Сулфурна киселина
| |||
![]() | |||
![]() | |||
Назив според МСЧПХ Сулфурна киселина | |||
Други називи Витриолно масло | |||
Назнаки | |||
---|---|---|---|
7664-93-9 ![]() | |||
ChEBI | CHEBI:26836 ![]() | ||
ChEMBL | ChEMBL572964 ![]() | ||
ChemSpider | 1086 ![]() | ||
EC-број | 231-639-5 | ||
| |||
3Д-модел (Jmol) | Слика | ||
KEGG | D05963 ![]() | ||
RTECS-бр. | WS5600000 | ||
| |||
UNII | O40UQP6WCF ![]() | ||
ОН-бр. | 1830 | ||
Својства | |||
Хемиска формула | |||
Моларна маса | 0 g mol−1 | ||
Изглед | Проѕирна, безбојна течност без мирис | ||
Густина | 1.84 г/цм3, течна | ||
Точка на топење | |||
Точка на вриење | |||
се меша | |||
Парен притисок | 0.001 mmHg (20°C)[1] | ||
Киселост (pKa) | −3, 1.99 | ||
Вискозност | 26.7 cP (20 °C) | ||
Термохемија | |||
Ст. енталпија на формирање ΔfH |
−814 kJ·mol−1[2] | ||
Стандардна моларна ентропија S |
157 J·mol−1·K−1[2] | ||
Опасност | |||
GHS-ознаки: | |||
Пиктограми
|
![]() | ||
Сигнални зборови
|
Опасност | ||
Изјави за опасност
|
H314 | ||
Изјави за претпазливост
|
P260, P264, P280, P301+P330+P331, P303+P361+P353, P304+P340, P305+P351+P338, P310, P321, P363, P405, P501 | ||
NFPA 704 | |||
Температура на запалување | {{{value}}} | ||
15 mg/м3 (IDLH), 1 mg/м3 (TWA), 2 mg/м3 (STEL) | |||
Смртоносна доза или концентрација: | |||
LD50 (средна доза)
|
2140 mg/kg (rat, oral)[3] | ||
LC50 (средна концентрација)
|
50 mg/м3(guinea pig, 8 hr) 510 mg/м3(rat, 2 hr) 320 mg/м3(mouse, 2 hr) 18 mg/м3(guinea pig)[3] | ||
NIOSH (здравствени граници во САД): | |||
PEL (дозволива)
|
TWA 1 mg/м3[1] | ||
REL (препорачана)
|
TWA 1 mg/м3[1] | ||
IDLH (непосредна опасност)
|
15 mg/м3[1] | ||
Слични супстанци | |||
Слични силни киселини | Селенова киселина Солна киселина Азотна киселина Хромна киселина | ||
Слични супстанци | Сулфуреста киселина Пероксимоносулфурна киселина Сулфур триоксид Олеум | ||
Дополнителни податоци | |||
![]() Освен ако не е поинаку укажано, податоците се однесуваат на материјалите во нивната стандардна состојба (25 °C, 100 kPa) | |||
Наводи |
Сулфурна киселина ― високо корозивна силна минерална киселина со молекулска формула H2SO4. Таа претставува остра-етерична, безбојна до малку жолта вискозна течност која е растворлива во вода во сите концентрации.[4] Понекогаш, тоа е обоена темнокафеава во текот на производството за да се алармираат луѓето на опасност.[5] Историското име на оваа киселина е „масло од камен“.[6]
Сулфурната киселина е дипротонска киселина и покажува различни својства во зависност од концентрацијата. Предизвикува корозија на многу материјали, како метали, животински ткива дури и на камен, главно е со силно кисела одлика доколку е концентрирана, има дехидратациски и оксидациски својства. Сулфурната киселина со висока концентрација може да предизвика многу тешки оштетувања преку директен допир, и тоа хемиски изгореници преку хидролиза, но исто така и среднотоплински изгореници преку дехидратација.[7][8] Тоа може да води до трајно слепило ако се распрсне кон очите и иреверзибилни оштетувања доколку се проголта.[7] Според тоа, безбедносните мерки на претпазливост треба строго да се почитуваат при работа со неа. Покрај тоа, таа е хигроскопна, лесно впива водена пареа од воздухот.[4]
Хемиски својства[уреди | уреди извор]
Реакции со метали[уреди | уреди извор]
Дури и разредената сулфурна киселина реагира со многу метали преку една реакција на поместување, како и другите вообичаени киселини, произведувајќи гас водород и сол (метален сулфат). Напаѓа реактивни метали (метали на положби над бакар во низа на реактивност) како што се железо, алуминиум, цинк, манган, магнезиум и никел.
- Fe + H
2SO
4 → H
2 + FeSO
4
Концентрираната сулфурна киселина може да послужи како оксидирачки агенс, ослободувајќи сулфур диоксид:[7]
- Cu + 2 H
2SO
4 → SO
2 + 2 H
2O + SO2−
4 + Cu2+
Оловото и волфрамот, сепак, се отпорни на сулфурна киселина.
Реакции со јаглерод и сулфур[уреди | уреди извор]
Топла концентрирана сулфурна киселина го оксидира јаглеродот[9] (како битуменски јаглен) и сулфур:
- C + 2 H
2SO
4 → CO
2 + 2 SO
2 + 2 H
2O - S + 2 H
2SO
4 → 3 SO
2 + 2 H
2O
Реакција со натриум хлорид[уреди | уреди извор]
Таа реагира со натриум хлорид и дава гас хлороводород и натриум бисулфат:
- NaCl + H
2SO
4 → NaHSO
4 + HCl
Електрофилна ароматична замена[уреди | уреди извор]
Бензенот е подложен на електрофилна ароматична замена со сулфурна киселина за да ги даде соодветните сулфонски киселини:[10]
Галерија[уреди | уреди извор]
-
Дехидратациони својства на концентрирана сулфурна киселина
-
Реакција на бакар (II) оксид со сулфурна киселина
-
Реакција на литиум со сулфурна киселина
-
Реакција на натриум со сулфурна киселина
-
Реакција на калиум со сулфурна киселина
-
Самозапалива смеса на база на калиум хлорат, шеќер и сулфурна киселина
Поврзано[уреди | уреди извор]
- Царска вода
- Диетил етер – исто така познато како „слатко масло од витриол“
- Пирански раствор
- Сулфурна оксокиселина
- Труење со сулфурна киселина
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „Џебен водич за опасните хемиски материи #0577“. Национален институт за безбедност и здравје при работа (NIOSH). (англиски)
- ↑ 2,0 2,1 Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. стр. A23. ISBN 0-618-94690-X.
- ↑ 3,0 3,1 „Sulfuric acid“. Immediately Dangerous to Life and Health. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- ↑ 4,0 4,1 „Sulfuric acid safety data sheet“ (PDF). arkema-inc.com. Архивирано од изворникот (PDF) на 2011-04-09. Посетено на 2015-06-12.
Clear to turbid oily odorless liquid, colorless to slightly yellow.
- ↑ „Sulfuric acid“. chemicalland21.com.
Colorless (pure) to dark brown, oily, dense liquid with acrid odor.
- ↑ sulfuric acid. Encyclopædia Britannica. 2010.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 „Sulfuric acid – uses“. dynamicscience.com.au. Архивирано од изворникот на 9 мај 2013.
- ↑ „BASF Chemical Emergency Medical Guidelines - Sulfuric acid (H2SO4)“ (PDF). BASF Chemical Company. 2012. Посетено на December 18, 2014.
- ↑ Kinney, Corliss Robert; Grey, V. E. (1959). Reactions of a Bituminous Coal with Sulfuric Acid (PDF). Pennsylvania State University. Архивирано од изворникот (PDF) на 2017-04-28.
- ↑ Carey, F. A. „Reactions of Arenes. Electrophilic Aromatic Substitution“. On-Line Learning Center for Organic Chemistry. Универзитет во Калгари. Архивирано од изворникот на 6 јули 2008. Посетено на 21 февруари 2023.CS1-одржување: неподобна URL (link)
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
![]() |
„Сулфурна киселина“ на Ризницата ? |
- Меѓународна картичка за хемиска безбедност 0362 (англиски)
- Сулфурна киселина на Периодични видеа (Универзитет во Нотингем)
- Џебен водич за хемиски опасности на Националниот иститут за работничка безбедност и здравје
- CDC – Sulfuric Acid – NIOSH Workplace Safety and Health Topic
- External Material Safety Data Sheet Архивирано на 11 октомври 2007.
- Calculators: surface tensions, and densities, molarities and molalities of aqueous sulfuric acid
- Sulfuric acid analysis – titration freeware
- Process flowsheet of sulfuric acid manufacturing by lead chamber process
|
|
|