Изведени SI-единици: Разлика помеѓу преработките

Од Википедија — слободната енциклопедија
[проверена преработка][проверена преработка]
Избришана содржина Додадена содржина
Создадена страница со: Меѓународниот систем на мерни единици (SI) има...
 
сНема опис на уредувањето
Ред 9: Ред 9:
|-
|-
! Назив
! Назив
!SI<br />симбол
! Симбол
!<abbr title="Неформален македонски симбол">Мак.<br />симбол</abbr>
! [[Физичка величина|Величина]]
! [[Физичка величина|Величина]]
! Изразена во други единици
! Изразена во други единици
Ред 15: Ред 16:
|-
|-
| '''[[херц]]'''
| '''[[херц]]'''
| '''Hz'''
| style="text-align: center" | '''Hz'''
| style="text-align: center" | '''Хц'''
| [[фреквенција]]
| [[фреквенција]]
| 1/s
| 1/s
Ред 21: Ред 23:
|-
|-
| '''[[радијан]]'''
| '''[[радијан]]'''
| '''rad'''
| style="text-align: center" | '''rad'''
| style="text-align: center" | '''рад'''
| [[агол]]
| [[агол]]
| m/m
| m/m
Ред 27: Ред 30:
|-
|-
| '''[[стерадијан]]'''
| '''[[стерадијан]]'''
| '''sr'''
| style="text-align: center" | '''sr'''
| style="text-align: center" | '''ср'''
| [[просторен агол]]
| [[просторен агол]]
| m<sup>2</sup>/m<sup>2</sup>
| m<sup>2</sup>/m<sup>2</sup>
Ред 33: Ред 37:
|-
|-
| '''[[њутн (единица)|њутн]]'''
| '''[[њутн (единица)|њутн]]'''
| '''N'''
| style="text-align: center" | '''N'''
| style="text-align: center" | '''Њ'''
| [[сила]], [[тежина]]
| [[сила]], [[тежина]]
| kg&sdot;m/s<sup>2</sup>
| kg&sdot;m/s<sup>2</sup>
Ред 39: Ред 44:
|-
|-
| '''[[паскал (единица)|паскал]]'''
| '''[[паскал (единица)|паскал]]'''
| '''Pa'''
| style="text-align: center" | '''Pa'''
| style="text-align: center" | '''Па'''
| [[притисок]], [[напрегање (физика)|напрегање]]
| [[притисок]], [[напрегање (физика)|напрегање]]
| N/m<sup>2</sup>
| N/m<sup>2</sup>
Ред 45: Ред 51:
|-
|-
| '''[[џул]]'''
| '''[[џул]]'''
| '''J'''
| style="text-align: center" | '''J'''
| style="text-align: center" | '''Џ'''
| [[енергија]], [[работа (физика)|work]], [[топлина]]
| [[енергија]], [[работа (физика)|work]], [[топлина]]
| N&sdot;m = C&sdot;V = W&sdot;s
| N&sdot;m = C&sdot;V = W&sdot;s
Ред 51: Ред 58:
|-
|-
| '''[[ват]]'''
| '''[[ват]]'''
| '''W'''
| style="text-align: center" | '''W'''
| style="text-align: center" | '''Вт'''
| [[моќ (физика)|моќ]], [[зрачен тек]]
| [[моќ (физика)|моќ]], [[зрачен тек]]
| J/s = V&sdot;A
| J/s = V&sdot;A
Ред 57: Ред 65:
|-
|-
| '''[[кулон]]'''
| '''[[кулон]]'''
| '''C'''
| style="text-align: center" | '''C'''
| style="text-align: center" | '''Кл'''
| [[електричен набој]] или количина на електрицитет
| [[електричен набој]] или количина на електрицитет
| s&sdot;A
| s&sdot;A
Ред 63: Ред 72:
|-
|-
| '''[[волт]]'''
| '''[[волт]]'''
| '''V'''
| style="text-align: center" | '''V'''
| style="text-align: center" | '''В'''
| [[напон]], [[електричен потенцијал|разлика во ел. потенцијал]], [[електромоторна сила]]
| [[напон]], [[електричен потенцијал|разлика во ел. потенцијал]], [[електромоторна сила]]
| W/A = J/C
| W/A = J/C
Ред 69: Ред 79:
|-
|-
| '''[[фарад]]'''
| '''[[фарад]]'''
| '''F'''
| style="text-align: center" | '''F'''
| style="text-align: center" | '''Ф'''
| [[електричен капацитет]]
| [[електричен капацитет]]
| C/V
| C/V
Ред 75: Ред 86:
|-
|-
| '''[[ом]]'''
| '''[[ом]]'''
| '''&Omega;'''
| style="text-align: center" | '''&Omega;'''
| style="text-align: center" | '''Ом'''
| [[електричен отпор]], [[импеданција]], [[реактанција]]
| [[електричен отпор]], [[импеданција]], [[реактанција]]
| V/A
| V/A
Ред 81: Ред 93:
|-
|-
| '''[[сименс (единица)|сименс]]'''
| '''[[сименс (единица)|сименс]]'''
| '''S'''
| style="text-align: center" | '''S'''
| style="text-align: center" | '''См'''
| [[електрична спроводливост]]
| [[електрична спроводливост]]
| 1/&Omega; = A/V
| 1/&Omega; = A/V
Ред 87: Ред 100:
|-
|-
| '''[[вебер (единица)|вебер]]'''
| '''[[вебер (единица)|вебер]]'''
| '''Wb'''
| style="text-align: center" | '''Wb'''
| style="text-align: center" | '''Вб'''
| [[магнетен тек]]
| [[магнетен тек]]
| J/A
| J/A
Ред 93: Ред 107:
|-
|-
| '''[[тесла (единица)|тесла]]'''
| '''[[тесла (единица)|тесла]]'''
| '''T'''
| style="text-align: center" | '''T'''
| style="text-align: center" | '''Т'''
| јачина на [[магнетно поле]], [[магнетно поле|густина на магнетен тек]]
| јачина на [[магнетно поле]], [[магнетно поле|густина на магнетен тек]]
| V&sdot;s/m<sup>2</sup> = Wb/m<sup>2</sup> = N/(A&sdot;m)
| V&sdot;s/m<sup>2</sup> = Wb/m<sup>2</sup> = N/(A&sdot;m)
Ред 99: Ред 114:
|-
|-
| '''[[хенри (единица)|хенри]]'''
| '''[[хенри (единица)|хенри]]'''
| '''H'''
| style="text-align: center" | '''H'''
| style="text-align: center" | '''Хн'''
| [[индуктивност]]
| [[индуктивност]]
| V&sdot;s/A = Wb/A
| V&sdot;s/A = Wb/A
Ред 105: Ред 121:
|-
|-
| '''[[Целзиусов степен]]'''
| '''[[Целзиусов степен]]'''
| '''°C'''
| style="text-align: center" | '''°C'''
| style="text-align: center" | '''°Ц'''
| [[температура]] во однос на 273,15 K
| [[температура]] во однос на 273,15 K
| K
| K
Ред 111: Ред 128:
|-
|-
| '''[[лумен]]'''
| '''[[лумен]]'''
| '''lm'''
| style="text-align: center" | '''lm'''
| style="text-align: center" | '''лм'''
| [[светлосен тек]]
| [[светлосен тек]]
| cd&sdot;sr
| cd&sdot;sr
Ред 117: Ред 135:
|-
|-
| '''[[лукс]]'''
| '''[[лукс]]'''
| '''lx'''
| style="text-align: center" | '''lx'''
| style="text-align: center" | '''лк'''
| [[осветленост]]
| [[осветленост]]
| lm/m<sup>2</sup>
| lm/m<sup>2</sup>
Ред 123: Ред 142:
|-
|-
| '''[[бекерел]]'''
| '''[[бекерел]]'''
| '''Bq'''
| style="text-align: center" | '''Bq'''
| style="text-align: center" | '''Бк'''
| [[радиоактивност]] (распаѓања по един. време)
| [[радиоактивност]] (распаѓања по един. време)
| 1/s
| 1/s
Ред 129: Ред 149:
|-
|-
| '''[[греј (единица)|греј]]'''
| '''[[греј (единица)|греј]]'''
| '''Gy'''
| style="text-align: center" | '''Gy'''
| style="text-align: center" | '''Гр'''
| [[апсорбирана доза]] (на [[јонизирачко зрачење]])
| [[апсорбирана доза]] (на [[јонизирачко зрачење]])
| J/kg
| J/kg
Ред 135: Ред 156:
|-
|-
| '''[[сиверт]]'''
| '''[[сиверт]]'''
| '''Sv'''
| style="text-align: center" | '''Sv'''
| style="text-align: center" | '''Св'''
| [[еквивалентна доза]] (на [[јонизирачко зрачење]])
| [[еквивалентна доза]] (на [[јонизирачко зрачење]])
| J/kg
| J/kg
Ред 141: Ред 163:
|-
|-
| '''[[катал]]'''
| '''[[катал]]'''
| '''kat'''
| style="text-align: center" | '''kat'''
| style="text-align: center" | '''кат'''
| [[катализатор|катализа]]
| [[катализатор|катализа]]
| mol/s
| mol/s

Преработка од 12:22, 25 ноември 2011

Меѓународниот систем на мерни единици (SI) има седум основни единици од кои се изведени сите останати мерни единици. Овие единици се нарекуваат изведени SI единици. Бројот на изведените единици е неограничен.

Називите на единиците секогаш се пишуваат со мали букви. Симболите на единиците што носат име на научник почнуваат со голема буква (на пр. херцот има симбол Hz, но метарот има симбол m).

Изведени единици со посебни називи

Покрај двете бездимензионални изведени единици радијан (rad) и стерадијан (sr), постојат уште 20 единици со посебни имиња.

Изведени SI единици со посебен назив
Назив SI
симбол
Мак.
симбол
Величина Изразена во други единици Изразена во основни SI единици
херц Hz Хц фреквенција 1/s s−1
радијан rad рад агол m/m бездимензионална
стерадијан sr ср просторен агол m2/m2 бездимензионална
њутн N Њ сила, тежина kg⋅m/s2 kg⋅m⋅s−2
паскал Pa Па притисок, напрегање N/m2 kg⋅m−1⋅s−2
џул J Џ енергија, work, топлина N⋅m = C⋅V = W⋅s kg⋅m2⋅s−2
ват W Вт моќ, зрачен тек J/s = V⋅A kg⋅m2⋅s−3
кулон C Кл електричен набој или количина на електрицитет s⋅A s⋅A
волт V В напон, разлика во ел. потенцијал, електромоторна сила W/A = J/C kg⋅m2⋅s−3⋅A−1
фарад F Ф електричен капацитет C/V kg−1⋅m−2⋅s4⋅A2
ом Ω Ом електричен отпор, импеданција, реактанција V/A kg⋅m2⋅s−3⋅A−2
сименс S См електрична спроводливост 1/Ω = A/V kg−1⋅m−2⋅s3⋅A2
вебер Wb Вб магнетен тек J/A kg⋅m2⋅s−2⋅A−1
тесла T Т јачина на магнетно поле, густина на магнетен тек V⋅s/m2 = Wb/m2 = N/(A⋅m) kg⋅s−2⋅A−1
хенри H Хн индуктивност V⋅s/A = Wb/A kg⋅m2⋅s−2⋅A−2
Целзиусов степен °C °Ц температура во однос на 273,15 K K K
лумен lm лм светлосен тек cd⋅sr cd
лукс lx лк осветленост lm/m2 m−2⋅cd
бекерел Bq Бк радиоактивност (распаѓања по един. време) 1/s s−1
греј Gy Гр апсорбирана доза (на јонизирачко зрачење) J/kg m2⋅s−2
сиверт Sv Св еквивалентна доза (на јонизирачко зрачење) J/kg m2⋅s−2
катал kat кат катализа mol/s s−1⋅mol


Примери за изведени величини и единици

Некои изведени SI-единици
Назив Симбол Величина Изразено во
основни SI-единици
квадратен метар m2 површина m2
кубен метар m3 зафатнина m3
метар во секунда m/s брзина m⋅s−1
кубен метар во секунда m3/s проток m3⋅s−1
метар во секунда на квадрат m/s2 забрзување m⋅s−2
метар во секунда на куб m/s3 тргање m⋅s−3
метар во секунда на четврта m/s4 тресок m⋅s−4
радијан во секунда rad/s аголна брзина s−1
њутн-секунда N⋅s момент, импулс m⋅kg⋅s−1
њутнметар-секунда N⋅m⋅s момент на импулс m2⋅kg⋅s−1
њутнметар N⋅m = J/rad момент на сила m2⋅kg⋅s−2
њутн во секунда N/s дрпање m⋅kg⋅s−3
заемен метар m−1 бранов број m−1
килограм на квадратен метар kg/m2 површинска густина m−2⋅kg
килограм на кубен метар kg/m3 густина, густина на маса m−3⋅kg
кубен метар на килограм m3/kg специфичен волумен m3⋅kg−1
мол на кубен метар mol/m3 згуснатост на материјата m−3⋅mol
кубен метар на мол m3/mol моларен волумен m3⋅mol−1
џул-секунда J⋅s дејство m2⋅kg⋅s−1
џул на келвин J/K специфична топлина, ентропија m2⋅kg⋅s−2⋅K−1
џул на келвин-мол J/(K⋅mol) моларна специфична топлина, моларна ентропија m2⋅kg⋅s−2⋅K−1⋅mol−1
џул на килограм-келвин J/(K⋅kg) густина на специфична топлина, специфична ентропија m2⋅s−2⋅K−1
џул на мол J/mol моларна енергија m2⋅kg⋅s−2⋅mol−1
џул на килограм J/kg специфична енергија m2⋅s−2
џул на кубен метар J/m3 густина на енергијата m−1⋅kg⋅s−2
њутн на метар N/m = J/m2 површински напон kg⋅s−2
ват на квадратен метар W/m2 густина на топлотен тек, озраченост kg⋅s−3
ват на келвинметар W/(m⋅K) топлинска спроводливост m⋅kg⋅s−3⋅K−1
квадратен метар во секунда m2/s кинематска вискозност, коефициент на дифузија m2⋅s−1
паскал-секунда Pa⋅s = N⋅s/m2 динамична вискозност m−1⋅kg⋅s−1
кулон на квадратен метар C/m2 електрична индукција, вектор на поларизација m−2⋅s⋅A
кулон на кубен метар C/m3 густина на електричен набој m−3⋅s⋅A
ампер на квадратен метар A/m2 густина на електрична струја A⋅m−2
сименс на метар S/m електрична спроводливост m−3⋅kg−1⋅s3⋅A2
сименс-квадратен метар на мол S⋅m2/mol моларна спроводливост kg-1⋅s3⋅mol−1⋅A2
фарад на метар F/m диелектрична спроводливост m−3⋅kg−1⋅s4⋅A2
хенри на метар H/m магнетна спроводливост m⋅kg⋅s−2⋅A−2
волт на метар V/m јачина на електрично поле m⋅kg⋅s−3⋅A−1
ампер на метар A/m јачина на магнетно поле A⋅m−1
кандела на квадратен метар cd/m2 осветленост cd⋅m−2
лумен-секунда lm⋅s светлосна енергија cd⋅sr⋅s
лукс-секунда lx⋅s светлосна изложеност cd⋅sr⋅s/m−2
кулон по килограм C/kg изложеност (икс и гама-зраци) kg−1⋅s⋅A
греј во секунда Gy/s стапка на впиена доза m2⋅s−3
омметар Ω⋅m електрична отпорност m3⋅kg⋅s−3⋅A−2


Некои други метрички единици како литарот не се дел од SI системот, но се прифатени за употреба со единиците на SI.

Поврзано

Наводи

  • I. Mills, Tomislav Cvitas, Klaus Homann, Nikola Kallay, IUPAC: Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry, II изд (јуни 1993), Blackwell Science Inc (стр. 72)