Прејди на содржината

Леонски јазик

Од Википедија — слободната енциклопедија
Леонски јазик
llionés
Застапен воШпанија, Португалија
ПодрачјеАстурија, Леон, Самора во Шпанија[1][2][3] и Рионор и Гвадрамил во Португалија;[4][5]
Говорници20,000–50,000  (2008)[6][7]
Јазично семејство
Статус
Службен воОд 2010 година, јазикот има специјален статус во Кастиља и Леон, Шпанија
Јазични кодови
ISO 639-3
Linguasphere51-AAA-cc

Леонскиот (llionés) е романски јазик кој се зборува во Кастиља и Леон во Шпанија, како и во мали делови на Португалија. Јазикот всушност е ист со астурскиот и двата се сметаат за еден астуролеонски јазик. Сепак понекогаш се сметаат за посебни јазици, иако нема јасна разлика меѓу нив од јазичен аспект. Моментално се проценува дека леонскиот го зборуваат од 20.000 до 50.000 луѓе.[6][7][8] Западните дијалекти на леонскиот се зборуваат на територијата на галисискиот јазик, и така се создава дијалектен континуум.

Леонскиот и астурскиот биле долго време сметани за еден ист јазик, кој се нарекува астуролеонски. Порано се користел поимот „леонски“. Јазикот не е официјално регулиран и нема официјална афирмација на јазикот.

Јазични одлики

[уреди | уреди извор]

Фонологија

[уреди | уреди извор]

Во леонскиот било која од самогласките (/a, e, i, o, u/) може да бидат акцентирани[9]

Правопис

[уреди | уреди извор]

Леонскиот, за разлика од астурскиот, нема официјален правопис. Некои поединци предложиле осовање на пишан стандард различен од астурскиот, а други пак се залагаат за ист правопис со астурскиот.

Јазична споредба

[уреди | уреди извор]
Еволуција на галисискиот, португалскиот, астуролеонскиот и шпанскиот
латински галисиски португалски астуролеонски шпански
замена на 'o' и 'e' во дифтонг
porta(m) (врата) porta porta puerta puerta
oculu(m) (око) ollo olho güeyu/güechu ojo
tempu(m) (време) tempo tempo tiempu tiempo
terra(m) (земја) terra terra tierra tierra
F- (почетна позиција)
facere (прави) facer fazer facere hacer
ferru(m) (железо) ferro ferro fierru hierro
L–(почетна позиција)
lare(m) (огниште) lar lar llar/ḷḷar lar
Lupu(m) (волк) lobo lobo llobu/ḷḷobu lobo
N–(почетна позиција)
natal(is) / nativitate(m) (Божиќ) nadal natal ñavidá navidad
согласни групи pl-,cl-,fl-
planu(m) (рамница) chan chão chanu/llanu llano
clave(m) (клуч) chave chave chave/llave llave
flamma(m) (пламен) chama chama chama/llama llama
растечки дифтонзи
causa(m) (нешто) cousa cousa / coisa cousa/cosa cosa
ferrariu(m) (ковач) ferreiro ferreiro ferreiru/-eru herrero
групи –kt- и –lt-
factu(m) (направенп) feito feito feitu/fechu hecho
nocte(m) (ноќ) noite noite/n"ou"te nueite/nueche noche
multu(m) (многу) moito muito mue'itu/muchu mucho
auscultare (слуша) escoitar escutar escueitare/-chare escuchar
групи m´n
hom(i)ne(m) (маж) home homem home hombre
faminem (глад) fame fome fame hambre
lum(i)ne(m) (оган) lume lume llume/ḷḷume lumbre
интервокално -l-
gelu(m) (мраз) xeo gelo xelu hielo
filictu(m) (папрат) fieito feto feleitu/-eichu helecho
-ll-
castellu(m) (замок) castelo castelo castiellu/-ieḷḷu castillo
интервокално -n-
rana(m) (жаба) ra(n) rana rana
груп а –lj-
muliere(m) (жена) moller mulher muyer/mucher mujer
групи c´l, t´l, g´l
novacula(m) (брич) navalla navalha ñavaya navaja
vetulu(m) (старо) vello velho vieyu/viechu viejo
tegula(m) (ќерамида) tella telha teya teja

Поврзано

[уреди | уреди извор]
  1. Herrero Ingelmo, J.L. "El Leonés en Salamanca cien años después"
  2. Llorente Maldonado, Antonio: "Las hablas vivas de Zamora y Salamanca en la actualidad"
  3. Borrego Nieto, Julio: "Leonés"
  4. Menéndez Pidal, R. El Dialecto Leonés. Madrid. 1906
  5. Cruz, Luísa Segura da; Saramago, João and Vitorino, Gabriela: "Os dialectos leoneses em território português: coesão e diversidade". In "Variação Linguística no Espaço, no Tempo e na Sociedade". Associação Portuguesa de Linguística. Lisbon: Edições Colibri, p. 281-293. 1994.
  6. 6,0 6,1 González Riaño, Xosé Antón; García Arias, Xosé Lluis. II Estudiu Sociollingüísticu De Lleón: Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa. Academia de la Llingua Asturiana, 2008. ISBN 978-84-8168-448-3
  7. 7,0 7,1 Sánchez Prieto, R. (2008): "La elaboración y aceptación de una norma lingüística en comunidades dialectalmente divididas: el caso del leonés y del frisio del norte". In: Sánchez Prieto, R./ Veith, D./ Martínez Areta, M. (ed.): Mikroglottika Yearbook 2008. Frankfurt: Peter Lang.
  8. García Gil (2008), page 12 : 20,000-25,000
  9. Pardo, Abel: Linguistica contrastiva italiano-leonese. Mikroglottika.2008

Литература

[уреди | уреди извор]
  • García Gil, Hector. 2008. Asturian-Leonese: linguistic, sociolinguistic, and legal aspects. Mercator legislation. Working Paper 25. Barcelona: CIEMEN.
  • González Riaño, Xosé Antón; García Arias, Xosé Lluis: "II Estudiu Sociollingüísticu De Lleón: Identidá, conciencia d'usu y actitúes llingüístiques de la población lleonesa". Academia de la Llingua Asturiana, 2008. ISBN 978-84-8168-448-3.
  • Linguasphere Register. 1999/2000 Edition. pp. 392. 1999.
  • López-Morales, H.: "Elementos leoneses en la lengua del teatro pastoril de los siglos XV y XVI". Actas del II Congreso Internacional de Hispanistas. Instituto Español de la Universidad de Nimega. Holanda. 1967.
  • Menéndez Pidal, R.: "El dialecto Leonés". Revista de Archivos, Bibliotecas y Museos, 14. 1906.
  • Pardo, Abel. "El Llïonés y las TICs". Mikroglottika Yearbook 2008. Págs 109-122. Peter Lang. Frankfurt am Main. 2008.
  • Staaff, Erik. : "Étude sur l'ancien dialecte léonais d'après les chartes du XIIIe siècle", Uppsala. 1907.

Надворешни врски

[уреди | уреди извор]