Список на социјалистички земји
Список на земји кои во секој момент од историјата се декларирале како социјалистички или во своите устави усвоиле некои карактеристики на различни варијанти на социјализмот.
Имало или сеуште има земји каде социјалистичките партии биле на власт, но тие не морале да го усвојат социјализмот во нивното име или устав. Таквите земји не се наведени овде. Сепак, има земји каде социјалистичките партии не се на власт, но бидејќи во нивните устави има референци за каква било форма на социјализам, тие се вклучени во оваа листа.
Марксистичко-ленинистичка[уреди | уреди извор]
На Запад овие земји буквално се нарекувале „комунистички“, бидејќи нивните владејачки партии во нивното име го вклучиле зборот „комунистички“. Всушност, тие земји се сметале себеси за социјалистички, што било потврдено и во нивните устави. Тие се дефинирани како форми на владеење во кои државата функционира како дел од еднопартиски систем и во кои марксизмот-ленинизмот е прифатен како официјална идеологија.
Денес речиси и да нема социјалистички држави со општествено - политички систем кој постоел до 1989 година односно до падот на Берлинскиот ѕид. Ретки се такви земји, како што се: Северна Кореја, Куба, како и делумно Белорусија и Приднестровие, кои официјално не се под власта на комунистичката партија. Други земји како Народна Република Кина, Виетнам и Лаос, Де факто функционираат според капиталистичката економија, додека владеењето на Комунистичката партија го претставува само државниот апарат за одржување на режимот на власт. Во овие земји социјализмот е само изговор за експлоатација на работниците од т.н Еднопартиска држава автократски капитализам.
Во западните земји, дефиницијата за социјализам е обезбедување на социјални бенефиции што капиталистичката држава им ги обезбедува на своите граѓани. Западната дефиниција за комунизмот е спротивна на капитализмот, односно дека капиталот се распределува подеднакво на сите, така што приближно сите граѓани имаат сличен или еднаков социјален статус.
Тековно[уреди | уреди извор]
Социјалистичка Република Вијетнам – након званичног уједињења Вијетнама од 2. јули 1976, у Северном Вијетнам од 1954. година[1]
Народна Република Кина – од 1. октомври 1949. година[2]
Северна Кореја – од 9. септембра 1948.[3]; Во уставот на Северна Кореја, сите референци на марксизам-ленинизам се отстранети во 1992, а официјална филозофија на земјата станала идејата на Џуче. Меѓутоа, Џуче исто така е опишана и како креативна примена на марксизмот-ленинизмот[4]
Република Куба – од 1. јануари 1959. година[5]
Демократска Народна Република Лаос – од 2. декември 1975 година[6][7][8]
Поранешни[уреди | уреди извор]
- Демократска Република Авганистан (27. април 1978 – 28. април 1992)
Народна Социјалистичка Република Албанија (1. јануари 1946 – 22. март 1992)
Народна Република Ангола (11. ноември 1975 – 27. август 1992)- Народна Република Бенин (30. ноември 1975 – 1. март 1990)
Народна Република Бугарија (15. септември 1946 – 7. декември 1990)- Демократска Република Вијетнам (2. септембар 1945 – 2. јул 1976)
Народна револуционарна влада на Гренада (13. март 1979 – 25. октомври 1983)
ДЕРГ (28. јун 1974 – 10. септември 1987)
Народна Демократска Република Етиопија (10. септември 1987 – 27. мај 1991)- Демократска Народна Република Јемен (30. ноември 1967 – 22. мај 1990)
Социјалистичка Федеративна Република Југославија (29. ноември 1945 – 27. април 1992)
Демократска Кампучија (4. април 1976 – 7. јануари 1979)
Народна Република Кампучија (7. јануар 1979 – 23. октомври 1991)
Народна Република Конго (3. јануари 1970 – 15. март 1992)
Унгарска Народна Република (20. август 1949 – 23. октомври 1989)- Народна Република Мозамбик (25. јуни 1975 – 1. декември 1990)
Монголска Народна Република (24. ноември 1924 – 12. февруари 1992)
Источна Германија (7. октомври 1949 – 3. октомври 1990)
Народна Република Полска (28. јун 1945 – 19. јул 1989)
Социјалистичка Република Руманија (30. декември 1947 – 22. декември1989)
Советски Сојуз (30. декември 1922 – 26. декември 1991)- Демократска Република Сомалија (21. октомври 1976 – 26. јануари 1991)
- Народна Република Тува (14. август 1921 – 11. октомври1944)
Чехословачка Социјалистичка Република (9. јуни 1948 – 29. март 1990)
Немарксистичко-ленинистички[уреди | уреди извор]
Список на земји чии устави имаат референци за социјализмот, но не го применуваат марксизам-ленинизмот. Како такви, тие прифатиле различни верзии и погледи на социјализмот. Така, Либија или Египет во одредени фази применуваат или применувале различни верзии на арапскиот социјализам. Партијата Куоминтанг, која владеела со целата Република Кина до 1949 година, го прифатила т.н Кинески социјализам. Во некои африкански земји, како што е Танзанија, официјалната идеологија била африканскиот социјализам.
Со референци во уставот[уреди | уреди извор]
Народна Република Бангладеш – од 16. декември 1971.[9]
Ко-оперативна Република Гвајана – од 23. фебруара 1970.[10]
Република Индија – од 15. август 1947.[11]
Република Кина – од 1. јануари 1912.
Република Португалија – од 26. априла 1976.[12]
Танзанија – од 26. априла 1964.[13]
Демократска Социјалистичка Република Шри Ланка – од 7. септември 1978.[14]
Меѓународно непризната
- Приднестровие – од 17. јануари 1996.[15]
Поранешни[уреди | уреди извор]
Алжир (15. септември 1963 – октомври 1988)[16]
Буркина Фасо (4. август 1984 – 15. октомври 1987)
Мјанмар (4. јануари 1948 – 2. март 1974)- Мјанмар (2. март 1974 – 23. септември 1988)[17]
Гана (8. април 1961. – 24. февруари 1966; 31. декември 1981 – 7. јануари 2001)[18][19]
Народна Револуционарна Република Гвинеја (2. октомври 1958 – 3. април 1984)- Гвинеја-Бисао (24. септември 1973 – 17. февруари 2000)
Арапска Република Египат – (11. септември 1971 – 26. март 2007)[20]
Замбија (24. октомври 1964 – 2. новември 1991)
Занзибар (12. јануари – 26. април 1964)
Република Зеленортска Острва (8. јули 1975 – 22. март 1991)
Зимбабве (18. април 1980 – 4. октомври 1988)
Држава Израел
Индонезија (18. август 1945 – 12. март 1967)
Република Ирак (14. јули 1958 – 16. јули 1979)
Арапска Република Јемен (27. септември 1962 – 22. мај 1990)
Кенија (6. декември 1969 – 12. јануар 1992)
Комори (3. август 1975 – 13. мај 1978)
Либијска Арапска Република (1. септембар 1969 – 2. март 1977)[21]
Либијска Џамахирија (2. март 1977 – 20. октомври 2011)[21]
Демократска Република Мадагаскар (21. декември 1975 – 19. август 1992)
Република Мали (6. декември 1968 – 12. јануар 1992)
Мексико (1. декември 1928 – 1. декември 2000)
Република Никарагва (16. јул 1979 – 25. април 1990)
Сојуз на Африкански Држави (23. новембар 1958 – 1962)
Демократска Република Сао Томе и Принципе (12. јул 1975 – 3. април 1991)
Република Сенегал (6. септември 1960 – 1. април 2000)
Република Сејшели (5. јуни 1977 – 26. јули 1992)
Сирија Арапска Република (9. март 1963 – 27. февруари 2012)
Демократска Република Судан (25. мај 1969 – 15. декември 1985)
Република Суринам (25. февруари 1980 – 30. декември 1987)- Република Тангањика (9. декември 1962 – 26. април 1964)
Република Тунис (25. јули 1957 – 27. февруари 1988)
Република Уганда (15. април 1966 – 25. јануари 1971)- Обединета Арапска Република (22. февруари 1958 – 28. септември 1961)
Република Чад (1962 – 1990)
Меѓународно непризната
Палестинска Народна Самоуправа (5. јули 1994 – 15. јануари 2005)
Краток термин[уреди | уреди извор]
Список на краткотрајни држави, кои најчесто се формирале за време на војни или револуции (повеќето од нив по Првата светска војна ) и се сметале за социјалистички по која било дефиниција, но не опстанале доволно долго за да формираат стабилна влада или да бидат меѓународно признание.
Азербејџанска Народна Влада (ноември 1945 – декември 1946)
Демократска Влада на Албанија (20. октомври 1944 – 11. јануари 1946)
Алзашка Советска Република (9. – 22. ноември 1918)
Штрајк на рудари во Астурија 1934. (де факто) (5. – 18. октобар 1934)- Баварска Совјетска Република (6. април – 3. мај 1919)
- Бесарабијска Советска Социјалистичка Република (мај – септември 1919)
Галициска Совјетска Социјалистичка Република (8. јул – 21. септември 1920)
Политички комитет на народно ослободување (Грчка) (10. март 1944 – 28. август 1949)
Доњецк-Кривојрош Совјетска Република (12. февруари – мај 1918)
Естонска Работничка Комуна (29. ноември 1918 – 5. јуни 1919)
Демократска Република Јемен (21. мај – 7. јул 1994)
Кинеска Советска Република (7. ноември 1931 – октомври 1934)
Народна Република Кореја (6. септември 1945 – февруари1946)- Привремен Народен Комитет за Северна Кореја (февруари 1946 – 9. септември 1948)
- Лимерички Совет (15. – 27. април 1919)
Летонска Социјалистичка Советска Република (17. декември1918 – 13. јануари 1920)
Литванска Социјалистичка Совјетска Република (16. декември 1918 – 27. февруари 1919)- Литванско-Белоруска Совјетска Социјалистичка Република (27. фебруари – 25. август 1919)
- Унгарска Советска Република (21. март – 6. август 1919)
Република Махабад (22. јануари – 15. декември 1946)- Муганска Советска Република (март – јуни 1919)
- Социјалистичка Република Германија(9. ноември 1918 – 11. август 1919)
Советска Република Најсар (декември 1917 – 26. февруари 1918)- Советска Република Одеса (31. јануари – 13. март 1918)
- Париска комуна (18. март – 28. мај 1871) - прва социјалистичка република во историјата
Персиска Социјалистичка Советска Република (9. јуни 1920 – септември 1921)
Привремена Револуционарна Влада на Република Јужен Виетнам (30. април 1975 – 2. јуни 1976)- Словачка Советска Република (16. јуни – 7. јули 1919)
- Финска Социјалистичка Радничка Република (28. јануари – 29. април 1918)
Хунански Совет (1927)
Социјалистичка Република Чиле (4. јуни – 13. септември1932)
Вклучени во Советскиот Сојуз[уреди | уреди извор]
Совјетска Социјалистичка Република Абхазија (21. мај – 16. декември 1921)
Азербејџанска ССР (2. април 1920 – 12. март 1922)
Белорусија (31. јул 1920 – 30. декември 1922)
Бухарска Народна Совјетска Република (8. октобар 1920 – 17. февруари 1925)
Грузија (25. февруари 1921 – 12. март 1922)
Далекоисточна Република (6. април 1920 – 15. ноември1922)
Закавкаска Совјетска Социјалистичка Република (12. март 1922 – 30.декември 1922)
Ерменија (29. декември 1920 – 12. март 1922)
РСФСР (7. новември 1917 – 30. декември 1922)
Туркестанска Социјалистичка Федеративна Република (30. април 1918 – 27. октомври 1924)
Украина (10. март 1919 – 30. декември 1922)
Финска Демократска Република (1. декември 1939 – 12. март 1940)
Хорезманска Народна Совјетска Република (26. април 1920 – 20. октомври 1923)
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Constitution of the Socialist Republic of Vietnam Архивирано на 13 мај 2021 г.: "The Communist party of Vietnam (...), who adheres to Marxism-Leninism and Ho Chi Minh's thought, is the force assuming leadership of the state and society."
- ↑ Constitution of the People's Republic of China: "Both the victory of China's new-democratic revolution and the successes of its socialist cause have been achieved by the Chinese people of all nationalities under the leadership of the Communist Party of China and the guidance of Marxism-Leninism and Mao Zedong Thought, and by upholding truth, correcting errors and overcoming numerous difficulties and hardships."
- ↑ Herskovitz, Jon (28. 9. 2009.). „North Korea drops communism, boosts "Dear Leader"“. Reuters. Проверете ги датумските вредности во:
|date=(help) - ↑ Grace Lee: The Political Philosophy of Juche, Stanford Journal of East Asian Affairs, May 2003, Volume 3
- ↑ Constitution of the Republic of Cuba Архивирано на 17 мај 2013 г.: WE, CUBAN CITIZENS, heirs and continuators of the creative work and the traditions of combativity, firmness, heroism and sacrifice fostered (...) by those who promoted, joined and developed the first organizations of workers and peasants, spread socialist ideas and founded the first Marxist and Marxist-Leninist movements."
- ↑ Answers.com - Is Laos a communist country today?
- ↑ „Laos Salutes Cuban Communist Congress - AHURA.CU ENGLISH“. Архивирано од изворникот на 29. 09. 2011. Посетено на 07. 05. 2011. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ „21st Century Communism - Laos on Emphas.is“. Архивирано од изворникот на 04. 05. 2011. Посетено на 07. 05. 2011. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Преамбула Устава Бангладеша из 1971.
- ↑ Преамбула Устава Гвајане
- ↑ Преамбула Устава Индије
- ↑ Преамбула Устава Португала из 1976.: "The Constituent Assembly affirms the Portuguese people's decision to (...) open the way to socialist society, respecting the will of the Portuguese people and keeping in view the building of a freer, more just, and more fraternal country."
- ↑ Устав Танзаније, чланак 1. Архивирано на 20 јуни 2024 г.: "The United Republic is a democratic and socialist state which adheres to multi-party democracy."
- ↑ Преамбула Устава Шри Ланке
- ↑ Constitution of the Pridnestrovskaia Moldavskaia Respublica
- ↑ Algeria - Structure of the National Government
- ↑ Устав Бурме из 1974, чланак 1. Архивирано на 20 април 2024 г.: "Burma is a sovereign independent Socialist State of the working people. The State shall be known as The Socialist Republic of the Union of Burma."
- ↑ Ghana Under Kwame Nkrumah: SOCIAL AND ECONOMIC DEVELOPMENTS
- ↑ „Republic of Ghana : Summary Facts“. Архивирано од изворникот на 06. 07. 2011. Посетено на 08. 05. 2011. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help) - ↑ Устав Египта, чланак 1.
- ↑ 21,0 21,1 „Преамбула Устава Либије из 1969. и чланак 6“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 11. 08. 2011. Посетено на 08. 05. 2011. Проверете ги датумските вредности во:
|accessdate=, |archive-date=(help)