Адреналин
 | |
 | |
| Клинички податоци | |
|---|---|
| Бременосна категорија |
|
| Начин на примена | интравенозно, интрамускуларно, интракардио |
| ATC код | |
| Законска регулација | |
| Режим на издавање |
|
| Фармакокинетички податоци | |
| Биорасположливост | Nil (орално) |
| Полувреме на елиминација | 2 минути |
| Екскреција | урина |
| Идентификатори | |
| |
| CAS Number | |
| PubChem CID | |
| DrugBank | |
| ChemSpider | |
| CompTox Dashboard (EPA) | |
| ECHA InfoCard | 100.000.090  |
| Хемиски и физички особини | |
| Формула | C9H13NO3 |
| Моларна маса | 183,204 g/mol |
| (провери) | |
Адреналинот (или епинефрин) е хормон и невротрансмитер[1][2] кој учествува во регулирањето на висцералните функции (на пр. респирација).[1][3] Тој спаѓа во групата на катехоламини. Тој има повеќе улоги во организмот:
- Зголемување на метаболитичките процеси (највеќе при студ или физичко напрегање)
- Стеснување на периферните крвни садови и внатрешните органи (вазоконстрикција)
- Проширување на крвните садови во срцето и на бронхиолите (вазодилатација)
- Зголемување на нивото на гликоза во крвта (хипергликемија)
- Зголемување на крвниот притисок.
Механизам на дејство
[уреди | уреди извор]Како хормон, адреналинот делува на скоро сите телесни ткива врзувајќи се со адренергичните рецептори. Неговите ефекти врз различни ткива зависат од видот на ткивото и експресијата на специфични форми на адренергичен рецептор. На пример, високи нивоа на адреналин предизвикуваат релаксација на мазните мускули во дишните патишта, но предизвикуваат контракција на мазните мускули во ѕидот на артериолите.
Адреналинот е неселективен агонист на сите адренергични рецептори, вклучувајќи ги главните поттипови α1, α2, β1, β2, и β3.[4] Врзувањето на адреналинот за овие рецептори предизвикува низа метаболички промени. Врзувањето за α-адренергичните рецептори ја инхибира секрецијата на инсулин од панкреасот, ја стимулира гликогенолизата во црниот дроб и мускулите,[5] и ја стимулира гликолизата и инхибира инсулин-посредуваната гликогенеза во мускулите.[6][7] Врзувањето за β адренергичните рецептори ги стимулира секрецијата на гликагон од панкреасот, секрецијата на адренокортикотропен хормон (ACTH) од питуитарната жлезда, и липолизата во масното ткиво. Заедно, овие ефекти доведуваат до зголемено ниво на гликоза и масни киселини во крвта, со што се обезбедуваат супстрати за создавање на енергија во организмот.[7]
Биосинтеза
[уреди | уреди извор]
Во хемиски поглед, адреналинот спаѓа во група на моноамини, наречени катехоламини. Тој се синтетизира во хромафинските клетки во срцевината на надбубрежната жлезда и во мал број на неврони во продолжениот мозок по метаболички пат во кој аминокиселините фенилаланин и тирозин преку серија на интермедиери, крајно се претвораат до адреналин.[1][3][8] Прво, тирозинот се оксидира до L-DOPA со помош на ензимот тирозин хидроксилаза. Тој последователно се декарбоксилира од ензимот DOPA декарбоксилаза (ароматична L-аминокиселинска декарбоксилаза) при што се добива допамин. Допаминот се претвора во норадреналин под дејство на ензимот допамин бета-хидроксилаза. Крајниот чекор во биосинтезата на адреналинот е метилирање на примарната аминогрупа на норадреналинот. Оваа реакција е катализирана од ензимот фенилетаноламин N-метилтрансфераза (PNMT).[9] Иако PNMT воглавно се наоѓа во цитозолот на ендокрините клетки во адреналната медула (познати како хромафински клетки), мали нивоа се детектирани и во срцето и мозокот.[10]
 |
Хемиска синтеза
[уреди | уреди извор]Адреналин може да се синтетизира од реакцијата на катехол со хлороацетил хлорид, по што следи реакција со метиламин за да се добие кетон, кои се редуцира до саканото хидрокси соединение. Рацемската смеса која се добива може да се одвои со тартаратна киселина.
Адреналинот како тема во уметноста и во популарната култура
[уреди | уреди извор]- „Adrenaline“ - песна на македонската група „ПМГ Колектив“ од 2010 година.[14]
Литература
[уреди | уреди извор]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Lieberman, Michael; Marks, Allan; Peet, Alisa (2013). Marks' Basic Medical Biochemistry: A Clinical Approach (4. изд.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. стр. 175. ISBN 9781608315727. Занемарен непознатиот параметар
|name-list-style=(help) - ↑ Cannon, W. B. (1929). American Journal of Physiology. 89: 84–107. Отсутно или празно
|title=(help) - ↑ 3,0 3,1 3,2 Malenka RC, Nestler EJ, Hyman SE (2009). „Chapter 6: Widely Projecting Systems: Monoamines, Acetylcholine, and Orexin“. Во Sydor A, Brown RY (уред.). Molecular Neuropharmacology: A Foundation for Clinical Neuroscience (2. изд.). New York, USA: McGraw-Hill Medical. стр. 157. ISBN 9780071481274.
Epinephrine occurs in only a small number of central neurons, all located in the medulla. Epinephrine is involved in visceral functions, such as the control of respiration. It is also produced by the adrenal medulla.
- ↑ Shen, Howard (2008). Illustrated Pharmacology Memory Cards: PharMnemonics. Minireview. стр. 4. ISBN 978-1-59541-101-3.
- ↑ Arnall DA, Marker JC, Conlee RK, Winder WW (June 1986). „Effect of infusing epinephrine on liver and muscle glycogenolysis during exercise in rats“. The American Journal of Physiology. 250 (6 Pt 1): E641-9. doi:10.1152/ajpendo.1986.250.6.E641. PMID 3521311.
- ↑ Raz I, Katz A, Spencer MK (March 1991). „Epinephrine inhibits insulin-mediated glycogenesis but enhances glycolysis in human skeletal muscle“. The American Journal of Physiology. 260 (3 Pt 1): E430-5. doi:10.1152/ajpendo.1991.260.3.E430. PMID 1900669.
- ↑ 7,0 7,1 Sabyasachi Sircar (2007). Medical Physiology. Thieme Publishing Group. стр. 536. ISBN 978-3-13-144061-7.
- ↑ von Bohlen und Haibach, O; Dermietzel, R (2006). Neurotransmitters and Neuromodulators: Handbook of Receptors and Biological Effects. Wiley-VCH. стр. 125. ISBN 978-3-527-31307-5. Занемарен непознатиот параметар
|name-list-style=(help) - ↑ Kirshner N, Goodall M (June 1957). „The formation of adrenaline from noradrenaline“. Biochimica et Biophysica Acta. 24 (3): 658–9. doi:10.1016/0006-3002(57)90271-8. PMID 13436503.
- ↑ Axelrod, Julius (May 1962). „Purification and Properties of Phenylethanolamine-N-methyl Transferase“. The Journal of Biological Chemistry. 237 (5): 1657–1660. doi:10.1016/S0021-9258(19)83758-4. PMID 13863458. Занемарен непознатиот параметар
|name-list-style=(help) - ↑ Broadley KJ (March 2010). „The vascular effects of trace amines and amphetamines“. Pharmacology & Therapeutics. 125 (3): 363–375. doi:10.1016/j.pharmthera.2009.11.005. PMID 19948186.
- ↑ Lindemann L, Hoener MC (May 2005). „A renaissance in trace amines inspired by a novel GPCR family“. Trends in Pharmacological Sciences. 26 (5): 274–281. doi:10.1016/j.tips.2005.03.007. PMID 15860375.
- ↑ Wang X, Li J, Dong G, Yue J (February 2014). „The endogenous substrates of brain CYP2D“. European Journal of Pharmacology. 724: 211–218. doi:10.1016/j.ejphar.2013.12.025. PMID 24374199.
- ↑ „www.pmgrecordings.com (пристапено на 3.12.2017)“. Архивирано од изворникот на 2020-08-10. Посетено на 2017-12-03.
 | Оваа статија од областа на биологијата е никулец. Можете да помогнете со тоа што ќе ја проширите. |
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|