Стрежево

Од Википедија — слободната енциклопедија
Стрежево

Поглед на истоименото езеро и селото

Стрежево во рамките на Македонија
Стрежево
Местоположба на Стрежево во Македонија
Стрежево на карта

Карта

Координати 41°8′12″N 21°11′16″E / 41.13667° СГШ; 21.18778° ИГД / 41.13667; 21.18778Координати: 41°8′12″N 21°11′16″E / 41.13667° СГШ; 21.18778° ИГД / 41.13667; 21.18778
Регион  Пелагониски
Општина  Битола
Област Ѓават-Кол
Население 0 жит.
(поп. 2021)[1]

Повик. бр. 045
Шифра на КО 02113
Надм. вис. 787 м
Стрежево на општинската карта

Атарот на Стрежево во рамките на општината
Стрежево на Ризницата

Стрежево — раселено село во Општина Битола, во областа Ѓават-Кол, во околината на градот Битола. По разрушувањето на куќите и потопувањето на атарот на селото со Стрежевското Езеро во 1980-тите години, селото останало без жители.

Географија и местоположба[уреди | уреди извор]

Напуштени градби во селото

Селото се наоѓа во областа Ѓават-Кол, во западниот дел од Општина Битола. Селото е ридско, сместено на надморска височина од 787 метри.[2]

Атарот зафаќал површина од 8,9 км2, кој сега е целосно потопен со Стрежевското Езеро.[2]

Се наоѓа на северозападниот дел од планинскиот масив Бел Камен, којшто се простира од градот Битола до селото Лера. Од градот Битола е оддалечено околу 25 километри. До него води асфалтен пат, сè до браната на хидросистемот „Стрежево“.

Непосредно под селото течела реката Шемница на која денес е изградена брана висока 76 метри со акумулација од 112 милиони метри кубни вода.

Историја[уреди | уреди извор]

За настанокот на селото не постојат пишани документи. Се знае дека населението од ова село се занимавало претежно со земјоделство и сточарство.

Во селото постоела воденица, каде што народниот херој Стив Наумов во организација на Бирис Стрезовски неколкупати престојувале во воденицата и одржувале партиски советувања со активистите од селото.

Во XIX век, Стрежево било село во нахијата Ѓават-Кол во Битолската каза на Отоманското Царство.

Население[уреди | уреди извор]

Население во минатото
ГодинаНас.±%
1948366—    
1953361−1.4%
1961356−1.4%
1971263−26.1%
1981366+39.2%
ГодинаНас.±%
19910−100.0%
199400.00%
200200.00%
202100.00%

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Стрежево имало 200 жители, сите Македонци христијани.[3] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Стрежево имало 320 жители.[4]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Стрежево се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 35 куќи.[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 250 Македонци.[6]

Во вековите што изминувале селото било многу развиено. Така, во 1961 година броело 356 жители, за после многу брзо да се исели. Емигрирањето (околу 500 жители) било во прекуокеанските земји, во Европа и најпосле, по создавањето на акумулацијата, во Битола. Последно во 1981 година Стрежево имало 110 жители. Од 1984 година селото целосно е иселено, а денес постојат само разрушени куќи и неколку новоизградени викенд куќички.[2] Во 1984 година сите жители од ова село се преселени во т.н Стрежевска населба во Битола.

Според пописните списоци од пописот во 1994 година, Стрежево е раселено село по 1981 година, кога што броело 366 жители.

Според пописните списоци од пописот во 2002 година, во Стрежево не биле забележани жители.[7] Истото било потврдено и на пописот во 2021 година.

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година 1900 1905 1948 1953 1961 1971 1981 1991 1994 2002 2021
Население 200 320 366 361 356 263 366 0 0 0 0
Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.[8]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.[9]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.[10]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.[11]

Родови[уреди | уреди извор]

Стрежево било чисто македонско православно село, во селото имало и староседелски и доселенички родови.

Родови во Стрежево биле:

  • Староседелци: Гроздановци (7 к.), Марковци (5 к.), Степановци (4 к.) и Јованчевци (3 к.).
  • Доселенички: Илијовци (5 к.), Ицановци (7 к.) и Коларовци (3 к.), доселени биле во турско од селото Црновец, во кое почнале да се населуваат Албанци. Во родот Ицановци се знае следното родословие: Крсте (жив на 36 г. во 1957 година) Велко-Богоја-Ицан кој се доселил од Црновец; Талевци (8 к.), доселени се во турско од селото Логоварди; Мицевци (4 к.), доселени се во турско, од селото Дедебалци; Бибевци (2 к.) и Бујукот (1 к.) доселени се исто така во турско, од селото Обедник во Железник, кое во 1912 година е затекнато како албанско; Грудановци (4 к.) и Апостоловци (2 к.) порано биле еден род, доселени се од селото Загориче во Железник; Крстевци (8 к.), доселени се исто така од селото Загориче во Железник; Симјановци (3 к.), доселени се однекаде.[12]

Самоуправа и политика[уреди | уреди извор]

Селото влегува во рамките на Општина Битола, која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година, при што кон нејзе биле придодадени поранешните општини, Бистрица, Кукуречани и Цапари. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Цапари.

Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Црноец, во која влегувале селата Габаловци, Метимир, Лопатица, Облаково, Стрежево, Свиниште и Црноец.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Лопатица, во која покрај селото Стрежево се наоѓале селата Габаловци, Загориче, Лисолај, Лопатица, Метимир, Облаково, Свиниште, Секирали, Утово и Црновец.

Во периодот 1955-1965, селото било дел од тогашната општина Дихово.

Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Битола.

Избирачко место[уреди | уреди извор]

Селото е опфатено во склоп на избирачкото место бр. 0205 според Државната изборна комисија, кое ги опфаќа селата Кажани, Свиниште и Стрежево, кое е сместено во шумарската куќа во Кажани.[13]

На локалните избори во 2017 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 79 гласачи.[14]

Културни и природни знаменитости[уреди | уреди извор]

Археолошки наоѓалишта[15]
Цркви[16]

Редовни настани[уреди | уреди извор]

Сѐ до 1984 година празници во селото биле 3 јуни (Св. Никола Летен) и 7 јули (Иванден).

Личности[уреди | уреди извор]

Иселеништво[уреди | уреди извор]

Котевци (3 куќи), иселени се во селото Свиниште, Битолско; Базјаловци (7 к.) и Настевци (2 к.), иселени се во Рамна; Гроздановци (2 к.) иселени се во Црновец; Јанчевци (1 к.), иселени се во Габалавци; од селските родови се знае за следните иселеници во: Битола (15 семејства), Скопје (4 семејства), Бугарија (околу 9 семејства), Австралија (3 семејства), во САД (3 семејства), Србија (1 семејство), Канада (1 семејство), Делчево (1 семејство), Белгија (1 семејство).[12][18]

Иселеништвото продолжило и после 1953 година и водело кон Битола, прекуокеанските земји (САД, Австралија, Канада) и низ Европа, со што денес е целосно раселено селото.[19]

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
  2. 2,0 2,1 2,2 „Стрежево“. Мој Роден Крај. Архивирано од изворникот на 2017-12-08. Посетено на 2 декември 2017.
  3. Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 238.
  4. D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 174-175.
  5. Михајловски, Роберт, уред. (2017). Етнографска карта на Битолскиот вилает (PDF). Каламус. стр. 14.
  6. „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
  7. „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 2 декември 2017.
  8. К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
  9. Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
  10. „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
  11. „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
  12. 12,0 12,1 12,2 12,3 Јован Ф. Трифуновски, (1998) Битољско - Прилепска котлина, Антропогеогрофско проучавање. Београд, САНУ ISBN 8670252678
  13. „Описи на ИМ“. Архивирано од изворникот на 2023-08-17. Посетено на 2 декември 2017.
  14. „Локални избори 2017“. Посетено на 2 декември 2017.
  15. Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069
  16. Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски (2011). Валентина Божиновска (уред.). Карта на верски објекти во Македонија. Менора - Скопје: Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи. ISBN 978-608-65143-2-7.
  17. . Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва том II, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)
  18. . Русиќ, Бранислав. Цапарско Поле. Архивски фонд на МАНУ, к-4, AE 94/16. Отсутно или празно |title= (help)CS1-одржување: друго (link)
  19. Bojchevski, Design by Angela Hristovska, Developed by Dijana Manchevska and Jovan. „Мој Роден Крај“. www.mojrodenkraj.com.mk. Архивирано од изворникот на 2021-07-17. Посетено на 2021-07-17.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]