Саса

**Саса**
	Саса
	Поглед на Саса;
	Саса Местоположба на Саса во Македонија Саса на карта
	Координати 42°04′40″N 22°32′43″E / 42.07778°N 22.54528°E
Регион	Источен
Општина	Македонска Каменица
Област	Осоговија
Население	501 жит.; (поп. 2021)
Пошт. бр.	2304
Повик. бр.	033
Шифра на КО	09021
Надм. вис.	700-1.340 м
	Саса на општинската карта ; Атарот на Саса во рамките на општината
	Саса на Ризницата

Саса — село во Општина Македонска Каменица, во областа Осоговија, во околината на градот Македонска Каменица.

Географија и местоположба

Саса се наоѓа во областа Осоговија, во северниот дел на Општина Македонска Каменица. Селото е планинско и од разбиен тип, а неговите маала се издигаат на надморска височина од 700 до 1.340 м. Селскиот атар зафаќа површина од 56,1 км².^[2] Со својата површина, атарот зафаќа голем дел од долината по течението на Каменичка Река, вклучувајќи ги и нејзините извори во Осоговските Планини.

Маалата во селото се познати како: Мачкарска Маала, Черовци, Протоѓерци, Шебовска Маала, Додевци, Требешка Маала, Деровци, Портарци, Аџиска Маала, Капетанска Маала, Литовци, Рамни Дол, Букоровенци, Ризанци, Трканица, Гујновци, Сарафатска Маала, Саратска Маала, Возарци, Борчето и Тораница.

Историја

Саса како населено место води потекло многу одамна. Во средниот век, германското рударско племе Саси (Саксонци) започнале коп на руда и основале населба од каде што денеска потекнува и името на самото село. Денешниот рудник потекнува од XVII век.

Вкупно 11 жители на оваа населба се заведени како жртви во Втората светска војна.^[3]

Стопанство

Селото има мешовита земјоделска функција. Во рамките на неговиот атар, шумите преовладуваат на површина од 2.565 ха, на пасишта отпаѓаат 1.782 ха, а обработливото земјиште е на површина од 960 ха.^[2]

Рударство

Стопанска гранка од особено значење во селото е рударството. Во неговиот атар се сместени рудниците Саса и Тораница од коишто се ископува олово и цинк. За потребите на рудникот Саса било изградено и истоименото јаловиште.

Рудникот „Саса“
Јаловиштето

Население

Население во минатото

Година	Нас.	±%
1948	1.656	—
1953	1.117	−32.5%
1961	1.226	+9.8%
1971	1.206	−1.6%
1981	1.388	+15.1%

Година	Нас.	±%
1991	1.034	−25.5%
1994	1.190	+15.1%
2002	876	−26.4%
2021	501	−42.8%

Според статистиката на Васил К’нчов („Македонија, Етнографија и статистика“) од 1900 година, во Саса живееле 730 жители, од кои 700 Македонци и 30 Роми.^[4] По податоци на егзархискиот секретар Димитар Мишев, („La Macédoine et sa Population Chrétienne“), во 1905 година во Саса имало 558 жители, од кои 552 Македонци под врховенството на Бугарската егзархија и 6 Роми.^[5]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 950 Македонци.^[6]

Според пописот од 2002 година, во селото Саса живеат 876 жители, од кои 874 Македонци и 2 Срби.^[7]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живеел 501 жител, од кои 418 Македонци, 4 останати и 79 лица без податоци.^[8]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	730	558	1.656	1.117	1.226	1.206	1.388	1.034	1.190	876	501

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[9]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[10]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[11]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[12]

Општествени установи

Во селото работи подрачното основно училиште „Кирил и Методиј“, каде што се изведува настава до петто одделение. Освен тоа, во селото има амбуланта и услужни објекти.^[2]

Самоуправа и политика

Селото влегува во рамките на Општина Македонска Каменица од 1996 година.

Во периодот 1955-1996, селото било дел од Општина Делчево.

Во периодот 1952-1955, селото било дел од Општина Каменица.

Во периодот 1950-1952, селото било дел од истоимената општина.

Во XIX век, селото било дел од Кочанската каза на Отоманското Царство.

Избирачко место

Во селото постојат избирачките места бр. 615 и 616 според Државната изборна комисија, сместени во основното училиште.^[13]

На парламентарните избори во 2020 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 668 гласачи.^[14]

Културни и природни знаменитости

Археолошки наоѓалишта^[15]

Балташтица — топилница од средниот век;
Градиште — градиште од доцноантичко време;
Јагодинска Река — топилница од средниот век;
Конарник — црква од старохристијанско време;
Маден — топилница од средниот век;
Манастириште — црква од средниот век;
Петрова Река — топилница од средниот век;
Свиња Река — топилница од средниот век;
Ќеровица — населба од доцноантичко време.

Манастири

Саски манастир.

Реки

Каменичка Река.

Споменици

Споменик на Вера Јоциќ.

Цркви

Црква „Св. Архангел Михаил — манастирска црква.

Личности

Родени во Саса

Соња Стаменкова (р. 1968) — политичарка и градоначалничка на Општина Македонска Каменица.

Починати во Саса

Дончо Ангелов (1884 — 1921) — македонски револуционер;
Вера Јоциќ (1923 — 1944) — југословенска партизанка.

Галерија

Сретселото
Улица низ селото
Објекти во селото
Аџиска Маала
Основното училиште
Селските гробишта
Капелата
Гробови
Селските гробишта

Наводи

↑ „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја (PDF). Скопје: Патрија. стр. 265.
↑ „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).
↑ Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900 стр. 227.
↑ Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 132-133.
↑ „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.
↑ „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 26 март 2021.
↑ „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“
↑ К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900
↑ Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.
↑ „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.
↑ „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.
↑ „Описи на ИМ“ (PDF). Посетено на 26 март 2021.
↑ „Парламентарни избори 2020“. Архивирано од изворникот на 2020-07-15. Посетено на 1 април 2021.
↑ Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. II. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите. ISBN 9989649286.

Надворешни врски

Саса на Ризницата ^?

[Попис2021-1] „Пописна слика на населените места во Македонија, Попис 2021“. Државен завод за статистика. Посетено на 22 декември 2022.

[енциклопедија-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Панов, Митко (1998). Енциклопедија на селата во Република Македонија: географски, демографски, и аграрни обележја (PDF). Скопје: Патрија. стр. 265.

[3] „Попис на жртвите од војната 1941-1945, СР Македонија“ (PDF).

[:0-4] Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900 стр. 227.

[:1-5] Brancoff, D.M. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, pp. 132-133.

[6] „200K Volkstumskarte Jugoslawien“.

[попис-7] „Попис на Македонија“ (PDF). Завод за статистика на Македонија. 2002. Посетено на 26 март 2021.

[8] „Оваа категорија опфаќа лица коишто учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање да бидат попишани, неможност да бидат најдени на својата адреса на живеење и непотполност во работата на попишувачите не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик (Прочитајте повеќе...).“

[К’нчов-9] К’нчов, Васил. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900

[Бранков-10] Brancoff, D.M. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905.

[макстат-11] „Население по возраст и по пол, по населени места, според пописите спроведени во Република Македонија по Втората светска војна“. Државен завод за статистика.

[макстат2-12] „Вкупно резидентно население на Република Северна Македонија според етничката припадност, по населени места, Попис, 2021“. Државен завод за статистика.

[13] „Описи на ИМ“ (PDF). Посетено на 26 март 2021.

[14] „Парламентарни избори 2020“. Архивирано од изворникот на 2020-07-15. Посетено на 1 април 2021.

[Коцо-15] Коцо, Димче (1996). Археолошка карта на Република Македонија. II. Скопје: Македонска академија на науките и уметностите. ISBN 9989649286.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]