Источни Алпи
| Источни Алпи | |
|---|---|
 | |
| Највисока точка | |
| Врв | Бернина |
| Надм. височина | 4.049 м |
| Величина | |
| Површина | 130.000 км² [1] |
| Географија | |
 | |
| Земји | |
| Координати | 46°22′56″N 9°54′29″E / 46.3823° СГШ; 9.9081° ИГД |
| Матичен венец | Алпи |
| Се граничи со | Список
|
| Геологија | |
| Горообразба | алпска |
Источни Алпи — источната половина на Алпите кои го заземаат подрачјето источно од замислената линија од Боденското Езеро (Констанца) и алпската долина на Рајна до превојот Шплиген во алпската делница и надолу по реката Лиро до езерото Комо на југ. Планинските врвови и превои се пониски во споредба со оние на Западните Алпи, а самиот венец е поширок и помалку засводен.
Географија[уреди | уреди извор]
Венецот се протега во источните делови на Швајцарија (претежно Граубинден), цел Лихтенштајн и речиси цела Австрија (од Предарлска па на исток), како и предели на крајниот југ на Германија (Горна Баварија), северозападна Италија (Ломбардија), североисточна Италија (Јужен Тирол, Венето и Фурланија-Јулиска Краина) и добар дел од северна Словенија (Горењска и Долна Штаерска). На југ венецот е ограничен од Паданската Низина во Италија; на север, долината на Дунав ги дели од Чешкиот Масив. Најисточниот изданок го образува венецот Виенска Шума, со Леополдсберг над Дунав и Виенската Котлина — преоден појас кон лакот на Карпатите.
Највисока планина на Источните Алпи е Бернина (4.049 м), сместена во Бернинските Планини, дел од Западноретските Алпи во Швајцарија.[2] Таа е единствениот четириилјадник во целиот венец и го носи името на превојот Бернина, дадено во 1850 г. од нејзиниот прв освојувач, Јохан Коац. Карпите од кои се состои планината се диорити и габра, додека пак масивот во целина е сочинет од гранити (Корвач, Пали).[3] Изземајќи ги другите врвови од Бернинските Планини, следен по висина е Ортлер (3.905 м) во Јужен Тирол (Италија), а трет е Гросглокнер (3.798 м) — највисока планина во Австрија. Пределите околу Гросглокнер и соседната Пастерце се ставени под посебна заштита во 1986 г. како дел од Националниот парк Високи Таури.[4]
Мошне посетувана од планинарите е планината Зулцфлу во венецот Ретикон, на австриско-швајцарската граница. На источната страна врви планинарска патека од степен T4,[5] што им овозможува на непланинарите, кој е на висина од 2.817 м. Оваа варовничка планина има шест пештери, со должина од 730 до 2.750 метри во кои се влегува од исток, на швајцарска страна.[6]
Венецот Ретикон е во Централните Источни Алпи, наречен по римската провинција Реција. Највисок врв е Граушпиц (Vorder Grauspitz(e)), кој лежи на границата помеѓу Лихтенштајн и Швајцарија.
Само 30 % од површината на Граубинден се смета за употребливо земјиште, а од него една петтина отпаѓа на шуми.[7] Кантонот е сосем планински и ги опфаќа висовите и долините по реките Рајна и Ин.[7] Во јужните делови на кантонот се наоѓа единствениот национален парк во земјата, наречен Швајцарскиот национален парк. Планините во северниот дел се настанати како дел од навлака, прогласена во 2008 г. за геолошка знаменитост и светско наследство на УНЕСКО под името „Арена Сардона“. Други заштитени подрачја во околината се соседниот биосферен резерват Мистаирска Долина и природниот парк Ела.
Класификација[уреди | уреди извор]
геоморфологија[уреди | уреди извор]
Венецот е испресечен со неколку длабоко врежани речни долини во претежен правец исток-запад, и тоа долините на Ин, Залцах, Енс, Адиџе, Драва и Мура. Според традиционалната класификација на Алпскиот клуб (AVE) во австриска и германска употреба, овие вериги се составени од десетици помали групи во состав на четири поголеми области:
Швајцарскиот алпски клуб (SAC) се води по малку поинаква класификација, следејќи ја управната граница на кантонот Граубинден. Во Италија пак, распространета е поделбата од 1926 г. која во поново време е заменета со здружениот приод SOIUSA. Постојат и други разграничувања, особено за хидрографски потреби.
Тектоника[уреди | уреди извор]
Алпите четири системи на постилки:
- Хелветска постилка (лат. Helveticum, фр. Dauphiné), со своите главни венци во Западните Алпи. Се состои претежно од кредни и палеогенски седиментни карпи во повеќе набори.
- Пенинска постилка (Penninicum), која е јурски наслаги од праокеанот Тетида кои се протегаат од Евроазиската до Јадранската Плоча, приклештени заедно при алпската орогенеза. Го опфаќаат флишниот појас и неколку кристални карпи во геолошки прозорци како што е Енгандинскиот и Високотаурскиот во Централните Алпи.
- Источноалпски систем: Северните Варовнички Алпи, составени од мезозојски (тријасни) карпи, палеозојски шкрилци (Кицбиелските и Салцбуршките Шкрилни Алпи) и граувачкиот појас, како и кристалните Централни Источни Алпи — преткамбриумски и палеозојски остатоци од главното простирање.
- Јужноалпски систем (динарска постилка) јужно од Перијадранскиот шев (Валтелина—превој Тонале—Пустерска Долина—Тајлтал—Караванки). Сочинет е претежо од мезозојски и палеозојски образби (Карниски Алпи, Караванки и неколку помали простирања) со мали раседи чии постилки и набори се со јужна насоченост.
Стопанство[уреди | уреди извор]
Во овие краишта е мошне развиен туризмот, со нагласок на Давос/Ароза, Флимс и Санкт Мориц/Понтрезина.[8]
Поврзано[уреди | уреди извор]
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ Umlauft, Friedrich (1889). The Alps. K. Paul, Trench & Company. стр. 266.
- ↑ Бернина — SummitPost (англиски) посет. мај 2012 г
- ↑ Geologic map of Switzerland 1:500 000, Bundesamt für Wasser und Geologie, CH-3003 Bern-Ittigen, ISBN 3-906723-39-9
- ↑ A. Tschugguel. „Das Sonderschutzgebiet"Großglockner-Pasterze"“ (PDF). Österreichischer Alpenverein. Архивирано од изворникот (PDF) на 27 септември 2011. Посетено на 9 март 2009.
- ↑ „Hiking in Switzerland, degree of difficulty“. Архивирано од изворникот на 2011-05-15.
- ↑ Биолошки извештај за пештерската мечка во пештерите (германски)
- ↑ 7,0 7,1 Federal Department of Statistics (2008). „Regional Statistics for Graubünden“. Архивирано од изворникот на 14 април 2009. Посетено на 23 ноември 2008.
- ↑ Switzerland holidays Graubünden winter[мртва врска]
Надворешни врски[уреди | уреди извор]
Источни Алпи на Ризницата ?- Источни Алпи — Енциклопедија Британика (англиски)
- Источни Алпи — Голема руска енциклопедија Архивирано на 30 октомври 2020 г. (руски)
|