Хуан Рамон Хименес

Од Википедија — слободната енциклопедија
Хуан Рамон Хименес

Хуан Рамон Хименес (шпански: Juan Ramòn Jimenéz) (23 декември 1881, Могер - 29 мај 1958, Сан Хуан, Порторико) се смета, покрај Антонио Мачадо и Федерико Гарсија Лорка, за најголем поет на шпанскиот јазик на дваесеттиот век, со пресудно влијание на најзначајните шпански лиричари од првите децении на столетијето. Учител и пријател на Лорка, Алберти, Гилјен, Салинас, Алеиксандре, Сернуда, неговата пеозија ги отвора и ги освојува патиштата на шпанската лирика кон врвовите на модерната поезија во светот. Затоа со право е напишано дека „сите врености, сите резултати со кои се гордее и се радува актуелната кастиљска поезија стсаа преку Хуан Рамон Хименес, беа оспорувани од Хуан Рамон Хименес, беа пуштени во оптек од Хуан Рамон Хименес“ и дека „тој протега еден чудесен мост од светлини, бои, тонови над субверзивните движења“. Застапник на поетика, како што пишува тој, за „ни поново...ни подалеку; подлабоко, и за „чиста“, апсолутна пеозија, и воведувач на неопопуларизмот и култот спрема класиците во согласје со големите искуства на европскиот романтизам и симболизам, тој го изодува патот кон една метафизичка, длабока, себеиспитувачка пеозија за смислата и убавината на постоењето.[1]

Животопис[уреди | уреди извор]

Хуан Рамон Хименес е роден во Могер, Андалусија, во 1881 година. Матурирал во колеџот на језуитите во Пуерто де Санта Марија (Кадиц), а право студирал во Севиља, за потоа да им се оддаде на поезијата и сликарството. Нежен со здравјето, младоста ја поминал во санаториуми во Франција и Шпанија и во жива питературна активност во Могер и во Мадрид (соработувал со Рубен Дарио во модернистичкото движење, објавувал поезија, ги собирал околу себе, во текот на неколку години, младите поети, посебно од Германија на 27-та.

Во 1916 година стапил во брак со професорката Сенобија Кампруби Ајмар, која ќе му биде доживотна сопатничка, патувал со неа во САД, за да се врати во Мадрид целосно посветен во поезијата и на литературните активности. Во почетокот на Граѓанската војна во Шпанија, во 1936 година, заминал во емиграција, каде што останал до крајот на животот - во САД (Њујорк, Вашингтон), при што патувал во Куба, Аргентина, Уругвај, Порторико, држејќи предавања за шпанската литература на тамошните универзитети.

Во 1956 година станал добитник на Нобеловата награда за литература, три дена пред смртта на Сенобија, неговата жена. Последните години од животот ги поминал во Порторико, каде што умрел во 1958 година.

Потпис на Хуан Рамон Хименес

Творештво[уреди | уреди извор]

Хуан Рамон Хименес е автор на повеќе книги проза, на дневници, есеи и критики, но пред сè и над сè на четириесетина книги поезија. Своите први стихови ги објавил во раната младост, во 1897 и 1898 година. Неговата поезија била под влијание на францускиот романтизам и импресионизам, а потоа и на симболизмот и надреализмот, но тој црпел инспирација и во шпанската народна песна. Во книжевниот живот се вклучил на преминот меѓу 19 и XX век, но формално не припаѓал на ниту една книжевна група или организација. Неговата поезија го означува пресвртот во шпанската лирика и „чистата“ и „ултраистичка“ поезија на Хименес го трасирала патот по кој подоцна се движеле Салинас, Гилјен, Лорка и Алберти. Во првата фаза од неговото творештво се присутни традицијата, фолклорот и народните верувања, додека втората фаза е помисловна и медитативна. Од оваа фаза посебно се истакнува збирката „Господ желен и пожелуван“, напишана за време на неговата емиграција во САД. Во 1957 година, тој ја објавил и збирката „Трета поетска антологија“, која содржи избор од 39-те дотогашни збирки поезија на Хименес и која содржи дури 700 песни.[2]

Позначајни книги со поезија на Хуан Рамон Хименес се:

  • „Almas de violeta“, 1900 (Виолетови души); „Aarias trisres“, 1903, (Тажни арии); „Jardines lejanos“, 1904, (Далечни градини); „Elegias puras“, 1908, (Чисти елегии); „Pastorales“, 1911, (Пасторали); „Sonetos espirituales“, 1917, (Спиритуални сонети); „Platero y yo“, 1917, (Сребре и јас); „Diario de un poeta recin casado“, 1917, (Дневник на скоро женетиот поет); „Eternidades“, 1918, (Вечности); „Unidad“, 1925, (Единство); „Canci'on“, 1936, (Песна); „Le estaci'on total“ 1946, (Потполно доба); „Animal de fondo“, 1949 (Животно од дното) и други.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. Превод на литературни дела од автори кои добиле Нобелова награда, НИД „Микена“, Битола, 2010.
  2. Катица Ќулавкова, „Оддекот на андалусиската елегија“, во: Хуан Рамон Хименес, Сребре и јас, Детска радост, Скопје, 1986, стр. 169-173.