Борис I

Свети Цар Борис
Роден	9 век  ?
Починал	2 мај 907 год. Бугарија

Борис I или Борис-Михаил (? - 2 мај 907) — бугарски владетел на Првото Бугарско царство од Крумовата династија во периодот од од 852 година како хан и од 864 до 889 година како кнез, кога се повлекол за да во 893 година повторно владее на кратко кога го детонирал својот најголем син Владимир Расате од престолот и го качи на истиот другиот син, Симеон. Борис I е познат по тоа што ги покрстил Бугарите во 864 година и го вовел старословенскиот јазик во употреба.

Покрстување

Покрстувањето на Борис

Бугарија во времето на хан Пресијан и кнез Борис I

Во почетокот на неговото управување, Бугарите влегле во серија на неуспешни воени конфликти со Источнофранкиска империја, Византија и Хрватска. Византискиот император Константин Порфирогенит запишал на кратко за еден неуспешен поход на Борис во соседното Српско кнежевство, при кој престолонаследникот Владимир заедно со дванаесет големи боили паднале во заробеништво. Тогаш, од тага по својот син, Борис бил принуден да склучи мир. Борис ги изгубил сите војни кои ги водел.

Бугарската патриаршија

Икона на цар Борис

По покрстувањето Борис побарал дозвола од Цариградската патриаршија за самостојна Бугарска патријаршија(види Бугарска православна црква), но му било откажано. Во резултат на тоа бугарскиот цар се обратил кон Рим за дозвола од папата. Бугарските пратеници биле пресретнати со голема радост во Ватикан. Папата испратил во Бугарија двајца римски епископи, од кои Борис го избрал епископот Формоза да биде Бугарски патриарх.

Во 867 год. нови бугарски пратеници биле дојдени во Рим со молба папата да го ракоположи Формоза за патриарх. Папа Николај I откажал, но на 13 ноември 867 година неочекувано умрел. Новиот папа Адриан II исто така не се согласил и Борис ги прекинал бугаро-римските односи, враќајки ги римските пратеници назад со многу дарови.

Борис пак се обратил кон Константинопол со истата молба и на Осмиот Вселенски Собор (869-870 год.) се создала Бугарската црковна диоцеза, на чие чело како поглавар со титула „митрополит на Драстар“ бил поставен гркот Георги. Тој бил потчинет на Цариградската патриаршија.

Во 886 г. на бугарски црковен собир било решено Бугарската архиепископија да стане афтокефална (самостојна). На чело на Бугарската црква застанал Јосиф Исповедник, архиепископ и прв бугарски патријарх, којшто ја спроведува прословенската политика на Борис I, и подоцна на цар Симеон I.

Словенската писменост во Бугарија

Како ктитор на манастирот Св. Наум покрај Охрид, фреска од 1806 година

Во истото време (краjот на 885 г.) Борис радосно ги примил учениците на Кирил и Методиј, кои што били протерани од Велика Моравија. Словенскиот јазик станал официјален јазик на Бугарија, заменувајќи го грчкиот. Климент Охридски бил испратен во 886 г. како словенски учител во областа Кутмичевица, каде ja основал Oхридската книжевна школа.

По непрекинато 36-годишно управување во 889 год. царот Борис доброволно се откажал од престолот и се повлекол во манастир. Борис имал четири синови: Расате-Владимир, Гаврил, Симеон и Јаков. За свој наследник го назначил првородениот син Владимир-Расате.

Неумешната анти-византиска политика на кнез Владимир-Расате, спроводена со обид за враќане кон паганството, го принудила Борис да го напушти манастирот и да превземе решителни мерки. Тој го симнал Владимир-Расате од престолот, го ослепил го и го фрлил во темница. Потоа тој свикал народен собор во 893 г., на кој го најавил владеењето на својот трет син, Симеон I, на престолот и преместувањето на главниот град на Бугарија од Плиска во Преслав. Во истото време Климент станал епископ на Величката епархиja со центар во Охрид (според некои бугарски теории, на Охридската епископија како дел од Бугарската православна црква), а Наум дошол од Преслав во Охрид да jа води Охридската школа.

Надворешни врски

• Официјална веб страна на Цариградската патриашија
• Бугарска православна црква
• Соколов, М. Из древней истории болгар. Санкт-Петербург, 1879
• Владимир Расате
• Чешмеджиев, Д. Император Константин І Велики и княз Борис І Михаил: победата над езичниците. - В: 1670 година од смрти св. цара Константина Великог 337-2007 (Ниш и Византиjа, Т. VІ). Ниш, 2008, 357-368
• Николов, А. Идея о благочестии и мудрости правителя в политической идеологии и публичной пропаганде болгарских государей в первое столетие после принятия христианства в Болгарии (864-971). – В: XVII Ежегодная богословская конференция Православного Свято-Тихоновского гуманитарного университета. Т. 1. Москва, 2007, 124-130