Корисник:Тиверополник/Маниоти

Од Википедија — слободната енциклопедија

 

Маниоти
Μανιάτες
Вкупен број
непознато
Подрачја со значајно население
Грција, Австралија, Канада, Соединети Американски Држави
Јазици
грчки јазик
Вероисповед
до ок. 10 век: Старогрчка религија; од ок. 10 век до денес: Грчка православна црква
Сродни народи
Цакони, Сфакијани, Каракачани


Имиња[уреди | уреди извор]

Антички Мани[уреди | уреди извор]

Микенски Мани[уреди | уреди извор]

Класичен Мани[уреди | уреди извор]

Хеленистички Мани[уреди | уреди извор]

Римски Мани[уреди | уреди извор]

Од Теодосиј I до инвазијата на Аварите[уреди | уреди извор]

Македонската династија[уреди | уреди извор]

Ахајско Кнежество[уреди | уреди извор]

Морејско Деспотство[уреди | уреди извор]

Отомански период[уреди | уреди извор]

15 век[уреди | уреди извор]

17 век[уреди | уреди извор]

18 век[уреди | уреди извор]

 

Затворањето на Петрос Мавромихалис (лево) од страна на Јоанис Каподистријас (десно) довело до убиство на Каподистријас.



Ламброс Кацонис[уреди | уреди извор]

Lambros Katsonis

За време на владеењето на Занетос, Мани станал база за многу клефтови (пирати) и други грчки бандити. Меѓу нив бил и познатиот грчки пират и офицер на руската армија, Ламброс Кацонис, кој им помагал на Русите во нивните војни против Османлиите, Андреас Андроутсос (татко на Одисеј Андруцос) и Захарија Барбициотис. [1] На 9 јануари 1792 година, руската царица Катерина II побарала од нејзиниот претставник Александар Безбородко да го потпише Јашиот договор со големиот везирКоџа Јусуф-паша. Договорот ставил крај на Руско-турската војна, ја признал руската анексија на Кримското Ханство во 1783 година и го префрлил Једисан на Русија, со што реката Днестар станал руско-турска граница во Европа, а азиската граница (реката Кубањ) останала непроменета. [2] Ламброс Кацонис рекол: „Ајкатерини (грчки: Катерина) го склучи својот договор, но Кацонис не го склучи својот договор со непријателот“.

Кацонис, заедно со Андроутсос и Барбициотис, изградиле топови во Порто Кагио. Собрал мала војска и морнарица од единаесет бродови и ги нападнал османлиските бродови во областа. Меѓутоа, не можејќи да ги одржува своите бродови, почнал да напаѓа бродови од други земји. Подоцна истата година потопил два француски брода, кое било почеток на крајот за Кацонис. Османлиска флота од триесет бродови и француски разурнувач го нападнал Кацонис кај Порто Каџо. Луѓето на Кацонис побегнале на копно; Самиот Кацонис избегал во Одеса на еден од бродовите.

Андруцос со 500 луѓе се обидел да го помине Пелопонез и да влезе во Румелија. Барбициотис во акција на задна стража успеал да помогне во борбата низ Пелопонез и во Румелија. Во 1798 година, Наполеон Бонапарта, во тоа време генерал кој служел во Француските револуционерни војни под наредба на Францускиот Директорат, испратил двајца членови од семејството Стефанопулос во Мани со цел да ги убеди Маниотите да ги нападнат Османлиите од Пелопонез додека тој ги напаѓал од Египет. Захарија Барбициотис и Занетбеј (Занетос Григоракис) ја прифатиле понудата, а Наполеон им испратил оружје. Кога Османлиите го откриле ова, Занетос заменет како бег го замениле со Панајотис Кумундурос.

Современ Мани[уреди | уреди извор]

Грчка војна за независност[уреди | уреди извор]

Во текот на 1803 година, Османлиите го собориле Панајотис Кумундурос, бидејќи тој не бил способен да го покори Занетос Григоракис, кој сè уште добивал оружје од Французите во неговиот замок во Кране. Османлиите го замениле со Антониј Григоракис, братучед на Занетос. [3] Турската флота на чело со адмиралот Серемет, не можела да го заземе Крана и набрзо била принудена да се повлече.

Лимени, Ареополи, упориште на кланот на Мавромихалис

Во 1805 година, Серемет го нападнал Захарија Барбициотис во неговата тврдина во планините Тајгет и успеал да го убие. Во 1807 година, Османлиите го нападнале Антонбеј во Гитео, бидејќи тој не бил подготвен да го потисне својот братучед, кој сè уште ги напаѓал Османлиите. Османлиите уште еднаш биле принудени да се повлечат. Три години подоцна, Григоракис поднел оставка во корист на неговиот зет Константис Зервакос, кој бил поволен за бег на Пелопонез. Сепак, Манионите не се согласиле со изборот и го симнале Зервакос. [4]

Подоцна истата година, лидерите на Маниотите се собрале во Гитео и го избрале Теодорос Занеракос или Теодоробеј, внук на Занетос Григоракис, за водач на Мани. Во текот на 1815 година, Османлиите го нападнале Мани, но биле одбиени. [5] Теодоробеј бил отстранет од власт подоцна истата година и бил заменет со Петрос Мавромихалис или Петробеј.

Пјерос Григоракис, син на Занетос, стапил во руска служба на Занте и командувал со сили од околу 500 Маниоти познати како Спартанска легија. Таа била дел од Легијата на лесни пушки, сили составени од бегалци од копното кои ги бранеле Јонските Острови и учествувале во руските операции во Средоземното Море во 1805-1807 година. Многу ветерани на оваа единица подоцна се приклучиле на тајното друштво Филики Етерија („Друштво на Пријатели“) и учествувале во Грчката револуција, вклучувајќи го и Елијас Криоспатис, кој ги иницирал Маниотите во тајното друштво, како и Пјерос и неговите браќа Јоргос и Занетакос.

Петрос Мавромихалис бил внук на Јован Кучето. Тој бил првиот маниотски бег од Меса Мани (Внатрешна Мани). Во 1798 година, Наполеон му пристапил со цел да се вклучи во војната против Османлиите, но по неуспехот на француската инвазија на Египет, Петрос се приклучил на француската војска само некое време и се борел на Јонските Острови. Во тоа време се зборувало дека тој бил назначен за бег само затоа што неговиот вујко не бил убиен, преминал во ислам и станал офицер во османлиската војска. Во 1819 година, тој се приклучил на Филики Етерија, која до 1821 година била подготвена за востание. [6]

Прогласувањевојна[уреди | уреди извор]

Маниотско знаме со мотото „Победа или смрт“.

Манионите, познати по своите боречки традиции, станале првите што се приклучиле на грчкото ослободително движење (пребарување споделено со многу други грчки области) и нивниот придонес се покажал како клучен. Друштвото наречено Филики Етерија ги испратило своите претставници Перевос и Хрисоспатис да ги организираат Маниотите. [7] На 17 март 1821 година, 12.000 Маниоти се собрале во црквата на Таксиарсите (Архангелите) во градот Ареополи и објавиле војна против Отоманското Царство, пред остатокот од Грција за околу една недела. [8] Нивното знаме било бело со син крст во центарот. На врвот на знамето бил напишан слоганот „Победа или смрт“. Манионите биле одговорни да напишат „Победа“, а не „Слобода“ на нивниот транспарент, бидејќи Мани секогаш бил слободен. На дното на знамето стоел древен спартански натпис „Со штитот или на штитот“. [9]

Николаос Пјеракос Мавромихалис (грчки: Νικόλαος Πιερράκος Μαυρομιχάλης), борец за време на Грчката војна за независност

На 21 март, војска од 2.000 Маниоти под команда на Петрос Мавромихалис, Теодорос Колокотронис и Папафлесас заминала кон Каламата. На 23 март тие го зазеле градот. Од Каламата, Мавромихалис напишал писма до државите во Европа, информирајќи ги за она што Грците го прават и потпишувајќи ги како „врховен командант на Спартанските сили“. Месенискиот сенат се одржал и во Каламата. Колокотронис сакал да ја нападне Триполица и да го заземе главниот турски град на Пелопонез. Меѓутоа, Мавромихалис сакал прво да ги заземе помалите градови, а потоа да ја заземе Триполица. Сенатот се согласил со Мавромихалис, а Маниотите ги нападнале Турците од Месенија и Лаконија. [10] 

Колокотронис, убеден дека е во право во своето решение, се преселил во Аркадија со 300 Маниоти. Кога влегол во Аркадија, неговата чета од 300 се борела со османлиската сила од 1.300 луѓе и ги победила. На 28 април, неколку илјади маниотски војници под команда на синовите на Петрос Мавромихалис се приклучиле на логорот на Колокотронис надвор од Триполица. На 12 септември 1821 година паднал турскиот главен град на Пелопонез. На 4 јули 1822 година, Киријакулис Мавромихалис, помладиот брат на Петрос Мавромихалис, бил убиен во Спланца, во близина на тврдината Сулиот во Кијафа.

Махмуд II станал очаен и во текот на 1824 година го повикал својот вицекрал, Мухамед Али-паша од Египет, да му помогне да го нападне Мани. Али му ветил дека ќе му помогне во замена за островите Крит и Кипар, како и дека ќе го направи неговиот најстар син, Ибрахим-паша од Египет, паша на Пелопонез. Махмуд II ја прифатил понудата и Али го испратил својот син да командува со експедицијата. Во меѓувреме, Грците биле во неред поради политичките ривалства, што предизвикало граѓанска војна. Колокотронис бил уапсен, неговиот син Панос бил убиен, а неговиот внук Никитарас побегнал. [11]

Константинос Мавромихалис

Ибрахим добро ги искористил овие немири и слетал со својата војска (25-30.000 пешадија, коњаница и артилерија поддржани од османлиско-египетската флота) во Метони. Ибрахим наскоро повторно го освоил Пелопонез, освен Нафплио и Мани. Кога се обидел да го освои Нафплио, бил одбиен од Димитриос Ипсилантис и Константинос Мавромихалис, братот на Петрос. [12] 

Ибрахим потоа решил да се упати кон Мани. Тој испратил пратеник кај Маниотите барајќи да се предадат или во спротивно ќе ја опустоши нивната земја. Наместо да се предадат, Маниотите одговориле: [9]

Од неколкуте Грци од Мани и останатите Грци што живеат таму до Ибрахим-паша. Го добивме твоето писмо во кое се обидуваш да не заплашиш велејќи дека доколку не се предадеме, ќе ги убиеш Маниотите и ќе го ограбиш Мани. Затоа ве чекаме вас и вашата војска. Ние, жителите на Мани, потпишуваме и ве очекуваме.

Збеснат од одговорот на Спартанците, Ибрахим, командувајќи со војска од 7.000 луѓе, го нападнал Мани на 21 јуни 1826 година. [13] Тој бил запрен на ѕидините на Алмирос и Верга, кои биле околу 500 метри. [14] Ги бранеле ѕидините 2.000 Маниоти под команда на Илијас Мавромихалис (Кацакос) и 500 грчки бегалци. [15] Додека Ибрахим ја придвижувал својата пешадија и коњаницата против позицијата на Маниотите, тој исто така наредил два од неговите брода, вклучувајќи го и оној на кој се наоѓал, да ги нападнат маниотските утврдувања од морето со својата артилерија. Египетската војска осум пати ја нападнала маниотската позиција и била вратена назад. Борбите продолжиле уште неколку денови пред Египќаните да се повлечат од гласините дека Колокотронис им се приближува на задниот дел со 2.000 луѓе, гласини кои се покажале како точни. [16] Маниотите ги прогонувале Египќаните сè до Каламата пред да се вратат во Верга. Оваа битка не само што била скапа за Ибрахим, кој претрпел 2.500 жртви, туку и го уништил неговиот план да го нападне Мани од север.

Илијас Мавромихалис

Додека Ибрахим го започнувал својот напад на маниотската позиција кај Верга, тој решил да испрати мала флота и да го нападне Ареополи. Овој план бил опишан од Гринхалг и Елиопулос како „одличен“ затоа што ќе го изненади Ареополи бидејќи бил лошо одбранет. Со заземањето на Ареополи, Ибрахим можел да ги прекине комуникациските линии на Маниотите и да ги контролира планинските премини што воделе до Гитео. Ова исто така ќе им овозможило на Египќаните да ги нападнат Маниотите во Верга од задниот дел.

На 24 јуни, Ибрахим-паша испратил мала флота со 1.500 војници кон заливот Дирос со цел да го освои Ареополи. Кога Египќаните пристигнале на плажата, се огласиле алармите. Наскоро, се собрале 300 жени и старци кои ги береле родот и, вооружени само со своите коси, ги нападнале Египќаните. Египќаните, не очекувајќи никаков отпор, биле изненадени од овој ненадеен напад и биле принудени да се повлечат во утврдената позиција на плажата каде што можеле да добијат поддршка од нивните бродови. На крајот, 300 Маниоти пристигнале од други градови, а Египќаните биле принудени или да допливаат до нивните бродови или да бидат убиени. Не само што бил скап поразот на Ибрахим, бидејќи изгубил 1.000 луѓе, туку и неговиот план да го нападне и да го освои Мани бил целосно уништен. Подоцна, жените од Дирос биле наречени „Амазонки од Дирос“. [17]

Ибрахим, изнервиран од поразите кај Верга и Дирос, го ограбувал Пелопонез еден месец пред да го сврти своето внимание назад кон Мани. Тој испратил војска од 6.000 Арапи за да напредува кон Тајгет и да ги заземе Гитео и Лаконски Мани. Началник на војската бил грчки предавник од селото Вордонија, наречен Босинас. Како што напредувал кон Политсаравос (денес напуштено место во јужниот дел на Тајгет), го запрел Теодорос Статакос, кој заедно со неговото семејство од тринаесет луѓе го чекало во нивната кула. Босинас се обидел да го натера Статакос да се предаде, а кога вториот глумел дека се предава, Босинас дошол кон кулата. Меѓутоа, штом Босинас станал на дофат, Статакос и неговата мала група го убиле. Војската на Босинас како одмазда пукала во кулата со своите топови и ја уништила. [18]

Египќаните потоа тргнале кон градот Политсаравос и пристигнале до него на 28 август. Жителите на градот ги испратиле жените и децата да се засолнат во планините пред да ги подобрат утврдувањата што ги имале таму. Градската милиција била засилена со други Маниоти, а наскоро бранителите броеле 2.500 луѓе. Египќаните имале проблем да напредуваат кон Политсаравос, бидејќи бил опкружен со карпи сместени на високо место. [19] Штом Арапите пристигнале, Маниотите се собрале околу нивните утврдувања и ги нападнале Арапите. Арапите се повлекле од Политсаравос откако им биле убиени 400 војници, додека Маниотите претрпеле само девет. И покрај тоа што оваа кампања е во сенка на другите битки на револуцијата, таа била една од најважните, според регионалните маниотски историчари. Маниотите ги запреле Египќаните и Ибрахим-паша, кои претходно не биле решетелно поразени. Ова била последната инвазија на Мани од страна на Египќаните или Османлиите, бидејќи Пелопонез, средна Грција и некои од островите во Егејското Море биле ослободени во 1828 година по поморските сили на Бурбонската династија на Франција под Анри де Рињи, Обединетото Кралство на Велика Британија и Ирска под Едвард Кодрингтон, и Руското Царство под Логин Гејден кои го поразиле Ибрахим на Наварино во 1827 година.

Република и Регентство[уреди | уреди извор]

 

Затворањето на Петрос Мавромихалис (лево) од страна на Јоанис Каподистријас (десно) довело до убиство на Каподистријас.

Во 1831 година, Јоанис Каподистријас станал гувернер на Грција. Каподистрија се скарал со кланот Мавромихалис затоа што Маниотите одбиле да и платат даноци на новата влада. [20] Каподистриас побарал Цанис, братот на Петрос, да оди во Нафплио, тогашниот главен град на Грција, и да преговара. Штом пристигнал Цанис, тој бил уапсен и затворен. Каподистрија потоа испратила војници во Мани и го натерала Петрос да биде уапсен, затворен и обвинет за велепредавство. Неговиот брат Константинос, бранителот на Нафплио, и синот на Петрос, Георгиос Мавромихалис, биле ставени во домашен притвор во главниот град. [21] 

На 27 септември 1831 година (9 октомври според Грегоријанскиот календар), Каподистрија отишол да присуствува на црковна служба во црквата Свети Спиридон. Забележал дека Константинос и Георгиос чекаат пред црковните врати. Додека поминувал покрај нив, накратко застанал пред да влезе во црквата. Кога сакал да влезе во црквата, Константинос го употребил пиштолот и куршумот го погодил Каподистрија во задниот дел од главата, додека во исто време Георгиос го прободел низ срцето. Каподистрија паднал во прегратките на своите придружници. Телохранителот на Каподистријас го застрелал Константинос додека тој трчал, а Константинос бил погоден со уште неколку куршуми пред да почине. Телото на Костантинос потоа било влечено од разгневена толпа, која го фрлила во морето. Георгиос бил фатен и погубен на островот Бурзи, во близина на брегот на Нафплио, додека неговиот татко гледал.

Во 1833 година, Ото фон Вителсбах, син на Лудвиг I од Баварија и Тереза од Саксо-Хилдбургхаузен, станал крал на Грција откако бил назначен од Големите сили. Бидејќи бил малолетен, тој имал Регентски совет предводен од Јозеф Лудвиг фон Армансперг кој управувал со земјата наместо него. Еден од првите акти на Советот бил обидот да ги покори непослушните Маниоти и да ги урне нивните кули; друг бил да ги ослободи Петрос и Цанис од нивните затвори. [22] Советот испратил војска од Баварци за да го скроти Меса Мани. [23] Тие стигнале до Ареополи, но во текот на ноќта Маниотите ги опколиле и ги заробиле, принудувајќи ги да ја напуштат областа. [24]

На 14 мај 1834 година, четири чети на баварските трупи, потпомогнати од четири топови, го опседнале градот Петровуни. На крајот, 800 Маниоти од околните градови ги нападнале Баварците. Баварците биле масакрирани бидејќи повеќето од нив биле или убиени од Маниотите или паднале во провалија во близина на градот додека сакале да побегнат. Подоцна истата година, армија од 6.000 луѓе со пет топови под команда на генералот Кристијан фон Шмалц, потпомогната од пет ескадрили ројалисти Маниоти, повторно го опседнала Петровуни. Кога се приближувала веста за војска од 1.000 Маниоти, тие се повлекле во Гитео. [24]

Советот одлучил дека не можат насилно да ги покорат Маниотите, па решиле да испратат дипломат, Макс Федер, со намера да го покорат Мани, играјќи ја среброљубието против љубовта кон независноста. Тој заминал во различни маниотски семејства и им понудил позиции доколку го поддржат кралот. Многумина од Ахамномерите и некои мегалогенити биле убедени во неговите понуди и поднесени. Меѓутоа, неколку од постарите семејства и посиромашните Ахамномери ја одбиле понудата, бидејќи првите не сакале да бидат зависни од крал, а вторите не сакале гувернери со супериорни права. Во Којта, оваа поделба предизвикала крвопролевање кога приврзаниците на кралот почнале да се борат со другите Маниоти под команда на Јоргарос Скилакакос. Федер наскоро пристигнал со своите нови сојузници и ги убил преку топови Скилакакос и сите негови сојузници кои се наоѓале во неговите кули. Така Баварците успеале да го припојат целиот полуостров кон грчкото кралство. [25]

Крајот на 19 век[уреди | уреди извор]

Александрос Кумундурос (1817–1883), бил политичка личност позната по својата работа за национален напредок.

За време на владеењето на Отон, во Мани се пролеала крв поради одмаздите, кои ја измачувале областа со векови. Одмаздата продолжила до 1870 година, кога маниотската одмазда била прекината со напорите на редовната армија со артилериска поддршка. [26] Во 1841 година Крит се побунил против Османлиите. Маниотите, опишани како братучеди на Критјаните, побрзале на Крит за да ги поддржат. Критјаните заедно со Маниотите ги натерале Турците да побегнат во тврдина, каде што ги опсадиле. Комбинираната османлиско-британска флота успеала да ги покори Критјаните, но непобедените Маниоти избрале да се вратат во Мани. Во 1866 година, нова револуција започнала на Крит, а 2.000 Маниоти под команда на Петропулакос заминале да им помогнат на своите братучеди. Сепак, Критјаните биле поразени, а непоразените Маниоти повторно се вратиле во Мани.

20 век[уреди | уреди извор]

Поглед на шеталиштето Гитио, најголемиот град во Мани.

На почетокот на 20 век, Грција била вклучена во македонската борба, воени судири против македонската организација позната како Внатрешна македонска револуционерна организација и турските сили во Македонија окупирана од Османлиите. Во војната учествувале многу доброволци од Мани како војници од семејствата Дрицакос, Куцониколакос, Костеас, Георгопападакос, Илиопирејас, Лукакос, Киријакулакос и Каланцакос. Маниотите, исто така, учествувале во серијата војни што следеле, вклучувајќи ги Балканските војни, Првата светска војна и Грчко-турската војна (1919-1922). Учеството на војниците од Мани во овие војни под Константин I, создало силни ројалистички чувства кај Маниотите. Затоа повеќето МАниоти му останале лојални на Константин за време на грчкиот национален раскол. [27]

За време на Втората светска војна, вооружените сили на Маниотите значително и помогнале на грчката армија да ја добие битката кај Грција. Еден маниот по име полковник Константинос Давакис бил меѓу водачите на вооружените сили. Давакис, на чело на Пиндскиот одред, ја поразил елитната италијанска бригада СОФ „Јулија“ во битката кај Пинд (28 октомври - 13 ноември 1940 година), и покрај тоа што Италијанците имале понапредно вооружување.

Подоцна, Маниотите оствариле уште една победа кога Кралската морнарица на Обединетото Кралство ја поразила Италијанската Реџа Марина во битката кај Матапан (27 март - 29 март 1941 година). Сепак, Нацистичка Германија ја нападнала Грција со цел да ги поддржи Италијанците. Грците биле принудени да се повлечат, а наскоро Мани ја оживеал својата заборавена улога на центар за бегалци. Во текот на април 1941 година, Британците почнале да ги евакуираат своите војници од Порто Кагио. До крајот на тој месец, Мани и остатокот од Грција паднале под италијанска и германска окупација. [28]

За време на окупацијата, Мани станал упориште на баталјоните за безбедност, поради антикомунистичкото чувство на Маниотите. Германците и Италијанците ја напуштиле Грција во 1944 година, но веднаш штом ја напуштиле, започнала Граѓанската војна во Грција. Армиите на Комунистичката партија на Грција, ЕЛАС и ДСЕ се бореле против грчката армија и ројалистите. [29] Мани никогаш не се опоравил од двете војни, а набрзо многу млади од Мани заминале за Атина, САД и Австралија. [30]

Денес, Мани е поделен на две регионални единици: Лаконија и Месенија. Мани има околу 18.000 жители, а најважниот и најнаселен град е Гитео. Главниот извор на приход на Мани е туризмот. Најпознати од туристичките атракции се пештерите на Дирос, кои се две пештери низ кои течат подводни реки.

Маниотски дијалект[уреди | уреди извор]

Карта што ја прикажува распространетоста на маниотскиот дијалект.

Маниотскиот дијалект на новогрчкиот јазик има неколку архаични својства што го разликуваат од повеќето видови. Еден од нив, споделен со многу различниотцаконски, како и со старите дијалекти што се зборувале низ Атина до 19 век, е различниот третман на историското /y/ (напишано <υ>). Иако овој звук се споил со /i/</link> секаде на друго место, овие дијалекти имаат /u/ наместо тоа (на пр. [ˈksulo] наспроти стандардниот [ˈksilo]). [31] Се смета дека овие сорти се реликтни области на претходно поголема ареална дијалектна група која порано ги споделувала овие карактеристики и подоцна била поделена со навлегувањето на населбата Арванитика во голем дел од нејзината област во доцниот среден век.

Други карактеристики на маниоскиот дијалект вклучуваат палатализација на веларни согласки, односно реализација на /k, ɡ, x, ɣ/ како ( [tɕ, dʑ] или [ɕ, ʑ] пред . Оваа карактеристика е споделена со многу јужни дијалекти на грчкиот, особено критскиот.

Економија[уреди | уреди извор]

Постојат малку информации за економијата на Мани за време на раните фази на отоманската доминација на Грција, а она што е познато за економијата во 17 и 18 век главно доаѓа од странски набљудувачи. Во Егзо Мани („надворешен Мани“), маслинките се одгледувале во голем број, но дури во 18 век маслинките биле широко распространети во Меса Мани („внатрешен Мани“). Извозот од Егзо Мани вклучувал и бор за јарболи како и терпентин, кожа, како и средство за потемнување и принококи, боја во темноцрвена боја. Северо-западните делови на Меса Мани биле богати со дудинки и свила. Медот бил исто така со супериорен квалитет. Друг важен дел од економијата на Маниотите била пиратеријата. Во денешно време главните индустрии во Мани се земјоделството и туризмот. [32]

Култура[уреди | уреди извор]

Податотека:Maniatissa.jpg
Жена од Мани.

Од Мани доаѓаат две ора: палио манијатико (Παλιό Μανιάτικο или старо оро) и современо манијатико. Палио манијатико се наоѓа само во Мани и е опишано како антички танц. [33] Современото Манијатико е современа верзија на танцот Палио Манијатико и вклучува одредени аспекти на танцот Каламатијано во него. Како и Палио Манијатико, се изведува само во Мани. [33]

Пиратерија[уреди | уреди извор]

„Доколку некој брод дојде да се закотви на нивниот брег, многумина се вооружуваат и одат на местото, спроти местото каде што се вози бродот; некои од нив ќе се преправаат дека се свештеници, одејќи покрај морето, со своите паричници, во кои ќе имаат вино и леб. Нивните придружници лежат зад грмушките на некое погодно место. Кога ќе излезат странци на брегот, кои не го разбираат нивниот јазик, фингираните свештеници им прават знаци, покажувајќи им го лебот и виното што го нудат на нив за пари, со кои странците ќе бидат намамени од морската страна (а можеби и да седнат и да го вкусат нивното вино) скриените Маниоти доаѓаат по својот плен. странците веруваат дека воопшто не знаат каков било таков дизајн. Така се става бело знаме и се склучува договор со бродот за нивен откуп. Свештениците се трудат да ја ублажат цената, покажувајќи голема почит кон нивните придружници, кои се облечени по турски. Така се опслужени многу бродови“.
Бернард Рандолф, моментална состојба на Мореја . [34]

Дел од Маниотската култура вклучувала пиратерија. Маниотите биле познати и страшни пирати чии бродови доминирале на Маниотското крајбрежје. Маниотите станале пирати затоа што Мани не бил многу плодна земја и Маниотите немале многу природни ресурси. Маниотите сметале дека пиратеријата е легитимен одговор на фактот дека нивната земја е сиромашна и таа станала нивен главен извор на приход. [35] Пиратските напади не ги спречиле локалните свештеници на Источната православна црква, кои всушност ги благословувале бродовите пред да заминат и понекогаш ги придружувале во нападите. Повеќето пирати потекнуваат од Внатрешен Мани. [36] Главните жртви на маниотските пирати биле Османлиите, но на мета биле и бродовите на моќните европски народи.

Суеверие[уреди | уреди извор]

Постои силна историја на суеверие и фолклор во маниотската култура; најчестите приказни се вртат околу вештерки, демони, вампири и духови. Кога Хенри Херберт, третиот гроф од Карнарвон, бил на турнеја во Мани во 1839 година, нашол свежо јајце покрај патот и му го понудил на еден маниотски војник кој го придружувал, и тој ја одбил понудата објаснувајќи му дека доколку некој хази го маѓепсал тој ќе мора да се омажи за неа. Маниотите сметале дека одредени области се опседнати од демони. [37]

Вендети[уреди | уреди извор]

Друг важен аспект на културата на Маниотите биле одмаздите кои често го мачеле Мани. Вообичаено, одлуката за започнување одмазда се носела на семеен собир. Главната цел на одмаздата обично била да се уништи другото семејство. Инволвираните семејства се затворале во нивните кули и секогаш кога ќе им се укажало прилика убивале членови на спротивставеното семејство. Останатите семејства во селото вообичаено се затварале во своите кули за да не им пречат на борбите. [38]

Одмаздите можело да траат со месеци, понекогаш и со години, и обично завршувале кога едно семејство не биде целосно истребено или доколку тоа не го напушти градот. Во некои случаи одмаздите би биле склучени откако ќе бидат убиени „виновните“ поединци. Во други случаи, одмаздите, особено оние долготрајните, биле завршувани со мирен договор или размена на имот. Во случај на долги одмазди, семејствата честопати се договарале за привремено примирје (трева) со цел да се овозможи жетва или присуство на верски церемонии; кога примирјето ќе завршило, убиствата можело да продолжат. Камен-темелник на културата на одмаздата на Маниотите бил договорот сите одмазди веднаш да престанат во универзално примирје секогаш кога заедницата се соочувала со турска закана. Најдолгото од сите примирја било објавено од кланот Мавромичали кога била објавена војна на Отоманското Царство во март 1821 година, со што започнала Грчката војна за независност. Одмаздите продолжиле и по ослободувањето на Грција иако Регенцијата се обидела да ги сопре. Културата на одмаздата на Маниотите се смета за една од најзлобните и најнемилосрдните од сите медитерански култури како одмазда. Една од последните забележани одмазди од големи размери барала грчката полиција, 1.000 војници на грчката армија и 200 морнари на грчката морнарица да запрат. [39]

Кујна[уреди | уреди извор]

Локални специјалитети:

  • Хилопити
  • Колокитокорфади
  • Паспалас
  • Регали, јагнешка супа
  • Цухти, тестенини
  • Сиглино (свинско месо, ладно)
  • Дакос
  • Лалагиди или Лалагија (Λαλαγγίδες)
  • Диплови (десерт)

Етнологија[уреди | уреди извор]

Жителите на Мани тврдат дека се директни потомци на античките Спартанци и се сметаат за „чистокрвни“ Грци. Според нивната традиција, откако Римјаните ја освоиле Лаконија, многу од спартанските граѓани кои биле лојални на спартанските закони на Ликург решиле да одат во спартанските планини на Мани со останатите Спартанци наместо да бидат во служба на Ахајците или, подоцна, под римска служба. [40] Киријакос Касис тврди дека Маниотите ретко се женеле со не-Маниоти до 20 век. [41]

Мани станал прибежиште во IV век кога започнале варварските инвазии во Европа. Кога Аварите и Словените го нападнале Пелопонез, голем број на грчки бегалци побегнале во Мани бидејќи напаѓачите не можеле да се инфилтрираат на планинскиот терен. Според Константин Порфирогенит, Маниотите не биле освоени од Словените и потекнуваат од античките „Ромајои“. [42] Британскиот историчар Дејвид Армин Хауарт напишал: „ Единствените Грци кои имале непрекинато потекло биле клановите како Маниотите кои биле толку жестоки и живееле толку далеку по планината, што напаѓачите ги оставиле сами.“ [43]

Генетски студии[уреди | уреди извор]

Трудот „Генетиката на популациите на Пелопонез и теоријата на истребување на средновековните пелопонески Грци“ (2017), објавен во Европскиот весник за хумана генетика, покажал дека поединците Маниоти споделуваат во просек 0,25% од нивниот геном (или 35–36 См) идентични по потекло, со 95% од паровите на индивидуи кои споделуваат барем еден сегмент од идентитетот на потекло. Маниотите се разликуваат од сите други Пелопонези по PCA и ADMIXTURE анализа. Тие, исто така, се разликуваат од копненото, островското и малоазиското грчко население кое е споредено со PCA анализа, но тие „делумно“ се преклопуваат со Сицилијанците и јужните Италијанци. Ова може да се објасни со фактот дека Маниотите наследиле најмали количини на словенско автосомно потекло низ Пелопонез, особено оние од длабокиот Мани. Имено, во случајот на Источен или Внатрешен Мани (22 примероци) изнесува 0,7%-1,6%, додека во случаите на Маниоти од Западен Тајгетос или Надворешен Мани (24 примероци) до 4,9%-8,6% и од Источен Тајгетос или Като/Долен Мани (23 примероци) до 5,7%-10,9% од заедничкото потекло со Словените (Белоруси, Руси, Полјаци и Украинци) соодветно. Словенското потекло кое го поседуваат е пет до осум пати поголемо од она на внатрешните Маниоти, но пониско од потеклото на другите пелопонески народи (148 примероци - без Цаконците) го делат со Словените, кои иако ниски, сепак се релативно повисоки од Маниотите (и Цаконијците) со 4,8%–14,4%. Иако Цаконијците, поделени меѓу Јужните (15 примероци) и Северните (9 примероци) исто така имаат ниски нивоа на заедничко потекло со Словените од 0,2%–0,9% и 3,9%–8,2% соодветно, тие остануваат посебна популација од двете Маниоти и остатокот од Пелопонез, нешто што се припишува на изолацијата по оддалеченоста и можноста Цаконија во антиката била населена со Дориски Јонци (според Херодот), додека конзервативниот Мани од вистински Доријци. [44]

Значајни Маниоти[уреди | уреди извор]

  • Георгиос Антонакос, началник на Генералштабот на грчките воздухопловни сили под кралот. Генерал со пет ѕвезди.
  • Стивен Антонакос, скулптор, во големи меѓународни колекции, вклучувајќи ги музејот на уметноста „Метрополитен“, Музејот на современа уметност, музејот на американската уметност „Витни“, музејот „Соломон Р. Гугенхајм“, сите во Њујорк, Националната галерија на уметност во Вашингтон, DC и Националниот музеј на современа уметност, Атина
  • Панајотис Доксарас, сликар, основач на Хептанската школа
  • Константинос Давакис, полковник
  • Лимберакис Геракарис, првиот бег од Мани и еден од најстрашните маниотски пирати
  • Елјиас Котеас, актер
  • Киријакулис Мавромихалис, херој на Грчката војна за независност
  • Стилијанос Мавромихалис, адвокат, претседател на Ареопаг и премиер (1963)
  • Деметриос Мавромихалис, политичар, генерал-мајор и помошник на грчкиот крал Отон
  • Киријакулис П. Мавромихалис, премиер на Грција (1909–1910).
  • Петрос Мавромихалис, стартер и борец на Грчката војна за независност, последен бег од Мани, генерал-полковник и претседател на извршната власт (1823)
  • Михаил Анагностакос, воен офицер и војсководец во Македонската борба
  • Јоргос Цимбидарос-Фтерис, поет и новинар
  • Цанис Цанетакис, поморски офицер, пратеник во грчкиот парламент, премиер на Грција (1989) и министер за надворешни работи

[[Категорија:Народи во Грција]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]]

  1. ↑ Kassis 1979.
  2. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  3. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  4. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  5. ↑ Kassis 1979.
  6. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  7. ↑ Paroulakis 1984.
  8. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  9. ↑ 9,0 9,1 Kassis 1979.
  10. ↑ Paroulakis 1984.
  11. ↑ Paroulakis 1984.
  12. ↑ Paroulakis 1984.
  13. ↑ Kassis 1979.
  14. ↑ Saitas 1990.
  15. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  16. ↑ Barrow 2000.
  17. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  18. ↑ Kassis 1979.
  19. ↑ Barrow 2000.
  20. ↑ Paroulakis 1984.
  21. ↑ Paroulakis 1984.
  22. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  23. ↑ Kassis 1979.
  24. ↑ 24,0 24,1 Kassis 1979.
  25. ↑ Kassis 1979.
  26. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  27. ↑ Kassis 1979.
  28. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  29. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  30. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  31. ↑ Trudgill 2003.
  32. ↑ John Chapman. „The Economy“. Архивирано од изворникот на 2008-01-05. Посетено на 2008-01-02.
  33. ↑ 33,0 33,1 „Types of Dances“. PMDG: Types of Dances. Архивирано од изворникот на 2006-08-20. Посетено на 2007-01-25.
  34. ↑ Eisner 1993.
  35. ↑ Barrow 2000.
  36. ↑ Barrow 2000.
  37. ↑ Barrow 2000.
  38. ↑ Venizeleas. „Vendetta“. Mani.org.gr. Архивирано од изворникот на 2006-12-30. Посетено на 2007-01-25.
  39. ↑ 1906: Η αιματηρή βεντέτα ανάμεσα σε Μανιάτες και Κρητικούς [1906: The bloody feud between Maniots and Cretans]. cretapost.gr (грчки). 2018-09-14. Архивирано од изворникот на 2018-07-02. Посетено на 2020-05-01. Την επομένη, στην κηδεία των θυμάτων, τα επεισόδια απλώθηκαν σ’ όλο τον Πειραιά, με νέα θύματα... ενώ κινητοποιήθηκαν, η αστυνομία, χίλιοι στρατιώτες και διακόσιοι ναύτες για να σταματήσουν το αιματοκύλισμα.
  40. ↑ Hellander 2008.
  41. ↑ Kassis 1979.
  42. ↑ Greenhalgh & Eliopoulos 1985.
  43. ↑ Howarth 1976.
  44. ↑ Stamatoyannopoulos, George; Bose, Aritra; Teodosiadis, Athanasios; Tsetsos, Fotis; Plantinga, Anna; Psatha, Nikoletta; Zogas, Nikos; Yannaki, Evangelia; Zalloua, Pierre (8 March 2017). „Genetics of the peloponnesean populations and the theory of extinction of the medieval peloponnesean Greeks“. European Journal of Human Genetics (англиски). 25 (5): 637–645. doi:10.1038/ejhg.2017.18. ISSN 1476-5438. PMC 5437898. PMID 28272534.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Корисник:Тиверополник/Маниоти&oldid=5187738“