Градец (Виничко)

Од Википедија — слободната енциклопедија
Прејди на прегледникот Прејди на пребарувањето
За други значења на поимот, погл. Градец.
Градец
Градец (Виничко) 01.jpg

Поглед на селото Градец

Градец is located in Македонија
Градец
Местоположба на Градец во Македонија
Координати 41°50′12″N 22°30′58″E / 41.83667° СГШ; 22.51611° ИГД / 41.83667; 22.51611Координати: 41°50′12″N 22°30′58″E / 41.83667° СГШ; 22.51611° ИГД / 41.83667; 22.51611
Регион Источен регион
Општина Општина Виница
Население 1.245[1] жит.
(поп. 2002)
Пошт. бр. 2310
Повик. бр. 033
Надм. вис. 510 м
Градец на општинската карта
Градец во Општина Виница.svg

Атарот на Градец во рамките на општината
Commons-logo.svg Градец на Ризницата

Градец — село во Општина Виница, кое се наоѓа во самото подножје на планината Плачковица, во околината на градот Виница.

Географијa и местоположба[уреди | уреди извор]

Поглед на Градец

Селото се наоѓа на 4 километри јужно од градот Виница, на падините на планината Плачковица, на надморска висина од 510 метри. Атарот на селото е голем и зафаќа површина од 59 км2, во чии рамки доминираат шуми со површина од 4.141,2 ха, потоа следуваат пасишта со 1.264,1 ха и обработливо земјиште со 423,1 ха. Атарот се издига до сртот на Плачковица, каде што се граничи со териториите на општините Карбинци и Радовиш. Со оглед на тоа дека селото се наоѓа на оддалеченост од неколку километри од Виница, Градец припаѓа на рурбалната зона на ова централно место.[2] Низ селото тече Градечка Река, којашто е змачајна за наводнувањето на Виничко Поле, а претставува и извор за производство на електрична енергија.

Во април 2011 година е изготвен урбанистички план со кој е планирано изградба на нова населба Градец, којашто се предвидува да биде расположена на просторот меѓу Градец и Виница.[3]

Стопанство[уреди | уреди извор]

Населението во селото главно се занимава со земјоделство и лов. Во поглед на земјоделството, селото има мешовита функција.[2]

Во непосредна близина на селото, во правец кон планината Плачковица, се наоѓа МХЕ „Градечка Река“, којашто има моќност од 0,7 MW. Акумулацијата на реката е изградена на околу 2 км од централата.

Население[уреди | уреди извор]

Според податоците на бугарскиот етнограф Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, селото имало 700 жители, сите Турци.[4]

Според пописот од 2002 година, селото имало 1.245 жители[1], од кои 1.215 Македонци, 21 Ром и 9 Турци.

Разгледувајќи го бројот на населението во текот на ХХ век, за Градец може да се забележи дека тоа покажува стабилност и постојаност на бројот на своите жители, кој постојано е над 1.000 жители. Според пописот во 1948 година, во селото живееле 1.513 лица; додека најголем број на жители е забележан на пописот во 1953 година, кога во селото живееле 1.639 лица. По 1953 година е забележан пад на бројот на населението во селото, па така на пописот во 1971 тоа изнесувало 1.132 лица, што претставува најмал број на населението на некој од спроведение пописи. Бројот на населението на пописите по 1971 години се одржувал на нивото од околу 1.200 жители.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900[5] 1905[6] 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002
Население 700 / 1.513 1.639 1.312 1.132 1.244 1.184 1.175 1.245
Извор за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[7]

На табелата е прикажан националниот состав на населението низ сите пописни години:[8]

Години Македонци Албанци Турци Роми Власи Срби Бошњаци Ост. Вкупно
1948 — — — — — — — — 1.513
1953 1 1 1.614 18 — 1 ... 4 1.639
1961 485 — 818 ... ... — ... 9 1.312
1971 968 — 160 — ... 1 ... 3 1.132
1981 1.141 — 98 — — 2 ... 3 1.244
1991 1.159 — 23 — — 2 — — 1.184
1994 1.162 — 11 — — 1 — 1 1.175
2002 1.215 — 9 21 — 1 — — 1.245

Родови[уреди | уреди извор]

Градец е македонско село, а порано било чисто турско село.

Според истражувањата од 1958 година, родови во селото се

Турски

  • Пашалар (30 к.), Местанлар (15 к.), Ајралар (10 к.), Незир-Агалар (10 к.), Потурнаклар (10 к.), Солаклар (10 к.), Кафеџилер (9 к.), Чираклар (6 к.), Селманџиклер (7 к.), Дураќелер (6 к.), Леваклар (6 к.), Ешманлар (5 к.), Муалилер (5 к.), Налбатлар (5 к.), Оручлер (5 к.), Териќелер (5 к.), Шеелер (5 к.), Ќуселер (4 к.), Аџи-Усејинлар (3 к.), Гогалар (3 к.), Ѓуртилер (3 к.), Мракилар (3 к.), Таиралар (3 к.), Гронделер (2 к.), Фитилер (2 к.), Ајдарчелер (1 к.), Миртилер (1 к.) и Тиролар (1 к.) предците на наведените турски родови се населиле во 18ти век. Возможно е родот Потурнакалар да води потекло од турцизиран Македонец. Преку 150 турски семејства по пропаста на Османлиската Империја се имаат иселено во Турција.
  • Блатчани (3 к.) доселени се од селото Блатец.
  • Јуруклер (4 к.) доселени се од радовишко. Они се Јуруци.

Ромски

  • Ајвас (1 к.), Елмас (1 к.), Мустафа (1 к.) и Усеин (1 к.) стари родови во селото.

Македонски муслимани

Македонски Православни

Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]

Селото припаѓа во рамките на Општина Виница, во чијшто состав е според сите административни поделби од 1952 година. Во периодот од 1950 до 1952 година, истото претставувало посебна општина во рамки на Кочанската околија.

Општествени установи[уреди | уреди извор]

Поглед на црквата Св. Илија во Градец

Во селото се наоѓа подрачно училиште на ОУ „Славчо Стојменски“ во Виница. Покрај тоа, во селото има дрводелска, односно автомеханичарска и лимарска работилница, амбуланта, продавници и угостителски објекти.[2]

Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]

Цркви[10]
Археолошки наоѓалишта[11]

Во селото исто така може да се забележат остатоци од минаре, што укажува на тоа дека во минатото во него имало џамија.

Галерија[уреди | уреди извор]

  • Глетка на селото од планината Плачковица

  • Пат низ селото

  • Селска куќа

  • Сретселото на Градец

  • Остатоци од минаре во селото

  • Споменик посветен на загинатите борци за ослободување на селото во НОБ

Поврзано[уреди | уреди извор]

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ 1,0 1,1 „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. конс. 6 јуни 2016. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 Панов, Митко (1998) (на македонски). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја. Скопје: Патрија. стр. 83. 
  3. ↑ Пејчиновска-Андонова, Славјанка (март-април 2011). „Извештај за стратегиска оцена на плански документ врз животната средина: Урбанистички план за село „Нова населба Градец“, Општина Виница, плански период 2010-2020“ (PDF) (македонски). Скопје: Друштво за технички консултантски услуги „ЕкоМозаик“ ДООЕЛ Скопје. стр. 46. конс. 7 јуни 2016. 
  4. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 226
  5. ↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  6. ↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  7. ↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика. 
  8. ↑ Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година) *Државен завод за статистика http://makstat.stat.gov.mk.
  9. ↑ Трифуноски, Јован (1970). Кочанска Котлина. Скопје: Универзитетска печатница. 
  10. ↑ Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска. уред (на македонски). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7. 
  11. ↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069.
Населени места во Општина Виница
Грбот на Општина Виница
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Градец_(Виничко)&oldid=3883697“