Олга Токарчук

Од Википедија — слободната енциклопедија
Олга Токарчук
Токарчук (2018)
Роден(а)29 јануари 1962(1962-01-29) (62 г.)
Сулехув,  Полска
НационалностПолјачка
Занимањеписател, есеист, поетка, текстописец, психолог
Значајни делаТалкачи
НаградиНике (2008, 2015)
Виленица (2013)
Брикепрајс (2015)
Меѓународна Букеровска награда (2018)

Олга Навоја Токарчук (полски: Olga Nawoja Tokarczuk;[1] р. 29 јануари 1962 во Сулехув) — полска писателка, есеистка, текстописец, поетка, психолог; лауреат на Меѓународната Букерова награда 2018 за романот Талкачи Архивирано на 16 март 2018 г.,[2] двократен лауреат на литературната награда „Нике“ за романите „Талкачи“ (2008) и „Јакубови книги“ (2015), како и добитничка на Нобеловата награда за 2018 година.[3]

Животопис[уреди | уреди извор]

Олга Токарчук израснала во Сулехув, потоа со родителите се преселила во Кетжа, каде завршила средно во гимназијата „Ц.К. Норвид“. Дипломирала психологија на Варшавскиот универзитет. За време на студиите како волонтерка се грижела за лица со психички болести. По студиите работела како психотерапевтка во диспанзер за психичко здравје во Валбжих. Кога нејзините први книжевни дела станале популарни, дала отказ на работа и по преселувањето во Нова Руда се посветила на пишувањето. Сега живее во Вроцлав, исто така и во Крајанув околу Нова Руда, во Средните Судети. Пејзажот и културата на таа околина се превиваат во неколку нејзини дела. Води прозни работилници на Литературно-уметничкиот отсек при Јагелоњскиот универзитет во Краков.

Творештво[уреди | уреди извор]

Токарчук дебитирала во 1979 година со својата прва збирка раскази „Напреку“, објавена под псевдонимот Наташа Бородин. Како романописец дебитирала во 1993 година, со книгата „Патување на луѓето на книгата“, која добила награда од Полското друштво на издавачи на книги, а била објавена во „Мандрагора“. Во 1995 година се појавил нејзиниот втор роман, „Е.Е.“ во кој се зборува за созревањето на девојче кое наеднаш добива парапсихички вештини кои исто така наеднаш ги губи. Голем успех постигнала со романот „Правек и другите времиња“[4] од 1996 година. Во 1998 година ги објавила збирката раскази „Орман“ и романот „Денски дом, ноќен дом“. Во 2004 година се појавила збирката раскази „Последни приказни“ која се состои од три одделни приказни, кои се појавуваат во независни времиња и простори од себе. Таа е автор и на стихотворбата „Бардо“. „Шупа“, која содржи опис на подвижна шупа од манастирот на редемптористите во Шлески Бардо. Исто така, Токарчук е почесен граѓанин на овој град.

Во првата половина на октомври 2007 година се појавил романот „Талкачи“ на кој Токарчук работела три години. Таа споменува дека повеќето забелешки ги правела за време на патувањата, нагласувајќи дека „...тоа не е книга за патување. Во неа нема опис за споменици и места. Ова не е дневник за патување, ниту репортажа. Попрво сакав да го насочам погледот кон тоа што значи да се патува, движи, измешува. Каква смисла има тоа? Што ни дава тоа? Што значи тоа“ - пишува авторката во воведот. Како што вели самата Токарчук, „пишувањето роман за мене е преносно во зрелоста со раскажувањето на бајки на самиот себе. Така како што прават децата, додека да заспијат. При тоа се служат со јазикот на пограничната зона од сонот и јавето, опишуваат и измислуваат“. Во своите дела Токарчук пишува за „темната страна на полската историја“ и за колонизацијата на територијата на која претходно живееле малцинствата, поради што била прогласена за предавник од десничарските кругови.[3]

Активност[уреди | уреди извор]

Таа бeла коорганизатор на Фестивалот на Кратки Приказни, за време на кој автори на кратки книжевни форми од Полска и странство ги презентираат своите дела[5]. Водела работилници за проза на Институтот за Литература и Уметност на Јагелонскиот Универзитет во Краков[6]. Во 2008 година, таа предава творечко пишување на Универзитетот во Ополе[7][8]. Соработувала со Партијата на Зелените и беше член на уредничкиот одбор на општествено-политички весник “Политичка критика”. Од 2015 година го организира фестивалот „Планината на литературата“ во Нова Руда и неговата околина со учество на Карол Малишевски, Културното здружение „Гора Бабел“ на градот и општината Нова Руда. Програмата на фестивалот вклучува: едукативни кампањи, дебати, концерти, панели, емисии, состаноци, Средби на Поезијата во Нова Руда, работилници (филмски, кулинарски и литературни) и изложби.

На 2 декември 2019 година во Вроцлав, таа најави основање на фондација, со седиште во вилата на Тимотеуш Карпович на ул. Кжичка 29, која меѓу другите ќе ги избере како свои цели поддршка и промовирање на полската култура, вклучувајќи писатели и преведувачи; акција за човекови права, вклучително и спротивставување на дискриминацијата и ограничување на граѓанските слободи и заштита на животната средина, вклучително и борбата за правата на животните. Taa ќе ги донира приходите од Нобеловата награда, како  на основачкиот фонд, во висина од 350.000 PLN. Фондацијата треба да биде простор за меѓународен разговор за можностите на литературата во дијагностицирањето на светот, во опишувањето на реалноста во која ксенофобичните и националистичките чувства опасно брзо растат. Во совет на фондацијата учествуваат Агњешка Холанд и Ирек Грин, шефот на Вроцлавската дом на литературата.

Гледишта и сфаќања[уреди | уреди извор]

Таа е феминистка. Ги поддржува активностите за заштита на животната средина, правата на животните, еднаквоста и граѓанското општество. Таа е член на Советот на Стефан Батори[9]. Редовно учествува на парадите за еднаквост [10]. Таа јавно изјавува дека не припаѓа на Католичката црква [11]. Во говорот за Нобеловата награда таа ја спореди Википедија, на која и се восхитува и поддржува, со концептот на пансофија на Јан Амос Коменски, односно сезнаење - целосно знаење[12]. Нејзините активности, ставови и дела беа неколкупати критикувани од некои десничарски и конзервативни медиуми, како и од активисти од партијата Право и Правда.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „STOWARZYSZENIE KULTURALNE "GÓRY BABEL" | Rejestr.io“. rejestr.io. Посетено на 2019-10-10.
  2. ↑ „Olga Tokarczuk's 'extraordinary' Flights wins Man Booker International prize“. The Guardian. 22 мај 2018. Посетено на 22 мај 2018.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Награда за книжевност добија двајца автори“, Слободен печат, година VII, број 1783, стр. 32.
  4. ↑ Правек и другите времиња
  5. ↑ Morawiecka, Anna (11(26)/2008). „Bieguństwo. Wywiad z Olgą Tokarczuk“. „Ludzka Sprawa: 4–5. Проверете ги датумските вредности во: |date= (help)
  6. ↑ Matuszek-Stec, Gabriela (2018). Twórcze pisanie – specyfika studiów podyplomowych (na przykładzie najstarszej w Polsce szkoły pisarzy – Studium Literacko-Artystycznego UJ). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  7. ↑ Michnik, Adam (2018-04-27). Gazeta Wyborcza at 10. Routledge. стр. 91–102. ISBN 978-1-351-30736-9.
  8. ↑ Czarnecki, Krzysztof; Zając, Tomasz (2015-07-01). „Pomoc materialna dla studentów a decyzje kandydatów na studia na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu i Uniwersytecie Warszawskim“. Kwartalnik Ekonomistów i Menedżerów. 37 (3): 73–91. doi:10.5604/01.3001.0009.4639. ISSN 1734-087X. no-break space character во |title= во положба 33 (help)
  9. ↑ Krahel, Tadeusz (2019). Wydział Teologiczny Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie 1919 Wilno – Białystok 1948. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku. стр. 11–22.
  10. ↑ Gołek-Sepetliewa, Dorota (2020-12-31). „Recepcja twórczości Olgi Tokarczuk w Bułgarii“. Przekłady Literatur Słowiańskich. 10 (2): 47–58. doi:10.31261/pls.2020.10.02.02. ISSN 2353-9763.
  11. ↑ Goworek, Katarzyna (2013-01-01). „Rola aktywnego obywatela w procesie demokratyzowania demokracji na przykładzie Polski po 1989 roku“. Refleksje. Pismo naukowe studentów i doktorantów WNPiD UAM (8): 113. doi:10.14746/r.2013.2.11. ISSN 2081-8270. no-break space character во |title= во положба 27 (help)
  12. ↑ Maszewski, Zbigniew (2019-10-15). „Remembering William Faulkner's Address Upon Receiving the Nobel Prize for Literature“. Polish Journal for American Studies (13 (Spring 2019)): 5–12. doi:10.7311/pjas.13/1/2019.01.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Нормативна контрола
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Олга_Токарчук&oldid=5126356“