Едначење по звучност: Разлика помеѓу преработките
[проверена преработка] | [непроверена преработка] |
сНема опис на уредувањето |
toa za zvucnite |
||
Ред 53: | Ред 53: | ||
== Правило 4 == |
== Правило 4 == |
||
Согласката ''ј'' се обезвучува и пред африкативните ''ц'', ''ч'' во префиксираните зборови. |
Согласката ''ј'' се обезвучува и пред африкативните ''ц'', ''ч'' во префиксираните зборови. |
||
tanja e smotana i mnogu seksi iima cicika kako na bomba i se ebe so site oooooooooooooooooooooooooo aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa lelele kurot ti e mn jak ooooooooooooooooooooaaaaaaaaaaaaaaaaaa putkata i e mn jakaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaahhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh |
|||
⚫ | =ви изразена во поголем степен, по извршеното едначење се добива една согласка: ''одамна'' (од ''оддамна''), ''бесмислен'', ''бесмртен'', ''бесрамен'', ''бестрашен'', ''исее'', ''исекне'', ''исели'', ''исече'', ''раседла'' (од ''разседла''), ''расее'', ''расели'', ''расече'', ''раслои'', ''расобуе'', ''расони'' и др. |
||
== Правило 5 == |
|||
Кога префиксите што завршуваат на согласка (''зад''-, ''над''-, ''од''-, ''под''-, ''пред''-, ''без''-, ''из''-, ''раз''-) ќе влезат во состав на збор што почнува со [[истородна согласка]], настануваат два случаја. |
|||
=== Правило 5.1 === |
|||
Во некои зборови границата меѓу префиксот и [[основен збор|основниот збор]] јасно се чувствува, и согласките се пишуваат удвоено: ''оддели'', ''поддава'', ''раззелени'', ''оттука'', ''поттикне'', ''бессовесен'', ... |
|||
=== Правило 5.2 === |
|||
⚫ | |||
Иста појава имаме и на составите меѓу префиските ''без''-, ''из''-, ''раз''- и зборовите што почнуваат со ''ш''. Во едни случаи се чува ''с'': ''бесшумно'' (од ''безшумно''), ''исшета'', ''исшие'', ''исшилчи'', а во други, по асимилацијата на ''с'' во ''ш'', се добило едно ''ш''; ''ишари'' (од ''изшари''), ''ишмрка'', ''уштипе'', ''рашета'' (од ''разшета''), ''рашие'', ''рашири'', ''раштима'', ''раштрка''. |
Иста појава имаме и на составите меѓу префиските ''без''-, ''из''-, ''раз''- и зборовите што почнуваат со ''ш''. Во едни случаи се чува ''с'': ''бесшумно'' (од ''безшумно''), ''исшета'', ''исшие'', ''исшилчи'', а во други, по асимилацијата на ''с'' во ''ш'', се добило едно ''ш''; ''ишари'' (од ''изшари''), ''ишмрка'', ''уштипе'', ''рашета'' (од ''разшета''), ''рашие'', ''рашири'', ''раштима'', ''раштрка''. |
Преработка од 20:16, 1 ноември 2012
Македонска фонетика и фонологија |
---|
Гласови
Писмо
Поврзано
|
Според звучноста согласките се делат на безвучни, звучни и сонатни. Безвучните и звучните согласки образуваат таканаречени корелативни парови. Секоја безвучна согласка, освен х, има свој звучен парник. Тие парови се:
корелативни парови | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
звучна: | б | д | г | в | з | ж | (-) | ѕ | џ | ѓ |
безвучна: | п | т | к | ф | с | ш | (х) | ц | ч | ќ |
Правило 1
Звучните и безвучните согласки се едначат по звучност кога ќе се најдат во непосреден допир. Едначењето се врши спрема втората согласка. Звучните согласки пред безвучните се менуваат во безвучни. Пример:
- б-п: баба - бапски; врабец - врапче, врапци; даб, дабот - дапче; забец - запци, запчест; јамб, јамбот, јампски; Љубе - Љупчо, Љупка; роб, робот - ропски, ропство, ...
- д-т:
- г-к:
- в-ф:
- з-с:
- ж-ш:
- ѕ-ц:
- џ-ч:
- ѓ-ќ:
Правило 2
Безвучните согласки пред звучните преоѓаат во звучни
Правило 3
Едначењето по звучност редовно се обележува и во префиксираните зборови.
Правило 4
Согласката ј се обезвучува и пред африкативните ц, ч во префиксираните зборови.
tanja e smotana i mnogu seksi iima cicika kako na bomba i se ebe so site oooooooooooooooooooooooooo aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa lelele kurot ti e mn jak ooooooooooooooooooooaaaaaaaaaaaaaaaaaa putkata i e mn jakaaaaaaaaaaaaa aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaahhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhhh
=ви изразена во поголем степен, по извршеното едначење се добива една согласка: одамна (од оддамна), бесмислен, бесмртен, бесрамен, бестрашен, исее, исекне, исели, исече, раседла (од разседла), расее, расели, расече, раслои, расобуе, расони и др.
Иста појава имаме и на составите меѓу префиските без-, из-, раз- и зборовите што почнуваат со ш. Во едни случаи се чува с: бесшумно (од безшумно), исшета, исшие, исшилчи, а во други, по асимилацијата на с во ш, се добило едно ш; ишари (од изшари), ишмрка, уштипе, рашета (од разшета), рашие, рашири, раштима, раштрка.
Правило 6
Едначењето по звучност не се одбележува во следниве случаи:
Правило 6.1
Не се одбележува едначењето на в пред безвучна согласка
Правило 6.2
Не се одбележува едначењето на д
Правило 6.3
Пред членската наставка -та не се одбележува и едначењето на другите звучни согласки
Правило 6.4
Согласката г не се едначи во: бегство, другпат.
Правило 6.5
Не се едначи т во сложените зборови од типот: петгодишен, десетгодишен, дванаесетгодишен, ...
Правило 6.6
Едначењето на согласките по звучност не се одбележува и во некои сопствени имиња од туѓо потекло.
Правило 6.7
Во допир со гласниците (сонанти) не се врши едначење по звучност: милослив, милосница, мирислив.
Литература
- Правопис на македонскиот литературен јазик, Институт за македонски јазик "Крсте Мисирков", трето издание на Просветно дело - Скопје, 1986, Редакциски одбор: Божо Видоевски, Тодор Димитровски, Кирил Конески, Крум Тошев (претседател), Рада Угринова-Скаловска