Кељ
 Кељ | |
| Вид | Brassica oleracea var. sabauda L. |
|---|---|
| Сортна група | Brassica oleracea Savoy Cabbage Group |
| Членови на групата |
|
 | |
| Хранлива вредност на 100 г | |
|---|---|
| Енергија | 113 kJ (27 kcal) |
6,1 g | |
| Шеќери | 2,27 g |
| Влакна | 3,1 g |
0.1 g | |
2 g | |
| Витамини | |
| Витамин А (екв.) | (6 %) 50 μг(6 %) 600 μг77 μг |
| Тиамин (Б1) | (6 %) 0,07 мг |
| Рибофлавин (Б2) | (3 %) 0,03 мг |
| Ниацин (Б3) | (2 %) 0,3 мг |
| Пантот. кис. (Б5) | (4 %) 0,187 мг |
| Витамин Б6 | (15 %) 0,19 мг |
| Фолна кис. (Б9) | (20 %) 80 μг |
| Холин | (3 %) 12,3 мг |
| Витамин Ц | (37 %) 31 мг |
| Витамин Е | (1 %) 0,17 мг |
| Витамин К | (66 %) 68,8 мг |
| Минерали | |
| Калциум | (4 %) 35 мг |
| Железо | (3 %) 0,4 мг |
| Магнезиум | (8 %) 28 мг |
| Манган | (9 %) 0,18 мг |
| Фосфор | (6 %) 42 мг |
| Калиум | (5 %) 230 мг |
| Цинк | (3 %) 0,27 мг |
| Други состојки | |
| Вода | 91 g |
| |
| Постотоците се приближно пресметани според препораките за возрасни лица во САД. Извор: База за хранливост — USDA | |
Кељ[1][2] (Brassica oleracea var. sabauda L.)[3] — подвид на растителниот вид Brassica oleracea. Кељот е зимски зеленчук и една од неколкуте сорти зелка.[4] Има збрчкани, смарагдно зелени лисја,[5] кои се крцкави со малку еластична конзистентност на непцето.[6]
На англиски јазик се нарекува „савојска зелка“ по регионот Савоја во Франција, а на француски јазик се нарекува миланска зелка (cavolo di Milano) или ломбардиска зелка (cavolo lombardo), по Милано и неговиот регион Ломбардија во Италија.[7] Познати сорти вклучуваат „Savoy King“ (во САД),[6] „Tundra“ (зелена со цврсто, тркалезно срце) и „Winter King“ (со темни стуткани лисја).[4]
Употреба[уреди | уреди извор]
Кељот ја задржува цврстата текстура при готвењето. Има ист вкус и изглед како обичната зелка кога се готви, но ја задржува цврстата текстура што е посакувано во некои рецепти. Кељот може да се користи во различни рецепти. Добро се комбинира со црвено вино, јаболка, зачини, рен и месо.[6] Може да се користи за ролати, во чорби и супи, како што е боршчот, како и печен и прелиен со маслиново масло. Може да се користи за подготовка на кимчи или на расол и со силни и необични зачини како смрека.[8]
Знаците на посакуваниот квалитет вклучуваат главица која е тешка за нејзината големина со лисја кои се беспрекорни и имаат светол, свеж изглед. Врвната сезона за повеќето зелки на северната хемисфера трае од ноември до април.[5]
Целата свежа зелка се чува во фрижидер една до шест недели во зависност од видот и сортата. Цврстите зелени, бели или црвени зелки ќе се задржат најдолго, додека послободните, кељот и кинеските сорти како што е кинеското зелје треба да се трошат побрзо. Неопходно е да се чуваат надворешните листови непроменети без миење при складирање бидејќи влагата го забрзува распаѓањето.
Кељот може да биде тежок за одгледување бидејќи е ранлив на гасеници, гулаби и болест на коренот на клубенот.[5] Најдобро успева на сонце и е отпорен на зимата, ги поднесува студот, мразот и снегот.[6]
Исхрана[уреди | уреди извор]
Суровиот кељ е 91% вода, 6% јаглехидрати, 2% белковини и содржи занемарливи масти (табела). Во референтна количина од 100 грама, обезбедува 27 калории и е богат извор (20% или повеќе од дневната вредност, ДВ) на витамин К (66% ДВ), витамин Ц (37% ДВ) и фолати (20% ДВ), со умерена количина на витамин Б6 (15% ДВ). Нема други микронутриенти во значителна содржина (табела).
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „кељ“ — Дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „кељ“ — Официјален дигитален речник на македонскиот јазик
- ↑ „Cabbage (Red Cabbage, Savoy Cabbage, White Cabbage, Sweetheart Cabbage)“. thetortoisetable.org.uk. Посетено на 23 January 2017.
- ↑ 4,0 4,1 Titmarsh, Alan (2008). The Kitchen Gardener. BBC Books. стр. 247.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Hyman, Clarissa. „Savoy cabbage In Season“. foodandtravel.com. Посетено на 23 January 2017.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 „Savoy Cabbage“. specialtyproduce.com. Посетено на 23 January 2017.
- ↑ „Savoy Cabbage“. Посетено на 9 January 2023.
- ↑ Henry, Diana (12 December 2010). „Savoy cabbage with juniper recipe“. The Telegraph. Посетено на 23 January 2017.
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Кељ на Ризницата ?- Brassica oleracea var. sabauda L. — Национален центар за биотехнолошки информации (англиски)
- Brassica oleracea var. sabauda L., Tropicos.org, Missouri Botanical Garden
|