Демографска историја на Црна Гора
Демографската историја на Црна Гора може да биде прикажана преку пописните резултати и службените документи во кои е споменуван демографскиот состав.
Среден век
[уреди | уреди извор]Дукља, денешна јужна половина на Црна Гора, под водство на Стефан Воислав, била населена со словеногласно население.[1]
Различни документи наведуваат дека жителите на средновековната Дукља или Зета биле словеногласно население, но и помали населенија на Италци, Албанци и Власи. Јазикот во употреба бил првенствено старословенскиот, додека во раните фази и латинскиот имал важност и до одреден степен грчкиот меѓу членовите на општеството од високата класа.
Помеѓу 15 и 17 век, територијата на Црна Гора имала малку историја запишана на хартија. Во текот на овие години, стотици семејства од Црна Гора се преселиле во Рашка, кои Србите ги оставиле да побараат засолниште во Хабсбуршката Монархија.
1614 година
[уреди | уреди извор]Маријано Болица од Котор бил јавен службеник на Република Венеција. Главната цел на неговиот извештај од 1614 година и описот на Скадарскиот Санџак бил да обезбеди информации за копнените патишта кои најдобро би можеле да ги користат месните курири кои ја пренесуваат службената кореспонденција од Венеција до Константинопол и назад, и да го испита воениот потенцијал на територијата. Тој дал многу подробен преглед на градовите и селата во Црна Гора и северна Албанија во почетокот на 17 век. Извештајот го заклучил религиозното православно мнозинство, додека албанското малцинство било присутно во регионот на Скадар.[2]
18 век
[уреди | уреди извор]Етничкиот состав во 18 век бил јасен кај словеногласните;
- Во писмото до Јустинијан Берт во 1756 година, црногорските поглавари рекле: „Ние сме од православната христијанска вера и право на Источната црква, од чесниот и славен словеносрпски род“.
- Јован Стефанов Балевиќ, од кланот Братоножиќи, кој подоцна стана мајор во руската армија, напишал „Краток и објективен опис на денешната држава Црна Гора“[3] во Санкт Петербург во 1757 година, каде што рече: „Сите жители од Црна Гора се етнички словенски Срби и вероисповедно православни. Бидејќи се неспособни во некои вештини, поради недостаток на училиште, природно се способни, особено со оружје“.; „Бројот на црногорските воини кои живеат слободно на врвовите на Црна Гора, наречени од Турците непослушни, не надминува 5000.“; „Во Црна Гора нема занаетчии и училишта освен во Цетињскиот манастир, во рамките на архиепископското седиште, каде што свештениците учат да читаат и пишуваат на словеносрпски јазик, кој го финансира архиепископот. ; „Црногорците меѓу себе ги вбројуваат соседните Словени Срби од различно потекло: Кучи, Братоножиќи, Долни и Горни Васојевиќи, Пипери, Ровчани, Морачани, Бјелопавлиќи, кои се српски православци, но османлиски граѓани. Тие, исто така, ги сметаат римокатолиците: Хоти, Кељменди, Груда, Тузи, Скривали, Хузи, Малтези, Кастрати и други кои се побројни од Црногорците“.[3]
- Митрополитот Сава го нарекол својот народ, Црногорците, од „српскиот народ“ (1766).[4]
- Во јуни 1789 година, црногорските началници ѝ напишале на руската царица Катарина II, во името на целата српска црногорска заедница: „Ние Србите Црногорци се надеваме дека нема да останеме без помош“ и „Ако би можеле да имаме организација и муниција, би целосно да ги ослободиме нашите славни српски земји од варварскиот јарем (Отоманската Империја), заедно со нашите вооружени браќа Срби кои имаат за цел да го нападнат овој непријател од сите страни“.
19ти век
[уреди | уреди извор]- Според пописот спроведен во 1863 и 1864 година, Кнежеството Црна Гора имало вкупно 196.230 жители, 99.889 мажи и 96.339 жени.[5]
- Бернард Шварц проценил во 1882 година дека Кнежевството Црна Гора имало 160.000 жители. Иако, повообичаена проценка е дека тоа било околу 230.000 жители.
-
Верска структура на Црна Гора по населени места 1862 година -
Верска структура на Црна Гора по населени места 1880 година
1900 година
[уреди | уреди извор]Во 1900 година, според меѓународни извори, Кнежеството Црна Гора имало 311.564 жители. По религија:
- 293.527 православни христијани (94,21%)
- 12.493 муслимани (4,01%)
- 5.544 римокатолички христијани (1,78%)
По писменост:
- 77% неписмени
- 71.528 ( 23% ) писмени
Кнежевството имало околу 5.000 Албанци и колонија од 800 Роми.
1905-1909 година
[уреди | уреди извор]Во 1905 година имало 6.674 иселеници, главно во Соединетите Држави.
Во 1906 година имало 4.346 иселеници, главно во Соединетите Држави.
Во 1907 година, проценувано е дека оваа година во Црна Гора имало околу 282.000 жители.
1909 година
[уреди | уреди извор]Службениот попис во 1909 година е направен врз основа на верската припадност на населението на Кнежеството Црна Гора.
Вкупно: 317.856 жители. По религија:
- Источни православни христијани: 94,38%
- други (најчесто муслимани)
1913-1914 година
[уреди | уреди извор]-
Верска структура на Црна Гора по населени места 1913 година -
Верска структура на Црна Гора по населени места 1914 година
1921 година
[уреди | уреди извор]Во 1918 година Црна Гора влегла во Кралството на Србите, Хрватите и Словенците. Во 1921 година, бил организиран попис на кој биле запишани мајчиниот јазик и религијата. Категоријата наречена „српски или хрватски“ требало да ги вклучи сите испитаници кои го нарекле својот мајчин јазик како српски. Во окрузите Андријевица, Бар, Колашин, Никшиќ, Подгорица и Цетиње, кои во службената статистика се категоризирани како Црна Гора, имало:
Вкупно: 584.310 жители
- Српскохрватски: 181.989 (91,35%)
- Албански: 16.838 (8,45%)
Окрузите Беране и Бијело Поље, кои се денес во Црна Гора, биле сметани за окрузи во Стара Србија:
- Беране, вкупно 23.864 жители, Срби 23.561 или (98,73%)
- Бијело Поље, вкупно 26.147 жители, Срби 26.136 (99,96%)
1931 година
[уреди | уреди извор]Пописот од 1931 година бил направен и од Кралството Југославија, но подоцна бил обработен во ДФ Југославија. Резултатите во денешните граници на Црна Гора биле:
-
Јазична структура на Црна Гора по населени места 1931 година -
Верска структура на Црна Гора по населени места 1931 година
1948 година
[уреди | уреди извор]Во 1945 година, по Втората светска војна, била створена Демократска Федеративна Југославија, а Црна Гора била прогласена за една од нејзините конститутивни републики. Пописот од 1948 година и следниот биле одржани од страна на НР Црна Гора.
-
Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1948 година -
Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1948 година
1953 година
[уреди | уреди извор]Овој попис сведочи за образувањето на Југословените како народност.
-
Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1953 година -
Етничка структура на Црна Гора по жупании и градови 1953 година
1961 година
[уреди | уреди извор]Резултатите од пописот од 1961 година:
-
Етничка структура на Црна Гора по населени места 1961 година -
Етничка структура на Црна Гора по населени места 1961 година -
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места 1961 година -
Удел на Србите во Црна Гора по населени места 1961 година -
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места 1961 година -
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места 1961 година -
Удел на Хрватите во Црна Гора по населени места 1961 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини 1961 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини 1961 година
Во 1968 година, југословенските власти ја вовеле новата графа Муслимани.
1971 година
[уреди | уреди извор]-
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1971 година -
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1971 година -
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места, 1971 година -
Удел на Србите во Црна Гора по населени места, 1971 година -
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места, 1971 година -
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места, 1971 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1971 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1971 година
1981 година
[уреди | уреди извор]Резултатите од пописот од 1981 година:
Вкупно: 615.035 жители
- Црногорци: 400.488 (68,54%)
- Муслимани по народност: 78.080 (13,36%)
- Албанци: 37.735 (6,46%)
- Југословени: 31.243 (5,35%)
- Срби: 19.407 (3,32%)
- Хрвати: 6.904 (1,81%)
- Роми: 1.471 (0,25%)
- Македонци: 875 (0,15%)
- Словенци: 564 (0,1%)
- Унгарци: 238 (0,04%)
- Германци: 107 (0,02%)
- Руси: 96 (0,02%)
- Италијанци: 45 (0,01%)
- Друго: 816 (0,14%)
- Нема одговор: 301 (0,05%)
- Регионална припадност: 1.602 (0,27%)
- Непознато: 4.338 (0,74%)
-
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1981 година -
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1981 година -
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1981 година -
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места, 1981 година -
Удел на Србите во Црна Гора по населени места, 1981 година -
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места, 1981 година -
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места, 1981 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1981 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1981 година
1991 година
[уреди | уреди извор]Резултатите од пописот во 1991 година:
Вкупно: 199.227 жители
Етничка структура
[уреди | уреди извор]- Црногорци: 380.467 (61,86%)
- Муслимани по народност: 89.614 (14,57%)
- Срби: 57.453 (9,34%)
- Албанци: 40.415 (6,57%)
- Југословени: 26.159 (4,25%)
- Хрвати: 6.244 (1,02%)
- Роми: 3.282 (0,53%)
- Македонци: 1.072 (0,17%)
- Словенци: 369 (0,06%)
- Унгарци: 205 (0,03%)
- Германци: 124 (0,02%)
- Руси: 118 (0,02%)
- Италијанци: 58 (0,01%)
- Друго: 437 (0,07%)
- Нема одговор: 1.944 (0,32%)
- Регионална припадност: 998 (0,16%)
- Непознато: 6.076 (0,99%)
-
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1991 година -
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 1991 година -
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места, 1991 година -
Удел на Србите во Црна Гора по населени места, 1991 година -
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места, 1991 година -
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места, 1991 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1991 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1991 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 1991 година
Јазична структура
[уреди | уреди извор]- српски: 510.320
- црногорски: 144.838
- албански: 43.907 (7,15%)
- 40.008 муслимани го прогласиле својот јазик за српски, додека повеќето го прогласиле или бошњачкиот за мајчин јазик
Религиозна структура
[уреди | уреди извор]- Православни - 425.133
- Муслимани - 118.016
- Албанци - 26.216
- Црногорци - 82.492
- Југословени - 1.856
- Католици - 27.153
- Албанци - 12.772
- Југословени - 4.149
- Црногорци - 3.081
-
Верска структура на Црна Гора по населени места, 1991 година -
Верска структура на Црна Гора по населени места, 1991 година -
Верска структура на Црна Гора по општини, 1991 година -
Верска структура на Црна Гора по општини, 1991 година
2003 година
[уреди | уреди извор]Пописот во 2003 година бил преземен од властите во Црна Гора, кои во тоа време, заедно со Србија, ја сочинувале државата Србија и Црна Гора.
Вкупно: 620.145 жители
Етничка структура
[уреди | уреди извор]- Црногорци: 267.669 (43,16%)
- Срби: 198.414 (31,99%)
- Бошњаци: 48.184 (7,77%)
- Албанци: 31.163 (5,03%)
- Муслимани по народност: 24.625 (3,97%)
- Хрвати: 6.811 (1,1%)
- Роми: 2.601 (0,42%)
- Југословени: 1.860 (0,3%)
- Македонци: 819 (0,13%)
- Словенци: 415 (0,07%)
- Унгарци: 362 (0,06%)
- Руси: 240 (0,04%)
- Египќани: 225 (0,04%)
- Италијанци: 127 (0,02%)
- Германци: 118 (0,02%)
- Други (т.е. Грци, Турци, Романци, Бугари): 2.180 (0,35%)
- Нема одговор: 26.906 (4,34%)
- Регионална припадност: 1.258 (0,2%)
- Непознато: 6.168 (0,99%)
Овој попис бил сведок на воведувањето на графата за Бошњаците, но некои луѓе сепак се сметале дека се Муслимани по народност. Исто така, останале многу малку луѓе кои се сметале себеси за Југословени. Но, најголемата разлика во споредба со пописот од 1991 година е драматичното зголемување на самоидентификацијата на многу жители како Срби, што не било случај во СФР Југославија.
-
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 2003 година -
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 2003 година -
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 2003 година -
Удел на Црногорците во Црна Гора поселени места, 2003 година -
Удел на Србите во Црна Гора по населени места, 2003 година -
Удел на муслиманите во Црна Гора по населени места, 2003 година -
Удел на Албанците во Црна Гора по населени места, 2003 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 2003 година
Јазична структура
[уреди | уреди извор]- српски: 393.740 (63,49%)
- црногорски: 136.208 (21,96%)
- албански: 32.603 (5,26%)
- бошњачки: 19.906 (3,21%)
- босански: 14.172 (2,29%)
- хрватски: 2.791 (0,45%)
- ромски: 2.602 (0,42%)
- разно: 13.902 (2,24%)
-
Јазична структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Српскиот јазик во Црна Гора по општини, 2003 година -
Црногорски јазик во Црна Гора по општини, 2003 година -
Албанскиот јазик во Црна Гора по општини, 2003 година -
Јазична структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Јазична структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Јазична структура на Црна Гора по општини, 2003 година
Религиозна структура
[уреди | уреди извор]-
Религиозна структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Верска структура на Црна Гора по општини, 2003 година -
Верска структура на Црна Гора по општини,+ 2003 година
2011 година
[уреди | уреди извор]Вкупно: 620.029 жители
Етничка структура
[уреди | уреди извор]- Црногорци: 278.865 (44,98%)
- Срби: 178.110 (28,73%)
- Бошњаци: 53.605 (8,65%)
- Албанци: 30.439 (4,91%)
- Муслимани по народност: 20.537 (3,31%)
- Роми: 6.251 (1,01%)
- Хрвати: 6.021 (0,97%)
- Други: 46.201 (7,44%)
-
Етничка структура на Црна Гора по населени места, 2011 година -
Процент на Црногорци по населени места, 2011 година -
Процент на Србите по населени места, 2011 г -
Процент на Бошњаците по населени места, 2011 година -
Проценти на Албанци по населени места, 2011 година -
Процент на Муслиманите по народност по населени места, 2011 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 2011 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 2011 година -
Етничка структура на Црна Гора по општини, 2011 година
Јазична структура
[уреди | уреди извор]-
Јазична структура на Црна Гора по населени места, 2011 година -
Процент на српскиот јазик во Црна Гора по населени места, 2011 година -
Процент на црногорскиот јазик во Црна Гора поселени места, 2011 година -
Процент на босанскиот јазик во Црна Гора по населени места, 2011 година -
Процент на албанскиот јазик во Црна Гора по населени места, 2011 г -
Јазична структура на Црна Гора по општини, 2011 година -
Јазична структура на Црна Гора по општини, 2011 година -
Јазична структура на Црна Гора по општини, 2011 година
Религиозна структура
[уреди | уреди извор]- православни: 446.858 (72,07%)
- муслимани: 118.477 (19,11%)
- католици: 21.299 (3,44%)
- други: 27.756 (5,38%)
-
Верска структура на Црна Гора по населени места, 2011 година -
Процент на православните во Црна Гора поселени места, 2011 година -
Процент на муслиманите во Црна Гора по населени места, 2011 година -
Процент на католиците во Црна Гора по населени места, 2011 година -
Верска структура на Црна Гора по општини, 2011 година -
Верска структура на Црна Гора по општини, 2011 година -
Верска структура на Црна Гора по општини, 2011 година
Поврзано
[уреди | уреди извор]Извори
[уреди | уреди извор]- Црногорск пописи од 1909 до 2003 година
- Етничката структура на населението во Црна Гора
- „Петар I Петровиќ - дела“ - издавач ЦИД Подгорица, 1999 година, печатена од „Војна тампарија“ - Белград
- „Статистички годишник 2006“ - Завод за статистика на Црна Гора
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ The Early Medieval Balkans by John Van Antwerp Fine, 1983
- ↑ „MONTENEGRINA - digital library of Montenegrin culture and heritage“.
- ↑ 3,0 3,1 Short historic-geographical description of Montenegro- Јован Балевиќ Стефанов
- ↑ Vukcevich, Bosko S. (1990). Diverse forces in Yugoslavia: 1941-1945. стр. 379. ISBN 9781556660535.
Sava Petrovich [...] Serbian nation (nacion)
- ↑ Sundečić, Jovan, уред. (1865). Orlić: Crnogorski godišnjak stari i novi za prostu godinu 1865. Cetinje: Kneževska pečatnja. стр. 75.