Бачка

Од Википедија — слободната енциклопедија
Бачка
Bácska, Бачка
City Hall in BajaBač Fortress
City Hall in Novi SadSubotica
Карта на Бачка
Карта на Бачка
Држава Србија
 Унгарија
Најголем градНови Сад
Часовен појасСЕВ (UTC+1)
 • Лете (ЛСВ)СЕЛВ (UTC+2)

Бачка (српски: Бачка; унгарски: Bácska) ― географско-историска област во рамките на Панонската Низина која се граничи со реката Дунав на запад и југ, и со реката Тиса на исток. Поделена е меѓу Србија и Унгарија. Поголемиот дел од областа се наоѓа во АП Војводина во Србија, а Нови Сад, главниот град на Војводина, се наоѓа на границата помеѓу Бачка и Срем. Помалиот северен дел од географската област се наоѓа во Округот Бач-Кишкун во Унгарија.

Име[уреди | уреди извор]

Според српските историчари, Бачка е вообичаено словенски[1] облик на име, создадена од „Бач“ (име на историскиот град во Бачка) и наставката „ка“ (што означува „земјата што му припаѓа на Бач“).

Името на градот „Бач“ е од неизвесно потекло и неговото постоење е забележано меѓу Власите, Словените и Унгарците во средниот век. Потеклото на името може да биде палеобалканско,[2] романско, словенско,[3] или туркиско.[4]

Според унгарските историчари, именител на земјата можеби бил првиот судски сопственик на Бачката тврдина, а името што може да биде преведено веројатно од туркискиот збор „баја“ потекнува од достоинственото име.[5][6]

Во 17 и 18 век, поради големиот број Срби кои живееле во Бачка, овој регион бил наречен „Рачорзаг“ (унгарски за „српска земја“).[7][8] Понекогаш, Унгарците го користеле името Делвидек („јужна или долна земја“) за поширока непрецизно дефинирана географска област, која, според погледот од 19 век, ја вклучувала и Бачка. Меѓутоа, според други унгарски извори, Бачка повеќе била сметана за дел од Големата унгарска рамнина.[9]

Историја[уреди | уреди извор]

Низ историјата, Бачка била дел од Дакија, Кралството на Јазигите, хунската номадска држава, Гепидското Кралство, Аварскиот Ханство, Првото Бугарско Ханство/Царство, Велика Моравија, Кралството Унгарија, српската држава на Јован Ненад, Отоманската Империја, Хабсбуршката Монархија, Австриската Империја, Австроунгарија, Кралството Србија, Кралството на Србите, Хрватите и Словенците/Југославија, Социјалистичка Федеративна Република Југославија, Сојузна Република Југославија/Србија и Црна Гора, а од 2006 година е дел од независна Република Србија. Помалиот северен дел од регионот бил дел од краткотрајната Српско-унгарска Република Барања-Баја (во 1921 година) и дел од независна Унгарија од 1921 година.

„Црвеноглава божица“ - статуетка од раниот неолит (археолошки наоѓалиште Долна Брањевина, Оџаци, Војводина, Србија)

Во регионот на Бачка луѓето живееле уште од неолитот. Индоевропските народи се населиле во овој регион во три преселнички бранови датирани во 4200 п.н.е., 3300 п.н.е. и 2800 п.н.е. редоследно. Најраните историски жители на регионот веројатно биле илирските племиња. Подоцна, други индоевропски народи, вклучувајќи ги Дакијците, Келтите, Сарматите (Јазиге) и Гепидите биле забележани како жители на Бачка.

Среден век[уреди | уреди извор]

Словените[10][11][12] ја населиле денешна Бачка во 6 и 7 век, пред дел од нив последователно да се преселат на Балканот. Во 9 век територијата на Бачка била дел од Бугарското Ханство. Салан, бугарски војвода, бил владетел на оваа територија, а негов главен град бил Тител. Во почетокот на 10 век, старите Унгарци го поразиле Салан, а неговото војводство паднало под унгарска власт.

Грб на Округот Бач-Бодрог.
Кралството Унгарија во 1490 година. Округ Бач - означен 31, Округ Бодрог - 32, Округ Чонград - 23.

На крајот на првиот милениум, за време на управувањето со средновековното Кралство Унгарија од страна на Иштван I, во оваа област биле создадени две окрузи (комитати; латински: comitatus). Округот Бач на југ, со градот Бач (сега Бач ) како административно средиште и Округот Бодрог на западните и средишните територии со историскиот град Бодрогвар како главен град (во близина на денешното село Бачки Моноштор). Двете земји подоцна биле обединети за да го создадат Округот Бач-Бодрог. Имало и територии на Округот Чонград во североисточните делови на Бачка. Во 1085 година, кралот Ладислав I го направил Бач за седиште на Архиепископијата Калоча-Бач. Првиот архиепископ Фабијан (1085–1103) му помогнал на кралот во текот на походот против Хрватска и бил награден со титулата.[13] Според српските извори, Илија Вид, првиот познат префект на Округот Баченшиш е забележан во 1068 година и бил етнички Србин.[14] Во тоа време, регионот бил населен и со Словени и со Унгарци. Српскиот историчар д-р Миленко Палиќ, исто така, споменува дека префектот Вид бил етнички Србин и дека тој, заедно со уште двајца етнички Срби чии имиња се викале Илија и Радован, учествувал во династичките борби во Кралството Унгарија, кон крајот на 11 век.[15] Според унгарските автори, префектот Вид припаѓал на родот Гуткелед,[16][17] но постои можност тој да бил измислена личност.[17] Во 1169 година, каноните од витешкиот Ред на Светиот гроб изградиле мала црква во Бач во романескен стил. Тие користеле некои градежни материјали од многу постари претходни градби. Францисканците ја презеле црквата во 1300 година. Во втората половина на 14 век, Францисканците го прошириле, образувајќи манастир. Денес, францисканскиот бачки манастир е најстарата црковна градба во денешна Војводина. Во почетокот на 13 век Угрин Чак, архиепископ на Калоча, основал болница во Бач, како прва таква установа во овој дел од Европа. Папата Григориј IX напишал за „Бачка болница“ во 1234 година, како отворена за болните и сиромашните. На почетокот на четиринаесеттиот век, градот Бач напредувал за време на владеењето на кралот Кароли Роберт I, кој започнал да ја гради денешната тврдина во 1338–42 година на местото на претходната ридска тврдина. Од 15 век, таа станала најважната унгарска одбранбена точка против освојувачите на османлиските сили.

Ран нов век[уреди | уреди извор]

Во 1526 година, Кралството Унгарија било поразено во Битката кај Мохач од Отоманската Империја, а кралот Лајош II паднал во битката. По победничкиот поход, османлиската војска предводена од Сулејман I се повлекла од Унгарија преку средоречието на Дуна и Тиса, оставајќи само помали гарнизони во утврдувањата. Во рок од две до три недели војската што се повлекува убила приближно 400.000 луѓе, ги запалила речиси сите населби, опустошувајќи го целиот регион.[18] Во овој хаотичен период се случил бунтот на Рашаните и Бачка станала (од 1526 до 1527 година) средишен регион на една независна, краткотрајна српска псевдодржава,[19] која постоела на територијата на денешна Војводина. Владетелот на оваа држава бил самоназначениот цар Јован Ненад (претходно воен коњушар на кралот Јанош Запоља), а негов главен град бил Суботица. Откако Јован Ненад бил поразен и убиен, неговата држава пропаднала и Бачка за кратко време повторно седнала под унгарска управа. Наскоро, регионот стана дел од Отоманската Империја.

По османлиското освојување, поголемиот дел од претходно одлучувачкото мнозинско унгарско население побегнало (во 16-17 век). Релативно густо населените и просперитетни јужни окрузи на Кралството биле опустошени и станале главно напуштени и населени. За време на отоманскиот период, а подоцна и во 17 и 18 век, започнало интензивното населување на Србите и другите јужнословеногласни народи од средишниотБалкан под власт на Отоманците. Тие биле воени ангажирани во пограничните области од двете страни. Ова резултирало со радикални промени во структурата на населението. Во областа живееле (во сè помал број) унгарски, српски и буњевски селани и српски и влашки селани војници, кои имале влијание врз пределот со своето земјоделство. Во османлиските градови имало муслиманско население, а надвор од градскиот ѕид имало заедници од различни христијански вероисповести и занимања. Бачка била дел од Сегединскиот Санџак, регионот бил населен со Срби (кои биле во апсолутно мнозинство[20]) и муслимани.

Битката кај Зента.

За време на Големата турска војна (1683–1699) на 11 септември 1697 година, во близина на Сента во источна Бачка се случил еден од најрешливите порази во отоманската историја, Битката кај Сента. Христијанските сили на Светата лига (1684) предводени од принцот Ежен Савојски во ненадеен напад ја уништиле отоманската војска што ја преминувала реката Тиса. Битката резултирала со спектакуларна победа на Австрија. Како резултат на тоа, во 1699 година бил потпишан Договорот од Карловци, со кој завршила отоманската контрола во поголемиот дел од Средна Европа. Сите земји на Кралството Унгарија (освен Банат и мал дел од Источна Славонија) освоени од Османлиите во претходните 150 години биле вратени. Под власта на Леополд I, Бачка станала сопственост на Хабсбуршката Монархија. Округот Бач-Бодрог бил основан во западните делови на регионот и бил повторно вклучен во окружниот систем на Кралството Унгарија, додека некои други (најчесто источни) делови на Бачка биле вклучени во областа кај Тиса и Муреш во хабсбуршката Воена Краина, која била директно управувана од царскиот хабсбуршки двор во Виена. Постоеле значителни разлики во статусот на жителите на феудалната област и привилегираните новодојдени доселеници на Воената Краина, кои претежно биле составени од етнички Срби. Граничарската пешадија на Воената Краина првенствено била создадена за да ја брани Австрија од Османлиите, но имплицитно била наменета да го неутрализира и контролира унгарското население. Оваа положба неколкупати била користена од хабсбуршките владетели како политички и тактички инструмент во следните векови.[21]

Во Ракочиевата војна за независност, тешки борби биле водени и во Бачка. Во 1704 година Ференц II Ракочи водел победнички поход во овие делови. Србите се бореле на страната на австрискиот император од почетокот на војната. Тие биле користени како лесна коњаница во австриската војска и како даночници. За време на осумте години војна, унгарските села и градови во Големата унгарска рамнина и Прекудунавието биле запалени и ограбени од Србите, додека во Бачка српските села биле запалени. Сепак, имало некои Срби кои се бореле на страната на Ракочи против Хабсбурзите - Семлачките граничари. Водач на куручките српски трупи бил граничниот капетан Обрад Лалиќ од Сента. Подоцна, некои делови од Воената граница биле укинати во 1751 година, овие делови на Бачка исто така биле вклучени во Округот Бач-Бодрог. Единствениот дел од Бачка што останал во рамките на Воената Краина била Шајкашка, но исто така потпаднал под цивилна управа во 1873 година.

Според австриските пописи од 1715 до 1720 година, Србите, Буњевците и Шокците го сочинувале најголемиот дел од населението во регионот (97,6% од населението според податоците од пописот 1715-1720 година[22][23]). Имало само 530 или 1,9% Унгарци и 0,5% Германци.[22] Во текот на 18 век, Хабсбурзите извршиле интензивна колонизација на областа, која имала мала густина на население по последните отомански војни, бидејќи голем дел од српското население било десеткувано преку војување. Муслиманското население речиси целосно го напуштило или било протерано од регионот, а дел од муслиманските бегалци од оваа област се населиле во Османлиска Босна.[23] Новите доселеници во Бачка биле првенствено Срби кои се преселиле од Османлискиот Балкан, Унгарци - враќајќи се во Бачка од сите делови на хабсбуршка Унгарија и Германци. Бидејќи многу од Германците дошле од Швабија, тие биле познати како Дунавски Шваби. Некои луѓе дошле и од Австрија, а некои од Баварија и Алзас. Лутеранските Словаци, Русини и други исто така биле колонизирани, но во многу помала мера.

Имало и доселување на Срби од источните делови на регионот, кои припаѓаа на Воената Краина до 1751 година. По укинувањето на делот Тиса-Муреш на Воената Краина, многу Срби се преселиле од североисточните делови на Бачка. Тие се преселиле или во Русија (особено во Нова Србија и Славосрбија) или во Банат, каде што сè уште била потребна Воената Краина.[се бара извор]

  • Ancient Indo-European peoples in Bačka
    Античкитеиндоевропски народи во Бачка
  • Slavs in Bačka in the 6th century
    Словените во Бачка во VI век
  • Voivodeship (Duchy) of Bulgarian duke Salan, 9th century
    Војводство (војводство) на бугарскиот војводаСалан, 9 век
  • Bach and Bodrogh counties in the 14th century
    Окрузите Бач и Богрог во 14 век
  • Serbian empire of Jovan Nenad, 1526–1527
    Српската држава на Јован Ненад, 1526–1527 година
  • Bačka as part of the Ottoman Sanjak of Segedin in 1568–1571
    Бачка како дел од османлискиот Сегедински Санџак во 1568–1571 година
  • Military Frontier in Bačka in 1699
    Воената Краина во Бачка во 1699 година

19 век[уреди | уреди извор]

Во 1848 и 1849 година, во текот на Унгарската револуција и војната за независност избувнало Српското востание во Делвидек. Бунтовниците се бореле на страната на хабсбуршката војска (заедно со германскиот и романскиот полк од Банат и бројни доброволци од Кнежеството Србија) против легитимната унгарска влада и Унгарската револуционерна армија. Борбите биле карактеризирани со главно етнички мотивирани, крвави злосторства врз цивилите, главно извршени од нерегуларните српски сили.[24] Еден од најилустративните настани биле „Крвавите свеќи“ од 1849 година во Сента (унгарски: véres gyertyaszentelő). На 2 февруари српските сили го презеле и го освоиле градот, што резултирало со масовни грабежи, палење и масакр врз унгарските жители. Во следните недели од заземањето, 2000-2800 цивили биле делумно убиени со помош на мештаните Срби.[25][26] Како резултат на востанието, Бачка била прогласена за дел од Српска Војводина, означена како српска автономна област во рамките на Австриската Империја, додека помеѓу 1849 и 1860 година била дел од Војводството Србија и Тамишки Банат, посебна австриска крунска земја. Службени јазици на војводството биле германскиот и илирскиот, односно српско-хрватскиот). По 1860 година, кога било укинато Војводството Србија и Тамишки Банат, на територијата на Бачка повторно бил создаден Округот Бач-Бодрог. Округот бил дел од Кралството Унгарија, кое станало еден од двата уставотворни делови на Австроунгарија во 1867 година. Според пописот од 1910 година, населението на Бачка броело 704.563 луѓе и го сочинувале: 43,2% говорители на унгарски (310.490), 28,1% говорници на јужнословенски (српско-хрватски) јазик и 22,5% говорители на германски. Јазичниот состав на регионот е делумно различен од етничкиот состав, бидејќи некои етнички Евреи и двојазични Јужни Словени биле забележани на овој попис како говорници на унгарскиот јазик.[27][28]

20 век[уреди | уреди извор]

На почетокот на септември 1914 година, неколку години пред крајот на Австроунгарија, во градот Сомбор со околу 30.000 луѓе, вклучително и 12.000 српски говорници, за време на народните демонстрации барале отстранување на сите кирилични табли на продавниците. Кога разгневената толпа бркал еден продавач што зборувал српски до неговиот дом затоа што одбил да го отстрани неговиот кириличен знак, тој одговори пукајќи кон демонстрантите. Месниот воен командант побарал итна екстрадиција на дуќанџијата, воен суд го упатил и го погубил на лице место. Воениот суд, исто така, одредил уште дванаесет богати заложници од српското говорно население, кои ќе бидат „уапсени и веднаш погубени од воените власти“ во случај на какво било опструкција или противење од страна на месното [српско говорно] население кон воените власти. „Ова би го навестувало српскиот геноцид извршен во Независната Држава Хрватска за време на поголемиот дел од Втората светска војна.[29]

На крајот на октомври 1918 година, Австроунгарија постепено се распаднала и, со Примирјето од Вила Џусти од 3 ноември, службено капитулирала пред Антантата. По оваа капитулација, Словените од покраината Банат, Бачка и Барања организирале нова цивилна управа во овие региони, како и свои воени единици познати како Народна стража. Новата цивилна управа била составена од месни народни одбори, кои биле подредени на Српскиот народен одбор во Нови Сад. Воените единици на Српскиот народен одбор поседувале и авиони од аеродромот во Нови Сад. По изборите, кои биле организирани помеѓу 18 и 24 ноември, Големиот народен собор на Србите, Буњевците и другите Словени од регионите Банат, Бачка и Барања (одржани на 25 ноември 1918 година) прогласил обединување на овие области со Кралството Србија. Собранието претставувало само дел од целото население и не го исполнувало начелото на самоопределување на народите. Тоа броело 757 пратеници, од кои 578 Срби, 84 Буњевци, 62 Словаци, 21 Русин, 6 Германци, 3 Шокци, 2 Хрвати и 1 Унгарец, и покрај тоа што апсолутното мнозинство од населението на овие региони биле Унгарци и Германци. Биле создадени и нови управни органи на Банат, Бачка и Барања (влада и собрание). Иако владата во Белград ја прифатила одлуката за обединување со Србија, таа никогаш не ја признала новата покраинска влада. Меѓутоа, покраинската администрација била активна до 12 март 1919 година, кога ја одржала својата последна седница.[30]

На 1 декември 1918 година, Кралството Србија се обединило со Државата на Словенците, Хрватите и Србите за да создаде нова земја наречена Кралство на Србите, Хрватите и Словенците. Суверенитетот на новото кралство бил признат со Договорот од Сен Жермен во 1919 година. Тријанонскиот договор од 4 јуни 1920 година ги дефинирал точните граници меѓу Унгарија и Кралството на СХС (кое подоцна било преименувано во Кралство Југославија) и првобитната територија на Бачка била поделена меѓу овие две земји. Северниот дел од регионот бил посебен округ на Унгарија (Бач-Бодрог) со седиште во Баја, кој подоцна бил приклучен во Округот Бач-Кискун. Јужниот дел од регионот бил во рамките на Новисадската Околија на Кралството на Србите, Хрватите и Словенците помеѓу 1918 и 1922 година, потоа бил поделен помеѓу Бачката и Белградската Област, области на кралството, помеѓу 1922 и 1929 година. Во 1929 година, таа била вклучена во Дунавската Бановина, која била покраина на Кралството Југославија.[се бара извор]

Помеѓу 1820 и 1910 година, унгарското население во Бачка се зголемило од 121.688 (31,5%) на 363.518 (44,75%). Во исто време, процентот на јужните Словени се намалил од 44% во 1820 година на 27% во 1910 година. Пописот од 1921 година покажал околу 40.000 унгарски говорници помалку отколку во пописот од 1910 година. Ова било особено случај во Суботица каде што пописот од 1910 година забележа 55.587 говорители на унгарски и 33.247 говорители на буњевачки, додека на пописот од 1921 година биле забележани 60.700 говорници на српско-хрватски и 26.750 говорници на унгарски. Ова се објаснува со фактот што етничките Буњевци од Суботица кои знаеле унгарски јазик биле наведени како говорители на унгарски според пописот од 1910 година. Помеѓу пописот од 1921 до 1931 година, бројот на унгарски говорници во Бачка бил зголемил од 260.998 на 268.711. Словеногласното население се зголемило за 91.800 жители.[се бара извор]

Во 1941 година, југословенска Бачка била заземена од Силите на Оската и приврзана кон Унгарија владеена од Хорти (но сепак била меѓународно призната како дел од Југославија). Пред оваа окупација, според пописот од 1931 година, југословенска Бачка имала 784.896 жители, од кои 284.865 Југословени (Срби, Хрвати, Буњевци, Шокци), 268.711 Унгарци и 169.858 Германци. Унгарските окупаторски власти протерале неколку илјади Срби од регионот и на нивно населиле етнички Унгарци од другите делови на Средна Европа, така што унгарскиот попис од 1941 година забележал различен демографски состав во регионот. Според овој попис, територијата на Бачка имала 789.705 жители, од кои 45,4% или 47,2% го зборувале унгарскиот јазик (сепак, не сите мајчин).[31] За време на окупацијата, унгарските војници убиле околу 20.000 Срби, Евреи и Роми.[32]

Окупацијата завршила во 1944 година и југословенска Бачка станала дел од сега преуредената Демократска Федеративна Југославија. По поразот на трупите на Оската, најголемиот дел од германското население кое живеело во областа го напуштило регионот заедно со германската војска. Помалиот дел од германското население (неколку илјадници луѓе) кои не ја напуштиле областа (најчесто жени, деца и постари лица) беа испратени во затворски логори, каде што многу од нив умреле од неухранетост и болести. По војната, припадниците на југословенската партизанска војска убиле и неколку десетици илјади жители од германско, унгарско и српско етничко потекло (во цела Војводина). Проценките за бројот на жртвите на партизаните (во цела Војводина) се меѓу 17.000[33] и 56.000[34] убиени Германци, меѓу 4.000[32] и 40.000 убиени Унгарци и околу 23.000-24.000 убиени Срби.[33]

Заедно со источен Срем, западен Банат и северна Мачва, југословенска Бачка станала дел од Социјалистичка Автономна Покраина Војводина во 1945 година. По 1992 година, југословенска Бачка останала дел од преуредената покраина Војводина, во тој момент во Сојузна Република Југославија (преименувана Србија и Црна Гора во 2003 година), а од 2006 година е дел од независна Република Србија.

  • District of Potisje and Schajkasch Battalion, 18th-19th century
    Округ Потисје и баталјон Шајкаш, 18-19 век
  • Bačka within the proclaimed borders of Serbian Voivodship in 1848
    Бачка во прогласените граници на Српската Војводина во 1848 година
  • Voivodeship of Serbia and Banat of Temeschwar (1849-1860)
    Војводство Србија и Тамишки Банат (1849-1860)
  • Banat, Bačka and Syrmia after 1881, the five counties, which were formed in the territory of the former Voivodeship of Serbia and Banat of Temeschwar
    Банат, Бачка и Срем по 1881 година, петте окрузи, кои биле создадени на територијата на поранешното Војводство Србија и Тамишки Банат
  • Detailed map of Bács-Bodrog County
    Подробна карта на Округот Бач-Бодрог
  • Banat, Bačka and Baranja in 1918
    Банат, Бачка и Барања во 1918 година
Малобачкиот Канал, дел од системот на Каналот Дунав-Тиса-Дунав, во близина на селото Руменка во Јужнобачкиот Округ.

Географија[уреди | уреди извор]

Бачка е рамна, плодна земјоделска област во рамките на поголемата Панонска Низина, која некогаш била старото Панонско Море. Во Унгарија, се гледа како јужно продолжение на Големата унгарска низина (составен дел од Панонската Низина), додека оваа ознака не е користена во Србија, каде регионот едноставно е гледан како дел од Панонската Низина. Се наоѓа помеѓу реката Дунав на запад и југ, и покрај реката Тиса на исток од која утоката се наоѓа кај Тител во Јужнобачкиот Округ во Србија. Регионот е вкрстен со делови од системот на Каналот Дунав-Тиса-Дунав кој служи за различни економски цели. Речиси цела Бачка е поделена меѓу Србија и Унгарија. Сепак, постојат мали ненаселени џебови од областа на левиот брег на Дунав, кои се де јуре делови на Хрватска според Бадентеровата комисија; спорните области се под де факто српска контрола од 1991 година.[се бара извор]

Поголемиот дел од територијата и огромното мнозинство од населението на Бачка е дел од српската автономна покраина Војводина. Оваа област во Србија е службено поделена на Јужнобачкиот, Западнобачкиот и Севернобачкиот Округ. Нови Сад, главниот град на Војводина, лежи на границата меѓу Бачка и Срем, на двата брега на реката Дунав. Во некои извори, српскиот дел на Бачка е нарекуван „средна и јужна Бачка“ (српски: Средња и јужна Бачка; унгарски: Közép- és Dél-Bácska) или едноставно „јужна Бачка“ (српски: Јужна Бачка; унгарски: Dél-Bácska). Помалиот дел од регионот во унгарскиот Округ Бач-Кишкун, според истите извори, е опишан како Северна Бачка (унгарски: Észak-Bácska; српски: Северна Бачка).

Српска Бачка[уреди | уреди извор]

Бачки регион во рамките на Војводина.
Окрузите во Војводина.
Карта на која се прикажани градовите и паланките во српскиот дел на Бачка.

Окрузите во српска Бачка се:

Имајте на ум дека општините Сремски Карловци, Петроварадин и Беочин и јужниот дел на Општина Бачка Паланка кои припаѓаат на областа Јужна Бачка географски не се наоѓаат во Бачка, туку во Срем, додека општините Ада, Сента и Кањижа кои се географски сместени во Бачка се дел од Севернобанатскиот Округ.

Географски или традиционални подрегиони или региони кои се преклопуваат со српска Бачка се Горњи (Горен) Брег, Подунавје, Потисје, Шајкашка, Телечка и Паорија.

Градови, паланки и села во српскиот дел на Бачка со повеќе од 10.000 жители (со број на население од пописот од 2011 година):

Паланки и села во српскиот дел на Бачка со население меѓу 5.000 и 10.000 жители (со број на население од пописот од 2011 година):

  • Кањижа (9.871)
  • Ада (9.564)
  • Жабаљ (9.161)
  • Црвенка (9.001)
  • Оџаци (8.811)
  • Чуруг (8.166)
  • Сивац (7.895)
  • Палиќ (7.771)
  • Бајмок (7.414)
  • Чантавир (6.591)
  • Руменка (6.495)
  • Бачко Петрово Село (6.350)
  • Бачки Петровац (6.155)
  • Мол (6.009)
  • Хоргош (5.709)
  • Бачки Јарак (5.687)
  • Ковиљ (5.414)
  • Бач (5.399)
  • Наслов (5.294)
  • Бачко Градиште (5.110)
  • Ѓурѓево (5.092)
  • Кисач (5.091)
  • Стара Моравица (5.051)
  • Кљајиќево (5.045)

Забелешка: Сента, Кањижа, Ада, Мол и Хоргош се географски сместени во Бачка, но тие се дел од Севернобанатскиот Округ.

Поврзано: Список на населени места во Војводина

Унгарска Бачка[уреди | уреди извор]

Округот Бач-Кишкун во Унгарија.

Унгарската Бачка претежно се наоѓа во Округот Бач-Кискун, додека еден мал дел од регионот се наоѓа во Округот Барања.

Срезови во унгарска Бачка се (со број на население):

  • Баја (76.906)
  • Бачалмаши (18.578)
  • Јаношсалмаи (17.885)

Забележете дека делови од унгарска Бачка, исто така, припаѓаат на срезовите Кишкунхалаши и Мохач, иако главните делови од тие срезови не се наоѓаат во Бачка.

Најважните паланки во унгарска Бачка (со број на население):

  • Баја (38.143)
  • Јаношхалма (9.866)
  • Бачалмаш (7.694)

Демографија[уреди | уреди извор]

Етничка карта на српска Бачка (попис 2002 година).
Главна статија: Демографска историја на Бачка

Србија[уреди | уреди извор]

Според српскиот попис од 2022 година, населението на српскиот дел на Бачка (во географските граници) броел 924.879 луѓе и е составено од:[35]

Народности

Јазици

Унгарија[уреди | уреди извор]

Според пописот од 2001 година во Унгарија, грубото население на унгарската Бачка (вклучувајќи ги окрузите Баја, Бачалмаши и Јаношхалмаи) брои 113.432 луѓе.[36] Забележете дека административните граници на окрузите не соодветствуваат целосно со географските граници на унгарска Бачка. Повеќето од жителите на унгарска Бачка се етнички Унгарци.[37]

Галерија[уреди | уреди извор]

Поврзано[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Dr Dušan J. Popović, Srbi u Vojvodini, knjiga 1, Novi Sad, 1990, page 40.
  2. ↑ Milica Grković, Rečnik imena Banjskog, Dečanskog i Prizrenskog vlastelinstva u XIV veku, Beograd, 1986
  3. ↑ Dr. Aleksa Ivić, Istorija Srba u Vojvodini, Novi Sad, 1929
  4. ↑ A Pallas Nagy Lexikona Архивирано на 11 септември 2006., pallaslexikon.hu; пристапено на 16 април 2024. (на унгарски)
  5. ↑ Lajos Kiss, Földrajzi nevek etimológiai szótára (Etimology Dictionary of Geographical Names), Akadémiai Kiadó, 1978, p. 71
  6. ↑ Bálint Ila, József Kovacsics, Veszprém megye helytörténeti lexikona (Cyclopaedia of Local History of Veszprém county), Volume 2, Volume 2, Akadémiai Kiadó, 1988, p. 169
  7. ↑ "U XVII i XVIII veku u Bačkoj je već toliko Srba da putnici ovaj kraj nazivaju »Raczorszag«"
  8. ↑ „Google Translate“.
  9. ↑ Bojan Aleksov, Religious Dissent Between the Modern and the National: Nazarenes in Hungary and Serbia 1850–1914, Otto Harrassowitz Verlag, 2006, p. 56
  10. ↑ „Archived copy“. Архивирано од изворникот на 15 јули 2011. Посетено на 17 април 2024.CS1-одржување: архивиран примерок како наслов (link)
  11. ↑ „Archived copy“. Архивирано од изворникот на 14 март 2012. Посетено на 17 април 2024.CS1-одржување: архивиран примерок како наслов (link)
  12. ↑ „Archived copy“. Архивирано од изворникот на 9 јануари 2011. Посетено на 17 април 2024.CS1-одржување: архивиран примерок како наслов (link)
  13. ↑ „A Pallas nagy lexikona“.
  14. ↑ Stevan Pavlović (1870). Srbski narodni sabor u Sremskim Karlovcima godine 1869. U Platonovoj štampariji. стр. 2.
  15. ↑ Dr Milenko Palić, Srbi u Mađarskoj – Ugarskoj do 1918, Novi Sad, 1995, page 10.
  16. ↑ Lajos Horváth (1996). Turul Es Kereszt: Kozerdeku Torteneti Irasok. Szenci Molnár Társaság. стр. 41. ISBN 978-963-8320-32-2.
  17. ↑ 17,0 17,1 Imre Dankó (1977). Opuscula ethnographica: válogatott tanulmányok. Alföldi Ny. стр. 173–76. ISBN 9789630112765.
  18. ↑ „A szultán visszavonulása. | Borovszky Samu: Magyarország vármegyéi és városai | Kézikönyvtár“.
  19. ↑ Veselin P. Dželetović, Poslednji srpski car – Jovan Nenad, Beograd, 2007.
  20. ↑ Karoly Kocsis; Eszter Kocsis-Hodosi (April 2001). Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. Simon Publications, Incorporated. стр. 9. ISBN 978-1-931313-75-9.
  21. ↑ „"Istennel a hazáért és a szabadságért" - Újra belovagolt a Bácskába II. Rákóczi Ferenc | Délhír Portál“. 27 октомври 2019.
  22. ↑ 22,0 22,1 „An International Symposium "Southeastern Europe 1918-1995"“. Архивирано од изворникот на 11 април 2000. Посетено на 17 април 2024.
  23. ↑ 23,0 23,1 Karoly Kocsis; Eszter Kocsis-Hodosi (April 2001). Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin. Simon Publications, Incorporated. стр. 141. ISBN 978-1-931313-75-9.
  24. ↑ „Etnikai konfliktusok és a magyar-szerb háború 1848-1849-ben“.
  25. ↑ „A "nagy szaladás"“.
  26. ↑ „A zentai véres gyertyaszentelő“. 31 јануари 2017.
  27. ↑ „Magyarország népessége“.
  28. ↑ „1910. ÉVI NÉPSZÁMLÁLÁS 1. A népesség főbb adatai községek és népesebb puszták, telepek szerint (1912) | Könyvtár | Hungaricana“.
  29. ↑ Judson, Peter M. The Habsburg Empire: A New History (p. 398), Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass./London, England. Copyright © 2016 by the President and Fellows of Harvard College. ISBN 978-0-67404-776-1/LOC 2015036845.
  30. ↑ Dr Drago Njegovan, Prisajedinjenje Vojvodine Srbiji, Muzej Vojvodine, Novi Sad, 2004.
  31. ↑ Károly Kocsis, Eszter Kocsisné Hodosi, Ethnic Geography of the Hungarian Minorities in the Carpathian Basin, Simon Publications LLC, 1998, p. 116-153 [мртва врска]
  32. ↑ 32,0 32,1 Dimitrije Boarov, Politička istorija Vojvodine, Novi Sad, 2001, page 183.
  33. ↑ 33,0 33,1 „[sim] Srbe podjednako ubijali okupator i i "oslobodioci"“.
  34. ↑ Nenad Stefanović, Jedan Svet na Dunavu, Beograd, 2003, page 133.
  35. ↑ Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2002. Knjiga 1: Nacionalna ili etnička pripadnost po naseljima. Republika Srbija, Republički zavod za statistiku Beograd 2003. ISBN 86-84433-07-6
  36. ↑ [1] Архивирано на 27 септември 2007.
  37. ↑ [2]

Библиографија[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Бачка&oldid=5191748“