Демир Хисар

Од Википедија — слободната енциклопедија
Демир Хисар
град
Демир Хисар is located in Македонија
Демир Хисар
Демир Хисар
Местоположба на Демир Хисар во Македонија
Координати: 41°13′N 21°12′E / 41.217° СГШ; 21.200° ИГД / 41.217; 21.200Координати: 41°13′N 21°12′E / 41.217° СГШ; 21.200° ИГД / 41.217; 21.200
ДржаваМакедонија
РегионПелагониски Регион
ОпштинаДемир Хисар
Население (2021)
 • Вкупно2,431
Часовен појасUTC+1
 • Лете (ЛСВ)UTC+2 (UTC)
Повик. бр.+389 047
Рег. таб.DH
Мреж. местоwww.demirhisar.gov.mk

Демир Хисар (порано: с. Мургашево) — град во југозападниот дел на Македонија и административен центар на истоимената општина.

Географија[уреди | уреди извор]

Градот се наоѓа во ридско-планински регион, а мал дел по течението на Црна Река е низински. Посебен знак на одбележување на оваа област се планините Бигла, Илинска и Плакенска Планина, на која што се наоѓа и највисокиот врв Сталев Камен со висина од 2.000 м., коишто ја одделуваат Демирхисарската област од Преспанско-охридската област.

Потекло на поимот[уреди | уреди извор]

Поради богатството на овие планини со железна руда, и областа го добива името Железник или Железнец, кое се менувало во зависност од владателите во различни периоди. Оваа област се среќава и како Сидеро Кастрон, што од грчки значи Железна Тврдина, а Демир Хисар е име што Турците го дале на оваа област што би значело Железна Тврдина. Тоа е името што и денес го носи.

Историја[уреди | уреди извор]

Во почетокот на XVII век, во Битолско постои христијанското село Мургаш. Во судскиот регистар на битолскиот кадија од 1640 година се споменува, дека поради прекумерно зголемување на арачот и другите вообичаени немуслимански даноци, целото население на селото, освен еден, „неверникот Дујо“, пребегало. Бидејќи долговите и даноците биле побарани од Дујо (Дуј), тој исто така избегал, а властите се обиделе да го вратат со поедноставуање на некои давачки.[1]

Населбата почнува да се развива некаде од средината на декември 1945 година, кога во Демир Хисар е формирана општествено - политичка административна заедница - Околиски народен одбор, прво со седиште во с. Лопатица, а од пролетта 1946 година, по извршената територијална исправка, седиштето е пренесено во село Мургашево, со седиште во стариот Слепчански ан (на местото на денешната автобуска станица).

Денес, Демир Хисар е урбанизирана населба од градски тип која ги има сите услови на мало гратче. Изградена е електрична мрежа, водовод, одводна канализација, асфалтирани улици и поврзана е со современ коловоз со соседните градови Битола (28 км), Крушево (25 км), Кичево (51 км) и Прилеп (38 км).

Само 1 жител на оваа населба е заведен како жртва во Втората светска војна.[2]

Население[уреди | уреди извор]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 250 Албанци и 50 Македонци.[3]

На пописот од 2002 година, градот има 2.593 жители, со што претставува најмалиот град во Македонија. Следува табела на националната структура на населението:[4]

Брачна двојка од Демир Хисар, облечени во носија, снимени во ателјето на браќата Манаки, во Битола, 1916 година
Националност Вкупно
Македонци 2 473
Албанци 62
Турци 22
Роми 11
Власи 6
Срби 7
Бошњаци 2
Други 10

Според последниот попис на населението на Македонија од 2021 година, Демир Хисар има 2.431 жители.

Следува табела на народносната структура на населението:

Народност Вкупно
Македонци 2.281
Албанци 39
Турци 1
Роми 16
Власи 9
Срби 5
Бошњаци 0
Други 80

Следува табела на национална припадност на Демир Хисар во пописите 1948-2021:[5]

Години Македонци Албанци Турци Роми Власи Срби Бошњаци Ост. Лица без под. Вкупно
1948 543
1953 449 27 412 1 3 10 902
1961 1.047 39 24 5 14 1.129
1971 1.731 30 34 4 17 12 1.828
1981 2.154 75 19 17 1 14 12 2.283
1991 2.097 13 6 1 3 4 7 2.131
1994 2.336 9 4 2 1 95 2.447
2002 2.473 62 22 11 6 7 2 10 2.593
2021 2.281 39 1 16 9 5 0 11 69 2.431

Демир Хисар како урбана населба, од своето формирање постојано бележи пораст на населението. Така спрема пописот во 1961 г. населбата броела 1129 жители, а во 1981 година имало 2283. Тоа докажува дека луѓето од селските населби нагло ги напуштале своите домови и се населувале во Демир Хисар.

Панорамски поглед на Демир Хисар, погледнат од ридот Градиште над селото Граиште
Старата џамија во некогашното Мургашево
Старата џамија во некогашното Мургашево

Администрација и политика[уреди | уреди извор]

Избирачко место[уреди | уреди извор]

Во градот постојат избирачките места бр. 623, 623/1 и 624 според Државната изборна комисија, сместени во просториите на основното училиште.[6]

На претседателските избори во 2019 година, на овие избирачки места биле запишани вкупно 1.904 гласачи.[7]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Петров, Петър, съставител (1987). По следите на насилието. Документи и материали за налагане на исляма, част I. София: Наука и изкуство. стр. 38.
  2. „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
  3. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  4. Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X
  5. Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година) *Државен завод за статистика http://makstat.stat.gov.mk Архивирано на 3 февруари 2020 г..
  6. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 3 ноември 2019.
  7. „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 2019-12-29. Посетено на 3 ноември 2019.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]