Борка Талески
| Борка Талески | ||
| ||
| Роден | 19 август 1921 Прилеп, Кралство СХС (денес Македонија) | |
|---|---|---|
| Починал | 2 март 1942 (возр. 20) Плетвар, Прилепско убиство | |
| Националност | Македонец | |
Борка Талески или познат под прекарите „Црниот“ или „Модерното“ (19 јули 1921 - 2 март 1942 Плетвар, Прилепско)— македонски комунист, револуционер, партизан, борец во НОБ и народен херој на Југославија од Македонија. Тој е непосреден организатор на востанието против фашистичкиот окупатор започнато на 11 октомври 1941 година во Прилеп.[1]
Животопис
[уреди | уреди извор]Рани години
[уреди | уреди извор]Борка Талески е роден на 19 јули 1921 година во Прилеп. Тој се родил на Петровден во семејството на Спасија и Петре Талески. Дедо му Тале бил фурнаџија. Семејството на Борка Талески било скромно, но не се сметало за сиромашно за тој временски период. Основното образование го започнал во родниот град и бил одличен ученик. Своето средно образование го започнал во гимназијата во Прилеп, но кога стасал петти клас, гимназијата била укината и Борка морал да го заврши средното образование во гимназијата во Битола. За време на училишните денови Борка станал голем љубител на белетристиката, а подоцна и на марксистичката литература.[1]
При крајот со средното образование тој почнал и сам да пишува одредени текстови, па така во 1938 година бил соработник на списанието „Подмладак“ од Крагуевац. Уште од првиот број на списанието во ноември 1938 година Борка е еден од осумте автори, чии текстови биле објавени на 24 страници. Како дописник од Битола тој се јавил со текстот под наслов „Влијанието на географските фактори врз формирањето на културата“. Тој тука применил дијалектичко-материјалистички пристап. Неговиот текст бил објавен под името „Борислав Телевиќ“, во период кога имал само 17 години, а прикажал големо знаење, вештини за пишување и истакнатост.[1]
Активизам
[уреди | уреди извор]
Со одличен успех го завршил средното образование и по желба на домашните се запишал на Медицинскиот факултет во Белград во 1939 година. Во периодот кога се запишал на факултет, во ек било револуционерното движење. Борка Талески веднаш се приклучил на истото. Иако немал желба да се истакнува, сепак бил забележан од потесното организациско тело. Бил перцепиран како храбар и одлучен, вешт оратор и со силно развиено чувство на колективен живот. Поради своите одлики, вештини и посветеност, тој бил примен како член на Комунистичката партија на Југославија. Меѓу првите задачи кои ги добил било раководењето со групите за теоретско образование. Паралелно учествувал на сите демонстрации организирани во Белград, а покажал и организациски способности. За време на летните и зимските одмори, Борка држел состаноци и курсеви во Прилеп, а држел и комунистички и работнички состаноци, а пишувал и летоци.[1]
Во 1940 година се одржала големата Илинденска демонстрација во Прилеп, после масовниот излет на Шаторов Камен. Борка Талески бил првиот говорник пред насобраната толпа народ во Прилеп. Пред народот зборувал за независноста и самобитноста на македонскиот народ и Македонија, a особено имал познавања од Илинденскиот период. Поради овој настан Борка бил уапсен од властите. Тој бил држен во затворот на Ада Циганлија во Белград, а потоа во логорот Ивањица. Тој бил затворен неколку месеци. По ослободувањето, Борка се вратил во Прилеп во својство на член на Месниот комитет на Комунистичката партија. Во меѓувреме, Борка бил секогаш во центарот на вниманието на полициските служби.[1]
На 22 јуни 1941 година месниот комитет имал неофицијален состанок на Брдото во Прилеп, каде Борка Талески зборувал за војната, односно судирот, помеѓу Хитлер и Сталин, како и за тоа дека советската победа е неизбежна. Таа вечер се договориле Месниот комитет да се сретне во проширен состав во месноста Шарена чешма, во домот кај некој извесен Бале. За тој состанок Борка Талески напишал убав голем реферат. По состанокот подготовките за вооружена борба зеле забрзано темпо.[1]
На Петровден целиот град Прилеп бил преплавен со летоци, чии текстови воглавно биле напишани од Борка Талески. За ова полицијата била на високо ниво алармирана и била во потрага по Борка Талески. Нивната желба за негово апсење не била исполнета.[1]
Многу наскоро Борка Талески бил земен како член на Бирото на ПК на КПЈ за Македонија во Скопје. Талески не прифаќал мешање на БКП во македонската партиска организација, поради што бил исклучен од активностите за зацврстување на партиските организации.[1]
Од 9 до 19 октомври Борка бил меѓу партизаните по планините околу Прилеп, во период кога е извршен нападот на Прилеп на 11 октомври 1941 година. Во 1942 година повторни оперирал во Прилеп, за подоцна да го пратат во Кавадарци. Во Кавадарци станал близок со Лазо Лавски, со кого има л развиена меѓусебна почит и разбирање.[1]
Смрт
[уреди | уреди извор]Талески заедно со Лазо Лавски оперирале според плановите на организацијата. Така, во 1942 година се нашле на патото Прилеп-Кавадарци. Тие биле заглавени кон правецот за врвот од Козјак, каде имало густа магла. Во меѓувреме наслушнале дека кон нив наидуваат камиони. Првично тие верувале дека се германски камиони. Сепак, поради предавство на тогашниот кмет на селото Царевиќ, Талески и Лавски биле опколени од бугарските сили и биле свирепо разрешетени. Талески починал во сообраќајна несреќа на патот Прилеп-Скопје, во близина на селото Плетвар на 2 март 1942 година на возраст од 20 години. Според полицискиот билтен од 20 март 1942 година, предавството го извршил тогашниот кмет од селото Царевиќ.[1]
На 11 октомври 1951 година Борка Талески бил именуван како Народен херој на Југославија од Македонија.[1]
Во негова чест се именувани поголем број институции и улици.
Галерија
[уреди | уреди извор]-
Борка Талески, фотографија од интернација во Југославија, Ивањица. 1941 година -
Борка Талески, како ученик во гимназија -
Борка Талески, народен херој, загинат на 2 март 1942 г, кај Плетвар, пречекан во заседа
Наводи
[уреди | уреди извор]Поврзано
[уреди | уреди извор]Надворешни врски
[уреди | уреди извор] |
„Борка Талески“ на Ризницата ? |
- Борка Талески, биографија на oldprilep.com
.svg){kind=small}