Клисура (Демиркаписко)
| Клисура | |
Обновена куќа во селото | |
  Клисура | |
| Координати 41°23′00″N 22°17′30″E / 41.38333° СГШ; 22.29167° ИГДКоординати: 41°23′00″N 22°17′30″E / 41.38333° СГШ; 22.29167° ИГД | |
| Регион |  Вардарски
|
| Општина |  Демир Капија
|
| Население | 3[1] жит. (поп. 2002) |
| Пошт. бр. | 1442 |
| Повик. бр. | 043 |
| Шифра на КО | |
| Надм. вис. | 240 м |
| Слава | Свети Никола |
|
Клисура на општинската карта  | |
 Клисура на Ризницата
| |
Клисура — село во Општина Демир Капија, во близина на градот Демир Капија.
Етимологија[уреди | уреди извор]
Името Клисура потекнува од старата местоположба на селото, додека Турците го викале Турлук.[2]
Географија и местоположба[уреди | уреди извор]
Селото се наоѓа во југоисточниот дел на територијата на Општина Демир Капија, сместено на десната страна на реката Вардар.[3] Селото е ридско, на надморска височина од 240 метри.[3] Од градот Демир Капија е оддалечено 7 километри, додека од градот Неготино е оддалечено 27 километри.
Селото се наоѓа на левата присојна страна во долината на Старата Река, десна притока на Вардар. Во самото село се наоѓаат повеќе чешми (Попчева, Васковска, Рујковска, Кузмановска и Орешковска или Бегова Чешма), додека надвор од селото има кладенци.[2]
Месностите во атарот на селото ги носат следниве имиња: Горна Лака, Лака, Долна Лака, Кофил, Стара Бачила, Голема Воденица, Корешничка Краста, Бел Камен, Карадаг, Свети Никола, Штудер, Скршена Прашума, Ревиште, Говедарница, Стефан, Крвнина, Јариштарник, Река, Ропче, Џаде, Рајевец, Солиште, Пресопту, Липкова Падина, Колибиште и Илимов Рид.[2]
Селото има збиен тип со разредени краеви. Поделено е на Горно, Средно и Долно Маало, разделени со мали долини. Сретселото се наоѓа во Долното Маало кај главната чешма, додека училиштето и црквата со гробиштата се наоѓаат во Средното Маало.[2]
Историја[уреди | уреди извор]
До крајот на XVII век, селото се наоѓало на устието на Стара Река во Вардар. Старото село било преместено поради нападите на Јуруците во месноста Колибиште. Во месноста Старо Село има трагови од куќишта и чешми, како и стари гробишта. Во близина на селото се наоѓала и Маркова Чешма, која се поврзува со Крале Марко, а над нејзе се наоѓа црквиштето „Св. Димитриј“. Во близина на црквата е месноста Крст или Св. Атанас, каде се колело бело јагне како курбан, додека на местото Св. Јован се колело црно јагне како курбан.[2]
Селото било христијанско од неговото основање и немало чифлици.[2]
Стопанство[уреди | уреди извор]
Атарот е мошне голем и зафаќа простор од 46,2 км2.[3]
Селаните главно се занимавале со земјоделство, сточарство и шумарство. Во минатото, селаните чувале и до 12.000 кози и овци.[2]
Население[уреди | уреди извор]
Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 г. во Клисура живееле 360 жители, сите Македонци христијани.[4][5] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 г. во Клисура имало 480 жители под врховенството на Бугарската егзархија.[6]
Селото наполно се раселило по 1981 година, кога што броело шест жители, македонско население.[3]
Според пописот од 2002 година, во селото Клисура имало 3 жители, сите Македонци.[1]
Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:
| Година | 1900[7] | 1905[8] | 1948 | 1953 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 1994 | 2002 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Население | 360 | 480 | 665 | 575 | 384 | 27 | 6 | 0 | 0 | 3 |
- Извор за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[9]
Родови[уреди | уреди извор]
Клисура е христијанско македонско село.[2]
Според истражувањата на Воислав Радовановиќ во 1924 година родови во селото се:
- Староседелци: Васковци (3 к.), Грнгевци (10 к.), Пејовци (3 к.), Рујковци (6 к.), Павлевци (8 к.), Паламидовци (2 к.), Брајевци (4 к.), Балтевци (3 к.), Атјевци и Сусевци-Орешковци (4 к.), Говедаровци (3 к.) и Индријовци (6 к.).
- Доселеници: Јанчевци (6 к.) и Митковци (7 к.), порано биле еден род, дедовците им се доселиле од селото Ошени во Костурско; Бежановци (2 к.) доселени се од Арнаутлук; Кузмановци (3 к.), доселени се од Охридско; Оризарци (5 к.), дедо Трајко и брат му Коле се доселиле од селото Миравци во Гевгелиско во првата половина на XIX век; Тренчовци (1 к.), доселени се исто така од Миравци во средината на XIX век; Назланини (1 к.), доселени се од Градец; Биновци (1 к.), таткото на Ристо, Митре, дошол како домазет во изумрените Штрокевци од селото Радња околу 1885 година. А таму се доселиле на почетокот од XIX век од Мариово; Милошовци (3 к.), дошле синовите на Нојко како домазетовци, Ѓоргија како домазет во изумрените Велковци, а Петре како домазет во Ајтовци, доселени се од селото Дрен, а Нојко таму се доселил од Копришница, дедо Милош води потекло од родот Андовци од селото Горна Драчевица од каде избегал околу 1840 година; Ѓаовци (1 к.), доселени се во 1893 година од Неготино; Ѓоревци (2 к.), доселени се од Бања околу 1895 година и Доровци (1 к.), доселени се од Горни Дисан во 1921 година, а таму се доселени од селото Зборско кај Воден во 1916 година.
Иселеништво[уреди | уреди извор]
Од селото пред 1920-тите години се иселиле родовите: Рујковци (1 к.) на чифлиг во Миравци кон средината на XIX век, Васковци (5 к.) на чифлиг во Дуброво околу 1860 година, а понатаму во Долна Драчевица и Оризарци (1 к.) во Габрово во 1911 година.
Селото било зафатено со силен миграциски бран во 1970-тите години и од 1981 година било целосно напуштено. На последниот попис во 2002 година повторно биле забележани постојани жители.
Општествени установи[уреди | уреди извор]
- Поранешно основно училиште
- ЖС „Клисура“ — железничка станица на линијата Скопје-Гевгелија
Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]
Во XIX век, Клисура било село во Тиквешката каза на Отоманското Царство.
Селото влегува во рамките на Општина Демир Капија, која била една од ретките општини која не била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото исто така било дел од Општина Демир Капија.
Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Неготино. Селото припаѓало на некогашната општина Неготино во периодот од 1957 до 1965 година. Во периодот 1955-1957 селото влегувало во рамки на општина Демир Капија.
Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната Општина Демир Капија, во која покрај селото Клисура, се наоѓале и селата Бесвица, Бистренци, Демир Капија, Драчевица, Дрен, Иберли, Копришница, Корешница, Кошарка, Человец и Чифлик. Во периодот 1950-1952, селото било исто така дел од некогашната општина Демир Капија, во која влегувале селата Демир Капија, Драчевица, Дрен, Копришница, Клисура и Чифлик.
Избирачко место[уреди | уреди извор]
Селото е опфатено во избирачкото место бр. 1238 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на специјалниот завод, заедно со дел од градот Демир Капија.[10]
Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]
- Археолошки наоѓалишта[11]
- Маркова Чешма — населба од неолитското време;
- Старо Село — населба од доцноантичко време;
- Црквиште — средновековна црква и некропола; и
- Чукајлица — населба и некропола од хеленистичко и римско време.
- Цркви[12]
- Црква „Св. Никола“ — главна селска црква; и
- Црква „Св. Талалеј“ — манастирска црква.
- Манастири
- Клисурски манастир — мал манастир во изградба
- Реки
- Старата Река — мала река што тече низ селото
- Природни реткости
- Долина на кактусите — месност со кактуси
Стара Река
Долина на кактусите
Малата селска црква „Св. Талалеј“
Редовни настани[уреди | уреди извор]
- Слави[2]
- Свети Никола — главна селска слава
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ 1,0 1,1 „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 4 септември 2021.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Радовановиќ, Воислав (1924). Тиквеш и Раец. Белград. стр. 279–282.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија (PDF). Скопје: Патрија. стр. 151. Посетено на 15 септември 2021.
- ↑ Како што е општопознато, Македонците во бугарските извори се присвојуваат и водат како Бугари, и покрај признанието дека самите отсекогаш се изјаснувале како Македонци.
- ↑ Кѫнчовъ, Василъ (1900). Македония. Етнография и статистика. София: Българското книжовно дружество. стр. 155. ISBN 954430424X.
- ↑ D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р.104-105.
- ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
- ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
- ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
- ↑ „Описи на ИМ“. Посетено на 3 ноември 2019.
- ↑ Грозданов, Цветан; Коцо, Димче; и др. (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Т. 2. Скопје: МАНУ. стр. 232. ISBN 9989-649-28-6.
- ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
Поврзано[уреди | уреди извор]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
| ||||||||||||||||
