Заедничко потекло

Од Википедија — слободната енциклопедија

Заедничко потекло ― концепт во еволутивната биологија применлив кога еден вид е предок на два или повеќе видови подоцна во времето. Според современата еволутивна биологија, сите живи суштества би можеле да бидат потомци на единствениот предок кој најчесто е нарекува последниот универзален заеднички предок на целиот живот на Земјата.[1][2][3][4]

Заедничкото потекло е ефект на видообразбата, во која повеќе видови потекнуваат од едно население на предци. Колку е поново населението на предците на заедничките два вида, толку поблиску се тие поврзани. Најновиот заеднички предок на сите моментално живи организми е последниот универзален предок,[3] кој живеел пред околу 3,9 милијарди години.[5][6] Двата најрани докази за живот на Земјата се графитот кој е откриен дека е биоген во 3,7 милијарди години стари метаседиментни карпи откриени во западен Гренланд[7] и фосили од микробиолошки подлога пронајдени во 3,48 милијарди години стар песочник откриен во Западна Австралија.[8][9] Сите моментално живи организми на Земјата споделуваат заедничко генетско наследство, иако предложувањето за значителен хоризонтален пренос на гени за време на раната еволуција довело до прашања за монофилијата (единечното потекло) на животот.[3][10] Идентификувани биле 6.331 групи на гени заеднички за сите живи животни; тие можеби произлегле од еден заеднички предок кој живеел пред 650 милиони години во прекамбрискиот период.[11][12]

Универзалното заедничко потекло преку еволутивна постапка првпат било предложено од британскиот натуралист Чарлс Дарвин во завршната реченица на неговата книга „За потеклото на видовите“ од 1859 година:

Постои величественост во овој поглед на животот, со неговите неколку моќи, кои првично биле вдишени во неколку облици или во една; и дека, додека оваа планета кружи според фиксниот закон за гравитација, од толку едноставен почеток бескрајните облици најубави и најубави се развиле, и се, еволуирале.[13]


Историја[уреди | уреди извор]

Идејата дека сите живи суштества (вклучувајќи ги и тие кои науката ги смета за неживи) се поврзани е тема која се повторува во многу домородни светогледи низ светот.[14] Подоцна, во 1740-тите, францускиот математичар Пјер Луј Мопертуи дошол до идејата дека сите организми имаат заеднички предок и дека се разидувале преку случајна варијација и природна селекција.[15][16]

Во 1790 година, филозофот Имануел Кант напишал во Kritik der Urteilskraft (Критика на судењето) дека сличноста[б 1] на животинските облици подразбира заедничката првична врста, а со тоа и заеднички родител.[17]

Во 1794 година, дедото на Чарлс Дарвин, Еразмус Дарвин прашал:

Дали би било премногу смело да се замисли, дека за долго време, откако Земјата почнала да постои, можеби милиони векови пред почетокот на историјата на човештвото, дали би било премногу смело да се замисли дека сето тоа е топло -крвавите животни произлегле од една жива нишка, која големата прва причина облечена со анималност, со моќта на стекнување нови делови проследени со нови склоности, насочени од иритации, сензации, волја и асоцијации; и на тој начин поседување на способноста да продолжи да се подобрува со сопствената инхерентна активност, и да ги пренесува тие подобрувања по генерации на своето потомство, свет без крај?[18]

Ставовите на Чарлс Дарвин за заедничкото потекло, како што е изразено во За потеклото на видовите, биле дека е веројатно дека има само еден родоначалник за сите облици на живот:

Затоа, од аналогија треба да заклучам дека веројатно сите органски суштества кои некогаш живееле на оваа земја потекнуваат од некоја исконски облик, во која првпат бил вдахнат живот.[19]

Но, тој ѝ претходил на таа забелешка со: „Аналогијата ќе ме одведе еден чекор понатаму, имено, до верувањето дека сите животни и растенија потекнуваат од некој прототип. Но, аналогијата може да биде измамен водич“. И во следното издание,[20] тој повеќе тврди,

„Не ги знаеме сите можни преодни градации помеѓу наједноставните и најсовршените органи; не може да се преправаме дека ги знаеме сите различни начини на распространетост во текот на долгите години или дека знаеме колку е несовршен Геолошкиот запис. Колку и да се тешки овие неколку тешкотии, според мене тие не ја отфрлаат теоријата на потекло од неколку создадени облици со последователна измена“.

Заедничкото потекло било широко прифатено меѓу научната заедница по објавувањето на Дарвин.[21] Во 1907 година, Вернон Келог коментирал дека „практично ниту еден натуралист на положбата и признаеното достигнување не се сомнева во теоријата на потеклото“.[22] Во 2008 година, биологот Т. Рајан Грегори забележал дека:

Никогаш не е пронајдено веродостојно набљудување кое е во спротивност со општиот поим за заедничко потекло. Затоа, не треба да изненадува што научната заедница во целина го прифати еволуциското потекло како историска стварност уште од времето на Дарвин и го смета за меѓу најсигурно утврдените и фундаментално важни факти во целата наука.[23]

Доказ[уреди | уреди извор]

Заедничка биохемија[уреди | уреди извор]

Сите познати облици на живот се засновани на истата основна биохемиска организација: генетски информации кодирани во ДНК, транскрибирани во РНК, преку ефектот на белковинските и РНК-овите ензими, потоа преведени во белковини од (многу слични) рибозоми, со аденозин трифосфат, никотинамид аденин динуклеотид фосфат и други како извори на енергија. Анализата на мали разлики во секвенцата во широко споделени супстанции како што е цитохром c дополнително го поддржува универзалното заедничко потекло.[24] Околу 23 белковини се наоѓаат во сите организми, кои служат како ензими кои извршуваат основни функции како репликација на ДНК. Фактот дека постои само еден таков збир на ензими е убедлив доказ за едно потекло.[3][10] Идентификувани се 6.331 ген заеднички за сите живи животни; тие можеби произлегле од еден заеднички предок кој живеел пред 650 милиони години во прекамбрискиот период.[11]</ref>[12]

Заеднички генетски код[уреди | уреди извор]

Аминокиселини неполарни поларни основни кисели Застанувачки кодон
Стандарден генетски код
1.
база 		2. база
T C A G
T TTT Фенилаланин TCT Серин TAT Тирозин TGT Цистеин
TTC TCC TAC TGC
TTA Леуцин TCA TAA Застанувачки кодон TGA Застанувачки кодон
TTG TCG TAG Застанувачки кодон TGG Триптофан 
C CTT CCT Пролин CAT Хистидин CGT Аргинин
CTC CCC CAC CGC
CTA CCA CAA Глутамин CGA
CTG CCG CAG CGG
A ATT Изолеуцин ACT Треонин  AAT Аспарагин AGT Серин
ATC ACC AAC AGC
ATA ACA AAA Лизин AGA Аргинин
ATG Метионин ACG AAG AGG
G GTT Валин GCT Аланин GAT Аспарагинска киселина GGT Глицин
GTC GCC GAC GGC
GTA GCA GAA Глутаминска киселина GGA
GTG GCG GAG GGG

Генетскиот код („табела за превод“ според која информациите за ДНК се преведуваат во амино киселини, а со тоа и во белковини) е речиси идентичен за сите познати облици на живот, од бактерии и археи до животни и растенија. Универзалноста на овој код биолозите воглавно ја сметаат за дефинитивен доказ во корист на универзалното заедничко потекло.[24]

Начинот на кој кодоните (тројките на ДНК) се мапираат со аминокиселините се чини дека е силно оптимизиран. Ричард Егел тврди дека особено хидрофобните (неполарните) странични синџири се добро организирани, предложувајќи дека тие им овозможиле на најраните организми да создадат пептиди со региони што одбиваат вода, способни да ги поддржат реакциите на суштинска размена на електрони ( редокс ) за пренос на енергија. [25]

Селективно неутрални сличности[уреди | уреди извор]

Сличностите кои немаат приспособувачка релевантност не можат да бидат објаснени со конвергентна еволуција, и затоа тие обезбедуваат убедлива поддршка за универзално заедничко потекло. Таквите докази доаѓаат од две области: секвенци на аминокиселини и секвенци на ДНК. Белковините со иста тридимензионална структура не треба да имаат идентични аминокиселински секвенци; секоја ирелевантна сличност помеѓу низите е доказ за заедничко потекло. Во одредени случаи, постојат неколку кодони (тројки на ДНК) кои шифрираат непотребно за истата аминокиселина. Бидејќи многу видови користат ист кодон на исто место за да специфицираат аминокиселина што може да биде претставена со повеќе од еден кодон, тоа е доказ за нивното споделување неодамнешен заеднички предок. Доколку секвенците на аминокиселини потекнувале од различни предци, тие би биле кодирани од кој било од вишокот кодони, и бидејќи точните аминокиселини веќе би биле на место, природната селекција нема да предизвика никаква промена во кодоните, колку и да е времето беше на располагање. Генетскиот нанос може да ги промени кодоните, но би било крајно малку веројатно да се направат сите излишни кодони во цела низа точно да се совпаѓаат со повеќе лоза. Слично на тоа, заедничките нуклеотидни секвенци, особено кога тие се очигледно неутрални, како што е позиционирањето на интроните и псевдогените, обезбедуваат силни докази за заедничко потекло.[26]

Други сличности[уреди | уреди извор]

Биолозите често укажуваат на универзалноста на многу гледишта од клеточниот живот како потпорен доказ за поубедливите докази наведени погоре. Овие сличности го вклучуваат енергетскиот носач аденозин трифосфат и фактот дека сите аминокиселини кои се наоѓаат во белковините се „леваци“. Сепак, можно е овие сличности да резултираат поради законите на физиката и хемијата - наместо преку универзално заедничко потекло - и затоа резултирале со конвергентна еволуција. Спротивно на тоа, постојат докази за хомологија на средишните подединици на трансмембранските аденозинтруфосфатази низ сите живи организми, особено како вртежните елементи се врзани за мембраната. Ова ја поддржува претпоставката за последниот универзален заеднички предок како клеточен организам, иако исконските мембрани можеби биле полупропустливи и подоцна еволуирале до мембраните на современите бактерии, а исто така и на втор пат до оние на современите археи.[27]

Филогенетски дрвја[уреди | уреди извор]

Предлошка:PhylomapBДруг важен доказ е од подробните филогенетски дрвја (т.е. „генеалошки дрвја“ на видови) кои ги картираат предложените поделби и заедничките предци на сите живи видови. Во 2010 година, Даглас Л. Теобалд објавил статистичка анализа на достапните генетски податоци,[3] картирајќи ги на филогенетски дрвја, што дава „силна квантитативна поддршка, преку формален тест, за единството на животот“.[4]

Традиционално, овие дрвја се изработени со помош на морфолошки методи, како што се изгледот, ембриологијата, итн. Сите овие методи даваат суштински слични резултати, иако повеќето генетски варијации немаат влијание врз надворешната морфологија. Дека филогенетските дрвја засновани на различни видови информации се согласуваат едни со други е силен доказ за вистинското заедничко потекло.[28]

Приговори[уреди | уреди извор]

Дрвото на животот од 2005 година покажува многу хоризонтални преноси на гени, што претставува повеќекратно можно потекло.

Филогенетска анализа облаци за размена на гени[уреди | уреди извор]

Теобалд забележал дека значителен хоризонтален преност на гени можел да се случи за време на раната еволуција. Бактериите денес остануваат способни за размена на гени помеѓу далечно поврзани лоза. Ова ја ослабува основната претпоставка на филогенетската анализа, дека сличноста на геномите подразбира заедничко потекло, бидејќи доволната размена на гени ќе им овозможи на лоза да споделуваат голем дел од нивниот геном, без разлика дали тие делеле предок (монофилија) или не. Ова довело до прашања за единственото потекло на животот.[3] Сепак, биолозите сметаат дека е многу малку веројатно дека потполно неповрзани праорганизми би можеле да разменуваат гени, бидејќи нивните различни механизми за кодирање би резултирале само со урнатини наместо функционални системи. Меѓутоа, подоцна, многу организми кои потекнуваат од еден предок лесно можеле да имаат заеднички гени кои сите функционирале на ист начин, а се чини дека имаат.[3]

Конвергентна еволуција[уреди | уреди извор]

Ако раните организми биле поттикнати од истите услови на животната средина да еволуираат слична биохемија конвергентно, тие може независно да стекнат слични генетски секвенци. „Формалниот тест“ на Теобалд бил соодветно критикуван од Такахиро Јонесава и колегите[29] поради тоа што не го вклучиле разгледувањето на конвергенцијата. Тие тврделе дека тестот на Теобалд е недоволен за да биде направена разлика помеѓу конкурентните хипотези. Теобалд го бранел својот метод против ова тврдење, тврдејќи дека неговите тестови прават разлика помеѓу филогенетската структура и обичната сличност во низата. Затоа, тврди Теобалд, неговите резултати покажуваат дека „вистинските универзално конзервирани белковини се хомологни“.[30][31]

Светот на РНК[уреди | уреди извор]

Погоре е спомната можноста сите живи организми да потекнуваат од првобитен едноклеточен организам со геном на ДНК, и дека тоа подразбира единствено потекло за животот. Иако можеби постоел таков универзален заеднички предок, таков сложен ентитет веројатно нема да настанал спонтано од неживот и затоа клетка со геном ДНК не може разумно да се смета за „потекло“ на животот. За да биде разбрано „потеклото“ на животот, предложено е дека клеточниот живот заснован на ДНК потекнува од релативно едноставни предклеточни самореплицирани молекули на РНК способни да подлежат на природна селекција. Во текот на еволуцијата, овој свет на РНК бил заменет со еволутивната појава на светот на ДНК. Светот на независно самореплицирани РНК геноми очигледно веќе не постои (вирусите со РНК зависат од клетките домаќини со геном на ДНК). Бидејќи светот на РНК очигледно го нема, не е јасно како би можеле да бидат донесени научни докази за прашањето дали постоел единствено „потекло“ на животниот настан од кој потекнува целиот живот.

Поврзано[уреди | уреди извор]

Библиографија[уреди | уреди извор]

Забелешки[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Денес наречена хомологија.

Наводи[уреди | уреди извор]

  1. ↑ Weiss, Madeline C.; Sousa, Filipa L.; Mrnjavac, Natalia; Neukirchen, Sinje; Roettger, Mayo; Nelson-Sathi, Shijulal; Martin, William F. (2016-07-25). „The physiology and habitat of the last universal common ancestor“. Nature Microbiology (англиски). 1 (9): 16116. doi:10.1038/nmicrobiol.2016.116. ISSN 2058-5276. PMID 27562259.
  2. ↑ Forterre, Patrick; Gribaldo, Simonetta; Brochier, Céline (октомври 2005). „[Luca: the last universal common ancestor]“. Médecine/Sciences. 21 (10): 860–865. doi:10.1051/medsci/20052110860. ISSN 0767-0974. PMID 16197904.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Theobald, Douglas L. (13 мај 2010). „A formal test of the theory of universal common ancestry“. Nature. 465 (7295): 219–222. Bibcode:2010Natur.465..219T. doi:10.1038/nature09014. PMID 20463738.
  4. ↑ 4,0 4,1 Steel, Mike; Penny, David (13 мај 2010). „Origins of life: Common ancestry put to the test“. Nature. 465 (7295): 168–169. Bibcode:2010Natur.465..168S. doi:10.1038/465168a. PMID 20463725.
  5. ↑ Doolittle, W. Ford (февруари 2000). „Uprooting the Tree of Life“ (PDF). Scientific American. 282 (2): 90–95. Bibcode:2000SciAm.282b..90D. doi:10.1038/scientificamerican0200-90. PMID 10710791. Архивирано од изворникот (PDF) на 2006-09-07. Посетено на 2015-11-22.
  6. ↑ Glansdorff, Nicolas; Ying Xu; Labedan, Bernard (9 јули 2008). „The Last Universal Common Ancestor: emergence, constitution and genetic legacy of an elusive forerunner“. Biology Direct. 3: 29. doi:10.1186/1745-6150-3-29. PMC 2478661. PMID 18613974.
  7. ↑ Ohtomo, Yoko; Kakegawa, Takeshi; Ishida, Akizumi; и др. (јануари 2014). „Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks“. Nature Geoscience. 7 (1): 25–28. Bibcode:2014NatGe...7...25O. doi:10.1038/ngeo2025.
  8. ↑ Borenstein, Seth (13 ноември 2013). „Oldest fossil found: Meet your microbial mom“. Yahoo News. Associated Press. Архивирано од изворникот на 2019-11-10. Посетено на 2015-11-22.
  9. ↑ Noffke, Nora; Christian, Daniel; Wacey, David; Hazen, Robert M. (16 декември 2013). „Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia“. Astrobiology. 13 (12): 1103–1124. Bibcode:2013AsBio..13.1103N. doi:10.1089/ast.2013.1030. PMC 3870916. PMID 24205812.
  10. ↑ 10,0 10,1 Than, Ker (14 мај 2010). „All Species Evolved From Single Cell, Study Finds“. National Geographic. Архивирано од изворникот на 15 мај 2010. Посетено на 9 февруари 2024.
  11. ↑ 11,0 11,1 Zimmer, Carl (4 мај 2018). „The Very First Animal Appeared Amid an Explosion of DNA“. The New York Times. Архивирано од изворникот на 2022-01-01. Посетено на 9 февруари 2024.
  12. ↑ 12,0 12,1 Paps, Jordi; Holland, Peter W. H. (30 април 2018). „Reconstruction of the ancestral metazoan genome reveals an increase in genomic novelty“. Nature Communications. 9: 1730. Bibcode:2018NatCo...9.1730P. doi:10.1038/s41467-018-04136-5. PMC 5928047. PMID 29712911.
  13. ↑ Darwin 1859, стр. 490
  14. ↑ Staff, I. C. T. (13 септември 2018). „We Are All Related: Indigenous Knowledge Reaffirmed by Digitized Tree of Life“. Ict News (англиски). Посетено на 2021-05-05.
  15. ↑ Crombie & Hoskin 1970
  16. ↑ Treasure 1985
  17. ↑ Kant 1987: "Despite all the variety among these forms, they seem to have been produced according to a common archetype, and this analogy among them reinforces our suspicion that they are actually akin, produced by a common original mother."
  18. ↑ Darwin 1818
  19. ↑ Darwin 1859
  20. ↑ Darwin, C. R. 1860. On the origin of species by means of natural selection, or the preservation of favoured races in the struggle for life. London: John Murray. 2nd edition, second issue, page 466
  21. ↑ Krogh, David. (2005). Biology: A Guide to the Natural World. Pearson/Prentice Hall. p. 323. ISBN 978-0321946768 "Descent with modification was accepted by most scientists not long after publication of Darwin's On the Origin of Species by Means of Natural Selection in 1859. Scientists accepted it because it explained so many facets of the living world."
  22. ↑ Kellogg, Vernon L. (1907). Darwinism To-Day. Henry Holt and Company. p. 3
  23. ↑ Gregory, T. Ryan (2008). „Evolution as Fact, Theory, and Path“. Evolution: Education and Outreach. 1: 46–52. doi:10.1007/s12052-007-0001-z.
  24. ↑ 24,0 24,1 Knight, Robin; Freeland, Stephen J.; Landweber, Laura F. (јануари 2001). „Rewiring the keyboard: evolvability of the genetic code“. Nature Reviews Genetics. 2 (1): 49–58. doi:10.1038/35047500. PMID 11253070.
  25. ↑ Egel, Richard (March 2012). „Primal Eukaryogenesis: On the Communal Nature of Precellular States, Ancestral to Modern Life“. Life. 2 (1): 170–212. Bibcode:2012Life....2..170E. doi:10.3390/life2010170. PMC 4187143. PMID 25382122.
  26. ↑ Sharma, N. S. (2005). Continuity And Evolution Of Animals. Mittal Publications. стр. 32–. ISBN 978-81-8293-018-6.
  27. ↑ Lane, Nick (2015). The Vital Question: Why Is Life The Way It Is?. Profile Books. ISBN 978-1781250365.
  28. ↑ Theobald, Douglas L. „Prediction 1.3: Consilience of independent phylogenies“. 29+ Evidences for Macroevolution: The Scientific Case for Common Descent. The TalkOrigins Foundation. Посетено на 9 февруари 2024.
  29. ↑ Yonezawa, Takahiro; Hasegawa, Masami (16 декември 2010). „Was the universal common ancestry proved?“. Nature. 468 (7326): E9. Bibcode:2010Natur.468E...9Y. doi:10.1038/nature09482. PMID 21164432.
  30. ↑ Theobald, Douglas L. (16 декември 2010). „Theobald reply“. Nature. 468 (7326): E10. Bibcode:2010Natur.468E..10T. doi:10.1038/nature09483.
  31. ↑ Theobald, Douglas L. (24 ноември 2011). „On universal common ancestry, sequence similarity, and phylogenetic structure: The sins of P-values and the virtues of Bayesian evidence“. Biology Direct. 6 (1): 60. doi:10.1186/1745-6150-6-60. PMC 3314578. PMID 22114984.

Надворешни врски[уреди | уреди извор]

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Заедничко_потекло&oldid=5165982“