Абдул Меџит I
  • Син на Махмуд II и Безмијалем султан;
  • Го издал царскиот едикт Хатишериф за продолжување на Танзиматот и реорганизација на царството.
  • Владеел до неговата смрт.[44]
32 Абдул Азис
BAḪTSIZ (Несреќниот)
ŞEHĪD (Маченикот) 		25 јуни 1861 30 мај 1876 Тугра на Абдул Азис
  • Син на Махмуд II и Пертевнијал султан;
  • Соборен од неговите министри;
  • Бил пронајден мртов (самоубиство или убиство) по пет дена.[45]
33 Мурат V 30 мај 1876 31 август 1876 Тугра на Мурат V
34 Абдул Хамид II
Ulû Sultân Abd ūl-Hāmīd Khan

(Возвишениот хан)

31 август 1876 27 април 1909 Тугра на Абдул Хамид II
35 Мехмед V
REŞÂD (Рашад)

(Следбеник на вистинскиот пат)

27 април 1909 3 јули 1918 Тугра на Мехмед V
36 Мехмед VI
VAHDETTİN (Wāhīd ād-Dīn)

(The Unifier of Dīn (ислам) or Тевхид на исламот)

4 јули 1918 1 ноември 1922 Тугра на Мехмед VI
Калифат во Републиканската ера
(1 ноември 1922 – 3 март 1924)
— Абдул Меџит II 18 ноември 1922 3 март 1924 —
[c]

Заминал во егзил по укинувањето на калифатот;[51]

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Stavrides 2001, p. 21
  2. ↑ Кафадар, Џемал (1995). Помеѓу два света: Формирањето на Османлиската држава. стр. 122. Тоа што тие го поздравија од гранката Каји од Огузите, се чини дека е креативно „откривање“ во генеалошкото здружение во 15 век. Недостасува не само во Ахмеди, туку и, што е уште поважно, во наративот „Јахши Факих-Ашикпашазаде“, кој дава своја верзија на сложено генеалошко семејно стебло кое се враќа од времето на Ное. Ако имало особено значајно тврдење за лозата на Кајите, тешко е да се замисли дека Јахши Факих не би слушнал за тоа.
    • Ловри, Хат (2003). Природа на раната османлиска држава. SUNY Press. стр. 78. ISBN 0-7914-5636-6. Врз основа на овие повелби, сите изготвени меѓу 1324 и 1360 година (скоро сто педесет години пред појавата на османлискиот династичен мит, идентификувајќи ги како членови на огранокот Каји од сојузените Огузи на турските племиња), ние може да го поставиме тоа... Не се допушта закосување или задебелување во: |publisher= (help)
    • Линдер, Руди Пол (1983). Номади и Отоманци во средновековна Анадолија. Indiana University Press. стр. 10. Всушност, колку и да се обиде некој, изворите едноставно не дозволуваат обновување на семејно стебло што ги поврзува антикетите на Осман со Кајите од племето Озузи. Без докажана генеалогија, па дури и без доказ за доволно внимание да се произведе единствена генеалогија што ќе им биде претставена на сите историски хроничари, очигледно не би можело да има племе; така, племето не било фактор во раната отоманска историја. Не се допушта закосување или задебелување во: |publisher= (help)
  3. ↑ Glazer 1996, "War of Independence"
  4. ↑ 4,0 4,1 Strauss, Johann (2010). „A Constitution for a Multilingual Empire: Translations of the Kanun-ı Esasi and Other Official Texts into Minority Languages“. Во Herzog, Christoph; Malek Sharif (уред.). The First Ottoman Experiment in Democracy. Wurzburg: Orient-Institut Istanbul. стр. 21-51. (info page on book at Martin Luther University) // CITED: p. 43-44 (PDF p. 45-46/338).
  5. ↑ 5,0 5,1 Finkel, Caroline (2007). Osman's dream : the history of the ottoman empire. Basic Books. стр. 555. ISBN 9780465008506.
  6. ↑ Kafadar, Cemal (1995). Between Two Worlds: The Construction of the Ottoman State. стр. 60, 122.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 Lowry, Heath (2003). The Nature of the Early Ottoman State. SUNY Press. стр. 153.
  8. ↑ „Sultan Orhan Gazi“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  9. ↑ Lambton, Ann; Lewis, Bernard (1995). The Cambridge History of Islam: The Indian sub-continent, South-East Asia, Africa and the Muslim west. 2. Cambridge University Press. стр. 320. ISBN 9780521223102. Посетено на 14 March 2015.
  10. ↑ „Sultan Murad Hüdavendigar Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  11. ↑ „Sultan Yıldırım Beyezid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  12. ↑ Nicholae Jorga: Geschishte des Osmanichen (Trans :Nilüfer Epçeli) Vol 1 Yeditepe yayınları, İstanbul,2009,ISBN 975-6480 17 3 p 314
  13. ↑ 13,0 13,1 Nicholae Jorga: Geschishte des Osmanichen (Trans :Nilüfer Epçeli) Vol 1 Yeditepe yayınları, İstanbul, 2009, ISBN 975-6480 17 3 p 314
  14. ↑ Joseph von Hammer: Osmanlı Tarihi cilt I (condensation: Abdülkadir Karahan), Milliyet yayınları, İstanbul. p 58-60.
  15. ↑ Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim: Türkiye tarihi Cilt II, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul, 1991 p 74-75
  16. ↑ Joseph von Hammer: Osmanlı Tarihi cilt I (condensation: Abdülkadir Karahan), Milliyet yayınları, İstanbul. p. 58-60.
  17. ↑ „Sultan Mehmed Çelebi Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  18. ↑ 18,0 18,1 „Chronology: Sultan II. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-04-07.
  19. ↑ Kafadar 1996, p. xix
  20. ↑ „Chronology: Fatih Sultan Mehmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2010-07-15.
  21. ↑ „Sultan II. Bayezid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  22. ↑ „Yavuz Sultan Selim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  23. ↑ „Kanuni Sultan Süleyman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  24. ↑ „Sultan II. Selim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  25. ↑ „Sultan III. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  26. ↑ „Sultan III. Mehmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  27. ↑ „Sultan I. Ahmed“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  28. ↑ 28,0 28,1 „Sultan I. Mustafa“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  29. ↑ „Sultan II. Osman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  30. ↑ „Sultan IV. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  31. ↑ „Sultan İbrahim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  32. ↑ „Sultan IV. Mehmed“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  33. ↑ „Sultan II. Süleyman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  34. ↑ „Sultan II. Ahmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  35. ↑ „Sultan II. Mustafa Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  36. ↑ „Sultan III. Ahmed Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  37. ↑ „Sultan I. Mahmud Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  38. ↑ „Sultan III. Osman Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  39. ↑ „Sultan III. Mustafa Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  40. ↑ „Sultan I. Abdülhamit Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  41. ↑ „Sultan III. Selim Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  42. ↑ „Sultan IV. Mustafa Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  43. ↑ „Sultan II. Mahmud Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  44. ↑ „Sultan Abdülmecid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  45. ↑ „Sultan Abdülaziz Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  46. ↑ „Sultan V. Murad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  47. ↑ „Sultan II. Abdülhamid Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  48. ↑ „Sultan V. Mehmed Reşad Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  49. ↑ „Sultan VI. Mehmed Vahdettin Han“. Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism. Посетено на 2009-02-06.
  50. ↑ As̜iroğlu 1992, p. 13
  51. ↑ As̜iroğlu 1992, p. 17
  52. ↑ As̜iroğlu 1992, p. 14

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Историја
Политика
Влада
Куќа на Осман
(Порта)
Диван
(Класичен период)
Царска влада
(уставен период)
Собрание
Милети
Покраини
Војска
Војска
Морнарица
Останато
Економија
Општество
Култура
Демографија
Религија
Симболи
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Список_на_султани_на_Османлиското_Царство&oldid=5224918“