Светски чуда
Разни листи на Светски чуда биле составени од антиката до денес, за најспектакуларните природни светски чуда и изработени структури.
Седумте чуда на античкиот свет е првиот познат список на највпечатливите созданија на антикатата. Тој се темели на прирачници популарни меѓу хеленските излетници и ги вклучува само делата околу Средоземното Море и Месопотамија. Бројот седум бил избран, бидејќи Грците верувале дека претставува совршенство и изобилство, и бидејќи тоа бил бројот на петте познати планети во старо време, плус Сонцето и Месечината.[1] Многу слични листи биле направени.
Седумте чуда на античкиот свет
[уреди | уреди извор]
.jpg)
Историчарот Херодот (484 – околу 425 п.н.е.) и научник Калимах од Сирена (околу. 305-240 п.н.е.), во Александрискиот музеј, ја составил првиот список на седумте светски чуда. Нивните списи не преживеале, освен како наводи.
Старите седум светски чуда биле:
- Колосот од Родос
- Големата пирамида во Гиза
- Висечките градини на Вавилон
- Светилникот на Александрија
- Мавзолејот во Халикарнас
- Статуата на Зевс во Olympia
- Храмот на Артемида во Ефес
Единственото светско чудо од античкиот свет што сè уште постои, е Големата пирамида во Гиза.
Листи од други епохи
[уреди | уреди извор]Во 19 и почетокот на 20 век, некои писатели напишале нивните сопствени листи со имиња како што се Чудата на Средниот век, Седумте чуда на средниот век, Седум чуда на средновековниот ум и Архитектонските средновековни чуда. Сепак, малку е веројатно дека овие листи потекнуваат од средниот век, бидејќи зборот "средновековен" не бил измислен до Просветителството, а концептот среден век станал популарен дури во 16 век. Речникот на фраза и приказна на Бруер ги споменува како "подоцнежни листи", сугерирајќи дека биле создадени после средниот век.
Многу од градбите во овие листи биле изградени многу порано од средниот век, ама биле добро познати.[2][3]
Типични претставници се:[4][5][6]
- Катакомбите на Ком и Шокафа
- Колосеумот
- Кинескиот Ѕид
- Аја Софија
- Кривата кула во Пиза
- Порцеланската кула во Нанѓинг
- Стоунхенџ
Други локации понекогаш биле вклучени во таквите листи:
Скорешни листи
[уреди | уреди извор]Следејќи ја традицијата на класичната листа, луѓето и организациите на денешницата направиле свои листи на чудесни нешта, антички и модерни. Некои од најзначајните листи се прикажани подолу.
Американското друштво на градежници
[уреди | уреди извор]Во 1994 година, Американското друштво на градежници составило список на Седумте чуда на современиот свет, оддавајќи почит на "најголемите градежни достигнувања на 20-от век":[11]
| Чудо | Датум на почеток | Завршен датум | Локација | Значење |
|---|---|---|---|---|
| Канал Тунелот | Декември 1, 1987 | Мај 6, 1994 | Теснец на Довер, помеѓу Велика Британија и Франција | Најдолг подводен дел од било тунел во светот. |
| ЦН Кула | Февруари 6, 1973 | Јуни 26, 1976 | Торонто, Онтарио, Канада | Tallest самостојна структура во светот 1976-2007. |
| Емпаир Стејт Билдинг |
Јануари 22, 1930 | Може да се 1, 1931 | Њујорк, ЊУЈОРК, САД | Tallest структура во светот 1931-1967. Првата зграда со 100+ приказни. |
| Голден Гејт |
Јануари 5, 1933 | Мај 27, 1937 | Теснецот Голден Гејт, северно од Сан Франциско, Калифорнија, САД | Најдолгиот висечки мост во главниот век во светот од 1937 до 1964 година. |
| Браната Итаипу |
1 јануари 1970 | 5 мај 1984 | Реката Парана, помеѓу Бразил и Парагвај | Најголемите оперативни hydroelectric објект во светот во однос на годишниот енергија генерација. |
| Делта план/ Заудерзе план |
1920 | 10 мај 1997 | Холандија | Најголемиот хидраулично инженерство проектот преземени од страна на Холандија во текот на дваесеттиот век. |
| Панамски Канал |
1 јануари 1880 | 7 јануари 1914 | Панамски пресек |
Еден од најголемите и најтешките инженерски проекти досега преземени. |
Новите седум светски чуда на САД денес
[уреди | уреди извор]Во ноември 2006 година, американскиот национален весник USA Today и американското телевизиско шоу Добро утро Америка објави нова листа за новите седум светски чуда избрани од страна на шест судии.[12] Осмото чудо било избрано на 24 ноември 2006 од повратна информација на гледач.[13]
| Број | Чудо | Локација |
|---|---|---|
| 1 | Палатата Потала |
Ласа, Тибет, Кина |
| 2 | Стариот град на Ерусалим | Ерусалим[./Wonders_of_the_World#cite_note-14 [n 1]][n 1] |
| 3 | Поларните ледени капи | Поларните региони |
| 4 | Папаханаумокуакеа Морски национален споменик | Хаваи, Сад |
| 5 | Интернет | Земјата |
| 6 | Урнатините на Маите | Полуостровот Јукатан, Мексико |
| 7 | Големата преселба на Серенгети и Масаи Мара | Танзанија и Кенија |
| 8 | Големиот Кањон (избраното осмо чудо од страна на гледачот) | Аризона, Сад |
Седум природни светски чуда
[уреди | уреди извор]Слично на другите листи на чудата, немало консензус на листата седум природни чуда на светот, и имало дебата колку треба да биде голема листата. Една од многуте постоечки листи била составена од страна на CNN:[14]
- Аврора
- Големиот Кањон
- Големиот корален гребен
- Пристаништето на Рио де Жанеиро
- Монт Еверест
- Вулканот Парикутин
- Викториините Водопади
Нови 7 светски чуда
[уреди | уреди извор]Во 2001 година, почнала иницијатива од страна на швајцарската New7Wonders фондација да се изберат Нови 7 светски чуда од селекција на 200 постоечки споменици.[15] Дваесет и еден финалист биле објавени на 1 јануари 2006 година.[16] Египќаните не биле задоволни што единствениот преживеан од оригиналните чуда, Големата пирамида во Гиза, ќе мора да се натпреварува со лајковите на Статуата на слободата, Сиднејската опера, и други знаменитости, велејќи дека проектот е апсурден. Како одговор, Гиза била прогласена за почесен Кандидат.[17] резултатите биле објавени на 7 јули 2007 година, во Лисабон, Португалија:[18]
| Чудо | Датум на изградба | Локација |
|---|---|---|
| Кинескиот Ѕид | Од 7 век п.н.е.[19] |  Кина Кина
|
| Петра | в. 100 п.н.е |  Јордан Јордан
|
| Христос Спасителот | Отворен на 12 октомври 1931 |  Бразил Бразил
|
| Мачу Пикчу | околу 1450 |  Перу Перу
|
| Чичен Ица | околу 600 |  Мексико Мексико
|
| Колосеумот | Завршен 80 |  Италија Италија
|
| Таџ Махал | Завршен во 1648 |  Индија Индија
|
| Големата пирамида во Гиза (Почесен кандидатот) | Завршена во. 2560 п.н.е |  Египет Египет
|
Новите 7 чуда на природата
[уреди | уреди извор]Нови 7 чуда на природата (2007-11), било обид да се создаде список на седум природни чуда избрани преку глобална анкета, организирана од страна на истата група како во кампањата Новите 7 светски чуда.
- Водопадите Игуасу
- Ха Лонг
- Островот Чеџу до
- Подземната река Пуерто Принчеса
- Столова планина
- Комодо
- Амазонската дождовна шума
Седумте чуда на подводниот свет
[уреди | уреди извор]Седумте светски чуда на подводниот свет била листа составена од CEDAM International, американска НВО група за нуркачи, посветена на истраување и зачувување на океаните.
Во 1989 CEDAM споил група морски истражувачи, вклучително д-р Евгениј Кларк да одберат подводни подрачја за кои сметале дека заслужуваат заштита Резултатот бил објавен во Националниот аквариум во Вашингтон од страна на глумецот Лојд Бриџис, ѕвезда на ТВ шоуто Морски Лов:[20]
- Палау
- Коралниот гребен на Белиз
- Голем корален гребен
- Хидротермални извори
- Островите Галапагос
- Бајкалско Езеро
- Црвеното Море
Седумте чуда на индустрискиот свет
[уреди | уреди извор]Британскиот автор Дебора Катбери ја напишала книгата Седумте чуда на индустрискиот свет, за седумте големи дострели во инженерството на 19 и раниот 20век.[21] Во 2003, BBC прикажал серијал документарни филмови во седум дела кои ги проучувале достигнувањата. Секоја епизода прикажала изградба на следниве индустриски чуда:[22]
- SS Great Eastern
- Светилникот Бел Рок
- Бруклински мост
- Лондонска канализација
- Трансконтиненталната железница
- Панамски Канал
- Браната Хувер
Други листи на светски чуда
[уреди | уреди извор]Бројни други автори и организации составиле листи на светски чуда. Патописецот Хауард Хилман објавил две книги на темата, една со 10 чуда кои биле дела на човештвото и една со 10 природни чуда .[23][24] Британскиот биограф, научен писател и романописец Роналд В. Кларк објавил книга со наслов Чудата на светот каде фигурираат 52 чуда, по едно за секоја недела во годината.[25]
Филмот Седумте чуда
[уреди | уреди извор]Седумте светски чуда е филм од 1956 во кој Ловел Томас го истражува светот за природни и изградени чуда и ги кани гледачите да се обидат да ја надградат списокот на античките светски чуда.
Седумте чуда на Сончевиот Систем
[уреди | уреди извор]Во написот од 1999, списанието Астрономија ги објавило Седумте светски чуда на Сончевиот Систем. Од овој напис подоцна било направено и видео.[26]
- Енкелад, месечина на Сатурн
- Големата црвена точка на Јупитер
- Астероиден појас
- Површината на Сонцето
- Океаните на планетата Земја
- Прстените на Сатурн
- Олимп на Марс
Поврзано
[уреди | уреди извор]- Осмото светско чудо
- Светско наследство на УНЕСКО – список на 900 локации прогласени од страна на UNESCO за непроценлива универзална вредност
- Национални седум чуда
- Седумте чуда на Канада
- Седумте чуда на Колумбија
- Седумте чуда на Индија
- Седумте чуда на Полска
- Седумте чуда на Португалија
- Седумте природни чуда на Романија
- Седумте чуда на Русија
- Седумте чуда на Србија
- Седумте чуда на Украина
- Седумте чуда на Велс
- 12 богатства на Шпанија
- Седумте чуда на Фор (Опатија Фор, Ирска)
Портал: „Географија“Географија
Белешки
[уреди | уреди извор]- ↑ Both the USA Today article and the Good Morning America broadcast described this wonder as "Jerusalem's Old City, Israel." The Old City is located in East Jerusalem, which is claimed by both the State of Israel and the State of Palestine. The UN and most countries do not recognize Israel's claim to East Jerusalem, taking the position that the final status of Jerusalem is pending future negotiations between Israel and the Palestinian Authority. See Positions on Jerusalem for more information.
Наводи
[уреди | уреди извор]- ↑ Anon. (1993). The Oxford Illustrated Encyclopedia (First. изд.). Oxford: Oxford University.
- ↑ Hereward Carrington (1880–1958). The Seven Wonders of the World: ancient, medieval and modern", reprinted in the Carington Collection (2003). ISBN 0-7661-4378-3.
- ↑ The Carrington Collection. Посетено на October 29, 2014.
- ↑ Evans, I H (reviser (1975). Brewer's Dictionary of Phrase and Fable (Centenary edition Fourth impression (corrected). изд.). London: Cassell. стр. 1163.
- ↑ Latham, Edward (1904). A Dictionary of Names, Nicknames and Surnames, of Persons, Places and Things. стр. 280. OCLC 01038938.
- ↑ Miller, Francis Trevelyan; Woodrow, Wilson; Taft, William Howard; Roosevelt, Theodore (1915). America, the Land We Love. стр. 201. OCLC 00334597.
- ↑ The Complete Idiot's Guide to the Crusades. 2001. стр. 153.
- ↑ „Cluny Abbey“. The Catholic Encyclopedia. 16. 1913. стр. 74. OCLC 06974688.
- ↑ The Rough Guide To England. 1994. стр. 596.
- ↑ Palpa, as You Like it. стр. 67.
- ↑ „American Society of Civil Engineers Seven Wonders“. Asce.org. July 19, 2010. Архивирано од изворникот на August 2, 2010. Посетено на August 30, 2010.
- ↑ „New Seven Wonders panel“. USA Today. October 27, 2006. Посетено на July 31, 2010.
- ↑ Clark, Jayne (December 22, 2006). „The world's 8th wonder: Readers pick the Grand Canyon“. USA Today. Посетено на May 3, 2013.
- ↑ „Natural Wonders“. CNN. November 11, 1997. Архивирано од изворникот на July 21, 2006. Посетено на July 31, 2010.
- ↑ „The multimedia campaign to choose the New 7 Wonders of the World is in its final stage“. New7Wonders. Архивирано од изворникот на January 3, 2007. Посетено на 10 June 2015.
- ↑ „New 7 Wonders of the World Campaign announced 21 finalist candidates“. New7Wonders. Архивирано од изворникот на February 7, 2006. Посетено на 10 June 2015.
- ↑ „Egypt Angered at New Wonders Idea“. Home.bellsouth.net. January 1, 1985. Посетено на July 31, 2010.[мртва врска]
- ↑ „Reuters via ABC News Australia "Opera House snubbed as new Wonders unveiled" 7 July 2007“. Australia: ABC. July 8, 2007. Посетено на July 31, 2010.
- ↑ „Great Wall of China“. Encyclopædia Britannica.
- ↑ „Underwater Wonders of the World“. Wonderclub. Посетено на August 31, 2010.
- ↑ Manjit Kumar (7 November 2003). „Review: Seven Wonders of the Industrial World by Deborah Cadbury“. the Guardian.
- ↑ Deborah Cadbury (2011-02-17). „British History in depth: Seven Wonders of the Industrial World“. Посетено на 2015-03-25.
- ↑ Hillman, Howard. „World's top 10 man-made travel wonders“. Hillman Quality Publications. Посетено на July 7, 2007.[мртва врска]
- ↑ Hillman, Howard. „World's top 10 natural travel wonders“. Hillman Quality Publications. Посетено на July 7, 2007.[мртва врска]
- ↑ Clark, Ronald W. (1980). Wonders of the World. Artus Publishing Company Ltd. ISBN 978-0-668-04932-0.
- ↑ „Seven Wonders of the Solar System Video:“. Aaa.org. Архивирано од изворникот на April 1, 2014. Посетено на 2014-02-22.
Дополнителна литература
[уреди | уреди извор]- Ash, Russell, "Great Wonders of the World". Dorling Kindersley. 2000. ISBN 978-0-7513-2886-8
- Cox, Reg, and Neil Morris, "The Seven Wonders of the Modern World". Chelsea House Publications: Library. October 2000. ISBN 0-7910-6048-9
- Cox, Reg, Neil Morris, and James Field, "The Seven Wonders of the Medieval World". Chelsea House Publications: Library. October 2000. ISBN 0-7910-6047-0
- D'Epiro, Peter, and Mary Desmond Pinkowish, "What Are the Seven Wonders of the World? and 100 Other Great Cultural Lists". Anchor. December 1, 1998. ISBN 0-385-49062-3
- Morris, Neil, "The Seven Wonders of the Natural World". Chrysalis Books. December 30, 2002. ISBN 1-84138-495-X
Надворешни врски
[уреди | уреди извор]- Седумте чуда на современиот свет – список на современите чуда составена од страна на Американското Друштво на градежници
- 77-те Чуда на светот во 360° список на светски чуда што ги поврзува античките 7 светски чуда и Светското наследство на УНЕСКО