Прејди на содржината

УЕФА Лига Европа

Од Википедија — слободната енциклопедија
(Пренасочено од Куп на УЕФА)
УЕФА Лига Европа
ОрганизаторУЕФА
Основано1971; пред 53 години (1971)
(ребрендирано 2009)
РегионЕвропа
Број на екипи32 (групна фаза)[б 1]
58 (вкупно)
ТековенАталанта Аталанта
(1. титула)
Најмногу титулиСевиља Севиља
(7 титули)
Мрежно местоОфицијална страна
УЕФА Лига Европа 2024-2025

УЕФА Лига Европа (скратено како УЛЕ), претходно познато како Куп на УЕФА, е годишно фудбалско клупско натпреварување организирано од УЕФА. Денес УЕФА Лига Европа, е второто по ранг европско фудбалско натпреварување, зад УЕФА Лигата на шампионите, а пред УЕФА Лигата на конференции. Купот на УЕФА било трето ниво од 1971 до 1999 година пред да згасне УЕФА Купот на победниците на куповите.[1][2] Клубовите се квалификуваат за учество на турнирот врз основа на пласманите во нивните национални првенства и домашни купови.

Натпреварувањето настанало во 1971 година, под името Куп на УЕФА, како замена за Купот на саемските градови. Во 1999 година, УЕФА Купот на победниците на куповите бил споен со Купот на УЕФА и бил прекинат како посебно натпреварување.[3] Од сезоната 2004-2005 била додадена групна фаза пред нокаут фазата. Од сезоната 2009-2010, натпреварувањето е познато под денешното име УЕФА Лига Европа,[4][5] при што дошло и до промена на форматот.[6] Ребрендирањето во 2009 година донело спојување со УЕФА Интертото купот, создавајќи зголемен формат на натпреварување, со проширена групна фаза и промена во критериумите за квалификации. Победникот на УЕФА Лига Европа, се квалификува за Суперкупот на УЕФА и, од сезоната 2014-2015, добива право на учество во УЕФА Лигата на шампионите за следната сезона, влегувајќи директно во групната фаза.

Моментален шампион е Аталанта, која во финалето на последното издание го победила Баjер Леверкузен со 3-0, со хет-трикот на Адемола Лукман. Најмногу титули има освоено Севиља (7).

Историја

[уреди | уреди извор]

Купот на УЕФА настанал во 1971 година, како наследник на Купот на саемските градови, кој бил европско фудбалско натпреварување што се играло помеѓу 1955 и 1971 година. Конкуренцијата пораснала од 11 екипи за време на првото издание (1955–58) на 64 екипи до последното издание што се играло во сезоната 1970–71, по што ова натпреварување било укинато и заменето со Купот на УЕФА, ново сезонско натпреварување на конфедерацијата кое имало поинаква регулатива, формат и дисциплинска комисија.[7] Првото издание на Купот на УЕФА се играло во сезоната 1971-1972 година, а завршило со се-англиско финале помеѓу Вулверхемптон Вондерерс и Тотенхем, а првиот освојувач на трофејот бил Тотенхем.

До 1999 година, второпласираните екипи во домашните првенства учествувале во Купот на УЕФА. Тогаш Купот на УЕФА бил споен со натпреварувањето кое УЕФА решила да го укине - УЕФА Купот на победниците на куповите. Оттогаш, Купот на УЕФА вклучувал и екипи кои освоиле домашен куп (или финалисти во случај победникот да се квалификувал преку првенството за Лигата на шампионите) и екипи елиминирани во групната фаза на УЕФА Лигата на шампионите. Исто така, право на учество во ова натпреварување имале и победниците на УЕФА Интертото купот до 2009 година, а од 1995 до 2015 година, три клуба се квалификувале благодарение на коефициентот за фер-плеј од минатата сезона.

Од сезоната 2009-2010, натпреварувањето било ребрендирано под новото име УЕФА Лига Европа. Во исто време, УЕФА Интертото купот, третото натпреварување на УЕФА, било укинато и споено со новата Лига Европа.

Трофеј

[уреди | уреди извор]

Трофејот кој се доделувал секоја година од страна на УЕФА, во тогашниот Куп на УЕФА го носел истото име како и самото натпреварување.

Победниците на натпреварувањето претходно го добивале оригниналниот трофеј, кој можеле да го задржат една година пред да го вратат во УЕФА, и помала копија, која ја добивале во трајна сопственост. По истите тие правила, екипите кој го освоиле Купот на УЕФА трипати по ред или вкупно пет пати можеле да го добијат оригиналниот трофеј во трајна сопственост, а УЕФА во тој случај би направила нов за идното натпреварување. Меѓутоа, по новите одредби, оригиналниот трофеј засекогаш останува во посед на УЕФА, а победникот добива копија со иста големина, додека клубовите со три последователни титули или пет вкупно добиваат посебна значка. Единствениот клуб кој досега стекнал право на победничката значка е Севиља, која со победата во финалето 2016 година ги исполнила двата услови оддеднаш.

Трофејот бил дизајнирана и направена од страна на Силвио Гацанига, вработен во Бертони, за финалето 1972 година. Тој тежи 15 килограми и е сребрена боја на жолт мермер плинт.[8]

Квалификации

[уреди | уреди извор]
Главна статија: УЕФА коефициенти

Во Лига Европа учествуваат клубови од сите земји членки на УЕФА. Во зависност од УЕФА коефициентот фудбалските асоцијации имаат право на од два до четири претставници, со тоа што едно место е резервирано за освојувачот на националниот куп. Во пракса секоја асоцијација има право на три претставници, освен Андора и Сан Марино кои имаат по два претсавника и Гибралтар и Лихтенштајн (од Лихтенштајн право на учество има само победникот на купот) кои имаат по еден претсавник. Исто така во Лига Европа се приклучуваат и испаднатите клубови од различни фази на најсилното европско фудбалско натпреварување Лигата на шампионите. Според тоа, клубовите кои ќе испаднат во третото квалификациско коло на Лигата на шампионите влегуваат во првото коло на Лига Европа, а оние кои ќе го освојат третото место во групите од групната фаза на Лигата на шампионите се приклучуваат во нокаут-фазата.

Иако УЕФА резервира едно место за актуелниот шампион, тој не мора да ја брани титулата, ако во претходната сезона изборил настап во Лигата на шампионите. Со воведувањето на правилото шампионот на Лига Европа следната сезона да игра директно во групната фаза од Лигата на шампионите, се поретко ќе може да се види како клубот кој ја освоил титулата ќе ја одбрани во следната сезона иако во теорија тоа е сè уште возможно (ако тој клуб заврши трет во групната фаза на Лигата на шампионите и се приклучи во Лига Европа).

Формат на натпреварување

[уреди | уреди извор]

Поранешни формати

[уреди | уреди извор]

Конкурсот беше традиционално чиста нокаут турнирот. Сите врски се двукрак, вклучувајќи го и финалето. Почнувајќи со 1997-98 сезона, конечниот стана еден-оф натпревар, но сите други врски останаа две нозе.

Пред 2004-05 сезона, на турнирот се состојат од еден квалификациско коло, по што следеше серија од нокаут рунди. 16-губитници во третиот квалификациско коло на Лигата на шампионите влегоа во првиот круг правилно; подоцна во текот на турнирот, преживеаните ќе биде придружуван од третото место угоени во групата фаза од Лигата на Шампионите .

Од 2004-05 сезона конкуренција започна со две нокаут квалификациите круга се одржа во јули и август. Учесници од здруженија рангирана 18 и пониски влезе во првата квалификациско коло со оние од здруженија рангирана 9-18 се приклучи на нив во втора квалификациско коло. Покрај тоа, три места во првиот квалификациско коло беа резервирани за УЕФА Фер Плеј рангирање победниците, а единаесет места во вториот квалификациско коло за УЕФА Интертото Куп победници.

Добитници на квалификациите за круга потоа се приклучија екипи од здруженија рангирана 1-13 во првиот круг во ред. Покрај тоа, губитници во третото квалификациско коло на Лигата на Шампионите, исто така, се приклучи на конкуренцијата во овој момент, заедно со тековната насловот на сопствениците на (освен ако тие квалификувани за Лигата на Шампионите преку нивните национални лига), за вкупно од 80 екипи вкупно во првиот круг.

По првиот елиминационен круг, на 40 преживеани влезе во групата фаза, со клубови да биде вовлечен во осум групи од пет секоја од нив. За разлика од Лигата на шампионите, група фаза, Купот на УЕФА група фаза беше одигран во еден круг-Robin формат, со секој клуб, играјќи две дома и два далеку игри. Првите три екипи во секоја од осумте групи квалификувани за главниот нокаут рунда, заедно со осум третопласираниот тимови во Лигата на шампионите, група фаза. Од тогаш на една серија на две нозе нокаут односи беа изиграни пред еден нозе финалето, традиционално се одржува на Среда Мај веднаш пред Лигата на шампионите, финалето.

Тековен формат

[уреди | уреди извор]

Од 2009-10 сезона, натпреварот е ребрендиран какоУЕФА Европа Лига, во обид да се зголеми на профилот на натпреварот. <Код име = "bbc_europa"/> како и промена на натпреварот име, екстра 16 тимови сега се квалификува за главните чекори на натпреварот, со фазата по групи сега се состои од 12 групи од по четири екипи (во двоен круг Робин ), со првите две поставени тимови во секоја група напредува. Конкуренцијата тогаш напредува во поголемиот дел на ист начин како и претходниот формат, со 4 рунди на двукрак нокаут рунди и еднократна финалето се одржа на неутрален терен средба [УЕФА [УЕФА елити стадионот | елити стадион критериуми]].

Квалификација, исто така, значително се промени. Здруженија рангирана 7-9 во УЕФА коефициенти ќе го испратам на победникот Купот и три други тимови да се на УЕФА Европа Лига квалификација, сите други народи испрати победник Куп и две други екипи, со исклучок на Лихтенштајн, Андора и Сан Марино, кој само ќе го испратам победник првенство. Обично, другите тимови ќе биде следниот највисок ранг клубови во секоја домашната лига, по оние квалификациите за Лигата на Шампионите, но Франција и Англија ќе продолжи да се користи и една точка за нивните Лига Куп победникот. Покрај тоа, три места во првата од четирите круга квалификациите сè уште се резервирани за Фер Плеј победниците. За инаугурацијата 2009-10 сезона овие места ќе одат на Розенборг на Норвешка, Рандерс на Данска и Motherwell на Шкотска. Со укинувањето на Интертото Купот нема повеќе нема да бидат празни места се задржани во квалификациите за рунди за тимови се квалификуваат преку тој пат. Општо земено, повисоки асоцијација е рангирана во Лигата на коефициенти, за подоцна неговата клубови на проектот во квалификација, но секој тим освен насловот сопственикот има да игра најмалку една квалификација круг.

Освен споменатите тимови, дополнителни 15 губат тимови од Лигата на Шампионите квалификација круг три ќе влезе во четвртиот и последен УЕФА Европа Лига квалификација круг, порано позната како првиот круг, и 10 губитници на Лигата на шампионите квалификација круг 4 ќе директно да внесувате на УЕФА Европа Лига фазата по групи. 12-победниците и 12 подгласниците во фазата по групи ќе ги унапреди до првиот нокаутирам круг, заедно со осум 3. Поставени тимови од Лигата на Шампионите фазата по групи. На губење финалист за домашната чаша конкуренција сепак ќе има право да се внесат за УЕФА Европа Лига треба на домашните Купот на Победниците се квалификува за Лигата на Шампионите.[9]

Победници

[уреди | уреди извор]
Главна статија: Список на финалиња на Купот на УЕФА и УЕФА Лига Европа

Финалињата на Купот на УЕФА се играле во два натпревари, сè до 1997 година. Првото финале помеѓу Вулверхемптон Вондерерс и Тотенхем, се одиграло на 3 мај 1972 година во Вулверхемптон, и на 17 мај 1972 во Лондон. Првиот натпревар завшрил со победа на Тотенхем на гости со 2-1. Вториот натпревар завршил нерешно 1-1, што означило дека Тотенхем станал првиот освојувач на Купот на УЕФА.

Финалињата во еден натпревар со однапред одбрани локации биле воведени во 1998 година. Стадионот-домаќин мора да ги исполнува или надминува стандардите на УЕФА за да може да биде домаќин на финалето на Купот на УЕФА/УЕФА Лига Европа. Првото финале на еден натпревар се одиграло на Паркот на принцовите во Париз, Франција во 1998 година, кога Интер во се-италијанското финале го победил Лацио со 3-0. Само во два наврати, финалето се играло на стадионот на кој домаќин е некој од финалистите: во 2002, кога Фејенорд на својот Де Којп ја совладал Борусија Дортмунд, и во 2005 кога Спортинг Лисабон загубил од ЦСКА Москва на нивниот домашен терен Жозе Алваладе.

Победник на последното издание на Купот на УЕФА (пред натпреварувањето да биде ребрендирано во УЕФА Лига Европа) бил Шахтар Донецк на 20 мај 2009 година. Украинскиот тим го победил Вердер Бремен од Германија со 2-1 по продолженија, на стадионот Шукру Сараџоглу, во Истанбул, Турција. Првиот победник на Лига Европа бил Атлетико Мадрид, кој го победил Фулам со 2-1 по продолженија.

Успешност по клубови

[уреди | уреди извор]
Клуб Шампион Финалист Година шампион Година финалист
Шпанија Севиља Севиља 7 0 2006, 2007, 2014, 2015, 2016, 2020, 2023 —
Италија Интер Интер 3 2 1991, 1994, 1998 1997, 2020
Англија Ливерпул Ливерпул 3 1 1973, 1976, 2001 2016
Италија Јувентус Јувентус 3 1 1977, 1990, 1993 1995
Шпанија Атлетико Мадрид Атлетико Мадрид 3 0 2010, 2012, 2018 —
Германија Борусија Менхенгладбах Б. Менхенгладбах 2 2 1975, 1979 1973, 1980
Англија Тотенхем Тотенхем 2 1 1972, 1984 1974
Холандија Фејенорд Фејенорд 2 0 1974, 2002 —
Германија Ајнтрахт Франкфурт Ајнтрахт Франкфурт 2 0 1980, 2022 —
Шведска Гетеборг Гетеборг 2 0 1982, 1987 —
Шпанија Реал Мадрид Реал Мадрид 2 0 1985, 1986 —
Италија Парма Парма 2 0 1995, 1999 —
Португалија Порто Порто 2 0 2003, 2011 —
Англија Челси Челси 2 0 2013, 2019 —
Белгија Андерлехт Андерлехт 1 1 1983 1984
Холандија Ајакс Ајакс 1 1 1992 2017
Англија Манчестер Јунајтед Манчестер Јунајтед 1 1 2017 2021
Германија Бајер Леверкузен Бајер Леверкузен 1 1 1988 2024
Холандија ПСВ ПСВ 1 0 1978 —
Англија Ипсвич Таун Ипсвич Таун 1 0 1981 —
Италија Наполи Наполи 1 0 1989 —
Германија Бајерн Минхен Бајерн Минхен 1 0 1996 —
Германија Шалке 04 Шалке 04 1 0 1997 —
Турција Галатасарај Галатасарај 1 0 2000 —
Шпанија Валенсија Валенсија 1 0 2004 —
Русија ЦСКА Москва ЦСКА Москва 1 0 2005 —
Русија Зенит Ст. Петербург Зенит Ст. Петербург 1 0 2008 —
Украина Шахтар Донецк Шахтар Донецк 1 0 2009 —
Шпанија Виљареал Виљареал 1 0 2021 —
Италија Аталанта Аталанта 1 0 2024 —
Португалија Бенфика Бенфика 0 3 — 1983, 2013, 2014
Франција Марсеј Олимпик Марсеј 0 3 — 1999, 2004, 2018
Шпанија Атлетик Билбао Атлетик Билбао 0 2 — 1977, 2012
Шпанија Еспањол Еспањол 0 2 — 1988, 2007
Германија Борусија Дортмунд Борусија Дортмунд 0 2 — 1993, 2002
Англија Арсенал Арсенал 0 2 — 2000, 2019
Шкотска Ренџерс Ренџерс 0 2 — 2008, 2022
Италија Рома Рома 0 2 — 1991, 2023
Англија Вулверхемптон Вулверхемптон 0 1 — 1972
Холандија Твенте Твенте 0 1 — 1975
Белгија Клуб Бриж Клуб Бриж 0 1 — 1976
Франција Бастија Бастија 0 1 — 1978
Југославија Црвена ѕвезда Црвена ѕвезда 0 1 — 1979
Холандија Аз Алкмар Аз Алкмар 0 1 — 1981
Германија Хамбургер Хамбургер 0 1 — 1982
Унгарија Видеотон Видеотон 0 1 — 1985
Германија Келн Келн 0 1 — 1986
Шкотска Данди Јунајтед Данди Јунајтед 0 1 — 1987
Германија Штутгарт Штутгарт 0 1 — 1989
Италија Фјорентина Фјорентина 0 1 — 1990
Италија Торино Торино 0 1 — 1992
Австрија Салцбург Салцбург 0 1 — 1994
Франција Бордо Бордо 0 1 — 1996
Италија Лацио Лацио 0 1 — 1998
Шпанија Алавес Алавес 0 1 — 2001
Шкотска Селтик Селтик 0 1 — 2003
Португалија Спортинг Лисабон Спортинг Лисабон 0 1 — 2005
Англија Мидлсбро Мидлсбро 0 1 — 2006
Германија Вердер Бремен Вердер Бремен 0 1 — 2009
Англија Фулам Фулам 0 1 — 2010
Португалија Брага Брага 0 1 — 2011
Украина Днипро Днипро 0 1 — 2015

Успешност по држави

[уреди | уреди извор]
Држава Шампион Финалист Вкупно
Шпанија Шпанија 13 5 18
Англија Англија 9 8 17
Италија Италија 9 7 16
Германија Германија[A] 7 8 15
Холандија Холандија 4 3 7
Португалија Португалија 2 5 7
Русија Русија 2 0 2
Шведска Шведска 2 0 2
Белгија Белгија 1 2 3
Украина Украина 1 1 2
Турција Турција 1 0 1
Франција Франција 0 5 5
Шкотска Шкотска 0 4 4
Австрија Австрија 0 1 1
Унгарија Унгарија 0 1 1
Југославија Југославија 0 1 1
Забелешка
  • A ^ Ги вклучува клубовите и од Западна Германија, но не и од Источна Германија затоа што ниту еден клуб од таму не стигнал до финалето.

Парични награди

[уреди | уреди извор]

Слично на УЕФА Лигата на шампионите, паричната награда која ја добиваат клубовите е поделен на фиксни плаќања врз основа на учеството и резултатите, и варијабилни плаќања кои зависат од вредноста на нивниот ТВ пазар.[10]

  • Квалификување за групната фаза: €3,630,000
  • Победа во натпревар од групната фаза: €630,000
  • Нерешено во натпревар од групната фаза: €210,000
  • Прво место во групната фаза: €1,100,000
  • Второ место во групната фаза: €550,000
  • Нокаут рунда плејофи: €500,000
  • Осминафинале: €1,200,000
  • Четвртфинале: €1,800,000
  • Полуфинале: €2,800,000
  • Финалист: €4,600,000
  • Шампион: €8,600,000

Награди

[уреди | уреди извор]

Играч на сезоната во УЕФА Лига Европа

[уреди | уреди извор]

Почнувајќи од изданието 2016–2017, УЕФА вовела награда во натпреварувањето за Играч на сезоната во УЕФА Лига Европа.

Жирито е составено од тренери на клубовите кои учествувале во групната фаза на натпреварувањето, заедно со 55 новинари избрани од групата на Европските спортски медиуми (ЕСМ), по еден од секоја асоцијација членка на УЕФА.

Победници
Сезона Играч Клуб
Играч на сезоната во УЕФА Лига Европа
2016–2017 Франција Пол Погба Англија Манчестер Јунајтед Манчестер Јунајтед
2017–2018 Франција Антоан Гризман Шпанија Атлетико Мадрид Атлетико Мадрид
2018–2019 Белгија Еден Азар Англија Челси Челси
2019–2020 Белгија Ромелу Лукаку Англија Интер Интер
2020–2021 Шпанија Жерар Морено Шпанија Виљареал Виљареал
2021–2022 Србија Филип Костиќ Германија Ајнтрахт Франкфурт Ајнтрахт Франкфурт
2022–2023 Шпанија Хесус Навас Шпанија Севиља Севиља

Млад играч на сезоната во УЕФА Лига Европа

[уреди | уреди извор]

Почнувајќи од изданието 2021–2022, УЕФА вовела награда во натпреварувањето за Млад играч на сезоната во УЕФА Лига Европа.

Победници
Сезона Играч Клуб
Млад играч на сезоната во УЕФА Лига Европа
2021–2022 Германија Ансгар Кнауф Германија Ајнтрахт Франкфурт Ајнтрахт Франкфурт
2022–2023 Германија Флоријан Вирц Германија Бајер Леверкузен Бајер Леверкузен

Поврзано

[уреди | уреди извор]

Нотес

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 8 клубови се приклучуваат после групната фаза во УЕФА Лигата на шампионите: победниците од секоја група во УЕФА Лига Европа се пласираат во осминафиналето, додека второпласираните екипи од секоја група играат нокаут плејофи со 8-те екипи кои завршиле на третото место во групите од групната фаза на Лигата на шампионите.

Наводи

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Nakrani, Sachin (14 February 2018). „The Europa League is back and more than ever is a competition to savour“. theguardian.com.
  2. ↑ Union of European Football Associations (3 декември 2020). "UEFA Europa Conference League: all you need to know". Соопштение за печат.
  3. ↑ Union of European Football Associations. "UEFA Europa League History". Соопштение за печат.
  4. ↑ „UEFA Cup gets new name in revamp“. BBC Sport (British Broadcasting Corporation). 26 September 2008. Посетено на 26 September 2008.
  5. ↑ Union of European Football Associations (26 септември 2008). "UEFA Cup to become UEFA Europa League". Соопштение за печат.
  6. ↑ Union of European Football Associations. "New format provides fresh impetus". Соопштение за печат.
  7. ↑ „Origins of the UEFA Cup“ (PDF). UEFA direct. Бр. 85. Nyon: Union des Associations Européennes de Football. May 2009. стр. 10–11.
  8. ↑ „УЕФА Европа Лига Историја“. УЕФА. Посетено на 1 август 2009 г.. Проверете ги датумските вредности во: |accessdate= (help)
  9. ↑ Вести / вид = 2097152/newsid = 788365.html 2009/10 Натпревар формат, UEFA.com
  10. ↑ uefadirect 09/07 стр. 7

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=УЕФА_Лига_Европа&oldid=5262976“