Вила д'Есте

Вила д'Есте, Тиволи

светско наследство на УНЕСКО
Авионски поглед кон Вила д'Есте
Место	Тиволи, Италија
Критериум	Cultural: i, ii, iii, iv, vi
Навод	1025
Запис	2001 (XXV заседание)
Површина	4.5 хе
Преоден појас	7 хе
Мреж. место	villadestetivoli.info/indexe.htm
Координати	41°57′45″N 12°47′46″E
<mapframe>: Содржината на JSON е неважечки GeoJSON+simplestyle. Долунаведениот список ги прикажува сите обиди за нејзино толкување според шемата на JSON. Не сите се грешки. /2/query: The property query is required /2/ids: The property ids is required /2: Failed to match at least one schema /2/title: The property title is required /2/service: The property service is required /2: Failed to match exactly one schema /2/type: Does not have a value in the enumeration ["ExternalData"] /2/properties/marker-symbol: Does not match the regex pattern ^(|[a-zA-Z0-9-]+)$ /2/geometries: The property geometries is required /2/type: Does not have a value in the enumeration ["GeometryCollection"] /2/type: Does not have a value in the enumeration ["MultiPolygon"] /2/type: Does not have a value in the enumeration ["Point"] /2/type: Does not have a value in the enumeration ["MultiPoint"] /2/type: Does not have a value in the enumeration ["LineString"] /2/type: Does not have a value in the enumeration ["MultiLineString"] /2/type: Does not have a value in the enumeration ["Polygon"] /2/coordinates: The property coordinates is required /2/features: The property features is required /2/type: Does not have a value in the enumeration ["FeatureCollection"]

Вила д'Есте — вила од 16 век во Тиволи, во близина на Рим, позната по својата италијанска ренесансна градина со тераса на ридот и особено по изобилството на фонтани. Денеска е италијански државен музеј и е наведена како светско наследство на УНЕСКО.

Историја

Кардиналот Иполито д'Есте, креаторот на Вилата д'Есте и нејзините градини

Вилата била нарачана од кардиналот Иполито II д'Есте (1509–1572), вториот син на Алфонсо I д'Есте, војводата од Ферара и внук на папата Александар VI преку неговата мајка Лукреција Борџија. Семејството Есте било господар на Ферара од 1393 година и било познато како покровители на уметностите и хуманистичките научници од ренесансата. Како втор син, Иполито бил предодреден за кариера во црквата; бил именуван за милански архиепископ кога имал само десет години. На 27-годишна возраст, тој бил испратен на францускиот двор, каде што станал советник на францускиот крал, Франсоа I, а во 1540 година станал член на Приватниот совет на кралот. На триесет години, на барање на кралот, папата Павле III го прогласил д'Есте за кардинал. Благодарение на неговите црковни и кралски врски, тој станал еден од најбогатите кардинали во тоа време, со годишен приход проценет на 120.000 скуди. Тој бил раскошен покровител на уметноста, поддржувајќи ги, меѓу другите, скулпторот Бенвенуто Челини, музичарот Пјерлуиџи да Палестрина и поетот Торквато Тасо. Додека неговите приходи биле огромни, тој секогаш бил во долгови. Новиот француски крал, Анри II, го испратил како пратеник во Рим, каде што одиграл голема улога во општествениот и политичкиот живот на градот. Тој изгледал предодреден да стане папа и ги искористи сите свои пари и влијание кон таа цел, но во времето на реформацијата и Советот во Трент, неговиот екстравагантен стил на живот работел против него. Неговата прва кандидатура за папската позиција, во 1549 година, со поддршка на францускиот крал, била блокирана од Хабсбурговците. Д'Есте веднаш ја повлекол сопствената кандидатура, го поддржал кандидатот на Хабсбурговците и бил награден од Колеџот на кардинали на 3 декември 1549 година, со доживотната позиција на гувернер на Тиволи. Оваа нова титула му одговарала на д'Есте, бидејќи тој веќе бил страствен собирач на антиквитети и му давал јурисдикција над местото на вилата на Адријан и другите локации кои штотуку се ископувале. Тој не се откажал од својата амбиција да стане папа. Бил пет пати кандидат за папа, но никогаш не бил избран.

Пиро Лигорио, уметникот и класичен научник кој ги планирал темите и симболиката на вилата и градините

Тиволи била популарна летна резиденција уште од античко римско време поради неговата надморска височина, пониските температури и неговата близина до вилата на Адријан, летната резиденција на царот Адријан I. Позицијата гувернер на Тиволи доаѓа со официјална резиденција сместена во поранешен манастир од бенедиктинскиот ред, кој бил изграден во 9 век на местото на стара римска вила. Во 1256 година бил дониран на фрањевскиот ред. Резиденцијата не била доволно голема за огромното домаќинство на еден кардинал толку истакнат како д'Есте, но имал широк поглед на селата долу, вклучувајќи ја и вилата на Адријан и изобилство природен довод на вода за фонтани и градини. Д'Есте му наложил на истакнатиот класичен научник, Пиро Лигорио, кој ја проучувал вилата на Адријан и другите римски локации во околината, да испланира нова вила и градина што ќе надмине сè што Римјаните изградиле. Од урнатините на вилата на Адријан набавил изобилство од мермер и статуи.

Вилата и градините во 1560–1575 година

Земјиштето било купено и било планирано да започне изградбата на крајот на 1550 година, но кардиналот бил одвлечен од различни дипломатски мисии; тој бил испратен во северна Италија за да ја реши војната во Парма, а потоа бил испратен од Анри II на мисија во Сиена. Тој не се вратил во Тиволи до летото 1555 година. Меѓутоа, во септември 1555 година, тој бил обвинет за симонија од папата Павле IV и прогонет. Папата починал во 1559 година, а новиот понтиф, папата Пиј IV, го рехабилитирал д'Есте и му ја вратил титулата гувернер на Тиволи. Изградбата започнала кога се вратил во јули 1560 година. Било потребно повеќе земјиште кое било стекнато до 1569 година. Огромното градилиште барало рушење на куќи, јавни згради и патишта. Во 1568 година локалните жители поднеле дванаесет различни тужби против кардиналот, но не го одвратиле од неговиот проект. Помеѓу 1563 и 1565 година, огромно количество земја била ископана и искористена за изградба на нови тераси; аркади, грото, ниши и нимфеи. Блиската река Аниен била пренасочена за да обезбеди вода за сложениот систем од базени, млазови вода, канали, фонтани, каскади и игри со вода. Стрмната падина на градината, повеќе од 45 метри од врвот до дното, поставиле посебни предизвици. Ископани биле канали и 200 метри и биле поставени подземни цевки за носење на водата од вештачката планина под овалната фонтана до останатиот дел од градината. Следејќи ги естетските принципи на ренесансата, градината била внимателно поделена на редовни единици или прегради, секоја од 30 метри попречно, поставена по надолжната средна оска, со пет странични оски.

Плановите за самата вила биле спроведени под раководство на архитект-инженерот Ферарезе Алберто Галвани, дворски архитект на Есте. Главен сликар на амбициозната внатрешна декорација бил Ливио Агрести од Форли. Во 1565 и 1566 година започнала работа на декорација на внатрешноста на вилата. Украсувањето го извршил тим сликари под Џироламо Муцијано и Федерико Зукари. Во 1566 година, кардиналот го направил својот петти напор да биде избран за папа, но уште еднаш бил поразен и бил исклучен од новиот понтиф, папата Пиј V, од какви било други официјални назначувања. Сè повеќе внимание го насочувал кон декорацијата на својата вила. Нови тимови од сликари и работници работеле на задачата помеѓу 1567 и 1572 година, под раководство на Џироламо Муцијано, Ливио Агрести, Чезаре Небија, Дуранте Алберти, Метео Нерони и Федерико Зукари. На сликарите им се придружиле и скулпторите Џован Батиста дела Порта. Пирино дел Галљардо, Жилис ван ден Влиете, Џовани Маланка и Пјер де ла Моте. Ним им се придружиле керамистите и уметниците на мозаиците, како и инженерите за фонтани, предводени од Пиро Лигорио, оригиналниот дизајнер на проектот, кој се вратил да ја заврши работата во 1567-1568 година.

Избезумената работа на проектот почнала да забавува во 1569 година, веројатно поради финансиските тешкотии на кардиналот, кој немал повеќе надеж да биде избран за папа и ги загубил своите профитабилни француски позиции. Сè повеќе од своето време поминувал во вилата, читајќи и средби со водечките поети, уметници и филозофи од ренесансата. Во летото 1572 година, тој го угостил последниот важен гостин, папата Григориј XIII. За да се подготви за посетата, кардиналот ги преуредил најгорните катови на вилата и избрзал со завршување на фонтаната на змејот. Пречекот на папата го чинело повеќе од пет илјади скуди, принудувајќи го да го заложи своето сребро и други скапоцени предмети. Набргу по приемот, на 2 декември 1572 година, кардиналот починал во Рим и бил погребан во едноставна гробница во црквата до вилата.

Во подоцнежните години

Парк на вилата д'Есте, Карл Блехен, 1830 година. Обрасната градина ја привлекла романтичната имагинација ; денес истиот поглед е повторно маникириран.

Со смртта на Иполито во 1572 година, вилата и градините му биле предадени на неговиот внук, кардиналот Лујџи (1538–1586), кој продолжил да работи на некои од недовршените фонтани и градини, но се борел со високите трошоци за одржување. По неговата смрт во 1586 година, вилата била во сопственост на кардиналите ѓакони на Светиот колеџ, кои направиле малку за да ја одржуваат. Во 1599 година се вратил во семејството Есте со номинација на кардиналот Алесандро д'Есте (1538–1624). Алесандро ја имал енергијата и амбицијата на својот предок и извршил големо реновирање на градините и системите за вода, како и изградба на нов систем на фонтани во долната градина. Тој, исто така, го убедил папата Григориј XV формално да ја додели сопственоста на вилата на семејството Есте. Неговите наследници, војводите од Модена, направиле дополнителни дополнувања на градините. Франческо I (1629-1641) обновил многу од распаднатите структури и почнал да сади дрвја во претходно незасенчените градини. Кардиналот Риналдо I нарачал две нови фонтани од Џан Лоренцо Бернини во 1660–61 година. Меѓутоа, по 1695 година, семејството Есте не можело да ги поддржи високите трошоци за одржување на вилата, која ретко ја користеле и која не произведувала никаков приход. Вилата поминала во период на долг пад. По 1751 година, мебелот бил испратен во Модена, а античката скулптура постепено била отстранета од градините и продадена на колекционери. Во 1796 година, Хабсбуршката династија ја презела вилата, откако Ерколе III д'Есте ја оставил во аманет на неговата ќерка Марија Беатриса, мажена за големиот војвода Фердинанд Хабсбуршки. Бил главно запоставен и двапати бил окупиран од француски војници, кои одзеле голем дел од украсот што останал.

Помеѓу 1850 и 1896 година, вилата била во сопственост на кардиналот Густав фон Хоенлое, кој ја обновил вилата и разурнатите и обраснати градини, кои тогаш ги привлекувале романтичните чувства од тој период. Вилата уште еднаш привлекла уметници, музичари и писатели. Композиторот Франц Лист направил неколку посети помеѓу 1865 и 1885 година и напишал три дела за пијано музика, две музички „тренодии“ со наслов „Aux cyprès de la Villa d'Este“ и ликовното парче „Les jeux d'eau à la Villa d'Este“, кои го прикажуваат теренот. Тие билесместени во „третата година“ на неговата <i>Années de pèlerinage</i>. Последново вклучува некои од највлијателните евокации на играта на вода некогаш напишана за пијано.

По Првата светска војна, вилата ја купила италијанската држава, која започнала голема реставрација во 1922 година. Вилата била обновена со слики од магацините на Галерија Национале, Рим. Таа претрпела оштетувања од бомби во 1944 година за време на Втората светска војна, а многу од ѕидовите биле деградирани во повоените години од загадувањето на животната средина, но кампањите за реставрација и заштита ги зачувале недопрени познатите карактеристики на вилата и градините. Томот песни на Жан Гариг Водена прошетка од Вила д'Есте (1959) бил инспириран од градините. Кенет Анџер го снимил Eaux d'Artifice меѓу водните карактеристики на градината. Водената оргула, која не функционирала долги години, била обновена и денес повторно свири секој ден за посетителите.

Вила

• 
  Вилата гледана од градините
• 
  Скромниот современ влез во вилата, веднаш до црквата Санта-Марија Маџоре
• 
  Дворот на вилата првично бил дел од манастирот
• 
  Фонтаната на Венера во дворот го задржува својот оригинален изглед

Денес во вилата се влегува од вратата на Пјаца Тренто, веднаш до влезот на црквата Санта-Марија Маџоре. Во времето на Иполито д'Есте, овој влез ретко се користел; посетителите пристигнувале на дното на градините и се искачувале, чекор по чекор, до вилата, гледајќи ги фонтаните и статуетката. Сегашната врата датира од 1521 година, во периодот пред Иполитон. Фоајето внатре во вратата има насликан свод кој некогаш бил покриен со слики, кои во голема мера биле уништени од бомбардирањето за време на Втората светска војна. Бил украсен со монохроматски сцени од Стариот завет, од кои неколку, вклучувајќи ја и Жртвувањето на Исак, сè уште може да се видат. Тие датираат од периодот помеѓу 1563 и 1565 година, а веројатно биле дизајнирани од Џироламо Муциано. Следната соба, Салата на приказните за Соломон, прикажува сцени од животот на кралот Соломон, поставени во рамки насликани да личат на мермер. Тие, исто така, се припишуваат на Муцијано и неговите занаетчии, исто така од околу 1565 година. Овде е изложена масивна глава од травертински камен, која до 18 век била во градината.

Дворот е поставен на местото каде што се наоѓал првобитниот манастир. Изграден е во 1566–67 година и е опкружен со галерија. Централниот дел на дворот е Фонтаната на Венера, единствената фонтана во вилата која го задржува својот оригинален изглед и декорација. Фонтаната, дизајнирана од Рафаело Сангало во 1568–69 година, е врамена со две дорски столбови и крунисана со мермерна биста на царот Константин од 4 век. Централниот елемент на фонтаната е римска статуа на заспаната Венера, направена во 4 или 5 век од нашата ера. Фонтаната е опкружена од три страни со двор од 16 век сместен на некогашниот манастир на Бенедиктинците. Фонтаната на страничниот ѕид содржи грото и фигура која го следи хеленистичкиот прототип најпознат во Заспаната Аријадна во Ватикан. Гротото, олицетворение на високорелјефните сталактити, ја идентификува како резидентна нимфа или гениј локус, иако водичите понекогаш ја нарекуваат Венера. Основата на фонтаната е украсена со бас-релјеф од штуко, кој некогаш бил позлатен, и ги прикажува белите хералдички орли на Д'Есте. Го илустрира текот на реката што тече од планината Сант Анџело до вилата. Скулптурната декорација околу дворот, особено претставата на дуњите, ја илустрира 11-тата задача на Херкулес; кражба на златни јаболка од градината на Хесперидите, која билс чувана од змејот Ладоне. Херкулес бил познат како заштитник на Тибуртинскиот регион каде што се наоѓа вилата, а исто така се сметал за предок на семејството д'Есте.

Апартмани на кардиналот

• 
  Детал од таванот во комората на Иполито д'Есте
• 
  Поглед од становите на кардиналот
• 
  Приватната капела на кардиналот

Салонот на приземје е првата просторија од личните апартмани на Иполито; се користел за приеми и има широк поглед на градината надолу и селата пошироко, вклучувајќи ја и вилата на Адријан. Ѕидовите, кои се голи денес, некогаш биле покриени со кожа украсена со златни и зелени дизајни и со орли од семејството д'Есте. Засводениот таван на просторијата сè уште е покриен со фриз и фрески на тема доблест, насликани во дваесет различни персонификација. Овие биле дизајнирани од Ливио Агрести во 1568 година, а создадени од тим уметници и штуко-мајсторите. Други теми вклучуваат пејзажи со руинирани храмови, инспирирани од селата на Тибуртин.

Една мала предкомора до салонот има фриз и свод и е украсена со повеќе персонификација на доблеста и води до Спалната соба на кардиналот, која била изградена во 1576 година. Ѕидовите на спалната соба првично биле покриени со кожа обоена со злато и сребро. Дрвениот таван со каса е една од најзабележителните карактеристики на собата, која е позлатена и насликана со симболи на д'Есте, односдно орел опкружен со гранки од дуња, епископска капа и мотото на семејството д'Есте, ab insomni non custodita dracone, стих од Овидиј се однесува на змејот кој ги чува градините на Хесперидите. Женските фигури кои претставуваат различни аспекти на доблеста ги заземаат аглите на собата. Приватниот стан е комплетиран со библиотека и мала капела, чии ѕидови се украсени со фрески со мешавина од класична и христијанска симболика, Сибила и пророци, а на чиј свод на таванот има фреска на крунисувањето на Дева Марија. Станот, исто така, се поврзува преку вратите со класичната Гран Лоџија на Пиро Лигорио на градината фасада на куќата, базирана на терасата долу и дизајнирана во форма на голема триумфална капија.

Долен кат

• 
  Декорација на првата тибуртинска сала
• 
  Фреска во салата на Ное
• 
  Триумфот на Аполон, во Втората тибуртинска сала
• 
  Салата на славата
• 
  Салата на ловот
• 
  Фреска наСинодот на боговитена таванот на салата на фонтаната
• 
  Фреска на Херкулес е добредојден во Олимп, на таванот на салата на Херкулес
• 
  Плафонска фреска на Втората тибуртинска сала, со сцени од митологијата и римската историја

Подот под личните апартмани на Кардиналот содржи низа високо уредени соби, и секоја е украсена со одредена тема, поврзани со природата, митологијата и водата. Собите се помалку формални од оние во станот на горниот кат; тие биле користени за приватни моменти од животот на кардиналот, како слушање музика или поезија; разговор, читање и религиозно размислување. До нив се стигнува со големо свечено скалило што се спушта од дворот, а меѓусебно се поврзуваат со долг тесен ходник со висок засводен таван, кој добива светлина од низа отвори кон дворот над. Таванот на коридорот бил украсен со мозаици од крајот на 16 век, кои претставуваат пергола населена со шарени птици, правејќи го коридорот да изгледа како дел од градината. На коридорот има и три елаборирани рустични фонтани, кои содржат минијатурни пештери врамени со столбови и фронтон.

Салата на Ное, како и другите простории на подот, има ѕидови покриени со фрески дизајнирани да личат на таписерии, испреплетени со сцени од класични пејзажи, урнатини, рустикални фарми и други сцени што покриваат сантиметар од таванот и ѕидовите. Оваа сала е датирана од 1571 година, на крајот од декорацијата на вилата, и му се припишува на Џироламо Муцијано, кој бил познат по сличните сцени на венецијанските пејзажи. Главните портретирани сцени се Четирите годишни времиња, алегории на разумност и воздржаност и централната сцена на Ное со арката кратко време по нејзиното стигнување на планината Арарат, склучувајќи договор со Бог. Белиот орел, симболот на д'Есте, е видно прикажан како слетува од Ковчегот.

Следната соба, Салата на Мојсеј, има фреска во центарот на таванот на која Мојсеј удира со својот стап во карпа и дава вода за народот на Израел. Ова било алузија на кардиналот, кој донел вода во градините на вилата правејќи канали низ карпата. Други панели прикажуваат сцени од животот на Мојсеј, хидра со седум глави, амблем на семејството на Ерколе I д'Есте, предок на Иполито и фантастични пејзажи.

Салата на Венера првично била како центар на голема фонтана, со вештачка карпа и грото врамено во штуко. Фонтаната имала слив со вода и класична статуа на заспаната Венера, но во 19 век сливот бил отстранет и Венера, која била отстранета по смртта на кардиналот, била заменета со две нови статуи на мирот и религијата, претставувајќи сцена во грото на Лурд. Оригиналниот под од теракота сè уште е на место, со белиот орел од семејството д'Есте. Единствената друга декорација во собата е сликата од 17 век на таванот на ангелите кои ѝ нудат цвеќе на Венера.

Првата и втората тибуртинска сала биле создадени во исто време од тим сликари на чие чело се наоѓал Чезаре Небија; тие биле направени пред 1569 година и двете имаат заеднички план. Ѕидовите се покриени со насликани архитектонски елементи, вклучувајќи столбови и врати и елаборирани насликани лајсни и скулпторски елементи. Цветните дизајни ги исполнуваат просторите помеѓу насликаната архитектура, заедно со медали, маски и други обележја. Декорацијата на двете соби илустрира приказни од митологијата и историјата на регионот Тибуртин, каде што се наоѓа вилата.

Главната тема на Втората тибуртинска сала е приказната за Тибуртинската Сибила: Според митологијата, кралицата Ида била казнета од Јупитер затоа што го одгледала младиот Бах за да го избегне лудилото на нејзиниот сопруг, Атаманта; Венера и Нептун ја трансформирале во гледач, Леукотија. Таа отпатувала во Италија каде живеела во тибуртинските шуми, давајќи пророштва и каде го предвидила Христовото раѓање. Друга тибуртинска легенда илустрирана во собата е онаа за кралот Аниен, кој го прогонувал Меркур, киднаперот на неговата ќерка Клорис, и бил удавен во реката Аниен, која го носи неговото име и која обезбедува вода за фонтаните на вилата. Сибила, кралот Аниен и персонификацијата на реката Аниен се појавуваат на фреските на собата, заедно со триумфот на Аполон.

Првата тибуртинска сала ја илустрира приказната за тројцата легендарни грчки браќа, Тибурт, Корас и Катилус, кои ги поразиле Сикелите, италско племе, и изградиле нов град, Тибур (денес Тиволи). Нивната битка е илустрирана на централната фреска на таванот, како и другите настани од основањето на регионот. Декорацијата на собата го вклучува и Десеттата задача на Херкулес, каде што тој краде вредно стадо добиток, а го спасува Зевс, кој ги опсипува своите непријатели со камења; како и парови богови и божици во насликани ниши: Вулкан и Венера, Јупитер и Јунона, Аполон со Дијана и Бах со Кирке. Едниот ѕид е илустрација на овалната фонтана што ја градел Иполито во времето кога била украсена просторијата.

Салата на фонтаната ја користел кардиналот Иполито како приемна соба за гостите кои штотуку пристигнувале низ градината долу, и за концерти и други уметнички настани. Собата била изградена помеѓу 1565 и 1570 година, веројатно од Џироламо Муцијано и неговиот тим уметници. Централниот елемент претставува ѕидната фонтана, покриена со разнобојна керамика и скулптура, обложена со парчиња стакло, морски школки и скапоцени камења и крунисана од белиот орел од семејството д'Есте. Фонтаната била завршена во 1568 година од Паоло Каландрино. Сливот на фонтаната лежи на два камени делфини. Релјефите во централната ниша ја прикажуваат фонтаната на Тибуртинската акропола и Храмот на Сибила. На другите ѕидови постојат слики од куќата и недовршената градина и фонтани, како и мала илустрација на спротивниот ѕид од фонтаната на вилата на Иполито во Рим, на ридот Квиринал, денес резиденција на папата. Сликите на таванот се посветени на сцени од митологијата; секој агол има портрет на различен бог и божица. Традицијата вели дека сликата на Меркур е автопортрет на Музијано. Централната фреска на таванот го прикажува Синодот на боговите, со Јупитер во центарот опкружен со сите богови на Олимп. Фреската е моделирана по слично дело на Рафаел во логијата во вилата Фарнесина. Салата се поврзува со чардак, а оттаму скалила се спуштаат до градината.

Салата на Херкле датира од 1565–66 година и е исто така направена од страна на Музијано. Сликите на таванот прикажуваат осум од задачите на Херкулес, опкружени со приказ на пејзажи, античка архитектура и благодати и доблести. Централното сликарство на таванот го прикажува Херакле како боговите го дочекуваат во Олимп.

Салата на благородништвото била дело на различен уметник, Федерико Зукари, и неговиот тим од сликари. Централната фреска на таванот го прикажува „Благородството на престолот помеѓу слободата и великодушноста“. Декорацијата на ѕидовите вклучува слики на бисти на Платон, Питагора, Диоген, Сократ и други класични филозофи, благодатите и доблестите и Дијана од Ефес, божицата на плодноста, која исто така има фонтана посветена на неа во градината.

Салата на славата била завршена помеѓу 1566 и 1577 година од Федерико Зукари и неговите осум асистенти. Таа претставува ремек дело на римското маниристичко сликарство, со насликани илузии на врати, прозорци, таписерии, скулптури и секојдневни предмети што ги користел кардиналот. Централното сликарство на таванот, Алегоријата на славата, е изгубено, но има алегориски прикази на доблестите, четирите годишни времиња и на религијата, великодушноста, среќата и времето.

Салата на ловот е создадена подоцна од другите простории, на крајот на 16 или почетокот на 17 век, и е во различен стил; содржи сцени со лов, рурални пејзажи, ловечки трофеи како и сцени од поморски битки. Карпите од травертински камен, наречени „карпи од полжав“, се спуштаат во градината. Првично биле изградени за пристап до теренот за палакорда, предок на тенисот, кој Иполито го увезол во Италија од францускиот двор. Во просторот каде што се наоѓал судот денес се сместени кафетеријата и книжарницата.

Целосната изградба и опремување на становите на Иполито била завршена во 1572 година кога Иполито бил на смртна постела.

Градини и фонтани

• 
  Фонтаната на Нептун под фонтаната на оргулата
• 
  Фонтаната Ромета
• 
  Нептуновата фонтана
• 
  Сто фонтани
• 
  Фонтана дел'Овато („Овална фонтана“) излегува од својот базен во облик на јајце
• 
  Фонтаната на бувот
• 
  Фонтаната на Дијана од Ефес, или „Мајката природа“

Славата на Вилата д'Есте била пред сè утврдена со нејзиниот извонреден систем на фонтани; педесет и една фонтана и нимфеум, 398 изливници, 364 водни млазови, 64 водопади и 220 басени, напојувани од 875 метри канали, канали и каскади, и сите работат целосно од силата на гравитацијата, без пумпи.

Пиро Лигорио, кој бил одговорен за иконографските програми изработени во фреските на вилата, исто така добил задача да ги постави градините за вилата, со помош на Томазо Чиручи од Болоња, еден од највештите хидраулични инженери од шеснаесеттиот век; Чиручи работел на фонтаните во Вила Ланте. Во Вила д'Есте, во техничките дизајни на фонтаните му помогнал Французинот, Клод Венар, кој бил производител на хидраулични органи. Резултатот бил една од најубавите градини на ренесансата, со конкуренција само од Вилата Ланте, Вилата Фарнезе во Капрарола и вилите Алдобрандини и Торлонија во Фраскати. Градината и водните карактеристики биле восхитувани и имитирани во текот на следните два века во градините од Португалија до Санкт Петербург.

Планот на градината е поставен на централна оска со помошни попречни оски, освежени со околу петстотини млазници во фонтани, базени и корита за вода. Водата се снабдува од Аниен, кој делумно се пренасочува низ градот, на растојание од еден километар, и, првично, од изворот Ривелезе, кој напојувал цистерна под дворот на вилата (сега се снабдува и од Аниен). Градината сега е дел од Големите италијански градини.

Виалоне

• 
  Виалоне, или тераса, на врвот на градината
• 
  Фонтаната на стативата, со поглед на градината долу
• 
  Двоен чардак обезбедува пристап до свечените соби и тераса за апартманите на Кардиналот
• 
  Cenacolo, или Гран логија, на крајот од Виалоне

Голема тераса долга 200 метри, наречена Виалоне, се наоѓа помеѓу вилата и градините, со панорамски поглед на градините и селата пошироко. Таа била изградена во периодот помеѓу 1568 и 1569 година. Кардиналите го користеле просторот за огномети, игри, спектакли и свечености. Првично била засенчена од два реда брестови, освен просторот директно пред вилата, оставен празен за да се зачува глетката. Терасата е затворена на едниот крај со Фонтаната Европа, а на другиот со огромен чардак (логија) и видиковец во форма на триумфална порта наречена Cenacolo. Оваа структура обезбедувала сенка во текот на летото, како и заповедни погледи на сценографијата. Првично било предвидено да биде украсена во внатрешноста со штуко-декорација, позлата и фрески, но никогаш не била завршена.

Во центарот на терасата, прикачена на фасадата на вилата, се наоѓа двојната логија, изработена во 1566–1577 година од камен травертин. Нејзините две скали обезбедуваат пристап до свечените салони на долниот кат, додека неговото горно ниво создало тераса за апартманите на Кардиналот. На ниво на тераса содржи Нимфеј, или грото, каде што се наоѓа фонтаната на Леда. Оригиналната статуа на фонтаната, кој ги прикажува Јупитер и Леда преобразена во лебед и четири деца, Елена, Клитемнестра, Кастор и Полукс, била продаден во 18 век и денес се наоѓа во Боргеската галерија во Рим. Статуата била заменета со статуа без глава на Минерва пронајдена во градината на Палацо Мани во Тиволи. Оригиналната фонтана имала нов хидрауличен трик.

Фонтаната на стативата е поставена во центарот на Виалоне. Таа била изградена во 1930 година; тоа е копија на античка римска фонтана, мермерен слив поддржан од централен столб и три пиластри. Оригиналот денеска е во Лувр. Оригиналната фонтана на локацијата, Фонтаната на морските коњи, која Иполито ја преселил од вилата на Адријан во неговата градина, денес се наоѓа во Музејот на Ватикан.

Фонтаната на Европа се наоѓа на североисточниот крај на врвот на градината. Била започната од Иполито, но била завршена дури во 1671 година. Нејзиниот дизајн е триумфална порта со два реда столбови, коринтски и дорски, кои го копираат оној на Големата логија. Големата ниша во центарот, сега празна, ја држела скулптурата Европа го прегрнува бикот која денес се наоѓа во вилата Албани во Рим.

Горна градина

• 
  Фонтана на Бикиерон, од Бернинии Логета на кардиналот
• 
  Фонтаната на Бикиерон, гледана од Терасата
• 
  Маскирај испушта вода во Грото во Помона
• 
  Фонтаната на Пегаз

Две рампи водат до горната градина од Фонтаната на стативот, а на двата краја има симетрични двојни скали. Кардиналската прошетка е засенчена патека, прикачена на потпорниот ѕид на терасата, која води од едната страна на градината до другата, поминувајќи покрај грото кои се вградени во потпорниот ѕид. На југоисточниот крај, веднаш под Фонтаната Европа, се наоѓа Грото на Егл и Ескулпиј. Грото е украсено со снегулки од забен камен, мозаици и обоени фрагменти од морски школки и мал дел од оригиналната фреска. Првично држела две статуи; онаа на Ескулпиј, богот на медицината, сега пронајден во Лувр, и на Егл, ќерката на Аускулпиј, божицата на лекувањето (сега во Музејот на Ватикан).

Логијата на Пандора се наоѓа во средината на Кардиналската прошетка, веднаш под центарот на вилата. Овој дел од прошетката е покриен, со аркади кои гледаат во градината. Содржела нимфеј вграден во ѕидот, а првично била украсена со мозаици и со статуа на Пандора и две статуи на Минерва. Статуата на Пандора носела вазна со вода, симболизирајќи ги злата на светот. Вазната била скриена фонтана, која истурала вода. Статуите биле продадени во 18 век; Пандора и една од Минервите денес се наоѓаат во Капитолскиот музеј. Во 19 век нимфеумот бил претворен во христијанска капела; тоа било омилено место на композиторот Франц Лист, кој посветил две музички дела на капелата.

Фонтаната на Бикиерон е една од двете фонтани создадени за вилата од Џан Лоренцо Бернини. Фонтаната била направена во периодот помеѓу 1660 и 1661 година по нарачка на кардиналот Риналдо I д'Есте. Сливот на фонтаната е во форма на голема школка, која достигнува до нивото на терасата. Во центарот е Bicchierone (шолја или чашка) од која водата прска нагоре. Бернини ја надгледувал градбата на фонтаната и, по нејзиното инаугурирање во мај 1661 година, ја намалил висината на водата што излевала, за да избегне блокирање на погледот од логијата на Пандора. Иако не е дел од оригиналниот дизајн на градината, фонтаната станала врска помеѓу архитектурата на палатата и градината.

Логијата на кардиналот е мала балустраирана тераса опкружена со високи ловоров жива ограда и камени клупи, помеѓу фонтаната на Бикерон и градината. Се вели дека ова било омиленото место на кардиналот за читање и дискусија за поезија и уметност, како и за гледање на изградбата на градината околу него. Набргу по неговата смрт, таму била поставена голема статуа на Херакле, со момчето Ахил во неговите раце, со поглед на градината долу. Таа била една од трите статуи на Херкулес на централните позиции долж централната оска. Кога се гледале од дното на градината, сите биле видливи, порамнети со логијата на вилата на врвот. Статуата денес се наоѓа во Лувр.

Грото на Дијана се наоѓа на крајот од Кардиналската прошетка, под Гран Логија. Тоа е голема подземна засводена комора, украсена во 1570–72 година од Паоло Каладрино и целосно покриена со мозаици од митолошки сцени, со слики од риби, змејови, делфини, пеликани и други животни, како и со орли и јаболка на „Семејството Есте“. Неговата централна карактеристика била рустикална фонтана со статуа на божицата Дијана, во голема ниша украсена со штуколни релјефи на пејзажи, море и брод. Сите статуи биле продадени во 18 век и денес се наоѓаат во музејот Капитолин во Рим. Сè уште може да се видат некои од оригиналните подни плочки мајолика од 16 век.

Под Логијата на Кардиналот се наоѓа пешачка патека која ги минува гардните премини покрај три грото. Во центарот е грото на Херкулес, кое е покриено со логијата на Кардиналот. Под оваа грото имало цистерна и дел од хидрауличните машини за фонтаните долу. Грото некогаш имал штуко-релјефи на животни или на задачите на Херакле. Статуата на Херакле во упокојување порано во грото сега се наоѓа во Музејот на Ватикан. Грото од Помона е сличен по дизајн на Грото на Херкулес. Сè уште е видлива дел од оригиналната мозаична декорација. Водата се излева во фонтана од бела мермерна маска, која била пронајдена при обновувањето на фонтаната во 2002 година.

Овална фонтана (Фонтана дел'Овато)

• 
  Овална фонтана
• 
  Овална фонтана
• 
  Статуата на Сибила Албуненса над фонтаната и вештачките планини зад неа.

Овалната фонтана била една од првите фонтани во градината и меѓу најпознатите. Таа била дизајнирана од страна на Пиро Лигорио, архитектот на вилата, како воден театар, кој прска вода во различни форми. Изградбата започнала во 1565 година, а завршила во 1570 година. Направена е од инженерите на фонтани Томасо де Комо и Курцио Макароно, со скулптура на Рафаело Сангало. Масивен камен леген против полукружниот заден ѕид каскадира со вода во фонтаната и ја прска во воздухот, додека водени млазови во легенот од вазни во рацете на статуите на Нереидите, а исто така прска во облик на вентилатор од вазни во ниши во полукружен ѕид зад фонтаната. Над фонтаната се издига вештачка планина, симболизирајќи го Тибуртинскиот пејзаж; планината е прободена од три грото, од кои секоја истура вода, и е украсена со статуи кои ја претставуваат Албунеа, со нејзиниот син Мелицерте, од Гилис ван ден Влиете (1568) и статуи кои ги претставуваат реките Ерколанео и Аниен, од Џовани Маланка (1566 година). Сето тоа истура вода во Овалната фонтана. Горна патека над фонтаната води покрај прстенот од басени и каскади. Фонтаната има и своја грото, Грото на Венера, дизајнирана од Пиро Лигорио и изградена во 1565–68 година. Служела како место за средба на гостите во топлите летни денови. Оригиналните статуи на грото; фигурата на Венера слична на Капитолинската Венера и две пути веќе ги нема, но трагите од монохроматските мурали на гротескните фигури, плочките и извајаните ѕидови на грото сè уште се останати.

Стоте фонтани (Ченто Фонтане)

• 
  Стоте фонтани
• 
  Маска на Стоте фонтани
• 
  Детали за стоте фонтани
• 
  Орел меѓу изливите во Стоте фонтани

Фонтаните биле изградени помеѓу 1566 и 1577 година. Оригиналната уличка на фонтани имала повеќе украси, вклучувајќи мали чамци наизменично со теракотни вазни долж горниот канал, засадени со овошни дрвја; а ѕидот бил украсен со скулпторски плакети на кои се прикажани сцени од Метаморфозите на Овидиј. Нивната состојба бргу се влошила и во голема мера биле отстранети или заменети. Ѕидот денес е толку обраснат со вегетација што може да се види малку преостаната декорација. Таа била обновена во 17 век, потоа била напуштена на долг период и конечно повторно повторно била обновена во 1930 година во сегашната форма. Како и секоја друга карактеристика на градината, каналите и стоте фонтани имале свој удел во симболичниот план; тие ги претставувале аквадуктите што Римјаните ги изградиле за да го снабдуваат Рим со вода. Стоте фонтани се прославени во италијанската уметност и литература, особено во Римските елегии на Габриеле д'Анунцио.

За некој посетител да се спушти на следното ниво, постојат скали на двата краја – сложениот комплекс на фонтани наречен Ромета („малиот Рим“) е лево – каде може да се види целата должина на Стоте фонтани на следното ниво, каде што млазовите на вода го исполнуваат долгото рустикално корито, а Fontana dell'Ovato на Пиро Лигорио го завршува вкрстениот поглед. Посетителот може да оди зад водата низ рустикализираната аркада на вдлабната нимфеја, населена со мермерни нимфи од Џамбатиста дела Порта. Над нимфеумот, скулптурата на Пегаз му потсетува на посетителот на фонтаната на Хипокрен на Парнас, сврталиште на музите.

Оваа тераса е споена со следната со централната фонтана на змејовите, доминирајќи во централната перспектива на градините, подигната за посетата во 1572 година на папата Григориј XIII чиј грб има змеј. Звукот на оваа фонтана бил во контраст со блискиот Учеларио со вештачки птици. Централните скали водат по пошумена падина до три правоаголни рибници поставени на попречната оска на најниската точка од градините, завршувајќи десно од водената орагула (денес вратена во употреба) и фонтаната на Нептун (припаѓа на реставрациите од 20 век ).

Фонтана на Ромета

• 
  Фонтана на Ромета, минијатура од Антички Рим
• 
  Бродот со јарбол од обелиск, симболизирајќи го островот Тибуртина во Тибар, под статуата на Рим Победоносец
• 
  Статуи кои ја симболизираат реката Аниен (лево) и планините Апенини (десно)

Фонтаната Ромета се наоѓа на спротивниот крај на Стоте фонтани од Овалната фонтана. Тоа е важен дел од симболичната приказна раскажана од горните градини; водите на реката Тибар се појавуваат во планините Тибуртин, симболизирани со Овалната фонтана, поминуваат низ долината (Стоте фонтани) и пристигнуваат до портите на Рим; Фонтаната Ромета го претставува антички Рим во минијатура; во далечината зад Фонтаната се гледал вистинскиот град. Фонтаната е дизајнирана од Пиро Лигорио и била изградена од страна на Курцио Макароне во периодот помеѓу 1567 и 1570 година. Фонтаната и нејзината архитектура се изградени на широка полукружна тераса поддржана од пиластри поврзани со двојни аркади. Задниот дел од фонтаната ги претставува зградите на спомениците во Рим; состојбата многу се влошила во почетокот на 19 век, а голем дел бил урнат во 1850 година, но дел од оваа архитектура сè уште стои на левата страна на фонтаната. Малите градби биле поделени на седум делови, кои ги претставуваат седумте ридови на Рим и нивните најпознати споменици. Малиот град вклучувал порти и сводови, па дури и мали мермерни статуи. Во центарот на минијатурниот град се наоѓа голема статуа на Рим Победоносец, направена во 1568 година од флиманскиот скулптор Пјер де ла Моте, свртена кон статуата на Тибуртинската Сибила на другиот крај од редот на Стоте фонтани. Друга статуа од истиот уметник, Волчицата ги дои своите близнаци, била поставена во градината во 1611 година. Водата што тече низ фонтанскиот басен до градот ја претставува реката Тибар; чамецот во фонтаната, со јарбол во форма на обелиск, го симболизира островот Тибуртина.

Нова карактеристика била додадена на Фонтаната Ромета во почетокот на 17 век; вештачка планина, прободена од грото и пештери, лево од градските згради. На врвот на вештачката планина е поставена статуа на речниот бог Аниен, кој во раката држи минијатура од Храмот на Сибила. Статуа на фигура која ги претставува Апенинските планини, која држи планина во рацете, е полускриена во гротото.

Фонтаната на змејовите (Фонтана деи Драги)

• 
  Млазот на Фонтаната на змејовите, погледнат одоздола
• 
  Четирите змејови
• 
  Делфин во фонтаната на змејовите
• 
  Фонтаната на змејовите одозгора

Фонтаната на змејовите е дизајнирана од Пиро Лигорио за да ја илустрира приказната за Херакле исполнувајќи една од неговите задачи со кражба на златните јаболка од Градината на Хесперидите, кои ги чувал змејот Ладон. Истата приказна е илустрирана во фреските во внатрешната декорација на вилата.

Фонтаната се наоѓа на централната вертикална оска на градините, усогласена со вилата и во центарот на оригиналната градина, веднаш под Стоте фонтани. Таа е оградена е со две полукружни рампи кои водат до нивото погоре. Ѕидовите на рампите околу неа се покриени со каменест забен камен и украсени со ленти од мозаик и плочка од мајолика и содржат две големи ниши. Лигорио ја планирал оваа фонтана за да ја илустрира темата на војната и борбата против злото; имал намера една ниша да биде окупирана од статуа на Херакле со неговиот стап, пред да го убие змејот Ладон; а вториот со статуи на Марс, богот на војната, Персеј и гладијатори. Во центарот на фонтаната се наоѓа мала скоглиера или остров, на кој се наоѓаат четири извајани змејови, кои исфрлаат вода од нивните усти во фонтаната, додека моќната централна фонтана исфрла вода вертикално високо во воздухот, видлива од сите околу градината. Оваа идеја за вертикален млаз од вода како централен дел на градината била копирана во многу барокни градини во 17 и 18 век. Покрај змејовите, два извајани делфини прскаат вода низ базенот. Повеќе вода тече одозгора, течејќи низ каналите прикачени на парапетите на рампите. Водата излегува од градите на две сфинги - половина жени, половина морски коњи; тече по канал, влегува во устата на извајана жаба и повторно излегува низ устата на врежан саламанде. Во согласност со темата за борба против злото, во времето на Иполито, фонтаните произведувале и драматични звучни ефекти што се слушаат низ градината; Водата која се чувала под притисок наеднаш била ослободена, имитирајќи звук на огномет или пукање од топови. За да се направи повеќе бучава, протокот на вода одозгора може да биде и од ситно прскање до силен дожд.

Иполитон направил промени на фонтаната по повод посетата на папата Григориј во 1572 година. Змејот со сто глави бил заменет со четири змејови, како семеен амблем на папата. Иполито починал три месеци подоцна, а фонтаната сè уште не била завршена. Таа била завршена до крајот на 17 век со различна скулпторска програма; Наместо статуа на Херкулес, во централната ниша била поставена статуа на богот Јупитер кој држи громови во рацете. Топовските звучни ефекти од фонтаната тогаш требало да бидат звукот на неговите громови.

Фонтаната на бувот (Фонтана дела Цивета)

• 
  Мозаична декорација на столбовите на кои се претставени Златните јаболка на Хесперидите
• 
  Дворот пред фонтаната
• 
  Фонтаната на бувот.

Фонтаната на бувот се наоѓа во југозападниот дел од градината, под фонтаната на Ромета и фонтаната на Персефона. Овие три фонтани формираат единствена архитектура, нивните тераси се поврзани со скали, со нимфеи поставени под терасите. Фонтаната на бувот била изградена помеѓу 1565 и 1569 година од Џовани дел Дука. Во споредба со другите фонтани во градината, таа е многу формална, поставена на тераса опкружена со ѕидови со ниши, крунисани со бели орли и симболи на д'Есте. Самата фонтана претставува посебна структура, целосно покриена со полихромни плочки. На врвот, над нишата, се наоѓа грбот на д'Есте, кој го држат два ангели. Нишата е опколена со јонски столбови. Првично содржела статуи на двајца млади кои држат козја кожа која истурала вода во леген што го држеле тројца сатири. Скулптурата во нишата, за која се верувало дека е изгубена, била повторно откриена за време на реновирањето во 2001-02 година, скриена под наоѓалишта на минерали и земја. Архитектонските елементи биле недопрени, но фигурите на младите и сатирите недостасувале или биле уништени.

Оваа фонтана произведувала и музика, благодарение на генијалниот автомат направен од францускиот инженер за фонтани Лук Леклер, поставен во 1566 година, пред Фонтаната на оргулите од другата страна на градината. На неа биле прикажани дваесет насликани бронзени птици поставени во нишата, поставени на две метални маслинови гранки. Секоја птица пеела поединечна песна, произведена од вода и воздух. Се појавувал механички був, а птиците престанувале да пеат; потоа, на крајот од претставата, сите птици пееле заедно. Оваа музичка карактеристика била восхитувана и копирана во други европски градини и функционирала до крајот на 17 век. Имала потреба од постојана поправка поради дејството на водата на нејзиниот нежен механизам, кој до 19 век бил целосно уништен. Декоративните елементи на фонтаната биле целосно обновени во 1930-тите, и повторно обновени во 2001-2002 година.

За време на реставраторските работи од 2001-2002 година, работниците пронашле дел од оригиналниот механизам што ги произведувал птичјите песни, вклучувајќи ја комората за ветер, цевките што ги придвижувале воздухот и водата и машините што го терале бувот да се движи. Користејќи современи материјали, Леонардо Ломбарди успеал да направи нова верзија на старата машинерија за да можат птиците повторно да пеат и да се движат.

Фонтаната на Персефона (Фонтана ди Просерпина)

• 
  Скалила од фонтаната на бувот до фонтаната на Персефона, со фонтаната Ромета
• 
  Фонтаната на Персефона

Фонтаната на Персефона се наоѓа веднаш над фонтаната на бувот; овие две фонтани се поврзани со скалила. Понекогаш се нарекувал Фонтана на царевите, бидејќи првично била наменета за прикажување на статуи на четири римски цареви кои имале вили во регионот: Јулиј Цезар, Август Цезар, Трајан и Адријан. Фонтаната била дизајнирана и изградена е од Алберто Галвани во 1569–70 година. Таа била поврзана со фонтаната Ромета горе со две скалила (денес останало само едно) чии парапети поддржуваат канали на вода што се излеваат низ школки и маски. Скалите затвораат две страни од малиот фонтански двор. Фонтаната е поставена во триумфална порта меѓу скалите. Сводот е врамен со извртени столбови, слични на оние во базиликата Свети Петар во Рим. Централната ниша држела статуа на божицата на плодноста Персефона која била киднапирана од Плутон, поставена таму околу 1640 година. Статуата на Персефона исчезнала; Останала онаа на Плутон, носен на школка поддржан од два морски коњи. Нишите на страните држат статуи на тритони кои јаваат делфини и дуваат на нивните букини, или труби од морска школка.

Фонтаната на оргулата (Фонтана дел'Органо)

Фонтаната на оргулата (Fontana dell'Organo) е една од најпознатите карактеристики на градината; била опишана и имитирана низ цела Европа. Работата на ѕидарската конструкција започнала во 1566 година. Самата фонтана била направена од францускиот инженер за фонтани Лук Леклер и неговиот внук Клод Венар. По смртта на Леклер, Венард го измислил генијалниот механизам на водена оргула, кој бил инсталиран во 1571 година.

Фонтаната била прва од ваков вид и ги зачудувала сите што ја слушнале; кога папата Григориј XIII ја посетил вилата во 1572 година, придружуван од неговиот двор на кардинали и кнезови, тој инсистирал да ја прегледа внатрешноста на фонтаната, за да дознае дали некој не е сокриен внатре во правењето музика.

Масивен ѕидарски лак зад фонтаната, castellum aquae или водниот замок, го крие резервоарот за вода и хидрауличната механизација на фонтаната. Оригиналниот дизајн имал грото во нишата на лакот, со поглед на дваесет и двете цевки на оргулите. Статуата на Мајката природа или Ефеската Дијана била поставена пред лакот во 1569 година; денес има своја фонтана во долната градина.

Водата што ја создава музиката пристигнува прва на врвот на Castellum aquae. Најпрвин минувала низ низа вирови, кои го мешале воздухот со водата; потоа испуштува цевка во еолија на камерата, или комора за ветер, каде што воздухот и водата биле одвоени; Водата вртела тркало, ротирајќи цилиндар кој ги отвора вентилите на дваесет и двете цевки, па воздухот можел да помине низ цевките и да направи музика.

Оригиналните изведби на фонтаната започнувале со звукот на две труби, кои ги држела статуата на славните на корнизот на фонтаната. Потоа доаѓала музиката, најверојатно мадригали свирени од четири или пет цевки; потоа кулминација: „Поплава“, каскадна вода од врвот на фонтаната и млазови вода што се креваат од фонтаната долу. Ова било придружено со звукот на рогот што го држи тритон во фонтаната; сирената засвирувала тивко, потоа гласно, па повторно тивко.

Механизмот на фонтаната бил исклучително нежен и барал постојано чистење и одржување. Фонтаната била обновена во почетокот на 18 век од страна на кардиналот Алесандро д'Есте, кој го додал белиот орел д'Есте на врвот на castellum aquae и ја украсил фасадата со статуи на Орфеј и Аполон; Каријатиди и крилести победи; и барелефи на Орфеј кој ги вовлекува животните и музички натпревар помеѓу Аполон и Марсија. Самата оргула била целосно преработена. И била дадена тастатура со поширок опсег на ноти и била сместена во октагонален киоск со купола. Оргулата била обновена уште неколку пати во 17 век, но до крајот на 18 век, нејзината состојба се влошила без надеж за поправка.

Во 2003 година, по долга и деликатна реставрација, оргулата можела повторно да свири. Оригиналната ветерна комора и резервоарот за создавање џакузи биле задржани, а останатиот дел од механизмот бил заменет со нова механизација во современи материјали следејќи ги оригиналните принципи. Денес има 144 цевки, а се контролира со цилиндар, управуван од вода, кој може да свири четири парчиња музика од доцната ренесанса вкупно четири минути.

• 
  Детали од фонтаната
• 
  Фонтаната со нејзиниот воден замок
• 
  Киоскот во кој се наоѓа тастатурата на водениот орган
• 
  Статуа на Аполон.

Фонтана на Нептун (Фонтана ди Нетуно) и рибниците (Пескиере)

• 
  Фонтаната на Нептун
• 
  Фонтаната на Нептун
• 
  Границата на рибниците
• 
  Рибниците видени од Фонтаната на Оргулата

Непосредно под фонтаната на оргулата, и примајќи ја водата од горната фонтана, се наоѓа Фонтаната на Нептун, дело создадено во 20 век за да го замени обележјето на градината кое било влошено.

Просторот првично бил окупиран од карпеста каскада, создадена во 17 век од Џан Лоренцо Бернини. Била нарачана од кардиналот Ринадо I д'Есте како позадина за страничната оска на градината, недовршена од кардиналот Иполито. Планот на Бернини предвидувал водопад од Фонтаната на оргулата кој „скока“ преку пештерите на Сибила, а потоа каскадно се спушта по карпеста падина до езеро украсено со гребени и статуи. Во езерото од страните влегле дополнителни две каскади. Бернини ја дизајнирал каскадата за да произведува громогласен звук на вода што паѓа. Каскадата на Бернини била репродуцирана во слики и гравури, а била имитирана во други градини во Италија и дури во Англија. Каскадата била целосно запоставена два века, сува, распадната и обрасната со вегетација. Во 1930-тите, архитектот Атилио Роси ја создал сегашната фонтана, користејќи го она што останало од каскадата на Бернини. Наспроти ѕидот на Грото на Сибилите, тој изградил правоаголни базени со моќни водни млазови, највисоките млазници во центарот. Централниот дел бил грото под водопадот од Фонтаната на Оргулата; грото содржело торзо од 16 век на статуа на Нептун, која првично била наменета за недовршена фонтана на морињата. Други млазови вода во облик на вентилатор се издигнуваат од базените на страните на фонтаната.

Трите рибници (Peschiere) ја преминуваат градината од фонтаната на Нептун. Тие првично служеле за да обезбедат свежа риба, патка и лебед за масата на кардиналот, а исто така, во планот на Пиро Лигорио, биле наменети за поврзување на две фонтани; Фонтаната на оргулата и каскадата и фонтаната на морињата. Во центарот на езерата, Лигорио првично планирал да создаде централно езерце со монументални фонтани. Меѓутоа, кога Иполито починал во 1572 година, единствено две од езерцата биле завршени. Кон крајот на 16 век, езерата биле обложени со шеснаесет високи пиластри во форма на ерми кои исфрлале прскања со вода во облик на вентилатор, создавајќи мноштво виножита на сончев ден.

Во 1632 година, војводата од Модена, задолжен за вилата, целосно ги реконструирал езерата. Пиластрите биле отстранети и заменети со осум постаменти со вазни кои испуштале вода и со дваесет и четири големи саксии со различни цитрусни дрвја. Езерата денес служат првенствено како живописен преден план за каскади и фонтани на фонтаната на Нептун.

Долна градина - Ротонда на чемпресите и фонтаната на Дијана од Ефес

• 
  Фонтаната на Дијана од Ефес
• 
  Фонтаната Мете
• 
  Фонтана на орелот

Во 16 век, долната градина, под рибниците, првично била во голема мера кујнска градина. Центарот на долната градина бил поделен на шеснаесет големи квадрати, со пергола во центарот на секој дел, опкружена со кревети со лековити билки и цвеќиња и големи саксии со овошни дрвја. Главните патеки што ја делат градината биле покриени со решетки на кои растело грозје, хедер и јасмин. Во центарот имало голем дрвен павилјон, кој содржел четири мали фонтани во форма на цвеќиња, кои испуштале вода. Перголите и павилјонот биле урнати во почетокот на 17 век, и заменети со Ротонда на чемпресите, кружна уличка која првично содржела шеснаесет чемпреси и нудела сенка за посетителите кои пристигнувале во градините, како и драматичен поглед на остатокот од градината, фонтаните и вилата високо горе. До 19 век, чемпресите биле огромни и биле меѓу најпознатите карактеристики на градините, насликани од уметници и инспиративна музика од Франц Лист и поезија на Габриеле д'Анунцио. Две од оригиналните чемпреси се уште се таму; другите чемпреси и ловорови жива ограда биле засадени на крајот на 20 век.

Фонтаните на орелот д'Есте се група на мали рустични фонтани, со вода што извира од камени чинии, со различни теми. Едната содржи група статуи на белиот орел, амблем на семејството. Овие фонтани се остаток од формалните градини што го зафаќале тој дел од градината пред да биде изградена Ротонда на чемпресите.

Долната градина, исто така, содржи две големи рустични фонтани, наречени Мете, кои се наоѓаат на северозападниот агол на градината во близина на влезот. Тие биле дизајнирани да изгледаат како природна карпа, со грото и ниши. Тие биле создадени во 1568-69 година, од страна на Томазо да Комо и првично биле наменети да прикажуваат две големи статуи на гиганти, чувари на градината. Една помала рустикална фонтана, наречена Fontana Rustca dell'Inverno, држи статуа на зимата од 16 век, која првично била во Гран логија.

Најпознатата фонтана во долната градина е фонтаната на Дијана од Ефес, позната и како Фонтана на мајката природа. Оваа статуа првично стоела до Фонтаната на оргулата; била преместена во долната градина од Алесандро д'Есте во 16 век. Таа била направена од фламанскиот скулптор Гилис ван ден Влиете во 1568 година, а моделирана е според класичната римска статуа на Дијана од Ефес од вториот век, денес во Националниот музеј во Неапол. Стои во грото направено од забен камен; млазови вода извирале од повеќекратните гради на божицата.

Во уметноста

Мнгу мал број на градини биле насликани или нацртани од толку значајни уметници како Вилата д'Есте, особено за време на ренесансата и во 19 век. Како резултат на тоа, карактеристиките на градината влијаеле и биле имитирани во други градини низ Европа, од Англија до Русија. Во ренесансата, градината се гледала како изложба на класичната уметност и новата технологија, но до крајот на 18 век, кога градината била обрасната и се распаѓала, помогнала да се создаде сликата на живописната романтична градина.

• 
• 
• 
• 
• 
• 

Посета на вилата

Вила д'Есте е лесно достапна на следниве начини:

• Возење со синиот регионален автобус COTRAL Roma Tivoli-Via Prenestina на автобускиот терминал веднаш пред станицата Понте Мамоло на метро линијата Б; постојката Largo Nazioni Unite е на околу 100 метри од влезот на вилата
• Преземање на урбаната железничка линија FL2 од станицата Тибуртина до станицата Тиволи, потоа, локалниот автобус CAT број 1 или 4/ до станицата Пјаца Гарибалди ; постојката е на главниот плоштад во Тиволи пред вилата

Белешки и цитати

• Touring Club Italiano, 1966. Guida d'Italia: Roma et dintorni, pp. 615–18.
• [https://web.archive.org/web/20100209175357/http://www.villadestetivoli.info/storiae.htm Архивирано на 9 февруари 2010 г. English history on official site] Архивирано на 9 февруари 2010 г.

Библиографија

• Attlee, Helena (2006). Italian Gardens - A Cultural History (paperback). London: Frances Lincoln. стр. 240. ISBN 978-0-7112-3392-8.
• Barisi, Isabella (2004). Guide to Villa d'Este. Rome: De Luca Editori d'Arte. ISBN 978-88-8016-613-9.
• Impelluso, Lucia. Jardins, potagers et labyrinthes, Editions Hazan, Paris, 2007
• Allain, Yves-Marie and Christiany, Janine L'art des jardins en Europe, Citadelles and Mazenod, Paris, 2006
• Cartocci, Sergio 1976. Tivoli: The Tiburtine area: its history and works of art : Villa d'Este, Villa Gregoriana, Villa Adriana
• Coffin, David R. 1960. The Villa D'Este At Tivoli
• Dal Maso, Leonardo B. 1978.The villa of Ippolito II d'Este at Tivoli (Italia artistica)
• Dernie, David, and Alastair Carew-Cox 1996. The Villa D'Este at Tivoli
• de Vita, Marcello. 1950 etc. Villa d'Este: Description of the villa
• Durand, Jean 1992. Les jeux d'eau de la Villa d'Este
• Mancini, Gioacchino, 1959. Hadrian's Villa and Villa d'Este (Guidebooks to the Museums and Monuments of Italy, no. 34)
• Pemberton, Margaret. 1955. Villa d'Este
• Podenzani, Nino, 1960. Villa d'Este
• Raymond, (trans. Hall) 1920. Historical Notes on Villa d`Este

Надворешни врски

• Матична страница
• Tivoli - Villa d'Este Illustrated information and description of Villa d'Este
• Roberto Piperno, "Villa d'Este"
• The Villa d'Este Garden - The Mirror of Dreams
• Festival Jeux d'art a Villa d'Este