Малтешки јазик
| Малтешки јазик | |
|---|---|
| Malti | |
| Застапен во | Малта, Австралија, САД, Италија |
| Подрачје | Сицилија |
| Говорници | 330 000 |
| Јазично семејство | |
| Писмо | Латиница (Малтешка азбука) |
| Статус | |
| Службен во |  Малта |
| Јазични кодови | |
| ISO 639-1 | mt |
| ISO 639-2 | mlt |
| ISO 639-3 | mlt |
 | |
Малтешки јазик — јазик кој спаѓа во групата на семитски јазици. Овој јазик се зборува во Малта, Австралија, Канада, Италија итн. од страна на околу 330 000 луѓе. Овој јазик е службен јазик на Малта, и еден од јазиците на Европската унија. Овој јазик е многу сличен на арапскиот јазик и тоа на тунискиот арапски јазик. Со неговото развивање, малтешкиот јазик преземал многу особини и зборови од италијанскиот и англискиот јазик. Како службен јазик на Малта станал во 1936 година.
Историја
[уреди | уреди извор]
Потеклото на малтешкиот јазик се припишува на доаѓањето на доселеници од соседна Сицилија, во почетокот на 11-ти век, каде што се зборувал сицилиско-арапски јазик.[1] Ова е потврдено со генетски испитувања, кои покажуваат дека денешните Малтежани имаат заедничко генетско потекло со Сицилијанците и Калабријците, со мал генетски влез од Северна Африка и Левантот.[2][3]
Норманската инвазија на Малта во 1091, проследена со протерувањето на муслиманите, кое завршило до 1249, трајно го изолирало народниот говор од арапскиот извор, создавајќи услови за создавање на посебен јазик.[1] За разлика од Сицилија, каде што сицилиско-арапскиот јазик изумрел и бил заменет со сицилиски, народниот јазик во Малта продолжил да се развива заедно со италијанскиот, на крајот заменувајќи го како официјален јазик во 1934, заедно со англискиот.[1] Првата позната пишана референца за малтешкиот јазик е од еден тестамент од 1436, каде што се нарекува lingua maltensi. Најстариот пишан текст на малтешки јазик, Il-Kantilena (Xidew il-Qada) од Пјетру Каксаро, потекнува од 15-ти век.[4]
Граматика
[уреди | уреди извор]Именки
[уреди | уреди извор]Малтешкиот јазик има определен член кој е проклитички. Членот гласи il- и е еквивалентен со македонските „-от/-та/-то“, или со арапскиот „al-“.
Членот станува l- кога се наоѓа пред или после самогласка.
- l-omm (мајката)
- rajna l-Papa (Го видовме Папата)
- il-missier (татко)
Доколку зборот започнува со сончева согласка, членот се асимилира со следната согласка. Така, на пр. членуваната форма на зборот xemx (сонце) е ix-xemx (сонцето), а не il-xemx.
Глаголи
[уреди | уреди извор]Структурата на сегашното време во малтешкиот јазик вклучува специфични префикси и суфикси додадени на коренот на глаголот.
Глаголите немаат инфинитивна форма. За изменување на глаголот во сегашно време доволно е да се познава императивот (заповедниот начин) на глаголот. Така на пр. за глаголот работи тоа се aħdem (за еднина) и aħdmu (за множина).
| Еднина | Множина | |||
|---|---|---|---|---|
| 1 л. | naħdem | работам | naħdmu | работиме |
| 2 л. | taħdem | работиш | taħdmu | работите |
| 3 л. | jaħdem | (тој) работи | jaħdmu | работат |
| taħdem | (таа) работи | |||
Броеви
[уреди | уреди извор]| Кардинални броеви | |||
|---|---|---|---|
| 1 | wieħed, еден | 11 | ħdax, единаесет |
| 2 | tnejn, два | 12 | tnax, дванаесет |
| 3 | tlieta, три | 13 | tlettax, тринаесет |
| 4 | erbgħa, четири | 14 | erbatax, четиринаесет |
| 5 | ħamsa, пет | 15 | ħmistax, петнаесет |
| 6 | sitta, шест | 16 | sittax, шеснаесет |
| 7 | sebgħa, седум | 17 | sbatax, седумнаесет |
| 8 | tmienja, осум | 18 | tmintax, осумнаесет |
| 9 | disgħa, девет | 19 | dsatax, деветнаесет |
| 10 | għaxra, десет | 20 | għoxrin, дваесет |
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Brincat (2005)
- ↑ Felice, A. E. (5 август 2007). „Genetic origin of contemporary Maltese“. Times of Malta. Архивирано од изворникот 9 ноември 2019. Посетено на 9 ноември 2019.
- ↑ Capelli, C.; и др. (Mar 2006). „Population structure in the Mediterranean basin: a Y chromosome perspective“. Ann. Hum. Genet. 70 (2): 207–225. doi:10.1111/j.1529-8817.2005.00224.x. hdl:2108/37090. PMID 16626331. S2CID 25536759.
- ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака
<ref>; нема зададено текст за наводите по имеAcademy.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||