Изборно Кнежевство Хесен
| Изборно Кнежевство Хесен | ||||||
| Kurfürstentum Hessen | ||||||
| Држава на Германски Сојуз (1815–66) | ||||||
| ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
 Хесен-Касел (црвено) во 1866 година, непосредно пред Австро-пруската војна
| ||||||
| Главен град | Касел | |||||
| Јазици | Германски | |||||
| Вероисповед | Протестантство, Калвинизам, Јудаизам | |||||
| Уредување | Апсолутна монархија | |||||
| Кнез избирач од Хесен | ||||||
| - | 1803–1821 | Вилхелм I | ||||
| - | 1821–1847 | Вилхелм II | ||||
| - | 1847–1866 | Фридрих Вилхелм | ||||
| Историја | ||||||
| - | Основана | 1803 | ||||
| - | Анексирана од Кралството Вестфалија | 1807 | ||||
| - | Повторно воспоставена | 1814 | ||||
| - | Анексирана од Кралството Прусија | 1866 | ||||
| Површина | ||||||
| - | 1864 | 9581 км² | ||||
| Население | ||||||
| - | 1864 | 745063 | ||||
| Густина | 77.8 жит/км² | |||||
| Валута | Хесен-Касел талер, (до 1858) Хесен-Касел веринсталер, (1858–1873) | |||||
.svg)
Изборно Кнежевство Хесен (германски: Kurfürstentum Hessen), исто така познат како Хесен-Касел или Курхесен, — германско кнежевство, чиј кнез имал право да дава глас при изборот на царот на Светото Римско Царство. Кога Светото Римско Царство било укинато во 1806 година, нејзиниот кнез, Вилхелм I, избрал да ја задржи титулата на изборен кнез, иако веќе немало бирање на цар. Во 1807 година, со Тилзитските договори, областа била припоена кон Кралството Вестфалија, но во 1814 година, Виенскиот конгрес го вратил кнежевството.
Државата била единственото изборно кнежевство во рамките на Германскиот Сојуз. Се состоело од неколку одвоени територии на север од Франкфурт, кои опстанале додека државата не била анектирана од Прусија во 1866 година по Австро-пруската војна. Се состоела од вкупна копнена површина од 9.580 км2, а нејзиното население во 1864 година изнесувало 745.063 жители.
Официјалните титули на изборниот кнез вклучувале „Изборен кнез на Хесен, Големиот војвода од Фулда, Кнез на Херсфелд, Ханау, Фрицлар и Изенбург, грофот Каценелнбоген, Диц, Зигенхајн, Нида и Шаумбург“.[1]
Историја[уреди | уреди извор]
Ландгравијата на Хесен-Касел настанала во 1567 година со поделбата на Ландгравијата на Хесен помеѓу наследниците на Филип I од Хесен („Величествениот“) по неговата смрт. Најстариот син на Филип, Вилхелм IV, го добил Хесен-Касел, кој сочинувал околу половина од областа на Ландгравијатот Хесен, вклучувајќи го и главниот град Касел. Браќата на Вилхелм ги добиле Хесен-Марбург и Хесен-Рајнфелс, но нивните линии изумреле за една генерација и териториите потоа биле вратени на Хесен-Касел и на ландгравијата на Хесен-Дармштат.
Владеењето на Вилхелм I[уреди | уреди извор]
Владеењето на ландгравот Вилхелм IX било важна епоха во историјата на Хесен-Касел. Искачувајќи се на тронот во 1785 година, тој учествувал во војната на Првата коалиција против Првата Француска република неколку години подоцна, но во 1795 година бил потпишан Базелскиот мир. Во 1801 година тој ги загубил своите имоти на левиот брег на Рајна, но во 1803 година бил компензиран за овие загуби со неколку поранешни француски територии околу Мајнц, а во исто време бил награден со титулата изборен кнез (курфирст) Вилхелм I, титула што ја задржал и по распадот на Светото Римско Царство.
Во 1806 година, Вилхелм I потпишал договор за неутралност со Наполеон Бонапарт, но по битката кај Јена-Ауерштет, вториот, сомневајќи се во плановите на Вилхелм, ја окупирал неговата земја и го протерал. Тогаш Хесен-Касел бил приклучен на Кралството Вестфалија под власта на Жером Бонапарт.
По битката кај Лајпциг во 1813 година, Французите биле протерани од Хесен-Касел, а на 21 ноември, изборниот кнез триумфално се вратил во неговиот главен град, Касел. Договорот склучен од него со Коалицијата (2 декември) предвидувал дека тој треба да ги добие назад сите негови поранешни територии, или нивни еквивалент, и во исто време го обновил древниот устав на неговата земја. Овој договор, што се однесува до териториите, бил спроведен од страна на Големите сили на Конгресот во Виена. Тие, сепак, го одбиле барањето на избирачот да биде признати како „Крал на Хати“ (König der Katten). На Конгресот на Екс-ла-Шапел (1818), тој бил наведен со големите војводи како „Кралско височество“. Вилхелм избрал да ја задржи сега празната титула на изборен кнез, со предикатот „Кралско височество“.[2]
Вилхелм I ја означил својата реставрација со укинување на сите реформи воведени под францускиот режим, отфрлајќи го Вестфалскиот долг и прогласувајќи ја за ништовна продажбата на доменот на круната. Сè било вратено во својата состојба на 1 ноември 1806 година; дури и функционерите морале да се симнат до нивниот поранешен чин, а војската да се врати на старите униформи.
Вилхелм I умрел на 27 февруари 1821 година и бил наследен од неговиот син Вилхелм II. Под него, уставната криза во Касел дошла до самиот врвот. Тој бил произволен и среброљубец, како неговиот татко, а згора на тоа ги шокирал чувствата на јавноста со неговиот однос кон неговата сопруга, популарна пруска принцеза, и неговите односи со неговата љубовница, Емили Ортлоп, која ја добила титулата грофицата од Рајхенбах-Лесониц и била натоварена со богатство.
Револуција од 1830[уреди | уреди извор]
Јулската револуција во Париз дала сигнал за немири; Вилхелм II бил принуден да ги повика сталежите, а на 6 јануари 1831 година бил потпишан устав на обична либерална основа. Изборникот сега се пензионирал во Ханау, го назначил својот син Фридрих Вилхелм за регент и повеќе не учествувал во јавните работи.
Фридрих Вилхелм, без грубоста на татко му, имал целосен удел во неговиот произволен и среброљубив темперамент. За него биле неподносливи уставните ограничувања; и последователното комуницирање со диетата (долниот дом) било отежнато кога, во 1832 година, Ханс Хасенпфлуг бил поставен на чело на администрацијата. Сите напори на Вилхелм II и неговиот министер биле насочени кон поништување на уставните контроли доделени на диетата; а против опозицијата се борел со манипулирање на изборите, подмитување на судиите и жестоко прогонство на политички неистомисленици, а оваа политика продолжила и по пензионирањето на Хасенпфлуг во 1837 година.
Револуција од 1848[уреди | уреди извор]
Последиците се појавиле во револуционерната 1848 година во општа манифестација на јавно незадоволство; и Фридрих Вилхелм, кој станал изборник по смртта на неговиот татко (20 ноември 1847 година), бил принуден да го отпушти неговото реакционерно министерство и да се согласи на сеопфатна програма за демократски реформи. Ова, сепак, било краткотрајно. По распадот на Националниот парламент на Франкфурт, Фридрих Вилхелм се приклучил на Пруската северна унија, а пратениците од Хесен-Касел биле испратени во парламентот во Ерфурт. Но, како што Австрија зајакнала, политиката на Електорот се променил.
Хесијанска криза[уреди | уреди извор]
На 23 февруари 1850 година, Хасенпфлуг повторно бил поставен на чело на администрацијата и се фрлил со обновена ревност во борбата против уставот и во опозиција на Кралството Прусија. На 2 септември, Диетата била распуштена; даноците продолжиле со Изборна уредба; а земјата била ставена под воена состојба. Меѓутоа, веднаш било јасно дека избирачот не можел да зависи од неговите офицери или војници, кои останале верни на својата заклетва кон уставот. Хасенпфлуг го убедил избирачот тајно да го напушти Касел со него и на 15 октомври апелирал за помош за реконституираната федерална диета, која доброволно донела декрет за „интервенција“. На 1 ноември австриски и баварски сили влегле во изборното кнежевство.
Ова бил директен предизвик за Прусија, која според конвенциите со Изборникот имала право да ги користи воените патишта низ Хесен кои биле единствено нејзино средство за комуникација со нејзините ексклави во провинциите Рајна. Војната се чинела неизбежна; Во земјата влегле и пруски трупи, а се размениле и пукотници. Но, Прусија не била во состојба да го прифати предизвикот; а дипломатскиот натпревар што следел резултирал со австриски триумф во Олмуц (1851). Хесе бил предаден на федералната диета; даноците биле собрани од федералните сили, а сите службеници кои одбиле да го признаат новиот поредок биле отпуштени.
Во март 1852 година, федералната диета го укинала уставот од 1831 година, заедно со реформите од 1848 година, а во април издала нов привремен устав, според кој новата диета имала многу тесни овластувања; а избирачот можел слободно да ја спроведува својата политика на собирање пари, забрана за изградба на железници и фабрики и наметнување на строго православие на црквите и училиштата. Меѓутоа, во 1855 година, Хасенпфлуг, кој се вратил со избирачот, бил отпуштен; и пет години подоцна, по период на растечка агитација, бил доделен нов устав со согласност на федералната диета (30 мај 1860 година).
Новите комори го барале уставот од 1831 година; и, по неколку распуштања кои секогаш резултирале со враќање на истите членови, федералната диета одлучила да го врати уставот од 1831 година (14 мај 1862 година). Ова се должело на заканата од пруската окупација; и требало уште една таква закана за да го убеди избирачот повторно да ги собере одборите, кои тој ги отфрлил на првиот знак на противење; а тој се одмаздил со тоа што одбил да врши никаква јавна работа.
Анексија од Прусија[уреди | уреди извор]
Во 1866 година дошол крајот на избирачкото кнежевство. Избирачот Фридрих Вилхелм, полн со незадоволства против Прусија, се наклонил кон Австрија; изборното кнежевство одеднаш било преплавен со пруски трупи; Касел бил окупиран (20 јуни); а Изборникот бил одведен како затвореник во Шчеќин. Со Прашкиот мир, Хесен-Касел бил припоен кон Прусија. На избирачот Фридрих Вилхелм му бил гарантиран имотот на неговата куќа, според условите на договорот за цесија. Сепак, ова било одземено во 1868 година поради неговите интриги против Прусија; дел од приходот му бил исплатен, меѓутоа, на најстариот агнат, земјопоседникот Фридрих, а дел, заедно со одредени замоци и палати, бил доделен на исто така обесправените кадетски редови на Хесен-Филипштал и Хесен-Филипстал-Барчфелд.
Наводи[уреди | уреди извор]
- ↑ „Verfassung des Kurfürstentums Hessen (5. Jan 1831) - Prof. Dr. Bettina Spilker (Lehrstuhlvertretung Prof. Dreier)“. www.jura.uni-wuerzburg.de. Архивирано од изворникот на 2022-06-09. Посетено на 2022-04-30.
- ↑ Robarts - University of Toronto, Ernest Mason (1932). A guide to diplomatic practice. London, Longmans.
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
