Прејди на содржината

Финска Демократска Република

Од Википедија — слободната енциклопедија

Финска Демократска Република (фински: Suomen kansanvaltainen tasavalta или Suomen kansantasavalta, шведски: Demokratiska Republiken Finland, руски: Финляндская Демократическая Республика), позната и како влада на Теријоки (фински: Terijoen hallitus), била краткотрајна комунистичка марионетска држава на Советскиот Сојуз на окупирана финска територија од декември 1939 до март 1940 година.

Финската Демократска Република била основана од Јосиф Сталин по избувнувањето на Зимската војна и предводена од Ото Виле Куусинен за да управува со Финска по освојувањето на Советскиот Сојуз.[1][2][3][4] Финската Демократска Република била призната само од Советскиот Сојуз и номинално работела во областите на Финска Карелија окупирани од Советскиот Сојуз од де факто главниот град Теријоки. Финската Демократска Република била прикажана од страна на Советскиот Сојуз како официјална социјалистичка влада на Финска способна да го вратила мирот, но ја изгубила наклонетоста додека Советите барале зближување со финската влада. Финската Демократска Република била распуштена и споена во Карело-финска ССР по потпишувањето на Московскиот мировен договор.

Создавање

[уреди | уреди извор]
Вјачеслав Молотов потпишал договор меѓу СССР и Финска Демократска Република пред Јосиф Сталин. Ото Виле Куусинен, премиерот и шеф на владата, на десната страна на сликата.

Финската Демократска Република била основана на 1 Декември 1939 година во финскиот пограничен град Теријоки (денешен Зеленогорск, Санкт Петербург, Русија), еден ден по почетокот на Зимската војна. Теријоки бил првиот град во Финска заземен од Црвената армија по советската инвазија, а новата влада била сместена таму како нејзин де факто главен град. Режимот на Финска Демократска Република бил познат по разговорното име Теријоки влада (фински: Terijoen hallitus, шведски: Terijokiregeringen), но официјално владата била наречена Финска народна влада (фински: Suomen kansanhallitus шведски: Finlands folkregering). Во финската историографија, владата повремено се нарекувала и влада на Куусинен (фински: Kuusisen hallitus шведски: Kuusinenregeringen).

Ото Виле Куусинен бил избран за премиер и шеф на владата. Кабинетот на Куусинен го сочинувале советски граѓани и левичарски Финци кои побегнале во Советска Русија по Финската граѓанска војна.[5] Во декларацијата дадена преку ТАСС во име на Финска Демократска Република се велело: „Народната влада во нејзиниот сегашен состав се смета себеси за привремена влада. Веднаш по пристигнувањето во Хелсинки, главниот град на земјата, тој ќе биде реорганизиран и неговиот состав ќе се прошири со вклучување на претставници на различни партии и групи кои учествуваат во народниот фронт на работниците. Конечниот состав на Народната влада, нејзините овластувања и дејствија, треба да бидат санкционирани со Диета избрана врз основа на универзално еднакво директно право на глас со тајно гласање.“[6] Советскиот министер за надворешни работи Вјачеслав Молотов разговарал со германскиот амбасадор во Советскиот Сојуз на 30 ноември - еден ден пред прогласувањето на Финската Демократска Република - велејќи: „Оваа влада нема да биде советска, туку демократска република. Таму никој нема да постави совети, но се надеваме дека тоа ќе биде влада со која ќе се договориме за заштита на безбедноста на Ленинград .“[7]

Односите со Советскиот Сојуз

[уреди | уреди извор]

Советската влада стапила во дипломатски односи со владата на Финската Демократска Република веднаш по нејзиното создавање. На првиот ден од своето постоење, режимот Куусинен се согласил да го закупил полуостровот Ханко; да се отстапил дел од територијата на Карелискиот Истмус; и да се продадел остров во Финскиот залив, заедно со делови од Каластајасаренто во близина на Северноледениот Океан на Советскиот Сојуз.[5]

На 2 декември 1939 година, Куусинен и Молотов потпишале договор за заемна помош и таен протокол во Москва. Содржината на договорот била многу слична на она што советското Министерство за надворешни работи го планирал претходно во октомври 1939 година, иако тој никогаш не бил претставен на финската влада. Според новиот договор, Советскиот Сојуз би отстапил многу поголема област, Источна Карелија, освен железницата Мурманск, во замена за истите територии што Советите ги барале во претходните преговори од Република Финска.[8]

Претходниот нацрт на Московскиот договор бил потпишан десет дена порано во Петрозаводск од Андреј Жданов за СССР и Куусинен за Републиката. Договорот Молотов-Кусинен спомнувал давање под закуп на полуостровот Ханко и одредување на бројот на војниците што требало да се назначат во посебен договор. Пред 1990-тите, историчарите можеле само да шпекулирале за неговото постоење и содржина. Во 1997 година, за време на заеднички финско- руски проект, рускиот професор Олег Ржешевски го открил протоколот во Кремљ. Содржината била сосема слична на протоколите што Советскиот Сојуз ги потпишал со Естонија, Латвија и Литванија во септември-октомври 1939 година.[8]

Реакција во Финска и во странство

[уреди | уреди извор]

Финската Демократска Република не успеала да добие поддршка меѓу финските работници како што се надевал Советскиот Сојуз. Наместо тоа, во лицето на инвазијата, финското општество станало силно обединето во она што се нарекувало „ Духот на зимската војна“. Демократската Република, исто така, не успеала да добие никакво меѓународно признание освен самиот Советски Сојуз,[5] иако голем број истакнати левичарски активисти и писатели како Џавахарлал Нехру, Џорџ Бернард Шо, Мартин Андерсен Нексо и Џон Штајнбек ја изразиле својата поддршка за Владата. Во нацистичка Германија, државните весници ја дале својата поддршка за Демократската Република поради пактот Молотов-Рибентроп.[9]

Јосиф Сталин добро ја познавал домашната политичка ситуација во Финска врз основа на советските разузнавачки информации и затоа не очекувал дека формирањето на Демократска Република ќе предизвикала некаква револуционерна акција или народни востанија против постоечката финска влада.[10]

Владата на Куусинен била официјално признаена од Советскиот Сојуз и советските сателитски држави на Монголската Народна Република и Туванската Народна Република.[11]

Распуштање

[уреди | уреди извор]

Советите сè повеќе почнале да бараат зближување со финската влада во текот на Зимската војна и режимот на Куусинен паднал во немилост. Иако Советите зазеле две третини од Карелискиот Истмус, жртвите биле многу големи и претстојното пролетно затоплување ја загрозил нивната офанзива. Двете страни биле исцрпени од војната, но Советите ја држеле предноста и успешно ги притиснале Финците за мир според советски услови. На 12 март 1940 година, бил потпишан Московскиот мировен договор меѓу Финска и Советскиот Сојуз, со што биле прекинати непријателствата следното утро. Според условите на договорот, Финска му отстапила 9% од својата територија на Советскиот Сојуз, иако обидот на Советите да ја освоиле Финска пропаднал. Последователно, Финската Демократска Република станала застарена и се споила со Карелиската АССР во рамките на РСФСР за да ја формирала новата Карело-финска ССР, советска република сама по себе, откако Финска му ги отстапила областите наведени во договорот на Советскиот Сојуз.

Теријоки влада

[уреди | уреди извор]
министерот Во канцеларија
Претседател на Народната влада и министер за надворешни работи на Финска[12]



Ото Виле Куусинен



1939.2.12 – 1940.12.3
Помошник претседател на Народната влада и министер за финансии[12]


Мауриц Розенберг



1939.2.12 – 1940.12.3
министер за одбрана



Аксели Антила



1939.2.12 – 1940.12.3
министер за внатрешни работи


Tuure Lehén



1939.2.12 – 1940.12.3
министер за земјоделство



Армас Äikiä



1939.2.12 – 1940.12.3
министер за образование



Инкери Лехтинен



1939.2.12 – 1940.12.3
Министер за карелиски прашања



Пааво Проконен



1939.2.12 – 1940.12.3

Наводи

[уреди | уреди извор]

Цитати

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ Tanner, Väinö (1956). The Winter War: Finland Against Russia, 1939–1940, Volume 312. Palo Alto: Stanford University Press. стр. 114.
  2. ↑ Trotter, William (2013). A Frozen Hell: The Russo-Finnish Winter War of 1939–1940. Algonquin Books. стр. 58, 61.
  3. ↑ Kokoshin, Andrei (1998). Soviet Strategic Thought, 1917–91. MIT Press. стр. 93.
  4. ↑ Killham, Edward L. (1993). The Nordic Way: A Path to Baltic Equilibrium. Howells House. стр. 78.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Eagle & Paananen 1985, p. 26
  6. ↑ Coates, William Peyton; Coates, Zelda Kahan (1940). Russia, Finland and the Baltic. London: Lawrence & Wishart. стр. 114.
  7. ↑ Roberts, Geoffrey (2006). Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953. London: Yale University Press. стр. 48.
  8. ↑ 8,0 8,1 Manninen 2002.
  9. ↑ Грешка во наводот: Погрешна ознака <ref>; нема зададено текст за наводите по име jyvaskyla.
  10. ↑ Jussila, O. (1985). Terijoen hallitus 1939–40 [Terijoki government 1939–40] (фински). WSOY. стр. 13. ISBN 951-0-12686-1.
  11. ↑ „Lev Nikolayevich Lopukhovskiy, Boris Konstantinovich Kavalerchik. Iyun' 1941: zaprogrammirovannoye porazheniye. / Glava 4. KRASNAYA ARMIYA V VOYENNYKH KONFLIKTAKH V 1939–1940 gg“ Лев Николаевич Лопуховский, Борис Константинович Кавалерчик. Июнь 1941: запрограммированное поражение. / Глава 4. КРАСНАЯ АРМИЯ В ВОЕННЫХ КОНФЛИКТАХ В 1939–1940 гг. [Lev Nikolaevich Lopukhovsky, Boris Konstantinovich Kavalerchik. June 1941: programmed defeat. / Chapter 4. RED ARMY IN MILITARY CONFLICTS IN 1939-1940.] (руски). Архивирано од изворникот на 6 October 2014. Посетено на 5 March 2014.
  12. ↑ 12,0 12,1 Brody, A. et al.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Финска_Демократска_Република&oldid=5249355“