Минато определено свршено време во македонскиот јазик

Македонски глаголски форми
	Општо категорија време; ; категорија начин; ; категорија лице; ; категории род и број; ; категорија вид; ; категорија залог; ; категорија преодност; ; образување на глаголи; ; класификација; ; ; Прости глаголски форми сегашно време; ; минато определно свршено време; ; минато определено несвршено време; ; заповеден начин; ; глаголска л-форма; ; глаголска придавка; ; глаголска именка; ; глаголски прилог; ; Сложени глаголски форми минато неопределено свршено време; ; минато неопределено несвршено време; ; предминато време; ; идно време; ; минато-идно време; ; идно прекажано време; ; можен начин; ; има-конструкција; ; сум-конструкција; ; да-конструкција; ; Поврзано македонска граматика македонски јазик
	Кутијава: преглед; разговор; уреди;

Минатото определно свршено време (МОСВ), поретко: аорист — граматичко време со кое македонскиот јазик се служи да искаже минато, завршено и заокружено дејство. Со цел да се образува ова време, македонскиот јазик има развиено само четири различни наставки за соодветни лица и две нулти наставки.

Образување[уреди | уреди извор]

За образување на минатото определено свршено време, македонскиот јазик има развиено систем на наставки кои се додаваат на основниот глагол. Наставките кои се додаваат според лица се^[1]:

	еднина	множина
1.	− в	− вме
2.	∅	− вте
3.	∅	− а / − ја

Со дадените наставки, сите глаголи од сите глаголски групи и подгрупи можат да се сменат по лица, па така имаме:

	а - глаголска група прочита	и - глаголска група и-раздел: прати	и - глаголска група е-раздел: оздрави	и - глаголска група а-раздел: издржи
Јас	прочитав	пратив	оздравев	издржав
Ти	прочита	прати	оздраве	издржа
Тој, таа, тоа	прочита	прати	оздраве	издржа
Ние	прочитавме	пративме	оздравевме	издржавме
Вие	прочитавте	пративте	оздравевте	издржавте
Тие	прочитаа	пратија	оздравеа	издржаа

	е - глаголска група а-раздел: стане	е - глаголска група е-раздел: сотре	е - глаголска група о-раздел: дојде	е - глаголска група раздел без самогласка: измие
Јас	станав	сотрев	дојдов	измив
Ти	стана	сотре	дојде	изми
Тој, таа, тоа	стана	сотре	дојде	изми
Ние	станавме	сотревме	дојдовме	измивме
Вие	станавте	сотревте	дојдовте	измивте
Тие	станаа	сотреа	дојдоа	измија

Од промената на глаголите во ова време се забележува дека^[1]:

второто и третото лице во еднина се еднакви и без лична наставка;
основната самогласка не се менува при промената по лице, освен во о-раздел од е-глаголската група, каде што наместо о се јавува е во второто и третото лице еднина;
кај глаголите со раздел без основна самогласка личните наставки се додаваат на општиот дел од глаголот;
Наставката -ја се јавува кај глаголите од и-група со и-раздел и кај глаголите од е-група со раздел без самогласка.

Употреба[уреди | уреди извор]

Основното значење на минатото определено свршено време е да се искаже заокружено и засведочено дејство, во присуство или со учество на оној што зборува во еден определен момент во минатото. Временскиот период што го опфаќа ова време може да биде сосема кус (пр: Погледнав накај него.), како и долг (пр: Куќата ја изградија за шест месеци)^[1].

За образување на ова време се употребуваат глаголи од свршен вид. Во поретки случаи, обично во народниот јазик, има и образување со несвршени глаголи, како на пример: Три дни лежев болен. Една вечер спав надвор.^[1]

Покрај основното значење, со ова време може да се означи и^[1]:

идност
услов
современост

Наводи[уреди | уреди извор]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 Стојка Бојковска, Димитар Пандев, Лилјана Минова - Ѓуркова, Живко Цветковски (2001). Македонски јазик за средно образование. Скопје: Просветно Дело АД. стр. 120 и 121. Недостасува |author1= (help)CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)