Ширбаново
| Ширбаново Рупите | |
|---|---|
 | |
  Ширбаново | |
|
Местоположба во областа   Ширбаново | |
| Координати: 41°26′N 23°14′E / 41.433° СГШ; 23.233° ИГД | |
| Земја | Бугарија |
| Област | Благоевградска област |
| Општина | Петрич |
| Површина | |
| • Вкупна | 9.257 км2 (3,574 ми2) |
| Надм. вис. | 147 м |
| Население (2015) | |
| • Вкупно | 1.061 |
| • Густина | 0,11/км2 (0,30/ми2) |
| Часовен појас | EET (UTC+2) |
| • Лете (ЛСВ) | EEST (UTC+3) |
| Пошт. бр. | 2863 |
| Повик. бр. | 074203 |
Ширбаново (бугарски: Рупите) — село во Петричко, Пиринска Македонија, денес во општината Петрич на Благоевградската Област, Југозападна Бугарија.
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Селото Ширбаново се наоѓа на 7 километри северо од Петрич, во Петричко-санданската котлина. На 2 км источно од селото е вулканскиот врв Кожух. На источниот дел од ридот се наоѓа месноста Рупите, познато по своите лековити минерални извори со температура од 75 ° С. Климата е преодна средоземна со летни минимални и зимски максимални врнежи. Просечните годишни врнежи од дожд се околу 700 мм. Селото се наоѓа на надморска висина од 147 метри. Атарот на селото зафаќа површина од 9.257 км2.
Историја[уреди | уреди извор]
Антички период[уреди | уреди извор]
На 2 км источно од селото во месноста Кожух се наоѓаат урнатини на еден од најголемите антички градови долж долината на реката Струма, која населба постоела од 4 век п.н.е. до шестиот век од н.е. Во историските студии до денес, овој град бил поврзан со античка Петра. Латинскиот натпис откриен овде во 308 година од н.е. докажува дека во близина на селото бил античкиот град Хераклеја Синтика, споменуван повеќепати од античките автори. Тогаш, овој град се наоѓал јужно од Беласица.
Османлиско Царство[уреди | уреди извор]
Селото се споменува во османлиски дефтери од 1570 година, во 1664-1665 година[1]. Според првиот дефтер, во 1570 година во селото живееле 3 муслимански семејства и 28 христијански семејства[2].
Во текот на 19 век, селото било чисто македонско и било во составот на Петричката каза. Во „Етнографија на Адријанопол, Монастир и Салоника“ се вели дека во 1873 г. Ширбан (Chirban) е село со 40 семејства и 142 Македонци[3][4]. Во 1889 - 1892 година, црквата „Успение на Пресвета Богородица“ била изградена на местото на постара црква. Црквата е насликана од Милош Јаковлев, кој најверојатно починал додека работел на фреските, бидејќи црквата останала делумно насликана[5].
Во 1891 година Георги Стрезов за селото напишал:
Шербаново, на З од Петрич, се наоѓа во близина на [Струмица, спроти Митин, на оддалеченост од блиску 2 часа од градот. Околината е рамна ливада. Над селото е планината Кожух, од каде вадар мермер. Овде ги покажуваат пештерите во планината „Крали-Марковска“. Народното предание раскажува дека овде некогаш се криел народниот херој. Црквата е грчка. Куќи 60.[6]
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) во 1900 година селото имало 252 жители, сите Македонци[3][7]. Со писмо од 21 февруари 1904 година, селскиот градоначалник (мухтар) и селските старешини се пожалиле на рускиот царски конзул во Солун, Николај Демерик, за делата на турскиот чифликчија и го замолиле да им помогне во отстранувањето на постојаните закани и неспокојство. Селото било под влијание на Бугарската егзархија. Според податоците на секретарот на егзархијата Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во селото живееле 304 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија[3][8].
По избувнувањето на Балканските војни во 1912 година, две лица од селото биле доброволци во Македонско-одринските доброволни чети[9]. За време на Балканските војни, во 1913 година селото било окупирано и запалено од страна на грчката армија[10].
Бугарија[уреди | уреди извор]
По крајот на Балканските војни, селото било вклучено во составот на Бугарија.
Население[3][11][уреди | уреди извор]
| Година | 1934 | 1946 | 1956 | 1965 | 1975 | 1985 | 1992 | 2001 | 2011 | 2015 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Жители | 626 | 902 | 1151 | 1197 | 1187 | 1248 | 1212 | 1125 | 1037 | 1061 |
 |
Знаменитости[уреди | уреди извор]
Селото Рупите се наоѓа на територијата на Ширбанов, каде во последните години од животот живеела Баба Ванѓа. Овде во 1994 година, финансиран од самата Ванѓа и во рамките на проектот на архитектите Богдан Томалевски и Лозан Лозанов, бил изграден храмот „Света Петка“. Овде се наоѓаат и куќата и гробот на Ванѓа. Областа, заедно со црквата, е дел од 100-те бугарски туристички атракции.
Редовни настани[уреди | уреди извор]
Секоја година на Рупите, на 15 август, [Успение на Пресвета Богородица], постои традиционален собир. Застапена е традиционалната музика од овој крај и се изведуваат локални ора. Популарни спортски настани за време на настанот се фудбал и борење.
Галерија[уреди | уреди извор]
- Слики од Рупите
-
Месноста Рупите и храмот „Св. Петка“ -
Храмот „Св. Петка“ -
Храмот „Св. Петка “ -
Куќата на Баба Ванѓа -
Куќата на Баба Ванѓа -
Гробот на Ванѓа -
Минералните води во Рупите -
Кожух
Личности[уреди | уреди извор]
- Родени
- Неделчо Ангелов, доброволец во Македонско-одринските доброволни чети<[13]
- Починале
- Милош Јаковлев (? - 1892), македонски сликар
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Енциклопедия „Пирински край“, том II. Благоевград: Редакция „Енциклопедия“. 1999. стр. 216. ISBN 954-90006-2-1.
- ↑ Турски документи за историјата на македонскиот народ. Опширни пописни дефтери од XVI век за Кустендилскиот санųак, Т.V/3, Скопје, 1982, стр. 597 – 598
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Македония и Одринско. Статистика на населението от 1873 г., Македонски научен институт, София, 1995, стр. 148 – 149.
- ↑ Димитров, Владимир. Зографите от фамилията Бундовци (Минови) от Галичник и техните творби в България. Нов български университет, стр. 458. УДК. 75.052 – 05(497.7)
- ↑ Стрезов, Георги. Два санджака от Източна Македония. Периодично списание на Българското книжовно дружество в Средец, кн. XXXVII и XXXVIII, 1891, стр. 31.
- ↑ Кънчов, Васил. Македония. Етнография и статистика, София, 1900, стр. 187.
- ↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 186 – 187.
- ↑ „Македоно-одринското опълчение 1912 – 1913 г. Личен състав“, Главно управление на архивите, 2006, стр. 889
- ↑ Карнегиева фондация за международен мир. „Доклад на международната комисия за разследване причините и провеждането на Балканските войни“, София 1995, с. 298.
- ↑ 11,0 11,1 (бугарски) https://web.archive.org/web/20160304125710/http://www.nsi.bg/nrnm/show9.php?sid=2212&ezik=bul. Архивирано од за населението на с. Ширбаново , общ. Петрич, обл. Благоевград изворникот Проверете ја вредноста
|url=(help) на 2016-03-04. Посетено на 2018-02-04. Отсутно или празно|title=(help) - ↑ „Национален статистически институт. Население по области, общини, населени места и възраст към 01.02.2011 г.“ (бугарски). Архивирано од изворникот 2013-08-14. Посетено на 2012-03-18.
- ↑ „Македонско-јадранска милиција 1912 - 1913 година. Штаб“, главно управување со архиви, 2006 година, стр. 31.
| ||||||||||