Антиромски чувства

Од Википедија — слободната енциклопедија
Антиромски протест во Ческе Будјејовице, Чешка, 29 јуни 2013 година

Антиромското чувство (исто така наречено антициганизам, антироманизам, или ромафобија) е форма на фанатизам што се состои од непријателство, предрасуди, дискриминација, расизам и ксенофобија која е специфично насочена кон Ромите (Роми, Синти, Иберијци Велшки Роми, Фински Роми, Муслимански Роми и Романичал). Не-ромските патувачки групи во Европа, како што се Јенишите, ирските и шкотските чергари, честопати го добиваат името „цигани“ и како резултат на тоа, тие често се мешаат со ромскиот народ. Чувствата кои првично биле насочени против Ромите, насочени се и против други групи кои се скитници, чергари или кои постојано патуваат. [1]

Терминот антициганизам е препознаен од Европскиот парламент и Европската комисија, како и од граѓанското општество.[2][3]

Ромите муслимани може да се соочат со две форми на дискриминација: антиромските чувства и исламофобија.[4][5][6]

Етимологија[уреди | уреди извор]

Во ромскиот јазик, Ром е именка од машки род, што значи „човек од ромската етничка група“ или „маж, сопруг“, со множина Роми. Меѓутоа, во повеќето случаи, на други јазици Ром се користи како описен термин за луѓе од двата пола.[7]

Историја[уреди | уреди извор]

Во средниот век[уреди | уреди извор]

Француски постер кој прикажува дете што е киднапирано од номади

Во раните византиски записи од 13 век, Ацинганите се споменуваат како „волшебници ... кои се сатански инспирирани, и се преправаат дека го предвидуваат непознатото“.[8]

Поробувањето на Ромите, главно земени како воени заробеници, во Дунавските кнежевства за првпат е документирано кон крајот на 15 век. Во овие земји, било донесено опширно законодавство што ги делело Ромите во различни групи според нивните сопственици, вклучувајќи благородници, патријаршија и државата.[9]

До 16 век, многу Роми кои живееле во Источна и Централна Европа работеле како музичари, металски занаетчии и војници.[10] Како што се проширувало Отоманското Царство, Ромите, за кои се сметало дека „немаат видлива постојана професионална припадност“, биле симнати на најниското ниво од општественото скалило.[11]

Дакијци[уреди | уреди извор]

Дакијците ја формирале митската група на европски скитници, за која се вели дека е каста на Ромите. Тие наводно биле специјализирани за крадење деца и за производство на човечки изроди.[12] Тие се сметаат за криминално општество кое траело до 18 век,[13] осакатувајќи ги децата за да можат да бидат продадени како професионални питачи.[14] Се наведува дека Дакијците населувале делови од Шпанија неколку стотици години. Терминот порано, заедно со гитанос, бил шпанско име за Роми.[13] Тие исто така биле идентификувани како Компрачикос или Компрапекењос (што значи „купувачи-на-момчиња“) во „Човекот што се смее“ на Виктор Иго. Иго тврдел дека трагите на оваа група може да се најдат во казнените закони донесени од шпанската и англиската влада.[15] Наводно, потеклото на нивното име е поврзано со античкиот регион Дакија, поранешно кралство и подоцна римска провинција.[13]

16 и 17 век[уреди | уреди извор]

Во Кралска Унгарија во 16 век во времето на турската окупација, се појавила силна антиромска политика, бидејќи овие луѓе се сметале за осомничени како можни турски шпиони или како петта колона. Во таква атмосфера, тие биле протерани од многу локации и сè повеќе го прифаќале номадскиот начин на живот.[16]

Првата антиромска легислатива била издадена во Маркгрофовија Моравија во 1538 година, а три години подоцна, Фердинанд I наредил Ромите од неговото царство да бидат протерани по серијата пожари во Прага.

Во 1545 година, Аугсбургшкиот рајстаг објавил дека „кој ќе убие Циган (Ром), нема да биде виновен за никакво убиство“.[17] Поради масовните убиства што се случиле низ царството, владата морала да се вклучи за да „забрани давење на жени и деца Роми“.[18]

Во Англија, Законот за Египќаните 1530 донесен од круната во Парламентот, им забранувал на Ромите да влезат во земјата, а оние што живеат во земјата морале да ја напуштат во рок од 16 дена. Ако не се стори тоа, може да дојде до конфискација на имотот, затворање и депортација. Актот бил изменет со Законот за Египќаните од 1554 година, кој наложил тие да го напуштат својот „непослушен, неактивен и безбожен живот“ и да усвојат стабилен начин на живот. За оние кои не успеале да се придржуваат, Тајниот совет дозволил убивање на Ромите кои не се смениле, „како предупредување за другите“.[19]

Во 1660 година, кралот Луј XIV им забранил на Ромите да престојуваат во Франција.[20]

18 век[уреди | уреди извор]

Во 1710 година, Јосиф I, светиот римски цар, издал указ против Ромите, наредувајќи „сите возрасни мажи да бидат обесени без судење, додека жените и младите мажи да бидат камшикувани и протерани засекогаш“. Покрај тоа, во кралството Бохемија, на мажите Роми требало да им се отсече десното уво, а во Маркгрофовија Моравија, левото уво требало да биде отсечено. Овие осакатувања им овозможува на властите да ги идентификуваат лицата како Роми при нивно второ апсење. Уредбата ги охрабрила локалните власти да ги ловат Ромите во нивните области со наметнување парична казна. Секој што им помагал на Ромите требало да биде казнет со принудна работа во траење од пола година. Како резултат, се случиле масовни убиства на Ромите низ Светото Римско Царство. Во 1721 година, Карло VI го изменил декретот за да вклучи егзекуција на возрасна жена Ромка.[21]

Во 1774 година, Марија Терезија од Австрија издала уредба со која се забранува брак меѓу Роми. Ако Ромка се мажи за не-Ром, таа морала да приложи доказ за сфаќање на католичките начела, а мажот Ром „морал да ја докаже својата способност да издржува сопруга и деца“. Циганските деца над петгодишна возраст биле одземани и воспитувани во неромски семејства“.[22]

19 век[уреди | уреди извор]

Во Соединетите Американски Држави за време на дебатата во Конгресот во 1866 година во врска со Четиринаесеттиот амандман на Уставот на Соединетите Американски Држави, кој потоа ќе им даде државјанство на сите лица родени на територијата на САД, покренат бил приговор дека последица од донесувањето на амандманот ќе биде давање државјанство на Ромите и други групи кои некои ги сметале за непожелни.[23]

Во Бугарија во 1876 година имало погром, од страна на селаните од Копривштица: масакр на муслиманските Роми.[24]

Геноцид на Ромите[уреди | уреди извор]

Германската нацистичка депортација на Синти и Роми од Асперг, 1940 година

Прогонството на Ромите го достигнало својот врв за време на Втората светска војна, во Геноцидот на Ромите за време на Холокаустот. Ромските заедници во Централна и Источна Европа биле помалку организирани од еврејските заедници; и како резултат на тоа, мобилните одреди за убивање кои патувале од село до село и ги масакрирале нивните жители Роми каде што живееле, вообичаено оставале неколку или никакви записи за бројот на Роми кои ги убиле на овој начин. И покрај тоа што во неколку случаи се појавиле документирани докази за масовни убиства,[25] не е лесно да се процени вистинскиот број на жртви. Историчарите проценуваат дека меѓу 220.000 и 500.000 Роми биле убиени од Германците и нивните соработници — 25% до над 50% од речиси еден милион Роми кои живееле во Европа во тоа време.[26] Темелното истражување на Јан Ханкок открило дека бројот на загинати е околу 1,5 милиони.[27]

Ева Џастин ги проверува карактеристиките на лицето на Ромка како дел од нејзините „расни студии“

Нацистичката расна идеологија ги ставила Ромите, Евреите, Словените и Црнците на дното на расната скала.[28] Германските закони од Нирнберг од 1935 година им го одзеле државјанството на Евреите, го конфискувале имотот и ги криминализирале сексуалните односи и браковите на Евреите со Аријците. Овие закони биле проширени и врз Ромите. Ромите ги сметале за крајно инфериорни, но верувале дека Ромите имаат некои далечни „ариевски“ корени: европски народ со значително северозападно индиско потекло, или она што буквално се сметало за ариевско. Слично на европските Евреи, особено Ашкеназите, Ромите брзо стекнале европски гени преку ропство и мешани бракови по нивното пристигнување во Европа пред 1.000 години.

Во Протекторатот на Бохемија и Моравија, нацистичкиот геноцид врз Ромите бил толку темелен, што го истребил мнозинството бохемискоромски говорители, за на крајот да доведе до изумирање на јазикот во 1970 година, со смртта на последниот познат говорител на овој јазик, Хана Шебкова. Во Данска, Грција и во мал број други земји, отпорот на домородното население ги спречило планираните нацистички депортации и истребување на Ромите. Во повеќето освоени земји (на пример, во балтичките земји), локалната соработка со нацистите го забрзала убиството на речиси сите локални Роми. Во Хрватска, поради хрватските соработници на усташите преживеале само мал дел од хрватските Роми (и Евреи).

Во 1982 година, Западна Германија официјално признала дека е извршен геноцид врз Ромите.[29] Пред ова тие често тврделе дека, за разлика од Евреите, Ромите и Синтите не биле мета на расни убиства, туку тоа се случувало поради „криминални“ причини.

Католичката црква ја презема одговорноста[уреди | уреди извор]

На 12 март 2000 година, папата Јован Павле II упатил официјално јавно извинување до, меѓу другите групи на луѓе погодени од католичкото прогонство, на ромскиот народ, и го молел Бога за прошка.[30] На 2 јуни 2019 година, папата Франциск за време на состанокот со членовите на романската ромска заедница, ја признал историјата на Католичката црква за промовирање „дискриминација, сегрегација и малтретирање“ на Ромите низ целиот свет, се извинил и побарал од ромскиот народ прошка.[31][32][33][34]

Современ антициганизам[уреди | уреди извор]

Во извештајот од 2011 година, издаден од Амнести интернешенал, се вели дека „систематска дискриминација се одвива против околу 10 милиони Роми низ Европа. Организацијата ги документирала неуспесите на владите ширум континентот да ги исполнат своите обврски“.[35]

Антициганизмот продолжи и во 2000-тите, особено во Словачка, [36] Унгарија,[37] Словенија[38] и Косово.[39] Во Бугарија, професорот Огњан Сапарев напишал написи во кои се вели дека „Циганите“ се културно склони кон кражба, и го користат својот малцински статус за да го „уценуваат“ мнозинството.[40] Официјални претставници на Европската Унија ги осудиле и Чешката Република и Словачка во 2007 година за насилна сегрегација на ромските деца од редовните училишта.[41]

Според најновото истражување за криминалот од омраза за човекови права, Ромите рутински трпат напади на градските улици и на други јавни места додека патуваат до и од домовите и пазарите. Во голем број сериозни случаи на насилство, напаѓачите напаѓале цели семејства во нивните домови или цели заедници во населбите во кои претежно се сместени Роми. Распространетите обрасци на насилство понекогаш се насочени и кон предизвикување непосредна штета на Ромите, без разлика помеѓу возрасни, постари и мали деца и физичко искоренување на присуството на Роми во градовите во неколку европски земји.[42]

Јавно мислење[уреди | уреди извор]

Степенот на негативните ставови кон Ромите варира низ различни делови на Европа.

Евробарометар 2019: процент на луѓе на кои би им било во ред ако нивно дете е во љубовна врска со Ром/ Ромка.[43]
Држава Процент
 Обединето Кралство 74%
 Шведска 71%
 Холандија 69%
 Шпанија 65%
 Франција 57%
 Ирска 57%
 Финска 53%
 Луксембург 52%
 Германија 51%
 Данска 48%
 Полска 43%
 Белгија 37%
 Хрватска 36%
 Словенија 36%
 Австрија 35%
 Португалија 33%
 Латвија 32%
 Романија 31%
 Естонија 29%
 Словачка 29%
 Унгарија 27%
 Италија 26%
 Малта 24%
 Кипар 23%
 Чешка 23%
 Литванија 22%
 Грција 21%
 Бугарија 14%

Европска Унија[уреди | уреди извор]

Практиката на сместување на ученици Роми во сегрегирани училишта или паралелки останува широко распространета во земјите низ Европа.[44] Многу ромски деца учат во ромски училишта кои нудат образование со послаб квалитет, и кои понекогаш се во лоша состојба, или пак, учат во посебни одделенија само за Роми во мешаните училишта. Многу деца Роми се испраќаат на часови за ученици со потешкотии во учењето. Тие се праќаат и во таканаречените „деликвентни училишта“, со различни прекршувања на човековите права.[45]

Ромите во европските градови често се обвинети за злосторства како џебни кражби. Во 2009 година, документарниот филм на Би-би-си наречен Крадци на деца Цигани покажал дека ромски деца биле киднапирани и малтретирани од ромски банди од Романија. Децата честопати ги држеле заклучени во бараки во текот на ноќта и ги испраќале да крадат преку ден.[46] Сепак, Чачипе, добротворна организација која работи за човековите права на Ромите, тврди дека оваа програма промовира „популарни стереотипи против Ромите кои придонесуваат за нивната маргинализација и обезбедуваат легитимитет на расистичките напади против нив“, и дека сугерира дека питачење и експлоатација на деца е „вродено во ромската култура“. Меѓутоа, добротворната организација признала дека некои од инцидентите кои биле детално наведени во програмата всушност навистина се случиле.[47]

Документарецот шпекулира дека во Милано, Италија, едно ромско дете можело да украде дури 12.000 евра за еден месец; и дека во градот оперирале дури 50 такви малтретирани деца Роми. Филмот ја опишува врската помеѓу сиромаштијата, дискриминацијата, криминалот и експлоатацијата.[46]

Студија на Обединетите нации[48] покажала дека Ромите кои живеат во европските земји се апсат за грабежи многу почесто од другите групи. Амнести интернешенал[49] и групите за права на Ромите, како што е Унијата Роми, обвинуваат за широко распространетиот институционализиран расизам и прогон.[50] Стотици луѓе од Остравице, во планините Бескиди во Чешка, потпишале петиција против планот за преселување на ромските семејства од градот Острава во нивниот град, во страв од Ромите, како и тврдејќи дека нивните училишта нема да можат да се справат со прилив на деца Роми.[51]

Во 2009 година, панелот за антирасизам на ОН обвини дека „Циганите трпат широко распространет расизам во Европската унија“.[52] ЕУ започнала програма под наслов Декада за вклучување на Ромите за борба против овој и други проблеми.[53]

Антицигански протести во Софија, 2011 година

Во 2011 година во Бугарија, широко распространетиот антироманизам кулминирал со антиромски протести како одговор на убиството на Ангел Петров по наредба на Кирил Рашков, ромски водач во селото Катуница. Во подоцнежното судење, убиецот Симеон Јосифов бил осуден на 17 години затвор.[54]

Во 2009 година, бугарскиот премиер Бојко Борисов ги нарекол Ромите „лош човечки материјал“. Потпретседателот на Партијата на европските социјалисти, Јан Маринус Виерсма тврдел дека тој „веќе ја преминал невидливата граница помеѓу десничарскиот популизам и екстремизмот“.[55]

Земји кои не се членки на ЕУ[уреди | уреди извор]

Кога на ромските бегалци им било дозволено да влезат во Канада во 1997 година, 25 луѓе, вклучително и неонацисти, организирале протест пред мотелот каде што престојувале бегалците. Демонстрантите држеле натписи со текст: „Свирнете ако мразите Цигани“, „Канада не е корпа за отпадоци“ и слично.[56]

Од крајот на Косовската војна во јуни 1999 година, околу 80% од Ромите на Косово биле протерани, што изнесува приближно 100.000 протерани.[57] :82 За периодот 1999–2006 година, Европскиот центар за правата на Ромите документирал бројни злосторства извршени од страна на етничките Албанци на Косово со цел да се исчисти регионот од неговото ромско население заедно со другите неалбански етнички заедници. Овие злосторства вклучуваат убиство, киднапирање и незаконско притворање, тортура, силување, палење, конфискација на куќи и друг имот и принудна работа. Цели ромски населби биле запалени до темел од Албанците.[57] :82 На Ромите што останале во Косово, систематски им се ускратени основните човекови права. Тие „живеат во состојба на сеприсутен страв“[57] :83 и рутински се заплашувани, вербално малтретирани и периодично напаѓани на расистичка основа од Албанците.[57] :83 Ромската заедница на Косово се смета за уништена во најголем дел.[57] :93

Во Норвешка, Ромите, како и другите маргинализирани групи, биле стерилизирани од државата, практика која траела до 1977 година. Во периодот 1934-1977 година биле извршени вкупно 125 стерилизации на Роми во Норвешка, што претставува 0,00288% од вкупниот број на документирани стерилизации.[58][59]

Ромите во Турција имаат многу проблеми во секојдневниот живот, на пример на работа, или мистериозна смрт, како што била на млад турски војник Ром од Источна Тракија во мај 2021 година, кој ја отслужил својата воена служба во Итлиб, потоа Ромите биле исклучени од помош против корона во 2020 година, исклучени од помош после земјотресот во 2023 година, протерани од местата каде живеат повеќе од век како Сулукуле во 2007 година и Бајрамич во 1970 година. Поради исклученоста, многумина максимално го негираат своето ромско потекло и се преправаат дека се Турци.[60][61][62][63][64][65][66][67][68]

Според организацијата за правата на ЛГБТ и добротворната организација Стоунвол, антироманизмот постои во Обединетото Кралство.[69] Во 2008 година, британските медиуми објавиле дека Ромите и чергарите доживуваат повисок степен на дискриминација од која било друга етничка група во Британија, вклучувајќи ги и барателите на азил. Анкетата на Мори покажала дека една третина од испитаниците признале дека имаат предрасуди кон Ромите и чергарите.[70]

Во популарната култура[уреди | уреди извор]

Во медиумите, Ромите, особено Ромките, се стереотипи дека имаат магична моќ. Филмовите како Кралот на Циганите, Дом за бесење и Алекс и Џипси ги потврдиле и ги зајакнале негативните стереотипи за жените Ромки. Песната на Шер „Цигани, скитници и крадци“ ги зајакнала негативните стереотипи за жените Ромки.[71] Во литературата, Ромките се претставени како промискуитетни и предизвикувачки.[72]

Понатамошно читање[уреди | уреди извор]

  • McGarry, Aidan (2017). Romaphobia: The Last Acceptable form of Racism. London, United Kingdom: Zed Books. ISBN 978-1-78360-401-2. OCLC 945390701.
  • Mladenova, Radmila; Borcke, Tobias Von; Brunssen, Pavel; End, Markus; Reuss, Anja; Rose, Romani; Hadziavdic, Habiba; Hoffmann, Hilde; Brittnacher, Hans Richard; Reuter, Frank; Pócsik, Andrea; Nestler, Peter; Raatzsch, André; Heiler, Rebecca; Bila, William; Delfeld, Jacques; Von Hagen, Kirsten; Bauer, Matthias; Cortés, Ismael; Hope, William; Rucker-Chang, Sunnie; Heinz, Sarah; Wohl Von Hasenberg, Lea; Schmid, Antonia (2020). Mladenova, Radmila; и др. (уред.). Antigypsyism and Film / Antiziganismus und Film (англиски и германски). Heidelberg University Publishing. doi:10.17885/heiup.650. ISBN 978-3-96822-012-3.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ „Antigypsyism: Causes, prevalence consequences, possible responses“. rm.coe.int. Посетено на 14 December 2023.
  2. ↑ „Antigypsyism: Reference Paper“ (PDF). Antigypsyism.eu. Архивирано од изворникот (PDF) на 13 February 2020. Посетено на 24 January 2018.
  3. ↑ But is omitted from the online Oxford English Dictionary
  4. ↑ „Muslimische Roma: Doppelte Diskriminierung?“.
  5. ↑ „Muslim Roma Win Discrimination Case Against Montenegro“.
  6. ↑ „Plight of the Roma Muslims in Bulgaria“. 20 May 2010.
  7. ↑ n/a, Glosbe (2021-08-27). „Rom in Romany (English-Romany dictionary)“. English-Romany Dictionary | Glosbe.
  8. ↑ George Soulis (1961): The Gypsies in the Byzantine Empire and the Balkans in the Late Middle Ages (Dumbarton Oaks Papers) Vol.15 pp.146–147, cited in David Crowe (2004): A History of the Gypsies of Eastern Europe and Russia (Palgrave Macmillan) ISBN 0-312-08691-1 p.1
  9. ↑ Achim, Viorel (2004). The Roma in Romanian History. Budapest: Central European University Press. ISBN 9639241849.
  10. ↑ David Crowe (2004): A History of the Gypsies of Eastern Europe and Russia (Palgrave Macmillan) ISBN 0-312-08691-1 p.XI
  11. ↑ Crowe (2004) p.2
  12. ↑ Parker, Mike (1984) The World's Most Fantastic Freaks, pp 50,51, OCTOPUS BOOKS, ISBN 0-7064-2145-0
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 Kienholz, M (1999). Police Files: The Spokane Experience 1853-1995. Spokane, Washington: Millwood Publishing. стр. 115. ISBN 0870622862.
  14. ↑ Karpiński, Andrzej. „Child abuse in Polish Towns“ (PDF). Digital Repository of Scientific Institutes. Посетено на November 14, 2018.
  15. ↑ Hugo, Victor (1892). The Man who Laughs, Volume 1. Boston: Little, Brown, and Company. стр. 30.
  16. ↑ Crowe (2004) p.1, p.34
  17. ↑ Crowe (2004) p.34
  18. ↑ Crowe (2004) p.35
  19. ↑ Mayall, David (1995). English gypsies and state policies. f Interface collection Volume 7 of New Saga Library. 7. Univ of Hertfordshire Press. стр. 21, 24. ISBN 978-0-900458-64-4. Посетено на 28 February 2010.
  20. ↑ Knudsen, Marko D. „The History of the Roma: 2.5.4: 1647 to 1714“. Romahistory.com. Архивирано од изворникот на 17 October 2013. Посетено на 24 December 2014.
  21. ↑ Crowe (2004) p.36-37
  22. ↑ Crowe (2004) p.75
  23. ↑ Congressional Globe, 1st Session, 39th Congress, p. 2891 (1866)
  24. ↑ Historical Dictionary of the Gypsies (Romanies)
  25. ↑ Headland, Ronald (1992). Messages of Murder: A Study of the Reports of the Einsatzgruppen of the Security Police and the Security Service, 1941–1943. Fairleigh Dickinson Univ Press. стр. 63. ISBN 978-0-8386-3418-9. Посетено на 17 February 2010.
  26. ↑ „Holocaust Encyclopedia – Genocide of European Roma (Gypsies), 1939–1945“. United States Holocaust Memorial Museum (USHMM). Посетено на 9 August 2011.
  27. ↑ Hancock, Ian (2004), „True Romanies and the Holocaust: A Re-evaluation and an overview“, The Historiography of the Holocaust, Palgrave Macmillan, стр. 383–396, ISBN 978-1-4039-9927-6
  28. ↑ Simone Gigliotti, Berel Lang. The Holocaust: a reader. Malden, Massachusetts, USA; Oxford, England, UK; Carlton, Victoria, Australia: Blackwell Publishing, 2005. Pp. 14.
  29. ↑ Barany, Zoltan D. (2002). The East European gypsies: regime change, marginality, and ethnopolitics. Cambridge University Press. стр. 265–6. ISBN 978-0-521-00910-2.
  30. ↑ „Pope Apologizes for Catholic Sins Past and Present“. 13 March 2000.
  31. ↑ „Pope apologises to Roma for Catholic discrimination“. BBC News. 2 June 2019.
  32. ↑ Claire Giangravè (2019-06-02). „Pope apologizes to gypsies for 'discrimination and segregation'“. Cruxnow.com. Архивирано од изворникот на 2 June 2019. Посетено на 2019-07-01.
  33. ↑ „Pope Francis asks forgiveness for historical mistreatment of Roma people“. CNA. Архивирано од изворникот на 8 June 2019. Посетено на 2 June 2019.
  34. ↑ Dumitrache, Nicolae; Winfield, Nicole (2 June 2019). „Pope apologizes for history of discrimination against Roma“. AP News.
  35. ↑ „Amnesty International – International Roma Day 2011 Stories, Background Information and video material“. AI Index: EUR 01/005/2011: Amnesty International. 7 April 2011. Посетено на 15 May 2011.CS1-одржување: место (link)
  36. ↑ „Amnesty International“. Web.amnesty.org. Архивирано од изворникот на 12 October 2007. Посетено на 17 May 2012.
  37. ↑ The Christian Science Monitor (13 February 2008). „Hungary's anti-Roma militia grows“. The Christian Science Monitor.
  38. ↑ „roma | Human Rights Press Point“. Humanrightspoint.si. Архивирано од изворникот на 10 March 2012. Посетено на 17 May 2012.
  39. ↑ Gesellschaft fuer bedrohte Voelker – Society for Threatened Peoples. „Roma and Ashkali in Kosovo: Persecuted, driven out, poisoned“. Gfbv.de. Архивирано од изворникот на 6 August 2007. Посетено на 17 May 2012.
  40. ↑ „MP publishes inflammatory article against the Roma“. bghelsinki.org.
  41. ↑ „IHT.com“. IHT.com. 29 March 2009. Посетено на 17 May 2012.
  42. ↑ „Human Rights First Report on Roma“. Humanrightsfirst.org. Посетено на 17 May 2012.
  43. ↑ „Discrimination in the European Union“. Europa.eu. Посетено на 8 January 2023.
  44. ↑ „The Impact of Legislation and Policies on School Segregation of Romani Children“. European Roma Rights Centre. 2007. стр. 8. Архивирано од изворникот на 29 July 2009. Посетено на 21 July 2009.
  45. ↑ „Equal access to quality education for Roma, Volume 1“ (PDF). Open Society Institute – EU Monitoring and Advocacy Program (EUMAP). 2007. стр. 18–20, 187, 212–213, 358–361. Архивирано од изворникот (PDF) на 7 April 2007.
  46. ↑ 46,0 46,1 Bagnall, Sam (2 September 2009). „How Gypsy gangs use child thieves“. BBC News.
  47. ↑ Miranda Wilson (17 December 2009). „BBC documentary about Roma children sparks outrage“. Institute for Race Relations. Посетено на 2 May 2015.
  48. ↑ Ivanov, Andrey (декември 2002). „7“. Avoiding the Dependence Trap: A Regional Human Development Report. United Nations Development Programme. ISBN 92-1-126153-8. Архивирано од изворникот на 5 декември 2008. Посетено на 29 декември 2008.
  49. ↑ Denesha, Julie (February 2002). „Anti-Roma racism in Europe“. Amnesty International. Архивирано од изворникот на 12 October 2007. Посетено на 26 August 2007.
  50. ↑ „Rromani People: Present Situation in Europe“. Union Romani. Архивирано од изворникот на 20 August 2007. Посетено на 26 August 2007.
  51. ↑ „Village rallies against Roma influx“. Aktuálně.cz. 15 October 2008.
  52. ↑ Traynor, Ian (23 April 2009). „Gypsies suffer widespread racism in European Union“. Guardian. London. Архивирано од изворникот на 9 August 2010. Посетено на 26 August 2010.
  53. ↑ „期間工バイブル【バイト・転職求人検索のコペル】“. Romadecade.org. Архивирано од изворникот на 26 November 2005. Посетено на 24 January 2018.
  54. ↑ „Anti-Roma Protests Escalate - WSJ.com“. Online.wsj.com. 29 September 2011. Посетено на 17 May 2012.
  55. ↑ „Challenge to EPP over leader's statement on bad human material“. Socialistgroup.eu. 6 February 2009. Архивирано од изворникот на 23 March 2012.
  56. ↑ R. v. Krymowski [2005] 1 S.C.R. 101.
  57. ↑ 57,0 57,1 57,2 57,3 57,4 Claude Cahn (2007), „Birth of a Nation: Kosovo and the Persecution of Pariah Minorities“ (PDF), German Law Journal, 8 (1), ISSN 2071-8322, Архивирано од изворникот (PDF) на 15 February 2015
  58. ↑ Haave, Per (2000). „Sterilisering av tatere 1934-1977“.
  59. ↑ Hannikainen, Lauri; Åkermark, Sia Spiliopoulou (2003). „The non-autonomous minority groups in the Nordic countries“. Во Clive, Archer; Joenniemi, Pertti (уред.). The Nordic peace. Aldershot: Ashgate. стр. 171–197. ISBN 978-0-7546-1417-3.
  60. ↑ Özateşler, Gül (2017). „Multidimensionality of exclusionary violence“. Ethnicities. 17 (6): 792–815. doi:10.1177/1468796813518206. JSTOR 26413989.
  61. ↑ „Romani, Domari, and Abdal earthquake victims face discrimination and hate crimes in Turkey“.
  62. ↑ „Discrimination against Roma in Turkey increased during the pandemic: Report“. 21 February 2022.
  63. ↑ „Interview with the Turkish Roma musician "Balik" Ayhan Kucukboyaci: "We Roma are more than just entertainers" - Qantara.de“. 22 October 2015.
  64. ↑ „Roma in Turkey: Discrimination, exclusion, deep poverty and deprivation“. 3 November 2022.
  65. ↑ „Istanbul's ancient Roma community falls victim to building boom“. Reuters. 19 June 2017.
  66. ↑ „Turkish Romani community expects 'concrete steps' on its problems“. Daily Sabah. 8 April 2022.
  67. ↑ „Caner Sarmaşık“.
  68. ↑ „Roma in Turkey suffer from lack of work, hunger, and extreme poverty, study shows“. 13 January 2022.
  69. ↑ Gill Valentine; Ian McDonald. Understanding Prejudice: Attitudes towards minorities (PDF). Stonewall. стр. 14. Архивирано од изворникот (PDF) на 26 September 2013. Посетено на 10 January 2015. They were also criticised in cultural terms for not belonging to a community and allegedly having a negative impact on the environment: for example, they are unsightly, dirty or unhygienic. A clear distinction was also made between Romany Gypsies, respected for their history and culture, and travellers or modern Gypsies.
  70. ↑ Shields, Rachel (6 July 2008). „No blacks, no dogs, no Gypsies“. The Independent. London. Архивирано од изворникот на 7 May 2022.
  71. ↑ Demos, Vasilikie (16 February 1994). Ethnic Women: A Multiple Status Reality. Rowman & Littlefield. стр. 52. ISBN 978-1-882289-23-3.
  72. ↑ Saunders, Barbara; Foblets, Marie-Claire (16 February 2024). Changing Genders in Intercultural Perspectives. Leuven University Press. стр. 35. ISBN 978-90-5867-201-8.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Антиромски_чувства&oldid=5186605“