Прејди на содржината

Европски јазовец

Од Википедија — слободната енциклопедија
{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/{{автотаксономија/Предлошка:Автотаксономија/Meles|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}} |machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}} |machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}|machine code=parent}}
European badger
Научна класификација [ у ]
Непознат таксон (попр): Meles
Вид: European badger
Научен назив
Meles meles
(Linnaeus, 1758)
European badger range (also includes Caucasian badger range)
Синоними

Ursus meles Linnaeus, 1758

European badger

Temporal range: 0.7–0 Ma
↓
Middle Pleistocene – Recent
Scientific classification edit
Kingdom: Animalia
Phylum: Chordata
Class: Mammalia
Order: Carnivora
Family: Mustelidae
Genus: Meles
Species:
M. meles
Binomial name
Meles meles

European badger range (also includes Caucasian badger range)
Synonyms

Ursus meles Linnaeus, 1758

Европскиот јазовец ( Meles meles ) е вид од фамилијата на куни (Mustelidae), кој потекнува скоро од цела Европа . Тој е класифициран како незагрозен вид на Црвената листа на МСЗП бидејќи има широк опсег и голема популација, која се смета дека се зголемува во некои региони. Неколку подвидови се препознаваат со номинираниот подвид ( M. m. Meles ) што преовладува во поголемиот дел од Европа.[1] Во Европа, каде што обично нема друг вид јазовец, тој обично се нарекува „ јазовец “.

Опис

[уреди | уреди извор]

Европскиот јазовеце силно животно со бела, црна до сива боја, со мала глава, црни очи и кратка опашка. Јазовецот се храни претежно со мали цицачи кои живеат на земја, активни се ноќе, а пленот го пронаоѓаат благодарение на добро развиеното сетило за мирис, вид и слух. Имаат силно развиени предни нозе и канџи, а тунелите кои ги копаат во потрага по пленот ги користат и за спиење.Достигнува тежина до 15 kg, но истата најчесто варира, од 7-13 кг (15–29) lb) во пролет, но се зголемува до 15-17 кг (33–37 lb) во есен пред периодот на зимски сон . Тоа е ноќно животно и е социјален, копа и спие во текот на денот во една од неколкуте дупки во нејзиниот територијален опсег. Овие дупчиња имаат повеќе комори и влезови и се обемни системи на подземни премини од 35-81 метри должина. Во нив има неколку семејства јазовец што ги користат овие дупки со децении. Јазовците се грижат околу чистотата на нивните дупчиња, носејќи свежа постелнина и отстранувајќи извалкан материјал и вршат нужда во тоалети што се наоѓаат на надвор од нивните дупки или на пат кон други дупки.[2]

Иако е класифициран како месојад, европскиот јазовец се храни со широк спектар на растителна и животинска храна, хранејќи се со глисти, големи инсекти, мали цицачи, мрши, житарици и кртола . Се раѓаат о пет младенчиња во пролет. Младите се одвикнуваа од мајката неколку месеци подоцна, но обично остануваат во семејната група. Познато е дека европскиот јазовец ја дели својата дупка со други видови како зајаци, црвени лисици и кучиња од ракун, но може да биде опасен кога ќе биде испровоциран, особина што се искористува во сега веќе нелегалниот крвав спорт во борба со јазовци . Јазовците можат да бидат носители на говедска туберкулоза, што влијае и на говедата. Во Англија, започнале со убивање на јазовците и да ја намалат нивната популации за да ја намалат говедската туберкулоза кај говедата [3] иако ефикасноста на оваа практика е многу оспорена,[4] и убивањето се сметало за сурово и нехумано.[5][6]

Европски јазовец во Македонија

[уреди | уреди извор]

Во Националниот Парк Галичица живее во природни и полуприродни тревести екосистеми, како и во дабови, букови шуми и земјоделски површини.[7]

Номенклатура

[уреди | уреди извор]

Потеклото на зборот „јазовец“ е непознат. Англискиот речник Оксфорд наведува дека тој веројатно потекнува од „(на англиски јазовец е badger ,па badge значи значка)значка“ + -ард, што се однесува на белиот белег што го имаат како значка на челото и може да датира од почетокот на XVI век.[8] Францускиот збор bêcheur ('копач') исто така е предложен како извор.[9] Машки јазовец е свиња, женка е маторица, а млад јазовец е младенче. Домот на јазовец се нарекува дувло.[10] Колонии на јазовец често се нарекуваат кланови.

Далеку постарото име „брок“ ( староанглиски: brocc ), ( шкотски: brock ) е келтски заем (сп. галски broc и велшки broch , од пра *brokko ) што значи „сиво“.[8] На прагермански термин беше *þahsu- (сп. Германски Dachs , Холандски das , Норвешки svin-toks ; Рано модерен англиски јазик дасе ), веројатно од корен на PIE *tek'- „да се конструира“, па јазовецот ќе беше именуван по копањето на дувла (тунели); германскиот израз *þahsu- стана taxus или taxō , -ōnis на латински сјаеви, заменувајќи ги mēlēs („ куна “ или „јазовец“),[11] и од овие зборови еволуирале вообичаените романски термини за животното ( италијански tasso , Француски tesson/taisson/tasson - сега blaireau е почеста - каталонски toixó , Шпански tejón , Португалско texugo ) освен астуриски melandru .[12]

До средината на 18 век, европските јазовци биле различни познати на англиски како „брок“, „паштета“, „сив“ и „баусон(bawson)“. Името „bawson“ е изведено од „bawsened“, што се однесува на нешто што има бели делови. „Паштета“ е локално име кое некогаш било популарно во северна Англија. Името „badget“ некогаш било вообичаено, но било ограничено на Норфолк, додека „јужно куче“ се користело во јужна Ирска.[13] Јазовецот најчесто се нарекува на велшки јазик како mochyn daear ('земја свиња').[14]

Таксономија

[уреди | уреди извор]

Ursus meles е научно име што го користел Карл Линеј во 1758 година, кој го опиша јазовецот во своето дело систем на природата(Systema Naturae) .[15]

Еволуција

[уреди | уреди извор]

Видовите најверојатно еволуирале од кинескиот Meles thorali од раниот плеистоцен . Модерната видови потекнува во текот на раните Блискиот плеистоценот, со фосилни остатоци кои биле најдени во Епозкопија, Grombasek, Süssenborn, Хундшеим, Erpfingen, Коњепруси, Мосбах 2 и Stránská Skála . Споредбата помеѓу фосилните и живите примероци покажува изразена прогресивна адаптација кон сештојади, имено во зголемувањето на површините на катниците и модификацијата на карнејалните лица . Повремено, коските на јазовец се откриваат во погорните слоеви, поради навиките на видовите.[16][17]

Подвидови

[уреди | уреди извор]

Во 19 и 20 век, неколку примероци од типот јазовец биле опишани и предложени како подвидови . Од 2005 

 , осум подвидови беа признати како валидни таксони, но четири ( canescens, arcalus, rhodius, severzovi ) сега се сметаат дека припаѓаат на посебен вид, кавкаски јазовец ( M. canescens ).[18]
Подвидови Триномен авторитет и синоними Опис Опсег
Обичен јазовец ( M.m.meles )

</img>

Лине, 1758 година



</br>

taxus (Boddaert, 1785) alba (Gmelin, 1788) maculata (Gmelin, 1788) vulgaris (Tiedemann, 1808) europaeus (Desmarest, 1816) caninus (Billberg, 1827) communis (Billberg, 1827) typicus (Barrett-Hamilton, 1899) britannicus (Satunin, 1905) caucasicus (Ognev, 1926) tauricus (Ognev, 1926) danicus (Degerbøl, 1933)

Голем подвид со силно развиен сагиттален грб, има мек пелаж и релативно густа подвлакно. Грбот има релативно чист сребрено-сив тон, додека главниот тон на главата е чисто бело. Темните ленти се широки и црни, додека белите делови целосно се протегаат по горните и страничните делови на вратот. Може да тежи до 20–24 кг на есен, со некои примероци кои достигнуваат уште поголеми големини.[19] Континентална Европа, освен на Пиринејскиот полуостров . Неговиот источен опсег ја опфаќа европската област на поранешниот Советски Сојуз источно кон Волга, Крим, Цискавказ и северен Кавказ
Пиринејски јазовец ( M. m. Marianensis ) Грејлс, 1897 година [20]



</br>

mediterraneus (Barrett-Hamilton, 1899)

Шпанија и Португалија
Kizlyar Badger (М. m. Heptneri) Огнев, 1931 година Голем подвид, има неколку одлики на азискиот јазовец, имено има бледа, валкано-сивкаво-окерова боја и тесни ленти за глава.[19] Степски регион на североисточна Цискавкаска, степи Калмицк и делта на Волга
Норвешки јазовец ( M. m. Milleri )

</img>

Баришников, Пузаченко и Абрамов, 2003 година [21] Овој подвид има помал череп и помали заби од номинираниот подвид јазовец во Шведска и Финска. Југозападна Норвешка, западно од Телемарк

Опис

[уреди | уреди извор]
Скелет на европскиот јазовец во Кралскиот ветеринарен колеџ
Распоредот на забите кај јазовецот
Череп на европски јазовец

Европските јазовци се моќно изградени животни со мали глави, дебели, кратки вратови, крупни тела во форма на клин и кратки опашки. Нивните стапала се плантиградни [22] или полумигитигради [23] и кратки, со по пет прсти на секое стапало.[24] Екстремитетите се кратки и масивни, со голи долни површини на стапалата. Канџите се силни, издолжени и имаат тап крај, кој помага при копање.[19] Канџите не се собираат, а задните канџи се носат со возраста. Кај некои старите јазовци понекогаш задните канџи се речиси целосно истрошени од постојана употреба.[13] Нивните муцки, кои се користат за копање и сондирање, се мускулести и флексибилни. Очите им се мали, а ушите кратки и бели. Имаат мустаќи на муцката и над очите.

Свињите,машките јазовци обично имаат пошироки глави, подебели вратови и потесни опашки од маториците,женските јазовци, кои се елегантни, имаат потесни, помали глави и помеки опашки. Цревата на јазовците се подолги од оние на црвените лисици, што ја одразува нивната сештојадна исхрана. Тенкото црево има просечна должина од 5,36 метри и му недостасува cлепо црево . Двата пола имаат три пара брадавици, но се поразвиени кај женките.[24] Европските јазовци не можат да го свиткаат грбот како што можат кунарите, палакатите и волчиците, ниту можат да стојат исправено како мед-јазовци, иако можат да се движат брзо на полн галоп.[19]

Возрасните имаат 25–30 cm рамо во висина,[25] 60–90 cm во должина на телото, 12–24 cm во должина на опашката, 7.4–13 cm во должина на задната нога и 3.5–7 cm во висина на увото. Мажјаците (или свињите) малку ги надминуваат женките (или маториците) во мерењата, но може да тежат значително повеќе. Нивните тежини варираат сезонски, растат од пролет до есен и го достигнуваат врвот непосредно пред зимата. Во текот на летото, европските јазовци обично имаат тежина од 7-13 килограм и 15-17 килограми во есен.[19]

Просечната тежина на возрасните во шумата Бијаловиеја, Полска било 10.2 kg во пролет, но тежеле до 19 kg во есен, 46% повеќе од нивната пролетна мала маса.[26] Во Вудчестер Парк, Англија, возрасните во пролет тежеле просечно 7.9 kg, a во есен цо просек 9.5 kg .[27] Во Националниот парк Дожана, просечната тежина на возрасни јазовци била пријавена од 6 до 7.95 kg, најверојатно во согласност со Бермановото правило, дека големина се намалува во релативно потопла клима поблиску до екваторот.[28][29] Женските јазовци можат да достигнат најголема есенска тежина од околу 17.2 kg. Најтешкиот потврден јазовец имал 27.2 kg , иако има непотврдени примероци на јазовец со 30.8 kg па дури и 34 kg (ако е така, најтешкиот копнен мусталид). Ако се користат просечни тежини, европскиот јазовец се рангира како втор по големина копнен мусталид, веднаш после лакомецот [19][30] Иако нивното чувство за мирис е акутно, нивниот вид е монохроматски, што се покажа со нивниот недостаток на реакција на црвените светла. Само предметите во движење го привлекуваат нивното внимание. Нивниот слух не е подобар од оној на луѓето.[19]

Кожа од јазовец - контрастните ознаки на крзното служат за да ги предупредат напаѓачите наместо да се камуфлираат, бидејќи се видливи ноќе.[13]

Черепот на јазовецот е доста масивен, тежок и издолжени. Нивниот неврокраниум има овална форма, додека дел од черепите на лицето е издолжен и тесен.[19] Возрасните имаат изразени сагиттални сртови кои можат да бидат високи 15 mm кај старите мажи, и се посилно развиени од оние на мед јазовци.[19] Освен закотвување на мускулите на вилицата, дебелината на гребенот ги штити нивните черепи од силни удари.[13] Слично кај куна,[25] вдлабнатината на европските јазовци е добро прилагодена за нивните сештојадна исхрана. Нивните секачи се мали и во облик на длето , нивните кучешки заби се истакнати и нивните carnassials не се премногу специјализирани. Нивните катници се срамнети и се прилагодени за мелење.[24] Нивните вилици се доволно моќни да ги уништат повеќето коски; испровоциран јазовец еднаш беше пријавен дека гризе маж на човекот толку силно што неговата рака мораше да биде ампутирана.[25] Стоматолошката формула е 3.1.3.1 3.1.4.2 .

Миризливи жлезди се присутни под основата на опашката и на анусот . Субкаудалната жлезда лачи масна супстанца со мирис на мирис, крем боја, додека аналните жлезди лачат течност со посилен мирис, жолтеникаво-кафеава боја.[24]

Крзно

[уреди | уреди извор]
Монтиран еритристички јазовец

Во зима, крзното на грбот и делот меѓу ребрата и колкот ,е долго и грубо, се состои од сијајни заштитни влакна со редко и мек подвлакно. Стомачкото крзно се состои од кратки, ретки влакна, а кожата е видлива во ингвиналниот регион . Должината на влакната на средината на грбот е 75–80 mm во зима. Пред зимата, грлото, долниот дел на вратот, градите и нозете се црни. Стомакот е со посветла, кафеава нијанса, додека ингвиналниот регион е кафеаво-сив. Општата боја на грбот и страните е светло сребрено-сива, со обележувања во боја на слама на страните. Опашката има долги и груби влакна, и генерално е со иста боја како и грбот. Две црни ленти поминуваат долж главата, почнувајќи од горната усна и поминуваат нагоре до основата на ушите. Лентите понекогаш се протегаат по должината на вратот и се спојуваат со бојата на горниот дел од телото. Предните делови на бендовите се 15 mm , и широки 45-55mm во регионот на увото. Широк, бел појас се протега од врвот на носот низ челото и круната. Белите ознаки се појавуваат на долниот дел од главата и се протегаат наназад до голем дел од должината на вратот. Летното крзно е многу грубо, пократко и поретко и има потемна боја, со тоа што црните тонови стануваат кафеави, понекогаш со жолтеникави нијанси.[19] Кај јазовците има делумен меланизам, а албинозмот не е невообичаен Албино јазовците можат да бидат чисто бели или жолтеникави со розови очи. Еритристичките јазовци се почести од претходните, се одликуваат со тоа што имаат песочно-црвена боја на обично црните делови од телото. Познати се и жолти јазовци.[13]

Однесување

[уреди | уреди извор]

Социјално и територијално однесување

[уреди | уреди извор]
Канџи на јазовец
Дрво изгребено од јазовци
Двајца европски јазовци се чешкаат еден со друг

Европските јазовци се најсоцијални од сите јазовците,[31] формираат групи од шест возрасни во просек, иако се забележани поголеми здруженија до 23 индивидуи. Големината на групата може да биде поврзана со изгледот на живеалиштето. Под оптимални услови, териториите на јазовец можат да бидат помали како 30 хектари, но може да бидат големи и до 150 хектари во маргинални области.[24] Териториите на јазовец можат да се идентификуваат со присуство на нужник и добро износени патеки.[32] Главно мажите се вклучени во територијална агресија. Се смета дека постои хиерархиски социјален систем меѓу јазовците и се чини дека големите моќни мажјаци имаат доминација над помалите мажи. Големите мажјаци понекогаш упаѓаат во соседните територии за време на главната сезона на парење во рана пролет.

Спаринг и многу позлобни борби генерално произлегуваат од територијалната одбрана во сезоната на размножување.[33] Сепак, генерално, животните во и надвор од групата покажуваат значителна толеранција едни со други. Мажјаците имаат тенденција да ги обележуваат своите територии поактивно од женките, со нивната територијална активност што се зголемува за време на сезоната на парење во рана пролет.[24] Мажјаците се чешкаат едни со други многу добро со помош на своите канџи и заби. Ова може да има социјална функција.[24] Тие имаат крепускуларни и ноќни навики. Агресијата меѓу јазовците е во голема мера поврзана со територијална одбрана и парење. Кога се борат, тие меѓусебно се гризат по вратот и задницата, додека трчаат и се бркаат едни со други, а повредите направени во такви борби можат да бидат сериозни, а понекогаш и фатални. Кога ќе бидат нападнати од кучиња или сексуално возбудени, јазовците можат да ги кренат опашките и крзното.[24]

Звуци на грчење и душкање

Европските јазовци имаат обемен вокален репертоар. Кога им се заканува, тие испуштаат длабоки грчења и, кога се борат, испуштаат ниски звуци на кекеринг. Тие лаат кога се изненадени, се брборат кога играат или се во неволја,[24] и испуштаат продорен врисок кога се вознемирени или се плашат.[34]

Размножување и развој

[уреди | уреди извор]
Јазовец со 3 младенчиња

Живеат самостојно, а во текот на сезоната на парење мажјаците и женките ги зголемуваат своите територии во потрага по партнер. Јазовците се парат во доцно лето или рана есен. Во пролет женките ги котат младите, најчесто од 1 до 5, во подземното дувло обложено со трева. Младите се раѓаат слепи и безпомошни, па женките ги хранат, негуваат и штитат уште 5 до 6 недели. Поголемиот дел од зимата го поминуваат мирувајќи, иако кај нив нема вистински зимски сон.

Еструсот кај европските јазовци трае четири до шест дена и може да се појави во текот на целата година, иако има пик на пролет. Сексуалната зрелост кај мажјаците обично се постигнува на возраст од дванаесет до петнаесет месеци, но тоа може да се движи од девет месеци до две години. Мажјаците се нормално плодни во периодот јануари-мај, со сперматогенеза која опаѓа во лето. Женките обично започнуваат со овулација на својата втора година, иако некои исклучително започнуваат на девет месеци. Тие можат да се парат во кое било време од годината, иако главниот пик е во февруари-мај, кога зрелите женки се во постпартален еструс и младите животни го доживуваат својот прв еструс. Парењата што се случуваат надвор од овој период обично се јавуваат кај женките кои или не успеале да се парат порано од годината или созреваат бавно.[24] Јазовците се обично моногамни ; мажјаците обично се парат со една жена доживотно, додека за женките се знае дека се парат со повеќе од еден маж.[19] Парењето трае петнаесет до шеесет минути, иако парот може кратко да копулира една минута или две кога маторицата не е во еструс. Доцнењето од два до девет месеци претходи на оплодените јајца кои се всадуваат во ѕидот на матката, иако парењата во декември може да резултираат со непосредна имплантација. Обично, имплантацијата се случува во декември, со период на бременост кој трае седум недели. Младенчињата обично се раѓаат во средината на јануари до средината на март во подземни комори кои содржат постелнина. Во областите каде што селото е зафатено со вода, младенчињата може да се родат над земјата во градби. Типично, само доминантните женки можат да се размножуваат, бидејќи тие ја потиснуваат репродукцијата на подредени жени.

Просечното легло се состои од една до пет младенчиња.[24] Иако многу младенчиња ги мешаат со различни жители од машки пол, до 54% може да бидат татковци од свињи од различни колонии.[24] Доминантни женки можат да убијат подредените младенчиња.[24] Младенчињата се раѓаат розови, со сиво, сребрено крзно и споени очни капаци. Новороденчето е 12 cm долго во телото во просек и тежина од 76 до 132 g, со младенчиња од големи легли кои се помали. За три до пет дена, нивните канџи стануваат пигментирани, а индивидуалните темни влакна почнуваат да се појавуваат.[19] Очите им се отвораат од четири до пет недели, а млечните заби избиваат приближно во исто време. Тие излегуваат од своите дувла на возраст од осум недели и почнуваат да се одвикнуваат од мајката од дванаесеттата недела, иако може да цицаат сè додека не наполнат четири до пет месеци. Подредените жени им помагаат на мајките во чување, хранење и чешлање на младенчињата. Младенчињата целосно ги развиваат своите крзна на возраст од шест до девет недели. Во областите со средно до високо популација од јазови, одселувањето од родената група е невообичаено, иако јазовците можат привремено да посетуваат други колонии.[24] Јазовците можат да живеат до петнаесет години во дивината.[34]

Однесување на Денинг

[уреди | уреди извор]
Влез во живеалиштето на јазовецот
Европски јазовец

Како и другите видови јазовец, европските јазовци се животи што копаат . Сепак, дупките што ги конструираат се најсложени и се пренесуваат од колено на колено.[31] Бројот на излези во едно дувло може да варира од неколку до педесет. Овие дупки можат да бидат огромни и понекогаш можат да примат повеќе семејства. Кога тоа ќе се случи, секое семејство зафаќа свои премини и комори за гнездење. Некои живеалишта може да имаат излези што се користат само во време на опасност или игра. Типичен премин има 22–63 cm широка основа и 14–32 cm висина. Три комори за спиење се случуваат во семејна заедница, од кои некои се отворени на двата краја. Комората за гнездење се наоѓа 5-10m од отворот, и се наоѓа повеќе од 1m под земја, во некои случаи и 2,3m . Општо, премините се долги 35-81m. Комората за гнездење е во просек 74 cm x 76 cm, и се 38 cm високи.[19]

Јазовците копаат и собираат постелнина во текот на целата година, особено во есен и пролет. Одржувањето на живеалиштето обично го вршат подредените женки и доминантните мажјаци. Коморите често се наредени со постелнина, донесени во суви ноќи, кои се состојат од трева, папрати, слама, лисја и мов . Може да се носат до 30 снопови до живеалиштето во една ноќ. Европските јазовци се чисти животни кои редовно расчистуваат и ја фрлаат стари постелнини. Во текот на зимата, тие можат да ја носат својата постелнина надвор на сончеви утра и да ја вратат подоцна во текот на денот.[24] Пролетното чистење е поврзано со раѓањето на младенчиња и може да се случи неколку пати во текот на летото за да се спречи навлегување на паразити.[19]

Ако јазовец умре во дувлото, членовите од неговиот вид ќе ја затворат комората и ќе ископаат нова. Некои јазовци ќе ги извлечат своите мртви од живеалиштето и ќе ги закопаат надвор.[19] Живеалиштето е скоро секогаш сместено во близина на дрво, кое јазовците го користат за истегнување или стружење на канџи.[13] Јазовците вршат нужда во нужниците, кои се наоѓаат во близина на дупката и на стратешките локации на територијалните граници или во близина на места каде има залихи на храна.[24]

Во екстремни случаи, кога има недостаток на соодветни места за живеење, јазовците може да се преселат во сено во зима.[19] Може да ги споделат своите домови со црвени лисици или европски зајаци . Јазовците можат да обезбедат заштита на зајаците од други грабливци. Зајаците обично избегнуваат грабливки од јазовец, населувајќи помали, тешко достапни комори.[25]

Зимски сон

[уреди | уреди извор]

Јазовците почнуваат да се подготвуваат за зимски сон кон крајот на летото со акумулирање на масни резерви, кои достигнуваат пик во октомври. Во овој период, домот се чисти и комората за гнездење се полни со постелнини. Пред да заспијат јазовците ги блокираат нивните влезови со суви лисја и земја. Тие обично престануваат да излегуваат од своите домови откако еднаш ќе падне снег. Во Русија и нордиските земји, јазовците заспиваат во зимски сон од крајот на октомври до средината на ноември и излегуваат од своите седишта во март и почетокот на април.[19] Во области како што се Англија и Транскавказска, каде што зимите се помалку сурови, јазовците или целосно се откажуваат од зимскиот сон или минуваат подолги периоди под земја.[34]

Екологија

[уреди | уреди извор]

Дистрибуција и живеалиште

[уреди | уреди извор]

Европскиот јазовец по текнува од скоро цела Европа. Неговиот опсег ги вклучува Албанија, Австрија, Белорусија, Белгија, Босна и Херцеговина, Бугарија, Крит, Хрватска, Чешка, Данска, Естонија, Финска, Франција, Германија, Велика Британија, Грција, Унгарија, Ирска, Италија, Летонија, Литванија, Луксембург, Македонија, Молдавија, Црна Гора, Холандија, Норвешка, Полска, Португалија, Романија, Русија, Србија, Словачка, Словенија, Шпанија, Шведска, Швајцарија и Украина.[1]

Дистрибутивната граница помеѓу пределите на европски и азиски јазовци е реката Волга, европскиот вид се наоѓа на западниот брег. Границата меѓу опсезите на европски и кавкаски јазовци е во Северен Кавказ, но не е дефинирана јасна граница, и тие се симпатични во некои региони, потенцијално формирајќи хибридна зона .[35] Тие се заеднички во европска Русија, со 30 000 индивидуи каде биле снимени таму во 1990 година. Нивниот број се зголемува делумно се должи на намалувањето на беснилото во Средна Европа. Во Велика Британија, бројот на јазовци се зголемил за 77% во текот на 1980-тите и 1990-тите.[1] Популацијата на јазовец во Велика Британија во 2012 година се проценувала на 300.000.[36]

Европскиот јазовец се наоѓа во листопадни и мешани шумски предели, чистилишта, пасишта и грмушки, вклучително Средоземни макии . Се прилагоди на животот во приградските области и урбаните паркови. Во планинските области се јавува до надморска височина од 2 000 метри.[1][34]

Следењето јазовец за проучување на нивното однесување и територии е направено во Ирска со користење на глобални системи за позиционирање.[37]

Диета

[уреди | уреди извор]

Европските јазовци се меѓу најмалку месојадните членови на месојадните животни ;[19] тие се многу прилагодливи и опортунистички сештојади, чија исхрана опфаќа широк спектар на животни и растенија. Глистите се нивниот најважен извор на храна, проследени со големи инсекти, мрши, житарици, овошје и мали цицачи, вклучувајќи зајаци, глувци, ровци, молови и ежови . Од инсекти во исхрана вклучуваат тркалачи и трчулци, гасеници, комари и гнезда на оси и бумбари . Тие се во состојба да уништат гнезда од оса, конзумирајќи ги присутните како што е гнездата на Веспула Руфа, бидејќи нивната густа кожа и влакна на телото ги штитат јазовците од убоди.[38] Храната со житни култури вклучува пченица, овес, пченка и повремено јачмен . Овошјето содржи неочекуваните јаболка, круши, сливи, капини, боровинки, малини, јагоди, желади и диви арум луковици .

Повремено, тие се хранат со средно до големи птици, водоземци, мали влекачи, вклучувајќи желки, полжави, полжави голичи, габи и зелена храна, како детелина и трева, особено во зима и за време на суши .[24] Јазовците карактеристично фаќаат голем број на еден вид храна во секој лов. Општо земено, тие не јадат повеќе од 0,5 kg храна на ден. Mладите кои допрва треба да имаат една година јадат повеќе од возрасните. Возрасен јазовец со тежина од 15 kg јаде храна еднаква на 3,4% од неговата телесна тежина.[19] Јазовците обично го јадат пленот на самото место и ретко го транспортираат до своите домови. Прекумерно убивање е забележано во кокошарници.[24]

Јазовец во Англија бара храна

Јазовците ловат зајаци во текот на целата година, особено во време кога нивните млади се слободни. Тие фаќаат млади зајаци со лоцирање на нивната позиција во нивното гнездо со мирис, а потоа копаат вертикално надолу кон нив. Во планинските или ридските области, каде што храната од зеленчук е оскудна, јазовците се потпираат на зајаците како главен извор на храна. Возрасните зајаци обично се odбегнуваат, освен ако не се ранети или фатат во стапици.[13] Тие им ја јадат внатрешноста и месо, оставајќи ја кожа неизедена.[25] Ежевите се јадат на сличен начин. Во областите каде што јазовците се вообичаени, ежовите ги има во помал број.[31] Некои јазовци можат да убијат јагниња, иако тоа е многу ретко; тие можат да бидат случајно вмешани во убиства на јагниња со присуство во случај да откријат волна и коски во близина на нивните живеалишта. За ова често се виновни лисиците, кои повремено живеат заедно со јазовците, бидејќи јазовците не пренесуваат храна до нивните домови. Тие обично убиваат јагниња гризејќи ги зад рамото. Живината и кокошковидни се земаат ретко. Некои јазовци можат да ги градат своите живеалишта во непосредна близина на фармите за живина и никогаш да не предизвикаа штета. Во ретки случаи во кои јазовците убиваат одгледувани птици, убиствата обично се случуваат во февруари-март, кога храната е оскудна поради суровото време, а се зголемува во популациите на јазови. Јазовците лесно можат да ги кршат кошниците на пчелите со вилиците и претежно се рамнодушни кон убоди од пчели, дури и кога ги напаѓа рој.

Односи со други нечовечки грабливци

[уреди | уреди извор]
Црвена[мртва врска] лисица ги предизвикува двајцата јазовци да се хранат со птици ноќе.

Европските јазовци имаат малку природни непријатели. Додека најчесто се послушни, јазовците можат да станат крајно агресивни и жестоки кога ќе бидат во агол, што го прави опасно за грабливците да бидат насочени кон нив. Сивите волци ( Canis lupus ), евроазиските рисови ( Lynx Lynx ) и кафеавите мечки ( Ursus arctos ), се трите најголеми преостанати грабливци во Европа и големите домашни кучиња ( C. l. Familiaris ) можат да претставуваат закана за возрасни јазови, иако смртни случаи предизвикани од нив се квантитативно ретки, бидејќи овие грабливци честопати имаат намалена популацијата поради човековите активности и обично претпочитаат полесен, поголем плен како копитари, додека јазовците можат да се борат злобно ако се свесни за грабливец.[39][40][41][42] Тие можат да живеат заедно со црвените лисици ( Vulpes vulpes ) во изолирани делови на големи дупки.[19] Двата вида евентуално се толерираат едни со други од комензализам ; лисиците им даваат остатоци од храна на јазовците, додека јазовците ја одржуваат заедничката чистота на дупката.[43] Сепак, познати се случаи кога јазовци кои ги бркале женките лисици надвор од дувлото, како и младенчињата без да ги јадат. За возврат, црвените лисици убивале младенчиња од јазовците на пролет.[44] Златните орли ( Aquila chrysaetos ) се познати грабливци на европските јазовци и нападите од нив врз младенчиња јазовец не се ретки, вклучително и случаи кога биле извлечени директно од под нозете на нивните мајки, па дури и возрасни јазовци може да бидат нападнати кога се истакнуваа како слаби и гладни од хибернација.[45][46] Евроазиските орелски бувови ( Bubo bubo ) исто како што се белоопашест орел ( Haliaeetus albicilla ) и голем орел кликач ( Clanga clanga ) се сметаат за потенцијални грабливци на младенчиња од јазовец.[47] Кучињата Ракун можат да го користат живеалиштето за јазовиците за засолниште. Постојат многу познати случаи на јазовци и кучиња од ракун кои зимуваат во иста дупка, можеби затоа што јазовците влегуваат во хибернација две недели порано од вторите и ги напуштаат две недели подоцна. Во исклучителни случаи, младенчиња од јазовец и кучињата ракуни може да коегзистираат во иста дупка. Јазовците можат да избркаат или убијат кучињata ракун ако престојуваат на влезот.[48]

Статус

[уреди | уреди извор]

Меѓународната унија за зачувување на природата го оценува европскиот јазовец како најмалку загрижувачки . Тоа е затоа што е релативно чест вид со широк опсег и генерално стабилна популација. Бројот се зголмил во Западна Европа и Велика Британија. Сепак, во некои области на интензивно земјоделство се намалил нивниот број како резултат на губење на живеалиштето, а во други се лови како штетник.[1]

Болести и паразити

[уреди | уреди извор]

Говедската туберкулоза (говедска ТБ) е предизвикана од Mycobacterium bovis и е главен фактор за смртност кај јазовците, иако заразените јазовци можат да живеат и успешно да се размножуваат со години пред да подлегнат на болеста. Болеста за прв пат е забележана кај јазовците во 1951 година во Швајцарија, каде се верувало дека ја заразиле од дивокоза ( Rupicapra rupicapra ) или срна ( Capreolus capreolus ).[49] Откриен е во Обединетото Кралство во 1971 година, каде што беше поврзано со појава на говеда ТБ кај крави. Доказите покажуваат дека јазовецот е примарен пренесувач на инфекција на добиток во југозападниот дел на Англија, Велс и Ирска. Оттогаш се размислува дали убивањето јазовци може ефикасно да помогне во намалувањето или уништувањето на туберкулозата кај говедата.[50]

Јазовците се ранливи на херпесвирус- мусталид -1, како и на беснило и штенечак, иако последните две не се присутни во Велика Британија. Други болести кои се наоѓаат во европските јазовци вклучуваат артериосклероза, пневмонија, плеврит, нефритис, ентеритис, полиартритис и лимфосарком .[24]

Внатрешните паразити на јазовци вклучуваат трематоди, нематоди и неколку видови на тенија .[24] Паразитизмот кој го имаат вклучува болви Paraceras melis (болвата јазовец), Chaetopsylla trichosa и Pulex irritans (човечка болва), вошки Trichodectes melis и крлежи Ixodes ricinus, I. canisuga, I. hexagonus, I. reduvius и I. меликула Тие исто така страдаат од краста. Тие поминуваат многу време во чешкање еден со друг, а поединците се концентрираат на сопствените вентрални области, наизменично на едната страна,па другата.Болвите се обидуваат да го избегнат гребењето,па брзо се повлекуваат надолу низ крзното. Ова беше во спротивно со болвите далеку од нивниот домаќин, кои трчаа нагоре и скокаа кога се вознемирени. Покрај тоа што има чешањето има социјална функција, тоа исто така им пречи на болвите.[51]

Врските со луѓе

[уреди | уреди извор]

Во фолклорот и литературата

[уреди | уреди извор]
Г-дин Јазовец,прикажан како портрет како илустрација на „ Ветерот во врбите “ од Кенет Греам
Томи Брок, како илустрација на Беатрикс Потер во „Приказната за господинот Тод“

Јазовците учествуваат во европскиот фолклор и се вклучени во модерната литература. Во ирската митологија, јазовците се прикажани како менувачи на облик и роднини на Тадг, кралот на Тара и татко на Cormac mac Airt . Во една приказна, Тадг му го кара посвоениот син затоа што убил и подготвил јазовци за вечера.[52] Во германскиот фолклор, јазовецот е прикажан како претпазлив, мирољубив филистицизам, кој го сака повеќе од сè својот дом, семејство и удобност, иако може да стане агресивен ако се изненади. Тој е братучед на Реинард Лисицата, кого бескорисно се обидува да го убеди да се врати на патот на правдата.[13]

Во „Ветерот во врбите “ на Кенет Грахам, г-дин јазовец е прикажан како груба, осамена фигура која „едноставно го мрази општеството“, но сепак е добар пријател со Мол и Ратти. Како пријател на сега починатиот татко на Тоад, тој често е цврст и сериозен кон Тоад, но во исто време генерално трпелив и добронамерен кон него. Може да се опише како мудар осаменик, добар водач и џентлмен, олицетворение на здравиот разум. Тој е исто така храбар и вешт борец, и му помага на Тоад со напаѓачите на дивата шума.[53]

Серијата книги за деца „Франсис“ од Русел и Лилијан Хобан прикажува антропоморфозно семејство јазовци.

Во серијалот на Артуријан Т.Х бело , еднаш и идниот крал, младиот крал Артур се претвора во јазовец од Мерлин, како дел од своето образование. Тој ќе се сретне со постар јазовец кој му вели „Јас можам само да те научам на две работи - да копаш и да го сакаш својот дом“.[54]

Јазовец по име Томи Брок, кој е обвинет за лоши дела се појавува во книгата на Беатрикс Потер од 1912 година „Приказната за господинот Тод“ . Тој е прикажан како ги киднапира децата на Беџамин Зајакот и неговата сопруга Флопси и ги крие во рерна во домот на господинот Тод лисицата, со кого се бори на крајот од книгата. Прикажувањето на јазовецот како лошо животно кое краде лисици било критикувано од натуралистички аспект, иако недоследностите се малку и се користат за создавање индивидуални ликови наместо да се предизвикува архетипска лисица и јазовец.[55] Мудар стар јазовец по име Труфлхонтер се појавува во принцот Каспијан на ЦС Луис, каде што му помага на Каспијан Х во борбата против кралот Мираз .[56]

Јазовец има истакната улога во серијата „Живтонтие на Фартинг Вуд “ на Колин Дан, како втора команда пред Фокс.[57] Јазовецот е исто така куќен симбол за Хафлефаф во серијата книги Хари Потер. [58] Серијата Црвениот ѕид исто така има господари јазовците, кои владеат со изумираната вулканска тврдина Саламандастрон и се познати како жестоки воини.[59] Детската телевизиска серија Bodger &amp; Badger била популарна на CBBC во текот на 90-тите години на минатиот век и се одвиваше околу незгодите на јазовецот што го сакаше компирот и неговиот човечки придружник.[60]

Неименуван јазовец е дел од сатиричната претстава на босанскиот писател Петар Кочиќ, „Јазовец на трибунал“, во која локалниот земјоделец Давид Штрбак се обидува да тужи јазовец за јадењето на неговите посеви. Тоа е всушност многу критично кон австроунгарското владеење во Босна и Херцеговина на почетокот на 20 век. Во чест на Кочиќ и неговиот Јазовец, сатиричниот театар во Бања Лука го носи името Јазавац (Јазовец).

Хералдика

[уреди | уреди извор]
Европски јазовец на грбот на Луханка

Европски јазовец се појавува на грбот на општината Луханка во Централна Финска, што се однесува на поранешното значење на трговијата со крзно во локалитетот.[61] Јазовецот е исто така животно на градот Нурмијерви во Усимаа, Финска, каде што е многу чест цицач.[62]

Лов

[уреди | уреди извор]
Илустрација на јазовец кој гони Дакел ( дакел е германски збор за „јазовец-куче“)

Европските јазовци имаат мало значење за ловечките економии, иако можат да бидат локално активно ловени. Методите што се користат за лов на јазовци вклучуваат фаќање на вилицата во стапица,правење заседа близу нивните домови со пиштоли, пушење од нивните земји и преку употреба на специјално одгледувани кучиња како лисици Териери и Дакел за да ги ископаат.[19] Сепак, јазовците се особено издржливи животни; нивните кожи се густи, лабави и покриени со долги влакна што делува како заштита, а нивните силни черепи им дозволуваат да ги надминат повеќето тапи трауми, како и куршуми од ловџиска пушка.[25]

Борби со јазовци

[уреди | уреди извор]

Битките со јазовци некогаш биле популарен крвав спорт, [63] во кој јазовците биле фатени живи, ставени во кутии и нападнати од кучиња. [64] Во Велика Британија, ова било забрането со Законот за суровост кон животните од 1835 година [64] и повторно со Законот за заштита на животните од 1911 година .[65] Покрај тоа што убиството на јазовец претставува кривично дела според Законот за заштита на јазовци од 1992 година,[66] има понатамошните прекршоци кои неизбежно се случуваат за да се олесни борбата со јазовци (како што се мешање во дувлото каде живеат, или земање и поседување јазовец за други цели освен нега на повредено животно ). Доколку бидат осудени, борачите на јазовци може да се соочат со казна затвор до шест месеци, парична казна до 5000 фунти и други казнени мерки, како што се општокорисна работа или забрана за поседување кучиња.[67]

Убивање

[уреди | уреди извор]

Многу јазовци во Европа беа задушувани во текот на 60-тите и 70-тите години на минатиот век за да го контролираат беснилото . До 80-тите години на минатиот век уништување јазовец во Обединетото Кралство се спроведувало со задушување, за да се контролира ширењето на говеда туберкулоза (bTB). Рестриктивното убивање продолжило во 1998 година, како дел од 10-годишното рандомизирано судење за убиство, внимателно разгледано од Џон Кребс и други за да покажат дека убивањето е неефикасно. Некои групи предлагале на селективна убивање,[68] додека други се залагаа за програма за вакцинирање, а ветеринарите се сочувствувале со јазовците, бидејќи велеле дека болеста предизвикува многу страдања кај нив. Во 2012 година, владата одобри ограничено убивање [69] предводено од Одделот за животна средина, храна и рурални работи (Дефра), сепак, ова подоцна било одложено со наведување на повеќе причини.[70] Во август 2013 година започна целосна програма за убивање на јазовците, каде околу 5.000 јазовци беа убиени во текот на шест недели во Западен Сомерсет и Глостершир од страна на стрелци со пушки со голема брзина користејќи мешавина од контролирано пукање и слободно пукање (некои јазовци прво биле заробени во кафези ). Убивањето предизвикало многу протести од емотивни, економски и научни аспект.Јазовецот се смета за иконски вид на британското село, иако не е загрозен. Од министрите се тврдело дека „Од владата тврдат дека ги чини повеќе отколку што штедат ...“, а Лорд Кребс, кој го водел судењето за рандомизиран јазовец во 90-тите, кажал дека двајцата пилоти „нема да дадат никакви корисни информации ".[71] Научна студија за уништување од 2013 до 2017 година покажа намалување од 36-55% на говедска туберкулоза кај говедата.[3]

Питомност

[уреди | уреди извор]
Питомо сираче јазовец со чувар
Европска јазовец држен в раце, на прославата на Националниот ден на Шведска

Постојат неколку извештаи за припитомување на европски јазовци. Питомите јазовци можат да бидат приврзани миленичиња и можат да бидат обучени да доаѓаат кај нивните сопственици кога ќе им бидат повикани имињата. Тие лесно се хранат, бидејќи инстинктивно ќе откопуваат стаорци, кртови и млади зајаци без обука, иако имаат слабост кон свинското месо. Иако има еден запис за питом јазовец кој се спријателува со лисица, тие генерално не толерираат присуство на мачки и кучиња и ќе ги бркаат.[25]

Употреби

[уреди | уреди извор]
Refer to caption
Четка за бричење со влакна од јазовец

Месото од јазовец се јадел во некои области на поранешниот Советски Сојуз, иако во повеќето случаи се фрла.[19] Пушените шунки направени од јазовци некогаш биле високо ценети во Англија, Велс и Ирска.[13]

Некои производи од јазовец се користени за медицински цели; експерт за јазовци Ернест Нил во изданието на списанието „Спортинг магазин“ во 1810 година, напишал;

Месото, крвта и маснотиите на јазовецот се многу кориснi за масла, масти, соли и прав, за отежнато дишење, кашлица на белите дробови, за камен,синуси итн. Кожата била добра за носење топла и удобна за античките луѓе кои имаат проблеми со паралитички нарушувања.[13]

Влакната на европскиот јазовец се користит со векови за правење спорани [105] и четки за бричење . [63] [72] Спораните традиционално се носат како дел од машките шкотска народна носија. Тие прават торба или џеб направени од крзно и маската од јазовецот или маска од друго животно може да се користи како размавта.[73] Пелтот се користел и порано за мебел од пиштол . [63]

Белешки

[уреди | уреди извор]

 

Наводи

[уреди | уреди извор]
  •  
  •  Chisholm, Hugh, уред. (1911), „Badger“ , Encyclopædia Britannica, 3 (11. изд.), Cambridge University Press, стр. 188
  • Harris, S.; Yalden, D. (2008). Mammals of the British Isles (Fourth Revised. изд.). Mammal Society. ISBN 978-0-906282-65-6.
  • Kurtén, B. (1968). „The Badger Meles meles Linné“. Pleistocene mammals of Europe (Reprint 2017. изд.). London and New York: Routledge. стр. 104–105. ISBN 9781351499484.
  • Heptner, V. G.; Sludskii, A. A. (2001). „Badger Meles meles Linnaeus, 1758“. Mammals of the Soviet Union. Volume II, Part 1b, Carnivores (Mustelidae and Procyonidae). Washington, D.C.: Smithsonian Institution Libraries and National Science Foundation. стр. 1232–1282. ISBN 90-04-08876-8.
  • König, C. (1973). Mammals. London: William Collins. ISBN 0-00-212080-1.
  • Macdonald, D. (2001). The New Encyclopedia of Mammals. ISBN 0-19-850823-9.
  • Neal, E. (1976). The Badger. New Naturalist (Fifth. изд.). London: Collins. ISBN 9780002193993.
  • Pease, A. E. (1898). The badger; a monograph. London: Lawrence and Bullen.
  • Spagnesi, M.; De Marina Marinis, M. (2002). „Mammiferi d'Italia“ (PDF). Quaderni di Conservazione della Natura (италијански). ISSN 1592-2901.[мртва врска] 

Прочитајте дополнително

[уреди | уреди извор]
  • Ернест Нил и Крис Чизмен. Јазовци (Поер, 2002)
  • Ричард Мејер. Судбината на јазовецот (Батсфорд 1986), Препечатена со нов материјал (Fire-raven Writing, 2016)

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]

Јазовци и ТБ во Велика Британија

[уреди | уреди извор]

Тврдења за продолжување на ловот на јазови во Велика Британија

[уреди | уреди извор]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Kranz, A.; Abramov, A. V.; Herrero, J.; Maran, T. (2016). „Meles meles“. Црвен список на загрозени видови. 2016: e.T29673A45203002. Занемарен непознатиот параметар |name-list-style= (help) Грешка во наводот: Неважечка ознака <ref>; називот „iucn“ е зададен повеќепати со различна содржина.
  2. ↑ „Coordinated latrine use by European badgers, Meles meles: Potential consequences for territory defense“. Journal of Mammalogy. 90 (5): 1188–1198. 2009. doi:10.1644/08-MAMM-A-200.1. JSTOR 27755113.
  3. ↑ 3,0 3,1 „Assessing effects from four years of industry-led badger culling in England on the incidence of bovine tuberculosis in cattle, 2013–2017“. Scientific Reports. 9 (14666): 14666. October 2019. Bibcode:2019NatSR...914666D. doi:10.1038/s41598-019-49957-6. PMC 6789095. PMID 31604960.
  4. ↑ Pallab Ghosh (11 October 2019). „Badger culls have varying impacts on cattle TB“. BBC News. Посетено на 21 November 2020.
  5. ↑ James Tapsfield (28 February 2014). „Badger culls were 'cruel' and 'ineffective', says independent panel“. The Independent. Посетено на 21 November 2020.
  6. ↑ „Badger cull poll: Nine out of ten want culling to end“. Farming UK. 21 October 2014. Посетено на 21 November 2020.
  7. ↑ НП Галичица
  8. ↑ 8,0 8,1 Weiner, E. S. C.; Simpson, J. R. (1989). The Oxford English Dictionary. Oxford: Clarendon Press. ISBN 0-19-861186-2. Архивирано од изворникот на 2006-06-25. Посетено на 30 August 2008.
  9. ↑ Neal, Ernest G. and Cheeseman, C. L. (1996) Badgers, p. 2, T. & A.D. Poyser ISBN 0-85661-082-8
  10. ↑ „Архивиран примерок“ (PDF). Архивирано од изворникот (PDF) на 2015-09-24. Посетено на 2015-06-19.
  11. ↑ Ernout, Alfred; Meillet, Antoine (1979) [1932]. Dictionnaire étimologique de la langue latine (француски) (4. изд.). Paris: Klincksieck.
  12. ↑ Devoto, Giacomo (1989) [1979]. Avviamento all'etimologia italiana (италијански) (6. изд.). Milano: Mondadori.
  13. ↑ 13,00 13,01 13,02 13,03 13,04 13,05 13,06 13,07 13,08 13,09 Neal 1958
  14. ↑ „Badger“. Geiriadur: Welsh-English / English-Welsh On-line Dictionary. University of Wales: Trinity Saint David. Архивирано од изворникот на 2013-10-06. Посетено на 2013-10-05.
  15. ↑ Linnaeus, C. (1758). „Ursus meles“. Caroli Linnæi Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I (decima, reformata. изд.). Holmiae: Laurentius Salvius. стр. 48. (латински)
  16. ↑ Kurtén 1968
  17. ↑ Spagnesi & De Marina Marinis 2002
  18. ↑ „Explore the Database“. www.mammaldiversity.org. Посетено на 2021-06-25.
  19. ↑ 19,00 19,01 19,02 19,03 19,04 19,05 19,06 19,07 19,08 19,09 19,10 19,11 19,12 19,13 19,14 19,15 19,16 19,17 19,18 19,19 19,20 19,21 Heptner & Sludskii 2002
  20. ↑ Graells, M. de la P. (1897). „Meles Taxus. (Schreb.)“. Fauna Mastodológica Ibérica. Memorias de la Real Academia de Ciencias Exactas, Fisicas y Naturales de Madrid. 17. Madrid. стр. 170–173.
  21. ↑ Baryshnikov, G. F.; Puzachenko, A. Y.; Abramov, A. V. (2003). „New analysis of variability of check teeth in Eurasian badgers (Carnivora, Mustelidae, Meles)“ (PDF). Russian Journal of Theriology. 1 (2): 133–149. doi:10.15298/rusjtheriol.01.2.07.
  22. ↑ Raichev, E. (2010). „Adaptability to locomotion in snow conditions of fox, gackal, wild cat, badger in the region of Sredna Gora, Bulgaria“. Trakia Journal of Sciences. 8 (2): 499–505.
  23. ↑ Polly, P. D.; MacLeod, N. (2008). „Locomotion in fossil Carnivora: an application of eigensurface analysis for morphometric comparison of 3D surfaces“. Palaeontologia Electronica. 11 (2): 10–13.
  24. ↑ 24,00 24,01 24,02 24,03 24,04 24,05 24,06 24,07 24,08 24,09 24,10 24,11 24,12 24,13 24,14 24,15 24,16 24,17 24,18 24,19 Harris & Yalden 2008
  25. ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 25,4 25,5 25,6 Pease 1898
  26. ↑ Kowalczyk, R.; Jȩdrzejewska, B.; Zalewski, A. (2003). „Annual and circadian activity patterns of badgers (Meles meles) in Białowieża Primeval Forest (eastern Poland) compared with other Palaearctic populations“ (PDF). Journal of Biogeography. 30 (3): 463–472. doi:10.1046/j.1365-2699.2003.00804.x.[мртва врска]
  27. ↑ Delahay, R. J.; Carter, S. P.; Forrester, G. J.; Mitchell, A.; Cheeseman, C. L. (2006). „Habitat correlates of group size, bodyweight and reproductive performance in a high‐density Eurasian badger (Meles meles) population“. Journal of Zoology. 270 (3): 437–447. doi:10.1111/j.1469-7998.2006.00165.x.
  28. ↑ Rodriguez, A.; Martin, R.; Delibes, M. (1996). „Space use and activity in a Mediterranean population of badgers Meles meles“ (PDF). Acta Theriologica. 41 (1): 59–72. doi:10.4098/AT.arch.96-5. Архивирано од изворникот (PDF) на 2020-07-27. Посетено на 2021-07-11.
  29. ↑ Revilla, E.; Palomares, F.; Delibes, M. (2001). „Edge‐core effects and the effectiveness of traditional reserves in conservation: Eurasian badgers in Doñana National Park“ (PDF). Conservation Biology. 15 (1): 148–158. doi:10.1111/j.1523-1739.2001.99431.x.[мртва врска]
  30. ↑ Wood, G. (1983).
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 Macdonald 2001
  32. ↑ Schmid, T. K.; Roper, T. J.; Christian, S. E.; Ostler, J.; Conradt, L.; Butler, J. (1993). „Territorial marking with faeces in badgers (Meles meles): a comparison of boundary and hinterland latrine use“. Behaviour. 127 (3–4): 289––307. doi:10.1163/156853993X00074.
  33. ↑ Gallagher, J.; Clifton-Hadley, R. S. (2005). „Tuberculosis in badgers; a review of the disease and its significance for other animals“. Research in Veterinary Science. 69 (3): 203–217. doi:10.1053/rvsc.2000.0422. PMID 11124091.
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 König 1973, pp. 162–163
  35. ↑ ABRAMOV, ALEXEI V.; PUZACHENKO, ANDREY YU. (2013-06-19). „The taxonomic status of badgers (Mammalia, Mustelidae) from Southwest Asia based on cranial morphometrics, with the redescription of Meles canescens“. Zootaxa. 3681 (1): 44–58. doi:10.11646/zootaxa.3681.1.2. ISSN 1175-5334. PMID 25232583.
  36. ↑ „Badger: Meles meles“. British Wildlife Centre. 2012. Архивирано од изворникот на 2016-03-04. Посетено на 2013-07-07.
  37. ↑ MacWhite, T., Maher, P., Mullen, E., Marples, N. and Good, M. 2013.
  38. ↑ Edwards, Robin. (1980).
  39. ↑ Sidorovich, V. E., Rotenko, I. I., & Krasko, D. A. (2011, March).
  40. ↑ Olsson, O., Wirtberg, J., Andersson, M., & Wirtberg, I. (1997).
  41. ↑ Naves, J., Fernández-Gil, A., Rodríguez, C., & Delibes, M. (2006). „Brown Bear Food Habits at the Border of Its Range: A Long-Term Study“. Journal of Mammalogy. 87 (5): 899. doi:10.1644/05-MAMM-A-318R2.1.CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори (link)
  42. ↑ Butler, J. M., & Roper, T. J. (1995).
  43. ↑ Dale, Thomas Francis, The fox, Longmans, Green, and Co., 1906
  44. ↑ Palomares, F., & Caro, T. M. (1999).
  45. ↑ Watson, J. (2010).
  46. ↑ Sørensen, O. J., Totsås, M., Solstad, T., & Rigg, R. (2008).
  47. ↑ Korpimäki, E., & Norrdahl, K. (1989).
  48. ↑ Heptner, V. G. ; Naumov, N. P., Mammals of the Soviet Union Vol.
  49. ↑ Bouvier, G.; Burgisser, H; Sweitzer, R. (1951). „Tuberculose chez un chamois“. Schweizer Arch Tierheil. 93: 689–695.
  50. ↑ Gallagher, J.; Clifton-Hadley, R. S. (2000). „Tuberculosis in badgers; a review of the disease and its significance for other animals“ (PDF). Research in Veterinary Science. 69 (3): 203–217. doi:10.1053/rvsc.2000.0422. PMID 11124091.
  51. ↑ Stewart, Paul D.; Macdonald, David W. (2003). „Badgers and Badger Fleas: Strategies and Counter-Strategies“. Ethology. 109 (9): 751–763. doi:10.1046/j.1439-0310.2003.00910.x.
  52. ↑ Monaghan, Patricia, The encyclopedia of Celtic mythology and folklore, p.436, Infobase Publishing, 2004, ISBN 0-8160-4524-0
  53. ↑ Grahame, Kenneth (1908). The Wind in the Willows. Wordsworth Editions Ltd. ISBN 978-1853260179.
  54. ↑ White, T.H. (1939) 'The Once And Future King.' 200 Madison Ave., New York, NY 10016.
  55. ↑ MacDonald, Ruth K., Beatrix Potter, p.47, Twayne Publishers, 1986, ISBN 0-8057-6917-X
  56. ↑ C.S., Lewis (1951). Prince Caspian. Harper Collins. ISBN 978-0006716792.
  57. ↑ Dann, Colin (1979). The Animals of Farthing Wood. Egmont Publishing. ISBN 1-4052-2552-1.
  58. ↑ Rowling, J. K. (1997). Harry Potter and the Philosopher's Stone. Bloomsbury. ISBN 0-7475-3269-9.
  59. ↑ Jacques, Brian (2001). Tribes of Redwall: Badgers. Red Fox. ISBN 0-09-941714-6.
  60. ↑ „Comedy: Bodger and Badger“. BBC. Посетено на 2013-06-20.
  61. ↑ Suomen kunnallisvaakunat (фински). Suomen Kunnallisliitto. 1982. ISBN 951-773-085-3.
  62. ↑ Vaakunat ja tunnukset – Nurmijärvi (in Finnish)
  63. ↑ 63,0 63,1 63,2 EB (1878).
  64. ↑ 64,0 64,1 EB (1911).
  65. ↑ „Protection of Animals Act 1911 (revised)“. OPSI website. Архивирано од изворникот на 2009-05-01. Посетено на 2009-06-16.
  66. ↑ UK Government. „Protection of Badgers Act 1992“. Посетено на October 7, 2015.
  67. ↑ „Protection of Badgers Act 1992“. OPSI website. Архивирано од изворникот на 2009-08-14. Посетено на 2009-06-16.
  68. ↑ Moody, Oliver (2013-04-27). „Badger cull is necessary to stop them suffering, say vets“. The Times: Wildlife. Посетено на 2013-08-30.
  69. ↑ Carrington, D. (2011-12-11). „Badger culling will go ahead in 2012“. The Guardian. Посетено на 2013-08-30.
  70. ↑ Carrington, D. (2012). „Badger cull postponed until 2013“. The Guardian. Посетено на August 30, 2013.
  71. ↑ „Badger cull begins in Somerset in attempt to tackle TB“. BBC. 2013. Посетено на August 30, 2013.
  72. ↑ Griffiths, H.I.; Thomas, D.H. (1997). The Conservation and Management of the European Badger (Meles Meles). Strasbourg: Council of Europe. стр. 53. ISBN 978-9-28-713447-9.
  73. ↑ „Sporran wearers may need licence“. BBC News. 2007-06-24. Посетено на 2013-07-11.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Европски_јазовец&oldid=5199160“