Прејди на содржината

Лупште

Координати: 41°39′30″N 21°7′50″E / 41.65833° СГШ; 21.13056° ИГД / 41.65833; 21.13056
Од Википедија — слободната енциклопедија
Лупште

Поглед на селото Лупште

Лупште во рамките на Македонија
Лупште
Местоположба на Лупште во Македонија
Лупште на карта

Карта

Координати 41°39′30″N 21°7′50″E / 41.65833° СГШ; 21.13056° ИГД / 41.65833; 21.13056
Регион  Југозападен
Општина  Македонски Брод
Област Порече
Население 38 жит.
(поп. 2021)[1]

Пошт. бр. 6535
Повик. бр. 045
Шифра на КО 03030
Надм. вис. 950 м
Слава Петровден
Лупште на општинската карта

Атарот на Лупште во рамките на општината
Лупште на Ризницата

Лупште — село во Општина Македонски Брод, во областа Порече, во околината на градот Македонски Брод.

Географија и местоположба

[уреди | уреди извор]
Панорамски поглед на селото

Селото се наоѓа во областа Порече, во западниот висок планински дел на територијата на Општина Македонски Брод, во средното сливно подрачје на реката Треска.[2] Селото е планинско, на надморска височина од 950 метри.[2]

Атарот зафаќа површина од 13,8 км2. На него преовладуваат шумите на површина од 918 хектари, на пасиштата отпаѓаат 321 хектар, а на обработливото земјиште 11 хектари.[2]

До селото води асфалтиран пат, кој се двои од регионалниот пат кој води до поранешното општинско средиште Самоков.

Историја

[уреди | уреди извор]

Селото се споменува во турските пописни дефтери од 1467/68 година, како дел од Кичевската нахија (Nahiye-I Kirçova) и имало 23 семејства и 2 неженети, сите христијани.[3]

Во XIX век, Лупште било село во Поречката нахија на Кичевската каза на Отоманското Царство.

Вкупно 6 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.[4]

Стопанство

[уреди | уреди извор]

Селото има мешовита земјоделска функција.[2]

Селаните главно се занимаваат со земјоделство, сточарство и собирање на планински плодови. Селото е познато по костенот како плод, па на есен селото живнува затоа што сите се вратени со цел да собираат костени.

Население

[уреди | уреди извор]
Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948460—    
1953396−13.9%
1961327−17.4%
1971270−17.4%
1981159−41.1%
ГодинаНас.±%
1991119−25.2%
199490−24.4%
200267−25.6%
202138−43.3%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Лупште имало 286 жители, сите Македонци.[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Лупште имало 320 жители.[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Лобиште се води како чисто македонско село во Кичевската каза на Битолскиот санџак со 40 куќи.[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралство Југославија во 1931 година, селото имало 450 Македонци.[8]

Селото во 1961 година било средно по големина со 327 жители, но во 1994 година преминало во мало со 90 жители, македонско население.[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Лупште имало 67 жители, сите Македонци.[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 38 жители, од кои 35 Македонци, 1 Албанец и 2 лица без податоци.[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 286 320 460 396 327 270 159 119 90 67 38
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[14]

Родови

[уреди | уреди извор]

Лупште е македонско село.

Родови во селото се: Мартиновци (43 к.), еден дел од родот се вика Секуловци, а другиот Пејовци. Доселени се од Меркулија, Прилепско, измеѓу Дебреште и Кошино; Богојевци (20 к.), по едно предание Богоја прв се доселил во селото од Прилепско, а по второто предание тој дошол од Прилепско како слуга кај Мартин (Мартиновци). Во Зркле тврдат дека сите родови во Лупште се доселени од Закамен.[15]

Самоуправа и политика

[уреди | уреди извор]
Традиционална архитектура во село Лупште

Селото влегува во рамките на Општина Македонски Брод, која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година, при што кон нејзе била придодадена поранешната Општина Самоков. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Самоков.

Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Самоков, во која влегувале селата Бенче, Брест, Зркле, Звечан, Ковче, Лупште, Рамне, Самоков и Сушица.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Самоков, во која покрај селото Лупште се наоѓале селата Бенче, Брест, Звечан, Зркле, Инче, Ковач, Ковче, Рамне, Самоков, Старо Село и Сушица.

Во периодот 1955-1957, селото било дел од тогашната општина Манастирец.

Во периодот 1957-1965, селото се наоѓало во некогашната општина Брод.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Брод.

Избирачко место

[уреди | уреди извор]

Во селото постои избирачко место бр. 0258 според Државната изборна комисија, кое е сместено во приватна просторија.[16]

На локалните избори во 2017 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 35 гласачи.[17] На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 34 гласачи.[18]

Културни и природни знаменитости

[уреди | уреди извор]
Главната селска црква „Св. Петар и Павле“
Цркви[19]

Редовни настани

[уреди | уреди извор]

Личности

[уреди | уреди извор]
Родени во Лупште
  • Зафир Премчев (1872-1937) — војвода
  • Стефан Петревски — војвода
  • Здравко Крлески — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Илија Пејоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Коне Черrоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Коле Алексоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Методија Стефаноски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Мицко Ѓурчиноски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Коле Алексоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Стале Пејоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Стојко Ѓурчиноски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Спасе Музоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Стојан Димоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Симјан Стојмироски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Стојко Бојаноски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Стојко Ѓорески — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Тасе Миоски — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Трпе Премќески — загинат во Балканските војни / Првата светска војна[20]
  • Михајле Дукоски (1921-1944) — македонски партизан, борец за слобода на Македонија и учесник во НОВ
  • Бранко Петрески (1912 - 1945) — загинат во НОБ.[21]
  • Бранко Ристески (1922 - 1945) — загинат во НОБ.[21]
  • Лубе Столески (1919 - 1944) — загинат во НОБ.[21]
  • Илија Столески (1924 - 1943) — загинат во НОБ.[21]

Иселеништво

[уреди | уреди извор]

Жителите коишто останале во селото се многу малку, речиси на прсти се бројат, но во последните години се забележува градење на викендици и активно посетување на селото за време на летниот период.

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 184. Посетено на 23 октомври 2017.
  3. ↑ Турски документи за историјата на македонскиот народ кн.4, Методија Соколоски, д-р Александар Стојановски, Скопје 1971, стр.219
  4. ↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
  5. ↑ Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 258.
  6. ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 154-155.
  7. ↑ Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 36.
  8. ↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  9. ↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 23 октомври 2017.
  10. ↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
  11. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  12. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  13. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  14. ↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  15. ↑ Јовановиќ, Петар (1935). Порече. Белград: Српски етнографски зборник. стр. 326–327.
  16. ↑ „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 16 октомври 2017.
  17. ↑ „Локални избори 2017“. Архивирано од изворникот на 2020-05-29. Посетено на 16 октомври 2017.
  18. ↑ „Претседателски избори 2019“. Архивирано од изворникот на 5 мај 2019. Посетено на 5 мај 2019.
  19. ↑ „Манастиречка парохија“. Дебарско-кичевска епархија. Архивирано од изворникот на 2014-03-05. Посетено на 23 октомври 2017.
  20. ↑ 20,00 20,01 20,02 20,03 20,04 20,05 20,06 20,07 20,08 20,09 20,10 20,11 20,12 20,13 20,14 20,15 Порече низ историјата, Милан Ристески, НИО „Студентски збор“, Скопје, 1982, стр.257
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 . Крајчески, Цуте (2017). Порече (1943 - 1945). Скопје: Државен Архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Грб на Општина Македонски Брод
Раселени
Историски
1 Лаг во 2014 г. со закон е прогласен за самостојно село, но не било вклучен во пописот од 2021 г.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Лупште&oldid=5214460“